Советски Сојуз: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Замена со тековен назив на предлошка, replaced: цитирана веб страница → Наведена мрежна страница (8) using AWB
с Замена со тековен назив на предлошка, replaced: Цитирана книга → Наведена книга, цитирана книга → наведена книга (5) using AWB
Ред 99:
'''Советски Сојуз''', полн назив: '''Сојуз на Советските Социјалистички Републики''' или '''СССР''' ({{lang-ru|Союз Советских Социалистических Республик, СССР}}) — поранешна уставна [[социјализам|социјалистичка]] држава која се наоѓала на територијата на [[Евроазија]] и опстојувала во периодот од [[1922]] до [[1991]] година. Советскиот Сојуз претставувал [[државна заедница]] од 15 автономни републики, а [[Руска СФСР|Руската СФСР]] била главна и доминантна.<ref name="britannica.com">Encyclopedia Britannica http://www.britannica.com/EBchecked/topic/614785/Union-of-Soviet-Socialist-Republics</ref> Руската Советска република често пати во [[Западна Европа]] била нарекувана само како [[Русија]] или ''Советска Русија''.
 
Идејата за создавањето на земјата се појавила уште во времето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], кога [[Руска Империја|Руската Империја]] се распаднала како резултат на [[Октомвриска револуција|Октомвриската револуција]].<ref name="britannica.com"/> По хаотичниот период, кој е познат како [[Руска граѓанска војна]], [[Владимир Илич Ленин]], болшевик, успеал да ја доби власта над поголемиот дел од Руската Империја. По неговата смрт, моќта на земјата отишла кај [[Јосиф Сталин]]<ref name="StalinRobertService">Robert Service. Stalin: A Biography. 2004. ISBN 978-0-330-41913-0</ref> кој преку своите методи и реформи ја спровел индустријализацијата на земјата.<ref name="StalinRobertService"/> Во текот на своето постоење, земјата често пати водела агресивна и експанзионистичка надворешната политика чија политика водела до чести војни.<ref name="Crile 2003">{{цитирананаведена книга |first=George |last=Crile |title=Charlie Wilson's War: The Extraordinary Story of the Largest Covert Operation in History |publisher=Atlantic Monthly Press |year=2003 |isbn=0871138549}}</ref> По војните со [[Полска]], [[Финска]] и [[Балтик|балтичките земји]] помеѓу [[1939]]-[[1940]], Советскиот Сојуз во [[1940]] година бил нападнат од страна на [[Нацистичка Германија]], иако двете земји претходно биле договорени околу поделбата на [[Полска]].<ref>Russian: Договор о ненападении между Германией и Советским Союзом; German: Nichtangriffsvertrag zwischen Deutschland und der Union der Sozialistischen Sowjetrepubliken; from [http://www.1000dokumente.de/index.html?c=dokument_de&dokument=0025_pak&object=facsimile&pimage=1&v=100&nav=&l=de facsimile] at 100(0) Schlüsseldokumente (www.1000dokumente.de), accessed 17 септември 2009.</ref><ref name="wilsoncenter.org">http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=topics.publications&group_id=11902</ref> По четири години војна, Советскиот Сојуз се јавил како една од најголемите светски сили во светот, стопирајќи го напредокот на Германија и принудувајќи ја на капитулација. По крајот на војната, во делови од [[Источна Европа]] биле воведени [[комунизам|комунистички режими]] под притисок на СССР.<ref>[http://www.nato.int/archives/1st5years/chapters/1.htm Source: NATO website 2nd Footnote at bottom]</ref> Освен тоа, по крајот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], започнал периодот кој во историјата е познат како период на [[Студена војна]], односно војна на политичка превласт во светот помеѓу СССР и комунистичките земји од една страна и [[САД]] и [[Западна Европа|западот]] од друга страна.<ref>{{цитирананаведена книга |title=Stalin and the Bomb |last=Mr. David Holloway |first= |authorlink= |coauthors= |year=1996 |publisher=Yale University Press |location= |isbn=978-0300066647 |page=15 |pages=18 |url=http://yalepress.yale.edu/book.asp?isbn=9780300066647 |accessdate=}}</ref><ref name="turner23">{{Harvnb|Turner|1987|p=23}}</ref> Во текот на [[1980]] година станало јасно дека СССР ја изгубила војната со [[САД]], и кога во [[1985]] година на чело на земјата дошол [[Михаил Горбачов]]<ref name = "Byrd">{{cite encyclopedia|author=Byrd, Peter|editor=McLean, Iain; McMillan, Alistair|encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics|title=Cold War (entire chapter)|url=http://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ&ei=E45VSJrQO4e4jgGh_oWODA|accessdate=2008-06-16|year=2003|publisher=Oxford University Press|isbn=0192802763}}</ref>, уште еднаш било потврдено дека во земјата се потребни реформи.<ref>Garthoof, Raymond L. "The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War" (Washington: Brookings Institution, 1994).</ref>
 
