Цивилизација: Разлика помеѓу преработките

'''Цивилизацијата''' е комплексно општество кое се карактеризира со урбан развој, [[Општествена хиерархија|социјална стратификација]] наметната од страна на културна елита, [[Симбол|симболичкисимбол]]ички системи на комуникација (на пример, [[Писмо|системи на пишување]]), и значителна оддалеченост од и доминација над [[Животна средина|природната средина]].<ref name="Adams 1966">{{cite book|author=Adams, Robert McCormick|title=The Evolution of Urban Society|year=1966|page=13|publisher=Transaction Publishers|url=https://books.google.com/books?id=JrZOwKU0TlsC&q=%22civilizations+are+associated%22|isbn=9780202365947}}</ref><ref name="Haviland 2013">{{cite book|authors=Haviland, William|title=Cultural Anthropology: The Human Challenge|publisher=Cengage Learning|year=2013|page=250|url=https://books.google.com/books?id=DfEWAAAAQBAJ&q=%22civilization+refers+to+societies%22|display-authors=etal|isbn=1285675304}}CS1 maint: Uses authors parameter ([//en.wikipedia.org/wiki/Category:CS1_maint:_Uses_authors_parameter link]) </ref><ref name="Wright 2004">{{cite book|first=Ronald|last=Wright|title=A Short History of Progress|publisher=House of Anansi|year=2004|pages=115, 117, and 212|url=https://books.google.com/books?id=nzWPFQIEvfEC&q=%22technical,%20anthropological%22|isbn=9780887847066}}</ref><ref name="Llobera 2003">{{cite book|first=Josep|last=Llobera|title=An Invitation to Anthropology|publisher=Berghahn Books|year=2003|pages=136–137|url=https://books.google.com/books?id=_-LDyWxODjAC&q=%22best-known+definition%22|isbn=9781571815972}}</ref><ref name="Fernández-Armesto 2001">{{cite book|last=Fernández-Armesto|first=Felipe|title=Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature|publisher=[[Simon & Schuster]]|year=2001|url=https://books.google.com/?id=3MNzi698aXwC|isbn=9780743216500}}</ref><ref name="Boyden 2004">{{cite book|last=Boyden|first=Stephen Vickers|title=The Biology of Civilisation|year=2004|pages=7–8|publisher=UNSW Press|url=https://books.google.com/books?id=TX78DfVbM7kC&q=%22the+essential+precondition%22|isbn=9780868407661}}</ref><ref name="Solms-Laubach 2007">{{cite book|first=Franz|last=Solms-Laubach|title=Nietzsche and Early German and Austrian Sociology|publisher=Walter de Gruyter|year=2007|pages=115, 117, and 212|url=https://books.google.com/books?id=TxTITNduFc4C&dq|isbn=9783110181098}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/897810261|title=Children's literature, domestication, and social foundation : narratives of civilization and wilderness|last=1964-|first=AbdelRahim, Layla,|publisher=|year=|isbn=9780415661102|location=New York|pages=8|oclc=897810261}}</ref>

Најраната појава на цивилизациите генерално се поврзува со завршната фаза на Неолитската револуција, кулминирајќи во релативно брз процес на урбана револуција и државна формација, политички развој поврзан со појавата на владејачката елита. Пораната неолитска технологија и начин на живот биле основани прво во Блискиот Исток, а подоцна и во басените на [[Жолта Река]] и [[Јангцекјанг]] во Кина (на пример пенгтушанската култура од 7.500 година п.н.е.), а подоцна се прошириле. Слични пред-цивилизациски "неолитски револуции" исто така независно започнале од 7.000 година п.н.е. во северозападниот дел на [[Јужна Америка]] (цивилизацијата Норте Чико)<ref>Haas, Jonathan; Winifred Creamer, Alvaro Ruiz (23 December 2004). "Dating the Late Archaic occupation of the Norte Chico region in Peru," ''Nature'' 432 (7020): 1020–1023. doi:10.1038/nature03146. {{PMID|15616561}}</ref> и во [[Мезоамерика|Мез]]оамерика. Овие биле меѓу петте цивилизации во светот кои настанале независно.<ref>Kennett, Douglas J.; Winterhalder, Bruce (2006). ''Behavioral Ecology and the Transition to Agriculture''. University of California Press. pp. 121–. {{ISBN|978-0-520-24647-8}}. Retrieved 27 December 2010.</ref> [[Месопотамија]] е местото на најраниот развој на Неолитската револуција - околу 10.000 години п.н.е., со што цивилизациите почнале да се развиваат пред околу 6.500 години. Оваа област е идентификувана како област која има “инспирирано некои од најважните случувања во историјата на човештвото, вклучувајќи го пронаоѓањето на [[Тркало|тркалототркало]]то, развојот на курзивното писмо, [[математика]]та, [[астрономија]]та и [[Земјоделство|земјоделствотоземјоделство]]то.“<ref name="historyandpolicy">{{cite web|url=http://www.historyandpolicy.org/papers/policy-paper-13.html|title=Iraq, past, present and future: a thoroughly-modern mandate?|last=Milton-Edwards|first=Beverley|date=May 2003|work=History & Policy|publisher=History & Policy|accessdate=9 December 2010|location=[[United Kingdom]]}}</ref>

