|
'''Советски Сојуз''', полн назив: '''Сојуз на Советските Социјалистички Републики''' или '''СССР''' ({{lang-ru|Союз Советских Социалистических Республик, СССР}}) — поранешна уставна [[социјализам|социјалистичка]] држава која се наоѓала на територијата на [[Евроазија]] и опстојувала во периодот од [[1922]] до [[1991]] година. Советскиот Сојуз претставувал [[државна заедница]] од 15 автономни републики, а [[Руска СФСР|Руската СФСР]] била главна и доминантна.<ref name="britannica.com">Encyclopedia Britannica http://www.britannica.com/EBchecked/topic/614785/Union-of-Soviet-Socialist-Republics</ref> Руската Советска република често пати во [[Западна Европа]] била нарекувана само како [[Русија]] или ''Советска Русија''.
Идејата за создавањето на земјата се појавила уште во времето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], кога [[Руска империјаИмперија|Руската Империја]] се распаднала како резултат на [[Октомвриска револуција|Октомвриската револуција]].<ref name="britannica.com"/> По хаотичниот период, кој е познат како [[Руска граѓанска војна]], [[Владимир Илич Ленин]], болшевик, успеал да ја доби власта над поголемиот дел од Руската Империја. По неговата смрт, моќта на земјата отишла кај [[Јосиф Сталин]]<ref name="StalinRobertService">Robert Service. Stalin: A Biography. 2004. ISBN 978-0-330-41913-0</ref> кој преку своите методи и реформи ја спровел индустријализацијата на земјата.<ref name="StalinRobertService"/> Во текот на своето постоење, земјата често пати водела агресивна и експанзионистичка надворешната политика чија политика водела до чести војни.<ref name="Crile 2003">{{цитирана книга |first=George |last=Crile |title=Charlie Wilson's War: The Extraordinary Story of the Largest Covert Operation in History |publisher=Atlantic Monthly Press |year=2003 |isbn=0871138549}}</ref> По војните со [[Полска]], [[Финска]] и [[Балтик|балтичките земји]] помеѓу [[1939]]-[[1940]], Советскиот Сојуз во [[1940]] година бил нападнат од страна на [[Нацистичка Германија]], иако двете земји претходно биле договорени околу поделбата на [[Полска]].<ref>Russian: Договор о ненападении между Германией и Советским Союзом; German: Nichtangriffsvertrag zwischen Deutschland und der Union der Sozialistischen Sowjetrepubliken; from [http://www.1000dokumente.de/index.html?c=dokument_de&dokument=0025_pak&object=facsimile&pimage=1&v=100&nav=&l=de facsimile] at 100(0) Schlüsseldokumente (www.1000dokumente.de), accessed 17 септември 2009.</ref><ref name="wilsoncenter.org">http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=topics.publications&group_id=11902</ref> По четири години војна, Советскиот Сојуз се јавил како една од најголемите светски сили во светот, стопирајќи го напредокот на Германија и принудувајќи ја на капитулација. По крајот на војната, во делови од [[Источна Европа]] биле воведени [[комунизам|комунистички режими]] под притисок на СССР.<ref>[http://www.nato.int/archives/1st5years/chapters/1.htm Source: NATO website 2nd Footnote at bottom]</ref> Освен тоа, по крајот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], започнал периодот кој во историјата е познат како период на [[Студена војна]], односно војна на политичка превласт во светот помеѓу СССР и комунистичките земји од една страна и [[САД]] и [[Западна Европа|западот]] од друга страна.<ref>{{цитирана книга |title=Stalin and the Bomb |last=Mr. David Holloway |first= |authorlink= |coauthors= |year=1996 |publisher=Yale University Press |location= |isbn=978-0300066647 |page=15 |pages=18 |url=http://yalepress.yale.edu/book.asp?isbn=9780300066647 |accessdate=}}</ref><ref name="turner23">{{Harvnb|Turner|1987|p=23}}</ref> Во текот на [[1980]] година станало јасно дека СССР ја изгубила војната со [[САД]], и кога во [[1985]] година на чело на земјата дошол [[Михаил Горбачов]]<ref name = "Byrd">{{cite encyclopedia|author=Byrd, Peter|editor=McLean, Iain; McMillan, Alistair|encyclopedia=The concise Oxford dictionary of politics|title=Cold War (entire chapter)|url=http://books.google.com/books?id=xLbEHQAACAAJ&ei=E45VSJrQO4e4jgGh_oWODA|accessdate=2008-06-16|year=2003|publisher=Oxford University Press|isbn=0192802763}}</ref>, уште еднаш било потврдено дека во земјата се потребни реформи.<ref>Garthoof, Raymond L. "The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War" (Washington: Brookings Institution, 1994).</ref>
