Галилео Галилеј: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с →Наводи |
с Правописна исправка, replaced: Сончев систем → Сончев Систем using AWB |
||
Ред 1:
[[Податотека:Galileo.arp.300pix.jpg|thumb|220px|right| Портрет на Галилео Галилеј]]
[[Податотека:Galileo facing the Roman Inquisition.jpg|thumb|220px
'''Галилео Галилеј''' ({{lang-it|Galileo Galilei}}; {{роден на|15|февруари|1564}} во {{роден во|Пиза}} - {{починал на|8|јануари|1642}}, [[Арчетри]]) — [[Тоскана|тоскански]] [[астрономија|астроном]], [[филозоф]] и [[физика|физичар]]..
Се смета дека го изумил [[телескоп]]от, ги открил првиот и вториот закон за движењето и ги ширел [[Никола Коперник|Коперниковите]] погледи за поставеноста на [[Сончев
Поради своите откритија Галилеј доаѓа во судир со [[Инквизиција]]та, при што е принуден да се откаже од своите ставови.
==Биографија==
Како момче, Галилеј сакал да замине во манастир, но татко му го уверил да студира медицина. Го посетувал Универзитетот во [[Пиза]]. Галилеј не се стекнал со титула на лекар туку, наместо тоа, сето време го минувал проучувајќи [[математика]]. Подоцна поучувал математика и станал професор по тој предмет на Универзитетот во [[Пиза]].
Додека бил на универзитетот, Галилеј експериментирал со нишала, го проучувал паѓањето на предметите и и се посветил на [[
Во 1592г. Галилеј се преселил на север, во [[Падова]], каде што почнал долгогодишна врска со Марина Гамба. Тие никогаш не се венчале, но имале три деца. нивните две ќерки биле испратени во [[манастир]], а синот Винченцо бил себичен и често го доведувал во неволја својот татко.<ref name="a"/>
[[Језуити
Во [[јуни]] [[2010]] година, Музејот на историјата на науката во [[Фиренца]], на една [[аукција]], ги купил [[Прст|палецот]] и средниот прст на Галилеј. Прстите, заедно со еден [[заб]] и дел од [[пршлен]]ите, биле исечени кога трупот на Галилеј бил префрлен од еден во друг [[гроб]], во [[1737]] година.<ref>„Окото на Ајнштајн и средниот прст на Галилеј се чуваат како музејски експонати“, ''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 22-23.</ref>
Ред 20:
Тркалајќи ги топките по накосувањето, на Галилеј му било овозможено на разумна мера да го забави забрзувањето на предметите во падот. Мерејќи го времето за кое топката поминува одредена оддалеченост низ патеката, можел да го пресмета забрзувањето, а менувајќи го накосувањето, можел да го смени и забрзувањето. За проучување на намалувањето на брзината, тој ја стркалал топката низ една патека и и дозволил да се качи по патека спроти неа. Галилеј немал часовник, но смислил гнијален начин да го мери времето според сопствениот пулс или според количеството вода исфрлена од садот додека топката преминувала одредена оддалеченост.
Галилеј сфатил дека во забавувањето на предметите клучно е дејството на триењето. Предметите немаат природна тенденција за забавување туку токму спротивното: предметот во движење ќе се движи со иста брзина доколку нешто не го забави, а обично таа сила е триењето. Всушност, Галилеј сфатил дека не постојат вистински разлики меѓу предметот што се движи со иста брзина и предметот што воопшто не се движи – на ниту еден не дејствуваат сили. силата е потребна да го забрза предметот, да го забави или да го придвижи. Ова е принцип на [[инерција]] – тенденција на предметот да не реагира на промената во движење, без оглед дали се движи или мирува. Галилеј исто така увидел дека е невозможно да се разликува предметот во постојано движење од тој што мирува без одредена точка; ова мислење претставува основа на [[Теорија на релативноста|теоријата на релативноста]] на [[Алберт Ајнштајн|Aјнштајн]] во почетокот на 20 век. Галилеј подоцна утврдил дека стапката на забрзување зависи од моќта на силата и тежината, т.е. масата на предметот чие движење се забрзува.<ref name="a"/>
Концептот на инерцијата го решил проблемот со стрелата. Стрелата лета иако инерцијата е доминантна, но гравитацијата постојано ја влече надолу. Галилеј покажал дека спојот на инерцијата и гравитацијата значи дека патеката на проектилот, на пр. на стрелата низ воздухот, ќе биде крива линија позната како парабола. Влијанието на воздушниот отпор е да ја забави стрелата така што таа ќе падне. Идеите на Галилеј биле огромен чекор напред во разбирањето на силата на движењето, и претставувале темел за работата на [[Исак Њутн]] и неговите три [[Њутнови закони|закони за движењето]]. Првите два [[Њутнови закони|закони на Њутн]] се всушност преправено откритие на [[инерција
==Натамошни истражувања==
[[Податотека:04. Галилеево топче.ogv|мини|десно|250п|Опит со Галилеево топче кој ја прикажува различната [[пловност]] на едно исто тело во зависност од средината во која се наоѓа. Во [[вода]], топчето има извесна пловност, но кога на неа ќе ѝ се додаде [[етанол]] (кој има помала густина), тој ја разретчува и топчето потонува подолу (има намалена пловност). <small>Извел: проф. Оливер Зајков. Институт за физика на Природно-математичкиот факултет во Скопје.</small>]]
[[Податотека:05. Епрувета што плива и тоне.ogg|мини|десно|250п|Опит со [[епрувета]] што плива и тоне. Епруветата е полна со воздух и ставена во пластично шише со вода. Кога шишето ќе се притисне, водата се накачува, таа има повеќе потисок врз епруветата, намалувајќи ја нејзината [[пловност]] и со тоа таа оди подолу. <small>Извел: проф. Оливер Зајков. Институт за физика, ПМФ, Скопје.</small>]]
Во 1609г. Галилеј слушнал за стаклото што зголемува, што го открил холандскиот оптичар [[Ханс Липерсхеј]]. Иако никогаш не се запознале, Галилеј констуирал свој инструмент и потоа ја зголемил моќта на зголемувањето од 3 до 30 пати, изработувајќи го така првиот астрономски [[телескоп]]. Галилеј заработил малку пари или добил некакви ветувања кога ѝ го понудил [[телескоп
==Временска одредница==
Ред 43:
*1632г. Во [[Фиренца]] излегува неговата втора книга Дијалог. Добива повик да се појави пред инквизицијата во [[Рим]].
*1633г. На папското судење бил казнет за ерес, бил принуден да се одрече од своето учење, а потоа му одредуваат домашен притвор во неговата вила во Арчетри.
*1638г. Го загубил видот. Предлага метод за мерење на брзината на [[светлина
*1641г. Конструира механизам што го движи часовникот со нишало. Неговата идеја ја презема Хајгенс 15 години подоцна.
*1642г. Умира во Арчетри.<ref name="a"/>
|