Викиликс: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Јазична исправка, replaced: сервер → опслужувач (13) using AWB
с Јазична исправка, replaced: Њу Јорк → Њујорк (10) using AWB
Ред 7:
Во Април 2010 година, Викиликс објави видео од [[инцидент во 2007.]] година во кој беа убиени ирачки граѓани и новинари од страна на американски воени сили на веб страната наречена [[Второстепено убиство]]. Во Јули истата година Викиликс го објави [[дневникот за војната во Авганистан]], компилација од повеќе од 76.900 документи за [[војната во Авганистан]] кои претходно не биле достапни за јавноста. Во Октомври 2010. групацијата објави пакет од скоро 400.000 документи наречени [[ирачки воени дневници]] во согласност со поголемите главни медиумски организации. Во Ноември 2010. година Викиликс започна со објавување на [[дипломатските врски на Стејт Департментот на САД]].
 
Викиликс прими пофалби но исто така и критики. Организацијата доби бројни награди, вклчувајки ја новата медиумска награда во 2008. година „[[Економист]]„ и „[[Амнести]]„ меѓународна медиумска награда во Велика Британија во 2009. година. Во 2010. година [[дневните вести]] на Њу ЈоркЊујорк ја посочија Викиликс како страна која може „целосно да ги промени вестите, а Џулијан Асанж беше именуван за [[лице на годината]] од страна на читателите на Тајмс во 2010. година. Поддржувачите на Викиликс во медиумите ја пофалија организацијата за разоткривањето на државните тајни и тајните на соработка, зголемувањето на транспарентноста, поддршката во слободата на новинарството и засилувањето на демократскиот јавен говор, при тоа предизвикувајки ги моќните институции.
 
Во исто време, одредени владини лица ја критикуваа Викиликс поради разоткривањето на доверливи информации, загрозувањето на националната безбедност и изложувањето на ризик на меѓународната дипломатија. Некои [[организации за човекови права]] ја критикуваа Викиликс за несоодветно прозивање на имињата на цивилните лица кои работат со меѓународните сили. Некои новинари исто така го критикуваа забележителниот недостаток на издавачка дискреција при ослободувањето на илјадници документи наеднаш без доволна анализа. Во негативните јавни реакции во САД луѓето ја окарактеризираа организацијата како неодговорна, неморална и нелегална.
Ред 19:
===Цел===
 
Викиликс изјави дека нивниот главен интерес е разоткривањето на угнетувачките режими во Азија, поранешниот Совестски блок, Африканските земји под Сахара и Средниот Исток, но исто така се очекува да бидат од помош на луѓето од сите региони кои сакаат да разоткријат неетичко однесување во нивните влади и здруженија. Во Јануари 2007 година Веб страната објави преку 1,2 милиони пробиени документи кои се подготвуваа да бидат објавени. Еден напис во „[[Њу ЈоркерЊујоркер]]„ вели: Еден од активистите на Викиликс поседувал опслужувач кој бил употребуван како алка за [[Тор Нетворк]]. Милиони тајни преноси поминувале низ него. Активистот забележал дека хакери од Кина ја употребуваат мрежата за да соберат информации за странските влади и почнал да го снима овој сообраќај. Само мал дел бил објавен на Викиликс, но почетната транжа послужила за основање на страната или како што Асанж знаел да каже:„ние имаме примено преку милион документи од тринаесет земји„.
Асанж одговори на прашањето дека надгледувањето на Кинеските хакери одиграло главна улога во првите денови на Викиликс велејќи:препишувањето е неточно. Таквите факти се потпираат на тоа дека во истрагата од 2006 година околу Кинеската шпионажа беше вмешан и еден од нашите контакти. Некаде околу грст или пак ни толку од тие документи беа објавени на Викиликс. Невладините цели на кинеска шпионажа, како на пример Тибетските организации беа информирани (од наша страна). Групата постепено ослободи други бројни значајни документи кои станаа нови точки на дневен ред на вестите на насловната страна, рангирајки се од документацијата за трошоци за опрема и поседување на [[војната во Афганистан]] до корупцијата во Кенија.
Главната цел на организацијата е да се осигура дека дојавувачите и новинарите нема да бидат затворени поради испраќање на осетливи и доверливи документи, како што се случи со Кинескиот новинар [[Ши Тао]] кој беше осуден на 10 години во 2005 година заради издавање на и-мејл од Кинеските власти во врска со годишнината од [[масакрот на плоштадот Тиананмен]].
Ред 32:
===Оперативни предизвици===
 
