Василиј I Македонецот: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с Правописна исправка, replaced: Средоземно море → Средоземно Море using AWB |
|||
Ред 23:
|mother =
}}
'''Василиј Први''', наречен уште '''Македонецот''', ({{lang-el|Βασίλειος ὁ Μακεδών}}, о. [[811]]- [[29 август]] [[886]] год.) е [[Византија|византиски]] [[Византиски цареви|император]] кој е родоначалник на [[Македонска династија|Македонската династија]]. По потекло Василиј бил [[Ерменци|Ерменец]], од ерменска фамилија или мешано [[Словени|словенско]]-ерменска, која стотина години живеела во Адријанопол (сега [[Едрене]]), и поради тоа што бил роден во [[Македонија (тема)|тема Македонија]], во сите византиски извори е наречен Македонец, а неговата династија - династија на Македонците - „Македонос“<ref>Ibidem, p. 228; cf. GSBH, V, p. 155
==Потекло, ран живот и патот до царската власт==
Василиј по потекло бил од темата [[Македонија (тема)|Македонија]] и израснал во крајна беда. Барајќи среќа, дошол во [[Цариград]] и тука благодарение на својата голема физичка сила, станал коњушар на царскиот двор. Со тоа започнало неговото необично издигнување, за кое имал да им заблагодари како на своите способности, така и на царевата ќуд. Му станал интимен пријател на [[Михаил III Пијаница|Михаил III]] и маж на неговата некогашна љубовница [[Евдокија Ингерина]]. Со железна енергија, не запирајќи се пред ништо, тој се стремел кон највисоката власт. Поради тоа дошол во судар со цезарот Варда, но Михаил III толку подлегнал на влијанието на својот љубимец што без двоумење го жртвувал вујкото. Со прелага и кривоклетство Василиј и Михаил III го намамиле големиот државник во клопка: при походот на [[Крит]], кога за време на одмор цезарот седел на престолот до својот на својот внук од сестра, василиј го нападнал од зад плеќи и го убил со сопствена рака на [[21 април]] [[866]]г. Наградата била круна на совладетел што Михаил III му ја подарил по враќањето во Цариград, на [[26 мај]] 866г. Сега Василиј добил од Михаил III се она што овој можел да му даде. Последниот чин на крвавата трагедија е забрзан со тоа што Михаил III, како што бил ќудлив и непоуздан, почнал да го менува расположението кон својот совладетел. Ноќта меѓу [[23 септември|23]] и [[24 септември]] [[867]]г., по дворската гозба, Василиј и неговите пријатели го убиле пијаниот цар во неговата ложница.<ref>Г.Острогорски. Историја на Византија. Скопје, 1992, стр.: 284-285.
==Внатрешна политика==
===Обезбедување на идната власт на своите синови===
Мрачни биле патиштата кои го довеле Василиј I (владеел од [[867]]-[[886]]), основачот на т.н. [[Македонска династија]], на цариградскиот престол. За што поцврсто да ја врзе царската круна за своето семејство, Василиј I веќе на [[6 јануари]] [[869]]г. го крунисал за совладетел својот постар син Константин, а една година потоа и вториот син [[Лав VI Мудриот|Лав]], а околу [[879]]г. по прераната смрт на Константин, и третиот - [[Александар III (византиски владетел)|Александар]], додека најмладиот [[Стефан I Цариградски|Стефан]], станал свештеник, и подоцна за време на владата на својот брат Лав VI, го зазел [[Цариградска патријаршија|патријаршискиот]] престол престол. Царевиот првенец и љубимец Константин бил син на неговата прва жена „Македонката“ Марија. Лав, Александар и Стефан биле синови на [[Евдокија Ингерина]], последните двајца се родени дури по доаѓањето на Василиј на престолот.<ref>Г.Острогорски. Историја на Византија. Скопје, 1992, стр.: 286.
