Петок тринаесетти: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
с Јазична исправка, replaced: бизнисмените → стопанствениците using AWB
Ред 2:
 
== Социјална појава ==
Денот '''петок тринаесетти''', кој исто така се нарекува и „'''црн петок'''“, многу време кај народот предизвикува несфатливо чувство на страв.<ref name="Зошто петок 13-ти е несреќен ден">[http://urbanlegends.about.com/cs/historical/a/friday_the_13th_4.htm Зошто петок 13-ти е несреќен ден?]</ref> На овој датум многумина се парализирани од страв. Некои се откажуваат од патување со авион, а некои и воопшто не патуваат. Било пресметено дека на овој ден во [[САД]] бизнисменитестопанствениците губат помеѓу 800 и 900 милиони долари, бидејќи многумина не ни помислуваат за своите работни места.<ref>Clar, Mimi (1957). "Friday the 13th". Western Folklore: pp. 62-63.</ref> Доналд Доси, основач на Центарот за управување на стресот и Институтот по фобии во [[Ешвил]], [[Северна Каролина]], споменува дека стравот од петок 13 измачува помеѓу 17 и 21 милиони Американци. Симптомите варирале од умерената тревога до тоталната паника. Психолозите докажале дека луѓето кои се сметаат самите себе си за несреќници, за малери, е многу поверојатно да веруваат во овие суеверија, со кои ја поврзуваат лошата среќа во својот живот.
 
== Потекло на стравот од петок 13 ==
 
Некои истражувачи сè уште го бараат коренот на т.н. црн петок. Има повеќе верувања за потеклото на суеверието за петок 13:
 
* Ева во рајот го измамила Адам со јаболкото токму во петок.
* На тајната вечера присуствувале 13 луѓе — Исус и 12-те апостоли. И до ден денес кај многу народи сè уште постои суеверието дека 13 души не треба да седат на едно исто место односно на иста маса.<ref>Roach, John (2004-08-12). "Friday the 13th Phobia Rooted in Ancient History", National Geographic News. Retrieved on 29 октомври 2008</ref> Предавникот [[Јуда]] дошол последен на тајната вечера и прв си отишол. Други сметаат дека [[Исус Христос]] е распнат токму на денот петок.
* На тајната вечера присуствувале 13 луѓе — Исус и 12-те апостоли. И до ден денес кај многу народи сè уште постои суеверието дека 13 души не треба да седат на едно исто место односно на иста маса.<ref>Roach, John (2004-08-12). "Friday the 13th Phobia Rooted in Ancient History", National Geographic News. Retrieved on 29 октомври 2008</ref> Предавникот [[Јуда]] дошол последен на тајната вечера и прв си отишол. Други сметаат дека [[Исус Христос]] е распнат токму на денот петок.
 
* Суеверието најверојатно има врска и со календарот, кој според астрономијата во минатото се сметало дека е потребно да постојат 13 месеци во некои години, додека [[Грегоријански календар|Грегоријанскиот]] и исламскиот календар секогаш имаат по 12 месеци во годината.
 
* Според некои, петок 13 се должи на еден древен [[Скандинавска митологија|скандинавски мит]], според кој 12 богови празнувале во [[Валхала]], домот на богот [[Один]]. Богот на злото и оганот [[Локи]] кој не бил поканет, наеднаш се појавил во домот на Один и го убил богот на радоста Балдер. Земјата веднаш потонала во мрак.
* Во поново време многу повеќе се оддава важност на датумот [[13 октомври]] [[1307]] година, кога по наредба на францускиот крал [[Филип IV убавиот|Филип IV]] и [[папа Климент V]] биле затворени [[Жак Де Молеј]], [[Голем мајстор|Големиот мајстор]] на [[Темплари|Орденот на темпларите]] и илјадници рицари од орденот. Овие затвореници биле подложени на големи мачења, биле прогласени за еретици и секакви други прекршоци кои биле во спротивност со црквата во [[Рим]]. Така, многу од тие рицари биле изгорени на клада или екзекутирани. Од тој ден па натаму, петок 13-ти бил сметан за лош и несреќен ден.<ref>[http://urbanlegends.about.com/cs/historical/a/friday_the_13th_4.htm name="Зошто петок 13-ти е несреќен ден?]<"/ref>
 
* Во поново време многу повеќе се оддава важност на датумот [[13 октомври]] [[1307]] година, кога по наредба на францускиот крал [[Филип IV убавиот|Филип IV]] и [[папа Климент V]] биле затворени [[Жак Де Молеј]], [[Голем мајстор|Големиот мајстор]] на [[Темплари|Орденот на темпларите]] и илјадници рицари од орденот. Овие затвореници биле подложени на големи мачења, биле прогласени за еретици и секакви други прекршоци кои биле во спротивност со црквата во [[Рим]]. Така, многу од тие рицари биле изгорени на клада или екзекутирани. Од тој ден па натаму, петок 13-ти бил сметан за лош и несреќен ден.<ref>[http://urbanlegends.about.com/cs/historical/a/friday_the_13th_4.htm Зошто петок 13-ти е несреќен ден?]</ref>
 
* Во [[Стар Рим|древен Рим]] магионичарите се собирале во групи од по 12 луѓе. Се верувало дека тринаесеттиот во групата бил самиот [[ѓавол]].
 
* Според [[нумерологија|нумеролозите]] бројката 13 „страда“ поради неговата позиција после бројот 12. Така на пример постојат 12 месеци во годината, 12 хороскопски знаци, 12 богови на [[Олимп]], [[Израилеви племиња|12 племиња на Израил]], 12 [[Дванаесет апостоли|апостоли]] на [[Исус]]. Во картите [[Тарот]] 13-та е картата на смртта.
 
* На тој ден се случила библиската поплава.
 
* [[Каин]] го убил [[Авел]].
 
* Бог на петок 13-ти ги измешал јазиците на [[Вавилонска кула|Вавилонската кула]].
 
Ред 31 ⟶ 22:
 
Стравот од бројот 13 е многу актуелен и во денешно време. Повеќе од 80% од високите згради немаат 13-ти спрат. Многу авиони го пропуштаат својот лет на 13-ти, посебно во петок. Во [[Формула 1]] на пример не постои болид со бројот 13. Улиците во [[Фиренца]] го испуштаат бројот 13.
На 13 април [[1970]] година експлозија на кислороден резервар ги променува плановите на [[Аполо 13]] за лет кон [[Месечина|Месечината]]та. Часот на поаѓање на [[Аполо 13]] е 13:13 според американско време.
Имињата на некои од најпознатите сериски убијци содржаат по 13 букви: Jack the Ripper, John Wayne Gacy, Charles Manson, Jeffrey Dahmer, Theodore (Ted) Bundy.
 
Суеверието за петок 13 или за „несреќниот“ број ''13'', го поттикнува и богатата филмска и издавачка продукција со многубројни дела токму на таа тема, меѓу кои се холивускиот филмски серијал [[Петок 13 (серија)|Петок 13]], мистериозната новела „''Тринаестмина на вечера''“ од [[Агата Кристи]] и драмата околу мисијата на всленскиот брод [[Аполо 13]] за што е снимен и [[Аполо 13 (филм)|филм]].
 
 
== Очекување на петок тринаесетти ==