Земјата во текот на своето постоење била прогласена како [[тоталитаризам|тоталитарна држава]] <ref group="белешка" name="vg_o"/>, која спровела одредени злосторства или масакри врз своите граѓани и врз окупираните земји.<ref>Courtois, Stephane; Werth, Nicolas; Panne, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis & Kramer, Mark (1999). ''The [[Black Book of Communism]]: Crimes, Terror, Repression''. [[Harvard University Press]]. ISBN 0-674-07608-7</ref><ref name="Tambov">[http://gulag.ipvnews.org/article20061017.php B.V.Sennikov. ''Tambov rebellion and liquidation of peasants in Russia''], Publisher: Posev, 2004, ISBN 5-85824-152-2 [http://www.rusk.ru/vst.php?idar=321701 Full text in Russian]</ref> Според некои извори, милиони жители биле испратени во концентрациони логори или биле убиени.<ref>http://www.fas.harvard.edu/~nrc/Gulag.pdf</ref>
Ред 234:
[[Податотека:Leonid_Brezhnev_and_Richard_Nixon_talks_in_1973.png|thumb|left|[[Леонид Брежнев]] на средба со американскиот претседател [[Ричард Никсон]]]]
 
По извојувањето на победата, избил конфликт помеѓу Советскиот Сојуз и [[САД]], позната како [[Студена војна]] која се проширила на меѓународна сцена. Студената војна бил период на конфликти, тензија и натпревар помеѓу [[САД]] и [[СССР]] и нивните сојузници од времето по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] до раните 1990-ти. Во текот на овој период, ривалитетот помеѓу двете супер-сили се одвивал на повеќе полиња: воени сојузи, идеологија, психологија, шпиунажа, технолошка надмоќ, освојување на вселената, огромни трошоци за одбрана, огромни конвенционални и нуклеарни воени потенцијали, и многу посредни војни. Главна преокупација на [[Сталин]] била своето влијание да го прошири до самата Германија, од каде подоцна започнувала т.н. [[Железна завеса]]<ref name = "Gaddis">{{ЦитиранаНаведена книга
| last = Gaddis
| middle = Lewis
Ред 481:
|}
 
<small>{{legend|#c0c0c0|според меѓународното право не припаѓа на Советскиот Сојуз, односно имала статус на Советска република само формално за време на советската окупација}}<ref>[http://www.am.gov.lv/en/latvia/history/occupation-aspects The Occupation of Latvia: Aspects of History and International Law] [[Foreign relations of Latvia|Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Latvia]]</ref><ref>[http://ap.ohchr.org/documents/dpage_e.aspx?c=62&su=70 Documents on Estonia] [[Human Rights]], [[United Nations]]</ref><ref>[http://merln.ndu.edu/archivepdf/EUR/State/86539.pdf U.S.-Baltic Relations: Celebrating 85 Years of Friendship] [[U.S. Department of State]]</ref><ref>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+MOTION+B6-2007-0215+0+DOC+PDF+V0//EN Motion for a resolution on the Situation in Estonia] [[European Parliament]]</ref><ref>{{цитирананаведена книга | last=[[European Parliament]]: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/8/80/Europarliament13011983.jpg Resolution on the situation in Estonia, Latvia and Lithuania] (No C 42/78) | title=Official Journal of the European Communities | year=1983 | publisher= European Parliament}}</ref><ref>{{цитирананаведена книга | last=Aust, Anthony | title= Handbook of International Law | year=2005 | publisher=Cambridge University Press | isbn=978-0521530347}}</ref><ref>{{цитирананаведена книга | last=Ziemele, Ineta | title= State Continuity and Nationality: The Baltic States and Russia | year=2005 | publisher=Martinus Nijhoff Publishers | isbn=90-04-14295-9}}</ref></small>
 
==СССР како тема во уметноста и во популарната култура==