Географска ширина: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
с Јазична исправка, replaced: радиусот → полупречникот using AWB |
||
Ред 3:
[[Податотека:WorldMapLongLat-eq-circles-tropics-non.png|thumb|350px|[[Карта]] на [[Земја]]та која ги покажуваа линиите на географска ширина. Линиите на географската ширина се прави и [[хоризонтала|хоризонтални]] на оваа карта]]
Латитудата е [[агол|аголна мерка]] која се движи од 0° на [[
Сите места на дадена географска ширина се нарекуваат [[напоредник]], и сите такви [[површина (математика)|површини]] се напоредни на екваторот.
Географската ширина приближно ги одредува тендециите во врска со [[
Секој степен на географската ширина е понатаму поделен на 60 минути, а секој од нив поделен на 60 секунди. Една географска ширина, на пример, е определена како 13° 19' 42" СГШ. За повисока точност, секундите се децимално поделени. Алтернативното прикажување ги користи степените и минутите, но деловите на [[минута]]та се искажани со децимална поделба, на пример 13° 19,717' СГШ. Степените, исто така, понекогаш се делат на децимали: 13,32861° СГШ. Понекогаш, наставката север/југ (СГШ/ЈГШ) се заменува со негативен предзнак за југ.
Ред 19:
Во вообичаена употреба географска ширина се однесува на „геодетска“ или географска“' φ и го претставува аголот помеѓу висината и екваторијалната рамнина — поради тоа што најпрво претставувала агол помеѓу хоризонтот и поларната ѕвезда. Поради тоа што [[Земја]]та има елиптична форма под дејство на нејзината ротација, картографите се потпираат на разновидни помошни географски ширини за прецизно прилагодување на сферните проекции во согласност со нивната цел.
'''Геоцентричната ширина''' φ<sub>g</sub> е тоа на што главно „се мисли“ под поимот географска ширина. Таа е аголот меѓу [[рамнина (математика)|рамнината]] на [[екватор]]от и линијата на [[
:<math>\tan\phi_g=(1-e^2)\tan\phi</math>
Ред 26:
== Географската ширина и богатството ==
Често е забележувано дека постои изразена корелација помеѓу географската ширина и [[
Постојат голем број на објаснувања за овој феномен. Првиот што се обидел да го објасни ова бил [[Франција|францускиот]] [[филозоф]] [[Монтескје]] кој сметал дека ладното време значи помалку крв во екстремитетите што го прави телото помалку еластично; и ова им дава на северњаците повеќе сила и ги прави помалку способни да се релаксираат. Ова насочување на крвта во внатрешноста, според Монтескје, исто така значи поголем проток во срцето, што ја зголемува виталноста. Овие откритија се целосно отфрлени од модерната наука.
Ред 38:
Овој суров циклус на технологија дизајнирана за богатите, ги прави уште побогати и оттаму поспособни да го финасираат технолошкиот развој. Доказ за ова е дека далечниот север не секогаш бил најбогата географска ширина. Пред само неколку векови, најбогатиот појас се наоѓал помеѓу Јужна Европа, преку [[Блиски Исток|Блискиот Исток]], северна [[Индија]] и јужна [[Кина]]. Драматичниот пресврт во технологијата што започнал со прекуокеанските бродови и кулминирал со [[Индустриска револуција|Индустриската револуција]] предизвикал најразвиениот појас да се придвижи северно, во Европа, Кина, и во Америка. Северна [[Русија]] станала [[суперсила]], додека јужна [[Индија]] станала сиромашна колонија. Ваквите драматични промени во распоредот на богатството сугерираат дека тоа не се должи на непроменливи фактори како клима и раса.
Поврзано со ова објаснување се болестите. Тропските области се многу поподложни на епидемии на болести поради нивната температура која го прави животот полесен за инсектите и глодарите. Долго постои малариски појас што ја опкружува земјата; ова го прави животот на луѓето уште потежок. Најзабележливо е дека е речиси невозможно за северните [[домашни животни]] да живеат. На овие проблеми им се додава и богатството на северот: многу повеќе пари одат на истражување за лекови за заболувањата на северњаците.
Физиологот [[Џаред Дајмонд]], во неговото дело наградено со [[Пулицерова Награда]] - ''[[Пиштоли, микроби и челик]]'', тврди дека [[Евроазија|евроазиската]] земјена маса е посебно погодна за преминување од ловечко-собирачка во земјоделска заедница. Континентот се протега на многу повеќе линии на географската ширина од било кој друг континент. Поради ова многу е полесно да се пренесуваат домашни животни во рамките на иста географска ширина, одошто од потопла во поладна клима, секое животно растено на определена географска ширина ќе биде пренесено во рамките на континентот за релативно брзо време. Затоа жителите на овој континент имаат почетна предност за поран развој на [[земјоделство]]то, и поголем интервал на растенија и животни од кои може да се избира.
Тој истотака го поврзал овој напредок со развојот на болестите кои подоцна им се заканувале на жителите на другите континенти. Блиската поврзаност на луѓето во [[Евроазија]] со нивните домашни животни создале услови за брзо пренесување на болести. Жителите на земјите со малку домашни животни никогаш не биле изложени на таков интервал на болести, и затоа, барем на [[Америка]]нскиот континент, потклекнале на болестите донесени од [[Европа]].
| |||