Шкотски јазик: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Ознака: Изворно уредување 2017
с Јазична исправка, replaced: официјален јазик → службен јазик using AWB
Ред 20:
'''Шкотски јазик''' ({{јаз|gd|''Gàidhlig''}} {{IPA-gd|ˈkaːlikʲ||Gaidhlig.ogg}}) — [[јазик]] од групата на [[гојделски јазици]] во состав на [[келтски јазици|келтското јазично семејство]], што го прави различен од [[Британски јазици|британските јазици]] каде се наоѓаат [[Велшки јазик|велшкиот]], [[Корнски јазик|корнскиот]] и [[Бретонски јазик|бретонскиот]]. Шкотскиот, [[Мански јазик|манскиот]] и [[Гелски јазик|гелскиот]] се сите потомци на [[средноирски јазик|средноирскиот јазик]], кој пак потекнува од [[Староирски јазик|староирскиот јазик]] и [[Примитивен ирски јазик|примитивниот ирски јазик]].
 
Во [[англискиот јазик]] овој јазик е именуван како '''шкотски гелски''', за да се разликува од нецелосно признатиот германски [[шкотски германски јазик|шкотски јазик]] кој потекнува од [[Староанглиски јазик|староанглискиот]].
 
Според пописот во [[2001]] година, овој јазик во [[Шкотска]] го зборувале околу 58.652 жители или 1,2 % од населението над три години.<ref>{{нмс | url=http://lrrc3.sas.upenn.edu/popcult/CLPP/Census%202001%20-%20Gaelic1.htm | title=Census 2001 Scotland: Gaelic Language – first results| author=Kenneth MacKinnon | date=2003| accessdate=2007-03-24}}</ref> Споредено со пописот од [[1991]] година, се забележува пад на јазикот за 7.300 жители. Поради тоа се имплементираат мерки за зачувување на јазикот, кои се покажале со одреден успех<ref>MacKinnon, Kenneth, Gaelic A Past and Future Prospect, 1991</ref> и има млади говорници на јазикот<ref>http://news.scotsman.com/royalnationalmod/Mods-fluent-youth-speaks-volumes.3471169.jp</ref>.
Ред 40:
=== Современ период ===
 
Шкотскиот јазик има голема орална и пишана традиција која на шкотски јазик се нарекува ''„beul-aithris“''. Јазикот зачувува знаење за предфеудалниот период и племенските закони и обичаи на Шкотска.
 
Што се однесува за книгоиздавателството, [[Ирски јазик|ирскиот]] превод на [[Библија]]та се користел во Шкотска сè додека не била преведена на шкотски јазик.<ref name=Mackenzie1992>{{наведено списание|last=Mackenzie|first=Donald W.|year=1990-92|title=The Worthy Translator: How the Scottish Gaels got the Scriptures in their own Tongue|journal=Transactions of the Gaelic Society of Inverness|volume=57|pages=168–202}}</ref> Авторот [[Дејвид Рос]] во својата книга ''„2002 историја на Шкотска“'' забележува дека шкотска верзија на Библијата била испечатена уште во [[1690]] година од [[Роберт Кирк]] во [[Лондон]], но истата не била распространета меѓу шкотското население.<ref>Ross, David. ''Scotland: History of a Nation''. Geddes & Grosset, 2002.</ref> Првата добропозната Библија на шкотски јазик е издадена во [[1767]] година од страна на Џејмс Стјуарт од Килин и Дугалд Баханан од Ранох.
Ред 46:
=== Поранешни дијалекти ===
 
Денешниот шкотски јазик најдобро и најточно може да се именува како „планински гелски“ за да се разликува од поранешните дијалекти на „низински гелски“. Од овие, [[Галовејски дијалект|галовејскиот гелски дијалект]] можеби е последниот дијалект на [[Гелски јазик|гелскиот јазик]] кој се зборувал во [[Низинска Шкотска]]. До крајот на средниот век, низинскиот шкотски бил заменет во [[Средноанглиски јазик|средниот англиски јазик]] или со [[Шкотски германски јазик|шкотскиот германски јазик]] и [[Британски јазик|британскиот јазик]] исчезнал. Според [[Џејмс Крихтон]], последното место во Низинска Шкотска каде се зборувал шкотскиот јазик било селото [[Бас, Аиршир|Бар]] во [[Карик, Шкотска|Карик]]. Како и да е, нема топографска граница на северните и јужните јазични разлики.
 
Денес, најблизок ирски дијалект со шкотскиот јазик е [[алстерски ирски дијалект]]. Овој дијалект содржи голем број на архаични зборови и јазична конструкција што ги поврзува двата јазика. За разлика од тој дијалект, стандардните јазици се малку поразлични, односно [[Ирски јазик|ирскиот јазик]] се базира на дијалекти од југоистокот на земјата. Од друга страна пак, шкотскиот јазик се развил на островите [[Надворешни Хебриди]] и се проширил кон остатаокот од Шкотска, иако денес во источните делови послабо се зборува јазикот.
Ред 143:
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="31" | '''Големи букви'''
|-
|width=3% align="center"|A ||width=3% align="center"|B ||width=3% align="center"|C ||width=3% align="center"|D ||width=3% align="center"|E ||width=3% align="center"|F ||width=3% align="center"|G||width=3% align="center"|H||width=3% align="center"|I ||width=3% align="center"|L ||width=3% align="center"|M ||width=3% align="center"|N ||width=3% align="center"|O ||width=3% align="center"|P ||width=3% align="center"|R ||width=3% align="center"|S||width=3% align="center"|T ||width=3% align="center"|U
 
|-
Ред 250:
 
=== Законски статус ===
Историски, шкотскиот јазик немал легално право на [[официјаленслужбен јазик]] во [[Обединетото Кралство]] како што бил случајот со [[Велшки јазик|велшкиот јазик]]. Но на [[21 април]] [[2005]] година, шкотскиот јазик станал законски рамноправен јазик во [[Шкотска]] со донесување на [[Акт за шкотскиот јазик|актот за шкотскиот јазик]]. Актот вклучувал<ref name = "OPSI">[http://www.opsi.gov.uk/legislation/scotland/acts2005/50007--a.htm#1 Gaelic Language (Scotland) Act 2005].</ref>:
 
* основање [[гелско развојно тело]] кое ќе се грижи за официјалниот статус на јазикот и рамноправен јазик со англискиот и за промовирање на јазикот
Ред 361:
* [http://www.linguae-celticae.org/GLS_english.htm Шкотски студии]
* [http://www.ceantar.org/Dicts/search.html Гојделски речници]
 
 
{{Келтски јазици}}
Ред 368 ⟶ 367:
 
{{Нормативна контрола}}
 
[[Категорија:Шкотски јазик| ]]