Претколумбовска Америка: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Bjankuloski06 ја премести страницата Претколумбовски период на Претколумбовска Америка презапишувајќи врз пренасочување
с clean up, replaced: |coauthors= → |author2= (5) using AWB
Ред 10:
|}]]
 
'''Претколумбовска Америка''' или '''претколумбовски период''' — заеднички поим за неколку [[Археологија|археолошки]] и [[Историја|историски]] периоди на [[Америка]] пред доаѓањето на европските колонизатори и доселеници. Иако овој период технички е именуван со доаѓањето на [[Кристофер Колумбо]] во [[1492]] и [[1504]] година во Америка, овој период всушност ја опфаќа историјата на староседелските американски народи во [[Јужна Америка]], [[Средна Америка]] и [[Северна Америка]] сè до окупирањето на териториите од европските империи, па и понатака.
 
Доста често овој термин се користи да се посочат староседелските цивилизации во Америка како на пример народите [[Олтеци]], [[Толтеци]], [[Теотихуакано]], [[Запотеци]], [[Миштеци]], [[Ацтеки]], [[Маи]], [[Инки]], [[Моче]], [[Чивча]] или [[Кањарис]].
 
Голем број на [[список на претколумбовски култури|претколумбовски цивилизации]] оставиле силни белези на територијата каде живееле преку градење на големи населби, развиена [[архитектура]], [[земјоделство]], [[писменост]] и [[уметност]]. Прилично добар процент од културното наследство на староседелските народи денес е уништено како резултат на европското населување на [[Америка]] во [[15 век]] и [[16 век]] и истражувачите црпат значајни информации преку археолошките остатоци, записи или малиот број зачувани кодекси. Додатно на тоа ако се земе и фактот дека голем број од цивилизациите немале пишан јазик, истражувањата за овој период се уште повеќе отежнати. Некои од цивилизациите имале свое писмо со кое го запишувале јазикот, како на пример [[Маите]]. Огромен процент од записите на староседелците биле уништени од колонизаторите сметајќи ги како еретички.
 
Според европските и староседелските записи, американските цивилизации имале доста развиени култури и општества, како и културни и технолошки достигнувања. Така на пример, [[Ацтеки]]те го изградиле еден од најимперисвните градови во светот - [[Теночтитлан]] кој имал население од 200.000 жители. Како главни елементи во староседелската американска наука биле сметани [[математика]]та и [[астрономија]]та, а главна стопанска дејност [[земјоделство]]то.
Ред 37:
== Користена литература ==
<div style="font-size:90%;-moz-column-count:3; column-count:3;">
* {{цитирано списание |author=Brown, Michael D. |coauthorsauthor2=Seyed H. Hosseini, Antonio Torroni, Hans-Jürgen Bandelt, Jon C. Allen, Theodore G. Schurr, Rosaria Scozzari, Fulvio Cruciani, and Douglas C. Wallace |year=1998 |month=December |title=mtDNA haplogroup X: An ancient link between Europe/Western Asia and North America? |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1377656&blobtype=pdf |format=PDF online reproduction at PubMed |journal=[[American Journal of Human Genetics]] |location=Cambridge, MA |publisher=[[Cell Press]]|volume=63 |issue=6 |pages=1852–1861 |pmc=1377656 |doi=10.1086/302155 |oclc=207127248 |issn=0002-9297 }}
* {{цитирана книга |author=Fernández-Armesto, Felipe |authorlink=Felipe Fernández-Armesto |year= 1987 |title=Before Columbus: Exploration and Colonisation from the Mediterranean to the Atlantic: 1229-1492 |series=New studies in medieval history series |location=Basingstoke, Hampshire |publisher=[[Macmillan Education]] |isbn=0-333-40382-7 |oclc=20055667}}
* {{цитирано списание |author=Gongora, Jaime |coauthorsauthor2=Nicolas J. Rawlence, Victor A. Mobegi, Han Jianlin, Jose A. Alcalde, Jose T. Matus, Olivier Hanotte, Chris Moran, J. Austin, Sean Ulm, Atholl J. Anderson, Greger Larson, and Alan Cooper |year=2008 |month=July |title=Indo-European and Asian origins for Chilean and Pacific chickens revealed by mtDNA |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=2492461&blobtype=pdf |format=PDF online reproduction at PubMed |journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]] |location=Washington, DC |publisher=[[United States National Academy of Sciences|NAS]] |volume=105 |issue=30 |pages=10308–10313 |pmc=2492461 |doi=10.1073/pnas.0801991105 |issn=0027-8424 |oclc=237029642}}
* {{цитирана книга |author=Mann, Charles C. |authorlink=Charles C. Mann |year=2005 |title=[[1491: New Revelations of the Americas Before Columbus]] |location=New York |publisher=[[Knopf]] |isbn=978-1-4000-4006-3 |oclc=56632601 }}
* {{цитирано списание |author=Schurr, Theodore G. |coauthorsauthor2=Scott W. Ballinger, Yik-Yuen Gan, Judith A. Hodge, D. Andrew Merriwether, Dale N. Lawrence, William C. Knowler, Kenneth M. Weiss, and Douglas C. Wallace |year=1990 |month=March |title=Amerindian mitochondrial DNAs have rare Asian mutations at high frequencies, suggesting they derived from four primary maternal lineages |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1683611&blobtype=pdf |format=PDF online reproduction at PubMed |journal=[[American Journal of Human Genetics]] |location=Cambridge, MA |publisher=[[Cell Press]] |volume=46 |issue=3 |pages=613–623 |pmc=1683611 |oclc=120356210|issn=0002-9297 }}
* {{цитирана книга |author=Sorenson, John L. |authorlink=John L. Sorenson |coauthorsauthor2=and Carl L. Johannessen |year=2006 |chapter=Biological evidence for pre-Columbian transoceanic voyages |editor=Victor H. Mair (ed.) |title=Contact and Exchange in the Ancient World |series=Perspectives on the global past series |location=Honolulu |publisher=[[University of Hawaiʻi Press|University of Hawai{{okina}}i Press]] |pages=238–297 |isbn=0-8248-2884-4 |oclc=62896389}}
* {{цитирано списание |author=Storey, Alice A. |coauthorsauthor2=José Miguel Ramírez, Daniel Quiroz, David V. Burley, David J. Addison, Richard Walter, Atholl J. Anderson, Terry L. Hunt, J. Stephen Athens, Leon Huynen, and Elizabeth A. Matisoo-Smith |year=2007 |month=June |title=Radiocarbon and DNA evidence for a pre-Columbian introduction of Polynesian chickens to Chile |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1965514&blobtype=pdf |format=PDF online reproduction at PubMed |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |location=Washington, DC |publisher=[[United States National Academy of Sciences|NAS]] |volume=104 |issue=25 |pages=10335–10339 |doi=10.1073/pnas.0703993104 |pmc=1965514 |issn=0027-8424 |oclc=144764031}}
* {{цитирана книга |author=Wright, Ronald |authorlink=Ronald Wright |year=2005 |title=Stolen Continents: 500 Years of Conquest and Resistance in the Americas |edition=1st Mariner Books |location=Boston, MA|publisher=[[Houghton Mifflin]] |isbn=0-618-49240-2 |oclc=57511483}}
</div>
Ред 50:
* [http://www.tiwanakuarcheo.net/10_prehistory/GUIAintro.html Централноандска историја]
* [http://www.museocaprai.it/en/tecnica_Tessuti_Precolombiani.htm Претколумбовска уметност]
* [http://www.precolumbian.us/ McGuiness Издаваштво за претколумбовскиот период]
 
{{Претколумбовски цивилизации}}