На 17 јули [[Џејкоб Апелбаум]] зборуваше во името на Викиликс на конференцијата одржана во Њу ЈоркЊујорк во 2010 година наречена [[Хакерите на планетата Земја]], како замена за Асанж поради присуството на федерални агенти на конференцијата. Тој објави дека системот за подесување на Викиликс е повторно пуштен, откако беше привремено стопиран. На изненадување Асанж беше спикер на [[ТЕД конференцијата]] во Оксфорд, и потврди дека страната почна повторно да прифаќа подесувања.
По враќањето во С. А. Д. од Холандија, на 29 Јули, Апелбаум беше задржан три часа на аеродромот од страна на Американски агенти, според анонимни извори. Изворите и кажале на Си нет дека му била претресувана торбата на Апелбаум, сметкопотврдите од неговата торба биле фотокопирани, неговиот лап топ бил пребаруван, иако недоверливо во секој случај. Апелбаум гласно одбил да зборува без присуство на адвокат, и не му било дозволено да оствари телефонски повик. Неговите три телефони му биле веднаш одземени и не му биле вратени. На 31 Јули тој зборуваше на Дефкон конференцијата и спомна дека неговиот телефон бил замрзнат. По говорот, му пријдоа двајца [[ФБИ]] агенти и го испрашуваа.
Асанж призна дека практикувањето на поставување на доверливи информации на интернет може да доведе еден ден веб страната да има „крв на своите раце„Тој ја произнесе можноста дека потенцијалот да спаси животи, сепак, ја пренесува опасноста на невините„. Понатаму Викиликс ги отслика независните истражувања кои не успеале да најдат докази во кои се повредени цивили како последица на активностите на Викиликс.
Ред 105:
 
===2010===
Во Март 2010 година, Викиликс објавија извештај од 32 страни на [[Американскиот оддел за одбрана]] и разузнавачка аналитика во Март 2008 година во кој се дискутира за разоткривањето на материјал од Викиликс и за тоа како би можело да биде одвратен со заплашување. Во Април, беше пуштено доверливо видео од [[воздушниот напад во Багдад на 12 Јули 2007 година]], кој покажува како двајца вработени на [[Ројтерс]] се застрелани, откако пилотите по грешка мислеле дека носат оружје, што всушност биле камери. Во следните недели по издавањето, Викиликс беше најбараниот збор со најзабележлив пораст во последните седум дена според мерењата на увидидите од [[Гугл]]. Во Јуни 2010 година, 22 годишниот Американски разузнавачки аналитичар, [[Пи Еф Си]] (поранешно Ес Пи Си) [[Бредли Мејнинг]], беше уапсен откако утврдените записи од разговорот беа предадени на властите од страна на поранешниот хакер [[Адриан Ламо]], во кои тој открива доверливи работи. Менинг во разговор му кажал на Ламо дека тој ја предал снимката од „[[Колатерално убиство]]„ во замена за снимката од [[воздушниот напад во Гранаи]] и околу 260 000 дипломатски врски, на Викиликс. Во Јули, Викиликс предаде [[92 000 документи]] поврзани со [[војната во Афганистан]] помеѓу 2004 и 2009 година на [[Гардијан]], [[Њу ЈоркЊујорк Тајмс]] и [[Дер Шпигел]]. Документите подробно опишуваат индивидуални инциденти вклучувајќи [[пријателски оган]] и граѓански вообичаености. На крајот на Јули, беше додаден 1,4 гигабајти „[[документ за осигурување]]„ на страната на Дневникот за војната во Афганистан, чии оцрнувачки детали би се појавиле во случај да им биде наштетено на Викиликс или Асанж. Околу 15 000 од 92 000 документи сè уште не се објавени на Викиликс, бидејќи групата ги разгледува документите, за отстранување на изворите на информации. Викиликс побара од Пентагон и од групите за човекови права да помогнат во отстранувањето на имињата од документите за да се намали потенцијалната штета која би се предизвикала со нивното објавување, но не добија помош. Последователно после стампедото на [[Парадата на Љубовта]] во [[Дуисбург]], Германија на 24 Јули 2010 година, локален весник објави внатрешни документи на градската администрација во врска со планирањето на Парадата на Љубовта. Градското собрание реагираше со стекнување на судски налог на 16 Август во кој се принудува блогот да ги отстрани документите од својот блог. На 20 Август Викиликс пушти објава насловена како Документи за планирање на Парадата на Љубовта во Дуисбург 2010, од 2007 до 2010 година кои содржеа внатрешни документи во врска со Парадата на Љубовта 2010. После протокот на информации за војната во Афганистан, во Октомври 2010 година беа објавени околу [[400 000 документи]] поврзани со [[Војната во Ирак]]. Би Би Си го цитираше [[Пентагон]] во врска со записите за војната во Ирак за кои се вели дека се „најголемото разоткривање на доверливи документи во нивната историја„„Медиумската покриеност на разоткриените документи се фокусираше на тврдењата дека американската влада ги игнорирала извештаите за [[тортурата]] од страна на Ирачките власти за време на периодот после [[војната во 2003 година]].
 
