Социјалистичка Федеративна Република Југославија: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
→‎top: clean up, replaced: Листа на → Список на (2) using AWB
с Правописна исправка, replaced: прв пат → првпат, втор пат → вторпат using AWB
Ред 78:
Името „Југославија“ е мешовит збор составен од зборовите „''југ''“ и „''славија''“ што би значело земја на [[Словени]]те. Според тоа преводот на „Југославија“ би бил „Јужна Славија“ или „земјата на [[Јужни Словени|Јужните Словени]]“. Зборот ги обединува шесте поврзани јужнословенски народи на Југославија, [[Бошњаци]]/[[Муслимани по националност]], [[Македонци]], [[Словенци]], [[Срби]], [[Хрвати]] и [[Црногорци]]. Сепак целосното официјално име на државата, варирало доста драстично од периодот 1943-1992.<ref name="Yugoslavia: a concise history">Benson, Leslie; ''Yugoslavia: a concise history''; Palgrave Macmillan, 2001 ISBN 0-333-79241-6</ref>
 
Првата Југославија, била формирана под името [[Кралство на Србите, Хрватите и Словенците]]. Во јануари 1929 година, кралот [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар I]], вовел диктатура во земјата и ја преименувал во [[Кралство Југославија]], и со тоа за прв патпрвпат го употребил овој термин, кој дотогаш неофицијално се употребувал. Откако окупацијата и ослободувањето на кралството во Втората светска војна, новата југословенска држава била прогласена в 1943 година и именувана како '''Демократска Федеративна Југославија''' (скратено ДФ Југославија или ДФЈ), со кое име го оставила прашањето за република или кралство отворено. Во 1946 година, се преименувала во '''Федеративна Народна Република Југославија''' (ФНР Југославија или ФНРЈ)<ref name="constitution1946">[http://www.arhiv.sv.gov.yu/a100008i.htm] Proclamation of Constitution of the Federative People’s Republic of Yugoslavia, 31. 1. 1946.</ref>, а веќе во 1963 станала '''Социјалистичка Федеративна Република Југославија''' (СФР Југославија или СФРЈ). Најчесто кога се мисли на земјата се употребува последното официјално име (Социјалистичка Федеративна Република Југославија) кое останало најголем период како официјално име на оваа земја. Од трите официјални југословенски јазици, српскохрватската и македонската варијнта за името на земјата била иста, додека словенечката се разликувала помалку во спелувањето на зборот „Социјалистичка“:
 
* [[Српскохрватски јазик|српскохрватски]] и [[македонски јазик]]:
Ред 97:
Во 1943 година, југословенските партизани започнувале се повеќе и повеќе да го привлекуваат вниманието на [[Германци]]те. Во две големи операции наречени ''Fall Weiss'' (од јануари до април 1943) и ''Fall Schwartz'' (15 мај до 16 јуни 1943), силите оската се обиделе да стават крај на противењето на југословенската држава еднасш засекогаш. Имало голем број битки, но како најпознати се издвоиле [[Битка на Неретва|битката на Неретва]] и [[Битка на Сутјеска|битката на Сутјеска]]. 20000 силни партизански трупи се бореле со 150000 војници кои припаѓале на тројниот пакт. И во двата случаи, покрај големите партизански жртви, [[Јосип Броз Тито]] успеал да ја избегне замката безбедно да се сокрие. По повлекувањето на главните сили на Оската, партизаните успеале да ослободат значаен дел од Југославија. Настаните значително го зголемиле достоинството на партизаните, и со тоа им се доделил поволен углед кај југословенското населени. Со тоа многу југословенски цивили се приклучиле кон партизанската чета. На 8 септември 1943 година [[фашистичка Италија]] капитулира, оставајќи празна зона во Југославија, отворена за партизаните. Тито ги искористил настаните и ослободил неколку крајрежни градови.<ref name="Yugoslavia: a concise history" /><ref name="Yugoslavia as history" />
 
По многу поволна верига од настани, АВНОЈ одлучиле да се состанат за втор патвторпат - сега во партизански-ослободениот град [[Јајце]]. На [[АВНОЈ|второто заседание на АВНОЈ]], кое траело од [[21 ноември]] до [[29 ноември]] [[1943]] година (веднаш после [[Техеран]]ската конференција) се добиле неколку важни заклучоци. Најважен од нив е создавање на Демократска Федерална Југославија, република, која ќе биде федерација од шест подеднакво [[Јужни Словени|јужнословенски]] републики (за разлика од [[Србија|српската]] превласт во [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]]). Советот донел одлука за "неутрално", име и намерно го оставиле прашањето "монархија против република" отворено, и било одлучено дека на кралот [[Петар II Караѓорѓевиќ|Петар II]] ќе му биде дозволено да се врати од прогонство во Лондон, при поволен резултат на Пан-југословенскиот референдум по ова прашање. Меѓу другите решенија, АВНОЈ се решиле за формирање на привремен извршен орган на Националниот комитет за ослободување на Југославија или НКОЈ (''Nacionalni Komitet oslobođenja Jugoslavije'') и го назначиле Јосип Броз Тито за премиер. Како што се нижеле успеси, во 1943 година, на Тито му било дадено признането [[Маршал на Југославија]]. Поволни вести дошле и од [[Техеран]]ската конференција во Иран, која се одржувала во речиси исто време. На партизаните им се доделиле набавки на воени оружја и добиле подршка во борбата против силите на оската.
 
Бидејќи војната се драстично се свртила контра оската во [[1944]] година, партизаните продолжиле да имаат значителни парчиња од југословенската територија. Со сојузниците во [[Италија]], југословенските острови на [[Јадранско море|Јадранското море]] беа рај за отпор. На [[17 јуни]] [[1944]] година во партизанската база на островот Вис била местото каде што се одржала конференцијата помеѓу Јосип Броз Тито, премиер на НКОЈ (AVNOJ) и Иван Субашиќ, премиер на кралската југословенска влада која се наоѓала на егзил во [[Лондон]].<ref name="autogenerated9">Martin, David; ''Ally Betrayed: The Uncensored Story of Tito and Mihailovich''; New York: Prentice Hall, 1946</ref> Со заклучоците, познати како договор меѓу Тито-Субашиќ, кралот го признал АВНОЈ и Демократска Федерална Југославија, како и потпишал договор за воспоставување на заедничка коалиција во југословенската влада, на чело со Тито, со Субашиќ како министер за надворешни работи и со АВНОЈ потврдено дека привременото тело на парламентот на Југославија.<ref name="Yugoslavia as history" />. [[Белград]], главниот град на Југославија, бил ослободен со помош на [[СССР|советската]] Црвена армија во [[октомври]] [[1944]] година, a формирањето на новата влада југословенска било одложено за [[2 ноември]] [[1944]] година. На овој ден во Белград било потпишан договор со кој се формирала и привремената влада. Договорот исто така предвидувал евентуално по војната избори, кои ќе ја одредат иднината на државата, како и нејзиниот систем на управување и економија.<ref name="Yugoslavia as history" />