Андреја Дамјанов: Разлика помеѓу преработките

'''Андреја Дамјанов''' ([[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]], [[Велес|Велешко]], [[1813]] – [[Велес]], [[1878]]) — еден од најголемите градители на сакрални објекти на [[Балкан]]от од периодот на [[преродба|македонската преродба]]. Со своите браќа, мајсторот Андреја градел цркви во [[Македонија]], [[Бугарија]], [[Србија]], [[Босна и Херцеговина]] и други земји на Балканот. Неговата градителска умешност била забележана и во [[Европа]], особено од патописците кои Андреј го споменуваат како вреден и ценет мајстор. Неговите [[Црква (објект)|цркви]] се сметаат за бисери на сакралната архитектура на Балканот. При изградбата на црквите кои ги решавал како тробродни [[Базилика|базилики]] со полуцилиндречни сводови, Дамјанов особено внимавал на акустиката во ентериерот на црквата како и на декоративните елементи на столбовите што се белег на неговите градби.

Роден е во село [[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]], [[Велес|велешко]], во семејство на познати [[Мијачија|мијачки]] градители. Во неговото семејство мајсторскиот занает се одгледувал низа децении, пренесувајќи го од колено на колено. Тоа е родот Рензовци кои потекнуваат од мијачкото село [[Тресонче]], но со немирите, кражбите и пустошите со слабеењето на [[Османлиската империја]] кон крајот на XVIII век биле приморани да се преселат во безбеден крај, и се упатиле кон градот Велес. Во градот Велес биле примени од Емин-ага, тогашниот владетел на градот и краток период престојувале таму, подоцна поради непријатноста на климата во градот Велес побарале од Емин-ага да им дозволи да се населат во планинско место, по што им било дозволено да се населат на територијата на тогашното село Ѕвезданово, сегашно [[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]] (наречено поради растението папрат што доминира во тој крај). Родот се памети од прадедото на Андреја, Силјан Рензовски кој бил познат мајстор-градител кој со својата тајфа градел најмногу во [[Тракија]], [[Едрене]], и [[Цариград]]. Синовите на Силјан, Јанкула и Стефан исто така работеле како мајстори во Солун, Драма, Кавала, Серез и Измир. Синот на Јанкула, таткото на Андреја Дамјан исто така го наследил занаетот и градел цркви околу Солун, во Бугарија, во Македонија најчесто по селата, помалку по градовите. Соборната црква „Св. Богородица“ во Скопје ја започнува со изградба, но потоа умира, со што нејзината изградба ја продолжуваат неговите синови. Со овој објект Дамјан се претставил како вешт и спремен мајстор со успешното решавање на сложените архитектонско конструктивни проблеми.

Во самиот почеток на неговото плодно творештво градел цркви на територијата на Македонија, додека подоцна и низ целиот Балкански полуостровПолуостров. Со оглед на политичката ситуација во времето на неговото творештво и рестрикциите за градење на цркви на територијата на Македонија, црквите на оваа територија се доста поскромни како по своите димензии, така обликувањето, додека црквите што ги гради во другите земји се поубаво обработени и со поголеми димензии. Исто така, ги истакнал и своите квалитети за фундирање на објектите, по што бил повикуван на неколку објекти да го реши тој проблем.

Во однос на обликувањето, се работи за богато богато декоративно обликување особено во внатрешноста на објектите.Особено е важно што во внатрешноста на неговите објекти посебно значење и акцент се давало на присуството на обичниот човек (посетител на церемонијата), со што се потврдува преродбенската тенденција во тоа време. Западната влезна страна заедно со галериите кои се развивале наоколу биле раскошно обликувани, како обликовно така и сликарски, со што се нагласува значењето на обичниот народ. Олтарскиот дел исто така е богато обликуван додека бочните страни можеле да бидат осликувани или оставени во својот природен материјал, со што во двата случаи тоа делувало многу хармонично. Надворешноста на објектите, конкретно нивната фасадна обработка била поскромно обработена со што се постигнувал доста чист и смирен ефект. Декоративни елементи на фасадата можело да се појават единствено на аголните завршетоци и апсидалните делови, со што аглите се обработувале со прецизно делкан и обработен камен и се разликувале од останатата ѕидна маса, додека апсидалните делови се обликувани со просторни конкавни ниши со што се постигнувал добар пластичен ефект.

Плановите на објектите најчесто трикорабни базилики со високо издигнати кораби од кои најчесто најмногу е издигнат средниот и големи димензии, но постојат и објекти со поинакви планови, како впишан крст и триконхос со 5 куполи и кула камбанарија на западната страна, со повеќе куполи и тн.

Во однос на темелењето и конструкциите на објектите, овој мајстор вешто се снаоѓал и успешно ги сместувал своите дела врз доста стрмни и живописни терени, поради што бил на далеку прочуен и повикуван за решавање на вакви проблеми.