===Објавување на дипломатските врски===
 
На 28 Ноември 2010 година, Викиликс и пет поголеми весници од Шпанија ([[Ел Паис]]), Франција ([[Ле Монде]]), Германија ([[Дер Шпигел]]), Велика Британија ([[Гардијан]]) и Америка ([[Њу ЈоркЊујорк Тајмс]]) исовремено тврдеа дека ги објавиле првите 220 од 251 287 разоткриени доверливи-но не најтајни-[[дипломатски врски]] од 247 американски амбасади низ светот кои датираат од 28 Ноември 1966 до 28 Февруари 2010 година. Викиликс планира да ги ослободи врските во целост во рок од неколку месеци. [[Содржините на дипломатските врски]] вклучуваат бројни незачувани коментари и разоткривања кои се однесуваат на критики и пофалби на земјите домаќинќи на разновидни американски амбасади, политички маневри во однос на [[климатските промени]], дискусии и решенија кон решавањето на постоечката тензија на Средниот Исток, напорите и отпорот околу [[нуклеарното разоружување]], акциите во [[војната против теророт]], проценување на другите закани во светот, договорите помеѓу различни земји, американските напори за [[осознавање]] и [[разузнавање]] и други дипломатски акции. [[Реакциите на С. А. Д: во врска со разоткривањето на дипломатските врски]] вклучуваат целосен критицизам, предупредување, пофалба и летаргичност . Последователните реакции на американската влада вклучуваат симпатизирање, забуна и ужас. На 14 Декември 2010 година [[Oдделот за правда на С. А. Д.]] објави [[судски налог преку Твитер]] за да обезбеди информации за акаунтите регистрирани за соработка со Викиликс. Твитер одлучи да ги предупреди своите корисници.
 
===Разоткривања кои допрва доаѓаат===
Ред 171:
[[Даниел Елсберг]], човекот кој ги објави [[документите на Пентагон]] во 1971 година, беше постојан бранител на Викиликс. Последователно со објавувањето на американските [[дипломатски врски]] Елсберг го одби критикувањето дека страната ги загрозува животите на персоналот на Американската војска и канцелариите за разузнавање велејќи дека „ниту еден единствен војник или информирач не бил во опасност од било која од објавите на Викиликс. Тој ризик е целосно оттргнат. Елсберг се обрати и за забелешката на спротивните тврдења на владата дека „секогаш кога е објавена скриптa постои разоткрување од било каков вид”. Последователно со oбјавувањето на дипломатските врски, чиј што број на медиумски извештаи зависи од различноста на дошепнувањата од Елсберг. Елсберг тврдеше дека секој остварен „НАПАД” кон Викиликс и Џулијан Асанж е направен против него и против објавувањето на документите од Пентагон во тоа време.
 
