Кадмиум: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Довршување
с Стилска исправка, replaced: ''' е хемиски елемент → ''' — хемиски елемент using AWB
Ред 1:
{{Инфокутија кадмиум}}
 
'''Кадмиумот''' е [[хемиски елемент]] со симбол '''Cd''' и [[атомски број]] 48. Овој мек сино-бел метал е хемиски сличен на два други стабилни метали во групата 12, [[цинк]] и [[жива]]. Како цинк, во повеќето од неговите соединенија, како и цинкот, покажува оксидациска состојба +2 и како живата има пониска точка на топење од преодните метали во [[Група 3 на периодниот систем|групa 3]] до [[Група 11 на периодниот систем|11]]. Кадмиумот и неговите сродници во групата 12 често не се сметаат за транзициски метали, во дека тие немаат делумно исполнети d или f електронски школки во елементарните или вообичаените оксидациски состојби. Просечната концентрација на кадмиум во Земјината кора е помеѓу 0,1 и 0,5 делови на милион (ppm). Таа била откриена во 1817 година истовремено од страна на [[Фредрих Стромејер|Stromeyer]] и [[Карл Самуел Леберех Херман|Hermann]], и во Германија, како нечистотија во [[цинк-карбонат]].
 
Кадмиумот се јавува како помала компонента во повеќето руди на цинк и е бипродукт на производство на цинк. Кадмиумот долго време бил користен како отпорен на корозија на [[челик]], а соединенијата со кадмиум се користат како црвени, портокалови и жолти [[Кадмиумски Пигменти|пигменти]], да се обои [[стакло]] и да се стабилизира [[Пластика|пластикатапластика]]та. Употребата на кадмиум генерално се намалува, бидејќи е токсична (таа е посебно наведена во Европската [[Рестрикција на опасни супстанции]]), а [[никел-кадмиумските батерии]] се заменети со [[Никел-метал хидрид батерии|никел-метал хидрид]] и [[Литиум-јонски батерии|литиум-јонски]] батерии. Една од неколкуте нови употреби е [[Кадмиумкадмиум телурид|кадмиум телуридените]]ените [[соларни панели]].
 
Иако кадмиумот нема позната биолошка функција кај повисоките организми, [[карциновата анхидраза]] зависна од кадмиум е пронајдена во морските [[Силикатни алги|дијатоми]].
Ред 13:
 
=== Хемиски својства ===
Иако кадмиумот обично има [[оксидациона состојба]] од +2, тој исто така постои и во +1 состојба. Кадмиумот и неговите сродници не секогаш се сметаат за транзициони метали, со тоа што тие немаат делумно исполнети d или f електронски школки во елементарните или вообичаените оксидациски состојби. Кадмиум гори во воздух за да формира кафеав аморфен [[кадмиум оксид]] (CdO); [[Кристал|кристалнатакристал]]ната форма на ова соединение е темно црвена која ја менува бојата кога се загрева, слична на [[Цинк оксид|оксидот на цинк]]. [[Солна киселина|Хлороводородна киселина]], [[сулфурна киселина]] и [[азотна киселина]] го раствораат кадмиумот со формирање [[кадмиум хлорид]] (CdCl<sub>2</sub>), [[кадмиум сулфат]] (CdSO<sub>4</sub>) или [[кадмиум нитрат]] (Cd (NO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>). Оксидациската состојба +1 може да се произведе со растворање на кадмиум во мешавина од кадмиум хлорид и [[алуминиум хлорид]], формирајќи го Cd<sub>2</sub><sup>2+</sup> катјонот, кој е сличен на катјони Hg<sub>2</sub><sup>2+</sup> катјон во [[жива (I) хлорид]].
 
Cd + CdCl<sub>2</sub> + 2 AlCl<sub>3</sub> → Cd<sub>2</sub>(AlCl<sub>4</sub>)<sub>2</sub>
 
Се утврдуваат структурите на многу комплекси на кадмиум со [[нуклеобази]], [[Аминокиселина|амино киселини]] и [[Витамин|витаминивитамин]]и.
 
=== Изотопи ===
Ред 27:
 
== Историја ==
Кадмиум ([[Латински јазик|латински]] кадмиа, [[Грчки јазик|грчки]] καδμεία што значи "[[каламин]]", мешавина од минерали што ја носи кадмијата именувана по грчкиот митолошки карактер Κάδμος, [[Кадмус]], основачот на [[Теба (Грција)|Теба]]) истовремено била откриена во 1817 од страна на [[Фридрих Стромејер]] и [[Карл Самуел Либерехт Херман]], и во [[Германија]], како нечистотија во цинк карбонат. Stromeyer го најде новиот елемент како нечистотија во цинк-карбонат (каламин), а Германија веќе 100 години е единствениот важен производител на метал. Металот бил именуван по латинскиот збор за каламин, бидејќи бил пронајден во оваа цинкова руда. Stromeyer забележал дека некои нечисти примероци на каламин ја менуваат бојата кога се загрева, но чистиот каламин не го направил. Тој беше упорен во проучувањето на овие резултати и на крајот изолиран метал на кадмиум со печење и намалување на сулфидот. Потенцијалот за кадмиум жолта како пигмент бил препознаен во 1840-тите, но недостатокот на кадмиум ја ограничил оваа апликација.
 