Земјата во текот на своето постоење била прогласена како [[тоталитаризам|тоталитарна држава]] <ref group="белешка" name="vg_o"/>, која спровела одредени злосторства или масакри врз своите граѓани и врз окупираните земји.<ref>Courtois, Stephane; Werth, Nicolas; Panne, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis & Kramer, Mark (1999). ''The [[Black Book of Communism]]: Crimes, Terror, Repression''. [[Harvard University Press]]. ISBN 0-674-07608-7</ref><ref name="Tambov">[http://gulag.ipvnews.org/article20061017.php B.V.Sennikov. ''Tambov rebellion and liquidation of peasants in Russia''], Publisher: Posev, 2004, ISBN 5-85824-152-2 [http://www.rusk.ru/vst.php?idar=321701 Full text in Russian]</ref> Според некои извори, милиони жители биле испратени во концентрациони логори или биле убиени.<ref>http://www.fas.harvard.edu/~nrc/Gulag.pdf</ref>
[[Податотека:Lenin and stalin crop.jpg|thumb|Ленин и Сталин]]
Историјата на Русија во периодот од [[1922]] до [[1991]] година, всушност е историјата на Сојузот на Советските Социјалистички републики или историја на Советскиот Сојуз. Овој сојуз кој на идеолошка основа го основале лидерите на [[КПСС|Руската комунистичка партија]] во [[декември]] [[1922]] година<ref>"[http://library.thinkquest.org/27629/themes/society/rsussr.html Tsar Killed, USSR Formed]," in ''20th Century Russia''. Retrieved 21 јули 2007.</ref>, многу често е споредуван со [[Руска империјаИмперија|Руската империја]]. Во тоа време, новата нација во својот состав вклучувала четири територии: ''Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република'' (скратено [[Руска СФСР]] или РСФСР), ''Белоруската Советска Социјалистичка Република'' (скратено [[Белоруска ССР]] или БССР), ''Украинската советска социалистичка република'' (скратено [[Украинска ССР]] или УССР) и ''Закавкаска Советска Федеративна Социјалистичка Република'' (скратено [[Закавкаска СФСР]] или ЗСФСР)<ref>Soviet Union Information Bureau, [http://www.marxists.org/history/ussr/government/1928/sufds/ch01.htm Area and Population]. Retrieved 21 јули 2007.</ref>.
Уставот кој бил усвоен во [[1924]] година го дал почетокот на [[федерација|федералниот систем]] на власта кој се засновал на советот кој бил поставен низ селата, фабриките, градовите во поголемите делови на земјата. На врвот на оваа советска пирамида во секоја република стоел сојузен конгрес на советите. Иако изгледало дека конгресот ја спроведува својата суверена власт, сепак ова тело директно било управувано од страна на Комунистичката партија, која повторно го контролирала [[Политбиро]]то на Централниот комитет [[КПСС]] од [[Москва]], престолнината на Советскиот Сојуз, која како престолнина била уште во времето на [[Царска Русија]], до доаѓањето на [[Петар Велики]] на царскиот престол.
Режимот тотално ја напуштил царската политика на [[дискриминација]]. Режимот во голема мера придонел за унапредување на медицинските услуги. Биле спроведени голем број на кампањи против [[колера]]та, [[туфус|тифусот]] и [[маларија]]та. Бројот на докторите се зголемил, животниот век се зголемил а од друга страна пак се намалила смртта на новородените деца.
Владата исто така го промовирала [[атеизам|атеизмот]] и [[материјализам|материјализмот]], кои ги удриле темелите на [[Марксизам|марксистичката теорија]]. На ова се спротиставувале различни религиозни организации, а најмногу [[Руска православна црква|Руската православна црква]] која била столб на старата [[Руска империјаИмперија]] и главна препрека при општествените промени. Во тоа време, голем број на верски лидери и водачи биле однесени во интерни логори. На членовите на партијата им било забрането да одат во богослужие. Образовниот систем бил одвоен од [[црква]]та. Веронауката била избришена од образовниот систем, а во училиштата главно прединство се давал на атеизмот.
=== Индустријализација ===
|