===Црковни прашања===
Како повеќето [[Источно римско царство|византиски]] владетели, Василиј I многу се занимавал со црковните прашања. Неговата црковна политика во почетокот била спротивна на Вардината и [[Михаил III Пијаница|Михаиловата]]. Веднаш по доаѓањето на престолот тој го испратил [[Цариградска патријаршија|патријархот]] [[Фотиј I Цариградски|Фотиј]] во манастир и го вратил [[Игнатиј I Цариградски|Игнатиј]] на патријаршискиот престол и стапил во контакт со [[Папска држава|Рим]]. Во присуство на легатот Адријан II во [[869]]/[[870|70]] бил одржан собор во [[Цариград]], кој го осудил и го екскомуницирал Фотиј. Меѓутоа меѓу царот и папските легати дошло до разидување во едно начелно важно прашање, бидејќи нивните сфаќања за јурисдикцијата на римската црква не биле истоветени: додека легатите сметале дека Фотиевото прашање било конечно решено со некогашната папина пресуда која требало само да се потврди, на царот му било до тоа прашање прашањето уште еднаш да се претресе и конечната одлука да се донесе на Цариградскиот собор со кого тој претседавал. Покрај тоа, соборот имал еден епилог на кого Рим не му се надевал. Соборските седници веќе биле заклучени кога во Цариград пристигнале пратениците на [[Прво бугарско царство|бугарскиот]] кнез. Соборот повторно се состанал и пред него е изнесено прашањето: дали [[Бугарска Православна Црква|бугарската црква]] треба да и припадне под римската или под цариградската патријаршија. Надежите што кнез [[Борис I|Борис]] ги полагал во соработка со Рим имено, не се исполниле. Врската со Рим нималку не го приближила до неговата неговата основна цел: создавање самостојна бугарска црква. Борис во два наврата предлагал кандидати за поглавар на бугарската црква, но двајцата биле одбиени од Рим. Тоа била заднината на појавата на бугарските пратеници на Цариградскиот собор и на прашањата што ги поставиле за решавање. И покрај протестите на римските легати, со арбитража на претставниците на источните патријаршии прашањето било решено, како што можело и да се очекува, во корист на на византиската црква. Византија извлекла поука од неодамнешните настани и сега се покажала попустлива: на царев налог, патријархот Игнатиј го ракоположил архиепископот на Бугарија и повеќе епископи. Бугарската црква ги признала врховните права на цариградскиот патријарх, но добила извесна автономија и во византиската хиерархија нејзиниот архиепископ зазел повисок ранг отколку другите византиски архиепископи и митрополити. Така бугарскиот кнез со вешто искористување на римско-византиското соперништво, ја постигнал својата цел, а Византија повторно за себе ја придобила Бугарија. Оттогаш, и покрај сите протести на Рим, Бугарија останала во крилото на византиската култура. Но со тоа било разнишано пријателството со Рим кон кое се стремел Василиј и за што го жртвувал Фотиј. Всушност, за задачите на Византија во [[Словени|словенските]] земји Василиј имал исти сфаќања како и Фотиј, кого го отфрлил, како и Варда, кого го убил. Борбата околу Бугарија тој ја продолжил сосема во нивниот дух и ја добил, на крајот. Ја продолжил и мисионерската дејност во [[Киевска Русија|Русија]] и работата на покрстувањето на Словените во западниот дел на [[Балкански Полуостров|Балканскиот Полуостров]], а според тоа и на ширење на културното и политичкото влијание на Византија во тие области.<ref>Г.Острогорски. Историја на Византија. Скопје, 1992, стр.: 287-288.