На 3 Декември 2010 година [[Републиканскиот конгресмен]] на Тексас, [[Рон Пол]] зборуваше пред јавноста во интервју за Фокс Бизнис за поддршката кон основачот на Викиликс, Џулијан Асанж „во слободно општество ние треба да ја знаеме вистината” рече Пол „во општество во кое вистината прераснува во предавство, тогаш сме во вистинска неволја”. Пол продолжи понатаму со тврдењата „зошто не го гониме кривично [[Њу ЈоркЊујорк Тајмс]] кој го објавува ова”. Во друг говор во [[Американската куќа на претставници]] Пол повторно го бранеше Викиликс од критиките за разоткривање на вистината и ја предупреди Американската јавност дека „лажењето не е патриотски”.
Помошник на Републиканскиот конгресмен [[Кони Мак шести]] од Флорида исто така ги пофали Викиликс, тврејќи дека Американците имаат право да ги знаат содржините на разоткривањата „без разлика на каков начин го стекнуваме тоа знаење’.
 
Професионалци од најстариот Австралиски високопрофилен медиум ја изразија својата поддршка кон Викиликс во писмо до Австралиската премиерка [[Џулиа Гилард]]. Писмото беше иницирано од Воклеј Фондацијата, која ги претставува годинешните [[Воклеј награди]] за изврсност во новинарството. Писмото беше потпишано од „десетте членови на бордот на советници на Воклеј како и од уредници на поголемите Австралиски весници и новински веб страни директори на вести во земјата, три комерцијални телевизиски мрежи два јавни емитувачи”. Нивните позиции (извадок од писмото) го сумираат следново : Во суштина, Викиликс организација чии цели се разоткривањето на службените тајни, го прави она што медиумите отсекогаш го правеле: изведувајќи на светлина материјал кој што владата би сакала да остане во тајност. Должност е на медиумите да известуваат за ваквиот материјал доколку дојде во нивна сопственост. Во агресивните напори за затворање на Викиликс, во заканите за прогонување на оној кој ги објавил службените разоткривања, и притисокот кон компаниите да престанат да прват комерцијални бизниси со Викиликс, се прави сериозна закана за демократијата, која се потпира на слободен и бестрашен печат”.
Последователно со разоткривањата на американските дипломатски врски во 2010 година [[Атлантик]], во едиторијал на персоналот, даде јавно мислење дека „Викиликс е моќен нов начин за репортерите и адвокатите за човекови права да се израмнат со системите за глобална информатичка технологија за да ја подигнат големата завеса на владата и корпоративната таинственост која бавно го задушува американскиот печат„. Нарекувајќи ги законските и правните закани кон доброволците на Викиликс „срамни’ списанието продолжи со изјавата „Уште кога претседателот Никсон ги насочуваше своите љубимци да го бараат разоткривачот на документите на Пентагон Даниел Елсберг и новинарот на Њу ЈоркЊујорк Тајмс Нил Шиан…постои новинар кој работи и неговите извори се потчинети на некаков вид на службено заплашување и закани кои се упатени кон Асанж и Манинг од страна на високи членови на Администрацијата на Обама”.
 
На 4 Декември 2010 година, [[Новинари без граници]] ги осудија „блокирачките сајбер-напади и политичкиот притисок” насочен кон Викиликс. Организацијата исто така беше загрижена и од некои од екстремните коментари од страна на американските власти во врска со Викиликс и нејзиниот основач Џулијан Асанж. На 21 Декември организацијата објави дека ќе биде хост на веб странa за надгледување на разоткривањето на американските дипломатски врски објавени од страна на Викиликс.
Ред 185:
[[File:Wikileaks Rally Hobart 2010 2.jpg|right|thumb| собир во декември 2010 година во Австралија за протест против третирањето на австралиската влада на Асанж]]
 