Иако кадмиумот и неговите соединенија се токсични во одредени форми и концентрации, [[Британскиот фармацевтски кодекс]] од 1907 година наведува дека [[кадмиод јодидот]] бил користен како [[лек]] за третирање на "проширени зглобови, скрофузни жлезди и цилиндри".
Ред 42:
Металниот кадмиум може да се најде во басенот на [[реката Виљуј]] во [[Сибир]].
 
Карпите што се минирани за фосфатните ѓубрива содржат различни количества на кадмиум, што резултира со концентрација на кадмиум од до 300 &nbsp;mg / kg во ѓубрива и со висока содржина на кадмиум во земјоделските почви. Јагленот може да содржи значителни количества кадмиум, кој најчесто завршува во прав со димензии. Кадмиумот во почвата може да се апсорбира од култури како ориз. [[Кинеското Министерство за земјоделство]] мери во 2002 година дека 28% од [[Ориз|оризоториз]]от што го земале примерокот имал вишок олово, а 10% имале вишок кадмиум над границите утврдени со закон. Некои растенија, како што се [[врби]] и [[Топола|тополи]], се пронајдени за чистење на оловото и кадмиумот од почвата.
 
Типичните фосфорни концентрации на кадмиум не надминуваат 5 &nbsp;ng / m3 во атмосферата; 2 &nbsp;mg / kg во почвата; 1 μg / L во слатка вода и 50 &nbsp;ng / L во морска вода.
 
== Производство ==
[[Британското геолошко истражување]] објави дека во 2001 година Кина беше врвен производител на кадмиум со скоро една шестина од светското производство, следено од Јужна Кореја и Јапонија.
 
Кадмиумот е честа нечистотија во [[Цинк|цинкнитецинк]]ните руди, и најчесто се изолира за време на производството на цинк. Некои цинкови руди концентрати од сулфидните цинкови руди содржат до 1,4% кадмиум. Во 1970-тите, производството на кадмиум изнесувало 6,5 фунти по тон цинк. Цинк [[сулфидните]] руди се печат во присуство на [[кислород]], конвертирање на цинк сулфидот во [[Оксид|оксидотоксид]]от. Цинкот метал се произведува или со [[топење]] на оксидот со јаглерод или со електролиза во сулфурна киселина. Кадмиумот е изолиран од металот на цинк со [[вакумска дестилација]] ако цинк е изцрнет, или кадмиум сулфат се [[преципитира]] од растворот за електролиза.
 
== Апликации ==
Ред 57:
Во 2009 година, 86% од кадмиите се користеа во [[Бактерии|батерии]], претежно во [[никел-кадмиумски батерии]] кои можат да се полнат. Никел-кадмиумовите клетки имаат номинален клеточен потенцијал од 1,2 V. Клетката се состои од позитивна [[никелна хидроксидна]] [[електрода]] и негативна плоча на електрода на кадмиум, одделени со алкален електролит ([[Калиум хидроксид|калиумхидроксид]]). Европската унија става ограничување на кадмиум во електрониката во 2004 година од 0,01%, со неколку исклучоци и ја намали ограничувањето на содржината на кадмиум на 0,002%. Друг тип на батерија базирана на кадмиум е [[батеријата со сребро-кадмиум]].
 
Кадмиумот е создаден преку [[s-процесот]] во ниски до средни маси ѕвезди со маси од 0,6 до 10 [[Сончева маса|сончеви маси]], над илјадници години. Во тој процес, [[Сребро|сребрен]] атом го зафаќа [[Неутрон|неутронотнеутрон]]от и потоа се подложува на [[Бета-распад|бета распаѓање]].{{никулец од областа на хемијата}}
 
 
Кадмиумот е создаден преку [[s-процесот]] во ниски до средни маси ѕвезди со маси од 0,6 до 10 [[Сончева маса|сончеви маси]], над илјадници години. Во тој процес, [[Сребро|сребрен]] атом го зафаќа [[Неутрон|неутронот]] и потоа се подложува на [[Бета-распад|бета распаѓање]].{{никулец од областа на хемијата}}
 
{{Компактна табела на периодниот систем на елементите}}
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Кадмиум