Џигерници: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
изменета категоризација
clean up, replaced: | coauthors = → |author2= using AWB
Ред 16:
| regnum = [[Растенија]]
| divisio = '''Hepaticophyta'''
| divisio_authority = Stotler & Stotl.-Crand., 1977<ref name="Stotlers 1977">{{цитирано списание | last = Stotler | first = Raymond E. | coauthors author2= Barbara J. Candall-Stotler | year = 1977 | title = A checklist of the liverworts and hornworts of North America | journal = The Bryologist | volume=80 | pages=405-428 }}</ref> emend. 2000<ref name="Stotlers 2000">Crandall-Stotler, Barbara. & Stotler, Raymond E. "Morphology and classification of the Marchantiophyta". page 21 ''in'' A. Jonathan Shaw & Bernard Goffinet (Eds.), ''Bryophyte Biology''. (Cambridge: Cambridge University Press:2000). ISBN 0-521-66097-1.</ref>
| subdivision_ranks = Класи и редови
| subdivision =
Ред 35:
== Морфологија ==
 
Телото на видовите од одделот Hepaticophyta е најчесто зарамнето. Кај талусните џигерници тоа е лентовидно и обично е без васкуларни елементи, додека кај листостеблените постои задебелена оска во чиј центар се наоѓаат слабо развиени спроводни (васкуларни) елементи. Од оската штрчат зарамнети листовидни лобули. Зарамнетото тело кај талусните и листостебленото тело кај останатите видови го сочинуваат [[гаметофит]]от. Талусот може да се разгранува дихотомно. Кај листостеблените претставници, листовидните делови се лента од [[Клетка|клетки]] која е обично многу тенка. Талусните тела се подебели и во нив се наоѓаат комори со филаментозни [[паренхим]]ски клетки сместени веднаш под горниот [[епидермис]]. Под нив лежи слој со кортикално-паренхимски клетки. Во горниот епидермис може да постојат отвори. Сите џигерници се прицврстуваат за почвата со [[ризоид]]и, а некои пловат во водата.
 
== Размножување ==
Ред 41:
Гаметофитните талуси на хепатикофитите може да се размножуваат вегетативно со т.н. плодни кошнички. Тие претставуваат пехаровидни издигнувања на горниот епидермис. Во плодните кошнички се развиваат плодни телца наречени геми. Секоја гема претставува ситен гаметофит со две точки на растење од кои се издигнува новото гаметофитно ткиво по пат на [[митоза]]. За да почне да се развива новиот гаметофит од гемата, мора да има вода. Така, кога една капка [[дожд]] паѓа на плодната кошничка, гемата набабрува и се одделува од плодната кошничка. Тогаш таа слободно плови во самиот пехаровиден дел. Следната капка дожд ќе ги распрсне гемите во околината, каде тие ќе се закоренат.
 
Кај многу хепатикофитни гаметофити постои друг превој на ткиво кој ги обиколува [[Гаметангија|гаметангиите]]. Кај женскиот талус, овој превој содржи [[архегониум]]и, додека кај машкиот талус тој содржи [[антеридиум]]и. Кога една дождовна капка ќе падне во превојот, површинските клетки пукаат и се ослободуваат [[сперматозоид]]ите, кои мораат со помош на водата да дојдат до отворен архегониум. По оплодувањето, [[зигот]]от кој се развива во архегониумот ќе може единствено да се најде само на женскиот талус.
 
Кај родот ''[[Marchantia]]'' овој полов процес се случува речиси во воздухот. Наместо да се сместени во превој на гаметофитната површина, гаметангиумите се прикрепени за еден меснат рецептакулум и се подигнати на една елонгирана дршка од површината на гаметофитот. Кај женскиот талус од маршанцијата, архегониумите висат на долната страна од ѕвездовидниот рецептакулум и во овој случај дршката се нарекува архегониофор. При машките единки, антеридиумите се всадени на површината на еден дисковиден рецептакулум кој се поврзува со талусот преку антеридиофор. Кога првата капка дожд паѓа на машкиот дисковиден рецептакулум, тогаш антеридијалните покровни клетки распукнуваат и сперматозоидите се нурнуваат во водата. Тогаш водата станува млечно бела. Втората капка дожд ги распрскува сперматозоидите во околината, и доколку паднат на архегониум ќе настане оплодување. Машките полови клетки доаѓаат до женските по пат на [[хемотаксија]], односно тие пливаат во насока на хемотактичен хемиски агенс кој го испуштаат јајце клетките.
 
Без разлика на местоположбата на архегониумите (на талусната површина или на архегониофор), сперматозоидите доаѓаат до јајце клетките, со што се завршува [[сингамија]]та и се формира зигот во веќе стариот архегониум. Тој расте во паразитски [[спорофит]] со хаусториско стапало, дршка и [[спорангиум]]. Спорангиумот поседува стерилна обвивка која ги обиколува [[спороцит]]ите. Последниве преку [[мејоза]] произведуваат [[Спора|спори]]. Спорите се издигнуваат од стерилната обвивка кога таа распукнува како резултат на дехидратација (исушување). Одделни специјализирани клетки во спорангиумот содржат задебелувања со кои спорите се потпомагаат да го напуштат спорангиумот. Овие задебелувања се наречени елатери. Овие елатери, заедно со [[спорополенин]]от во ѕидовите на спорите се адаптации кон копнениот начин на живот.
 
Кај неколку видови, спорите се делат митотично во нивната внатрешност пред да се расејат. На овој начин се добива ендоспоричен незрел гаметофит.