Њу ЈоркЊујорк Тајмс објави дека преку 200 слични страни на Викиликс се расштркаа откако одредени хостинг компании ги прекинаа своите услуги кон компанијата.
На 5 Декември група активисти и хакери познати како [[„Анонимус”]] ги повикаа подржувачите да ги нападнат страните кои се спротивставуваат на Викиликс како дел од [[оперативната одмазда против Асанж]]. ПејПал беа на мета после нивната одлука да престанат да работат со донациите за Викиликс. Грег Хауш, кој претходно работеше на други проекти со Анонимус, вели дека забележал организиран обид за подготвување за напад на компаниите кои не го подржуваат Викиликс. Во врска со покажаната поддршка кон Викиликс господин Хоуш рече: „причината е зачудувачки едноставна, сите веруваме дека информацијата треба да биде слободна, и интернетот треба да биде слободен”
На 8 Декември 2010 година, ПејПал беше жртва на [[Денајл-оф службените напади]] од страна на Анонимус. Подоцна истиот ден, Пеј Пал објавија на нивниот блог дека ќе ги ослободат преостанатите средства на сметката на фондацијата која собира пари за Викиликс. На истиот ден веб страните на Виза и Мастеркард беа нападнати од страна на подржувачите на Викиликс. До тогаш преку 1 200 слични страни беа спремни за да го спречат пристапот до содржина хостирана од страна на Викиликс. ком. Анонимус исто така објави ново тврдење „додека ние немаме којзнае какво сродство со Викиликс ние се бориме од истите причини, ние сакаме транспарентност и затоа сме против цензурирањето…Поради ова ние имаме намера да ги искористиме нашите извори за подигање на свеста, да ги нападнеме оние кои се против, и да ги подржиме оние кои помагаат да го доведеме нашиот свет до слобода и демократија”.
Ред 226:
[[Филипини]]:Претседателот Бенињо Аќино трети ги осуди Викиликс и разоткриените документи поврзани со оваа земја, велејќи дека можат да доведат до масивни случаи на недостаток на комуникација.
[[С. А. Д. ]]:Последователно со [[објавувањето на американските дипломатски врски во Ноември 2010 година]], [[американскиот државен секретар Хилари Клинтон]] ја осуди групата велејќи „ова разоткривање не е напад само врз надворешните политички интереси на Америка, туку претставува напад врз меѓународната заедница”. [[Питер Кинг]], раководител на Комитетот за домашна безбедност во [[Куќата на Претставници]] ја изрази својата поддршка за прозивањето на Викиликс како „странска терористичка организација” објаснувајќи дека „Викиликс претставува јасна и присутна опасност кон националната безбедност на С. А. Д. ”Во спротивна изјава, секретарот за одбрана, [[Роберт Гејтс]] рече дека грижите околу разоткривањата се „пренапнати” во услови на нивниот веројатно непријателски удар врз обичните дипломатски активности. [[Филип Џ. Краули]], [[помошник секретар на Америка за државни и јавни врски]], изјави на 2 Декември 2010 година дека американскиот Стејт Департмент не ја признава Викиликс како медиумска организација. „Викиликс не е медиумска организација. Тоа е нашето гледиште”. Краули рече во врска со Асанж „Па, неговиот-мислам дека тој може да се смета како политички актер. Мислам дека тој е анархист, а не журналист”.
Американскиот сенатор [[Џо Либерман]], кој прв побара од Амазон да ја затвори Викиликс и потоа ја фалеше организацијата откако направи како што тој бараше го повика и другите компании да го следат барањето. Тој исто така предложи ново законодавство кое би се справувало со вакви слични случаи-обезбедување на разузнавачките служби и засилување на членот за законско распространување, познато како членот ШТИТ. Либерман посоцна исто така рече дека Њу ЈоркЊујорк Тајмс и другите новинарски организации кои што објавуваат американски амбасадорски врски објавени од Викиликс би можеле да бидат ставени под истрага поради кршење на американските закони за шпионажа.
 
===Јавно мислење===
Ред 255:
* [[Доверливи информации во С. А:Д:]]
* [[Опуштувачки ефекти]]
* [[Њу ЈоркЊујорк Тајмс Цо. против С. А:Д:]]
* [[Отворено општество]]
{{div col end}}