Царот Василиј морал да увиди дека пресвртот дека пресвртот во црковната политика што тој го направил, ја промашил целта. Неговиот обид со отстранувањето на Фотиј да го измири црковниот спор во Византија не успеал, бидејќи приврзаниците на отфрлениот патријарх се уште биле многубројни и борбата на странките продолжувала. Со Рим, и без Фотиј, дошло до судар поради бугарското прашање, а и надворешно политичкиот ефект од црковниот пресврт бил незначителен, бидејќи соработката со западните сили во јужна Италија ме ги исполнила очекувањата. Веќе во [[875]]г. царот го вратил Фотиј во Цариград и му го доверил воспитувањето на своите синови, а кога на [[23 октомври]] [[877]]г. стариот Игнатиј умрел, Фотиј по три дена повторно се искачил на патријаршискиот престол. Овој пат го признавал и Рим. Условите со кои папата [[Папа Јован VIII|Јован VIII]] го врзувал ова признание, останале само на хартија. Во присутство на папски легати и 383 епископи, Фотиј во [[ноември]] [[879]]г. одржал собор, кој за него претставувал извонредно задоволство, бидејќи на него се отповикани одлуките на соборот од 869/70г.<ref>Г.Острогорски. Историја на Византија. Скопје, 1992, стр.: 292.</ref>
Ред 44:
==Надворешна политика==
===Односите на Запад===
[[Источно римско царство|Византиското]] влијание во западниот дел на [[Балкански Полуостров|Балканскиот Полуостров]] ослабело за време на иконокластичката криза. Изгледа дека во првата половина на [[IX век]], [[Далмација|далматинските]] градови и [[Словени|словенските]] племиња во приморјето и внатрешноста ја раскинале врската со Византија. Тогаш настанала [[Рашка|српската држава]] под Властимир. Меѓутоа, на приморските области на [[Јадранско море|Јадранот]] им се заканувала нова опасност од страна на Арабјаните од [[Сицилија]], а оваа опасност можела да ја отстрани само Византија. Кога арабјанската флота, по нападот на [[Будва]] и [[Котор]], во [[867]]г. го опседнала [[Дубровник]], опседнатиот град за помош се обратил во [[Цариград]]. Доаѓањето на силна византиска флота ги принудило Арабјаните да ја дигнат опсадата, која траела цели 15 месеци, и да се повлечат во своите сицијански бази. Тоа го зацврстило византискиот авторитет и придонело за обновување на византискиот суверенитет на источниот дел на Јадранот. Секако наскоро после тоа е организирана темата [[Далмација (тема)|Далмација]], која ги опфаќала далматинските градови и острови. Далматинските градови фактички повеќе зависеле од словенската заштита отколку од Цариград. Тие им плаќале давачки на словенските племиња, додека нивните мошне скромни плаќања на царскиот стратег имале само симболичен карактер. Од друга страна, и самите тие словенски племиња ги признавале византиските врховни права и биле должни на Царството да му даваат воена помош. Византиското влијание на Балканот значително зајакнало, а тоа за последица го имало брзото ширење на [[
Откако ги одбила арабјанските напади на далматинскиот брег и откако го ослободила Дубровник од арабјанската опсада, Византија ја пренела својата активност во јужна [[Италија]]. Василиј I намерувал против навлегувањето на сицилијанските Арабјани да преземе заедничка акција со [[Источна Франкија|германскиот]] цар и [[папа]]та, што била и главната причина за неговата пријателска политика спрема Рим. Меѓутоа, на Сицилија не било постигнато ништо. Арабјаните, напротив, во [[870]]г. ја зазеле [[Малта]] и со тоа уште повеќе ја зацврстиле својата позиција во [[Средоземно
===Кампањата на Исток===
Идните години главното внимание [[Источно римско царство|Византија]] го посветила на борбите на Исток, каде што павликијанците, крстарејќи по целата [[Мала Азија]], и задавале се поголеми грижи. Во [[872]]г. царската војска однела над нив решавачка победа, ја урнала нивната главна тврдина Тефрика и ја победила нивната војска во жестоката битка, во која паднал и Хризохир, водачот на павликијанците. Оваа победа овозможила натамошно пробивање на Византијците на Исток. Веќе во [[873]]г. Василиј се пробил во [[
===Јужна Италија===
Ред 58:
== Извори ==
<references/>
{{
{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Македонска династија]]
[[Категорија:Родени во 811 година]]
| |||