Цивилизациската урбана револуција пак била зависна од развојот на седентизмот, припитомувањето на животните и развојот на начини на живеење кои овозможиле економии од обем и акумулирање на вишок производство од страна на одредени општествени сектори. Преминот од ''комплексни култури'' во ''цивилизации'', додека сè уште спорен, се чини дека е поврзан со развојот на државните структури, во кои силата била уште повеќе монополизирана од страна на елитна владејачката класа<ref>Carniero, R.L. (Ed) (1967), "The Evolution of Society: Selections from Herbert Spencer’s Principles of Sociology", (Univ. of Chicago Press, Chicago, 1967), pp. 32-47,63-96, 153-165.</ref> која практикувала давање на човечки жртви.<ref name="nature.com">Joseph Watts, Oliver Sheehan, Quentin D. Atkinson, Joseph Bulbulia & Russell D. Gray, (2016), "Ritual human sacrifice promoted and sustained the evolution of stratified societies" (Nature 532, 228–231 (14 April 2016)) From http://www.nature.com/nature/journal/v532/n7598/full/nature17159.html sited 5/5/2016</ref> Кон крајот на неолитскиот период, различни елитистички енеолитски цивилизации почнале да се зголемуваат во различни "лулки" од околу 3300 година п.н.е.. Енеолитските цивилизации исто така се развиле во [[Претколумбовска Америка|Претколумбиска Америка]], и покрај раниот почеток во Египет, Аксум и Куш, многу подоцна во субсахарска Африка. Колапсот на бронзеното време бил проследен со железното време околу 1200 година п.н.е., време во кое голем број на нови цивилизации се појавиле, кулминирајќи во периодот од 8 до 3 век п.н.е. кој германскиот психијатар и филозоф [[Карл Јасперс]] го нарекол аксиален пероид, и кој тој тврдеше дека била критична преодна фаза која довела до [[Антика|класичната цивилизација]]. Голема технолошка и културна транзиција кон модерноста започна околу 1500 година од н.е. во [[Западна Европа]], што предизвика нови пристапи кон [[Наука|наукатанаука]]та и [[Право|правотоправо]]то брзо да се прошират низ светот, инкорпорирајќи ги пораните култури во индустриската и технолошката цивилизација на сегашноста.<ref>{{citation|title=Civilization|last=Ferguson|first=Niall|authorlink=Niall Ferguson|year=2011}}</ref>

Сите цивилизации зависеле од [[Земјоделство|земјоделствотоземјоделство]]то за егзистенција, со исклучок на некои од раните цивилизации во [[Перу]] кои зависеле од поморските ресурси.<ref>{{cite web|url=http://www.hallofmaat.com/modules.php?name=Articles&file=article&sid=85|title=The Maritime Foundations of Andean Civilization: An Evolving Hypothesis|last=Moseley|first=Michael|publisher=The Hall of Ma'at|format=|work=|accessdate=2008-06-13}}</ref><ref>{{cite book|last=Moseley|first=Michael|title=The Maritime Foundations of Andean Civilization|year=1975|publisher=Cummings|location=Menlo Park|isbn=0-8465-4800-3}}</ref> Вишокот на жито бил од особено голема важност, бидејќи зрното можело да се чува долго време. Вишокот на храна дозволи некои луѓе да се занимават и со други нешта покрај производството на храна за останок: раните цивилизации вклучувале војници, [[Занаетчија|занаетчии]], свештеници и свештенички, и други луѓе со специјализирани кариери. Вишокот на храна резултирало со поделбата на трудот и поразновиден спектар на човечка активност, дефинирачка карактеристика на цивилизациите. Сепак, во некои места и ловците-собирачи имале пристап до вишок на храна. Можно е вишокот на храна и релативно високото ниво на социјална организација и поделба на трудот да го предатираат растителното и животинското припитомување.<ref>{{cite web|url=http://ngm.nationalgeographic.com/2011/06/gobekli-tepe/mann-text/1|title=Göbekli Tepe|publisher=[[National Geographic (magazine)|National Geographic]]|accessdate=November 13, 2014}}</ref>

Во споредба со другите општества, цивилизациите имаат посложена политичка структура, имено [[Држава|државатадржава]]та.<ref>Grinin, Leonid E (Ed) et al. (2004), "The Early State and its Alternatives and Analogues" (Ichitel)</ref> Општествата организирани во држава се постратифицирани од другите општества; кај нив е поголема разликата меѓу социјалните класи. Владејачката класа, која обично е концентрирана во градовите, има контрола над голем дел од вишокот и ја наметнува својата волја преку [[Влада|владатавлада]]та или [[бирократија]]та. Мортон Фрајд и Елман Сервис ги класифицирале човечките култури врз основа на политичките системи и социјалната нееднаквост. Овој систем на класификација содржи четири категории<ref>Bogucki, Peter (1999), "The Origins of Human Society" (Wiley Blackwell)</ref>

Економски, цивилизациите имаат посложени модели на сопственост и размена од помалку организираните општества. Живеењето на едно место им овозможило на луѓето да акумулираат повеќе личен имот од номадските народи. Некои луѓе исто така се стекнале и со приватната сопственост на земјиштето. Првите човечки култури функционирале преку подарок-економиите дополнети со ограничени системи на размена. До почетокот на ж[[Железно време|елезното]] време, современите цивилизации ги развиле [[Пари|паритепари]]те како средство за размена при покомплексни трансакции. Од времето на најраните монетизирани цивилизации, монополистичките контроли врз монетарните системи им биле во корист на општествените и политичките елити.

[[Пишување]]то, развиено за прв пат од [[Сумер|Сумерите]]ите, се смета за еден белег на цивилизацијата и "се појавува паралелно со порастот на сложени административни бирократии или освојувачката државата".<ref>{{Cite book|title=Ancient Cahokia and the Mississippians|last=Pauketat|first=Timothy R.|publisher=Cambridge University Press|year=2004|isbn=9780521520669|location=|pages=169}}</ref> Трговците и бирократите се потпирале на пишувањето за да чуваат точни записи. Како и парите, и пишувањето е произлезено од големината на населението во градот и сложеноста на трговијата меѓу луѓе кои не се лично познавале едни со други. Сепак, пишувањето не е секогаш неопходно за цивилизацијата, како во случајот на [[Царство на Инките|Инките]], кои воопшто не го користиле пишувањето, со исклучок на еден комплексен систем на евидентирање.

Потпомогнати од поделбата на трудот и централното планирање, цивилизациите имаат развиено многу други различни културни карактеристики, вклучувајќи ја организираната [[религија]], развојот на уметностите и безброј нови достигнувања во [[Наука|наукатанаука]]та и технологијата.

Цивилизацијата се ширила преку колонизација, [[Империјализам|инвазија]], верска конверзија, екстензија на [[Бирократија|бирократската контрола]] и [[Трговија|трговијататрговија]]та, и со воведување на земјоделството и пишувањето кај неписмените народи. Некои нецивилизирани луѓе можат и доброволно да се прилагодат на цивилизираното однесување. Но цивилизацијата исто така се проширила и преку нејзината техничка, материјална и социјална доминација.

"Цивилизација" исто така може да се однесува на [[Култура|културатакултура]]та на едно сложено општество, не само на самото општество. Секое општество, цивилизација или не, има еден специфичен сет на идеи и обичаи, како и одредена група на производители и вештини кои го прават уникатно. Цивилизациите имаат тенденција да развиваат сложени култури, вклучувајќи [[Држава|држав]]но-засновани апарати за донесување одлуки, [[Книжевност|литература]], стручна [[уметност]], [[архитектура]], организирана [[религија]] и сложени форми на [[образование]], принуда и контрола поврзани со одржувањето на елитата.

[[Семјуел Хантингтон|Семјуел Хантингтон]] ја дефинирал цивилизацијата како "највисокото културно групирање на луѓето и најопфатно ниво на културен идентитет што ги разликува луѓето од другите видови". Неговите теории за цивилизациите се дискутирани [[Цивилизација|подолу]].<ref>Samuel P. Huntington (1997), [https://books.google.com/books?id=LO4xG-bH1CQC&pg=PA43 ''The clash of civilizations and the remaking of world order''], Simon and Schuster, p. 43.</ref>

Историски, се претпоставувало од страна на писатели како Аристотел дека цивилизациите се природната состојба на човештвото, затоа потеклото за грчкиот полис се сметало за непотребно. Сумерската Кралска ЛистаСписок на пример, тврди дека потеклото на нивната цивилизација е преку слегувањето од небото. Сепак, поморските откритија ги изложиле државите од западна Европа на културите на ловците-собирачи и на едноставните градинарски култури кои не биле цивилизирани. За да ги објаснат разликите, раните теоретичари се свртиле кон расистичките теории за културна надмоќ, теории за географски детерминизам или случајности на културата. По втората светска војна, овие теории биле отфрлени по разни основи и се барале други објаснувања. Се развиле четири училишта во модерниот период.

** Западно<br>

** Чолска Империја<br>

** Мугалска Империја<br>

** Толтек<br>

* Африка<br>