|
[[Податотека:Neacşu's letter.jpg|мини|лево|Писмото на Неакшу од 1521 година, претставува најстариот зачуван документ напишан на [[романски јазик]].]]
Името Романија доаѓа од романскиот збор роман (''român'') кој пак потекнува од [[латински]]от назив ''Romanus'', и во превод значи „граѓанин на Рим“<ref>{{cite web |url=http://dexonline.ro/search.php?cuv=rom%C3%A2n |title=Explanatory Dictionary of the Romanian Language, 1998; New Explanatory Dictionary of the Romanian Language, 2002 |publisher=Dexonline.ro |access-date=25 September 2010 |language=ro |deadurl=no |archiveurl=http://arquivo.pt/wayback/20160517200517/http://dexonline.ro/search.php?cuv%3Drom%25C3%25A2n |archivedate=17 May 2016 |df=dmy-all }}</ref>. Во [[16 век]] италијанските хуманисти кои патувале во Трансилванија, Молдавија и Влашка нагласиле дека населението се нарекува „Романи“<ref>{{Cite book|quote="nunc se Romanos vocant"|first=Andréas|last=Veress|title=Acta et Epistolae|volume=I|page=243}}</ref><ref>{{Cite journal |quote={{lang|it|... si dimandano in lingua loro Romei ... se alcuno dimanda se sano parlare in la lingua valacca, dicono a questo in questo modo: Sti Rominest ? Che vol dire: Sai tu Romano, ...}} |author=Cl. Isopescu|title=Notizie intorno ai romeni nella letteratura geografica italiana del Cinquecento|journal=Bulletin de la Section Historique|volume=XVI|year=1929|pages=1–90}}</ref><ref>{{Cite book|quote={{lang|it|Anzi essi si chiamano romanesci, e vogliono molti che erano mandati quì quei che erano dannati a cavar metalli ...}}|first=Maria|last=Holban|title=Călători străini despre Țările Române|language=ro|publisher=Ed. Științifică și Enciclopedică|year=1983|volume=II|pages=158–161}}</ref><ref>{{Cite journal |quote={{lang|fr|Tout ce pays la Wallachie et Moldavie et la plus part de la Transilvanie a eté peuplé des colonies romaines du temps de Traian l'empereur ... Ceux du pays se disent vrais successeurs des Romains et nomment leur parler romanechte, c'est-à-dire romain ...}} |title=Voyage fait par moy, Pierre Lescalopier l'an 1574 de Venise a Constantinople, fol 48|first=Paul|last=Cernovodeanu|journal=Studii și Materiale de Istorie Medievală|volume=IV|year=1960|page=444|language=ro}}</ref>. Првиот документ напишан на [[романски јазик]] било писмото Неакшу каде за прв пат во пишана форма се употребува зборот „романски“<ref>Ion Rotaru, ''Literatura română veche'', [http://www.cimec.ro/istorie/neacsu/eng/people.htm "The Letter of Neacșu from Câmpulung"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110609023008/https://www.cimec.ro/Istorie/neacsu/eng/people.htm |date= 9 June 2011 }}, București, 1981, pp. 62–65</ref>.
Двете правописни форми: ''роман'' и ''руман'' биле користени наизменично сè додека социолингвистичките случувања во доцниот 17 век довеле до семантичко диференцирање на двете форми. По укинувањето на крепосништвото во [[1746]] година, зборот ''rumân'' постепено испаднал од употреба и правописот се стабилизирал во форма на ''роман''. [[Тудор Владимиреску]], револуционерен водач на почетокот на 19 век, го употребил терминот ''Руманија'' кој термин се однесувал единствено за Кнежество Влашка<ref>Goina, Călin. ''[http://epa.oszk.hu/00400/00476/00005/pdf/13.pdf How the State Shaped the Nation: an Essay on the Making of the Romanian Nation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010095221/http://epa.oszk.hu/00400/00476/00005/pdf/13.pdf |date=10 October 2017 }}'' in ''Regio – Minorities, Politics, Society''.</ref>.
Околу 47% од површината на земјата е покриена со природни и полуприродни екосистеми<ref name=biodiversity>{{cite web|url=http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/romania/robiodiv.htm|title=Romania's Biodiversity|publisher=Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection of Romania (via enrin.grida.no)|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080210141053/http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/romania/robiodiv.htm|archivedate=10 February 2008|df=}}</ref>. Заштитените области во Романија опфаќаат скоро 10,000 км<sup>2</sup> (околу 5% од вкупната површина) кои покриваат 13 национални паркови и три резервоари на биосферата<ref>{{cite web|url=http://www.envir.ee/programmid/pharecd/soes/romania/html/biodiversity/ariiprot/protarea.htm|title=Protected Areas in Romania|publisher=Romanian Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection (via envir.ee)|accessdate=10 January 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071117061753/http://www.envir.ee/programmid/pharecd/soes/romania/html/biodiversity/ariiprot/protarea.htm|archivedate=17 November 2007}}</ref>.
Реката [[Дунав]] формира голем дел од границата со [[Србија]] и [[Бугарија]] и се влева во [[Црното Море]], формирајќи ја [[Дунав (делта)|Делтата Дунав]]<ref>{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/588 |title=Danube Delta |publisher=UNESCO's World Heritage Centre |access-date=9 January 2008 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080127014732/http://whc.unesco.org/en/list/588 |archivedate=27 January 2008 |df=dmy-all }}</ref>, која е втора по големина и најдобро зачувана делта во Европа. На 5.800 км<sup>2</sup><ref>{{cite web |title=Danube Delta Reserve Biosphere |publisher=Romanian Ministry of Waters, Forests and Environmental Protection (via envir.ee) |url=http://www.envir.ee/programmid/pharecd/soes/romania/html/biodiversity/ariiprot/delta.htm |access-date=10 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20050426231510/http://www.envir.ee/programmid/pharecd/soes/romania/html/biodiversity/ariiprot/delta.htm |archivedate=26 April 2005}}</ref>, делтата на Дунав е најголемото континуирано мочуриште во Европа<ref name=UNESCO>{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/588 |title=Danube Delta |publisher=UNESCO's World Heritage Centre |access-date=10 January 2008 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080127014732/http://whc.unesco.org/en/list/588 |archivedate=27 January 2008 |df=dmy-all }}</ref>, и поддржува само 1.688 различни растителни видови<ref>{{cite book|last=Wohl|first=Ellen|title=A World of Rivers: Environmental Change on Ten of the World's Great Rivers|url=https://books.google.com/books?id=Ji1cApN3NogC&pg=PA130|year=2010|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-90480-1|page=130}}</ref>.
Романија има една од најголемите области на недопрена шума во Европа, која опфаќа скоро 27% од територијата<ref>{{cite web |url=http://www.fao.org/docrep/w3722e/w3722e23.htm |title=Romania |publisher=Fao.org |date= |access-date=15 August 2014 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140810072102/http://www.fao.org/docrep/w3722e/w3722e23.htm |archivedate=10 August 2014 |df=dmy-all }}</ref>. Во земјата се идентификувани околу 3.700 видови на растенија, од кои до денес се прогласени за [[Споменик на природата|природни споменици]], 74 исчезнати, 39 загрозени, 171 ранливи и 1.253 ретки<ref name="flora">{{cite web|url=http://enrin.grida.no/htmls/romania/soe2000/rom/cap5/ff.htm |title=Flora si fauna salbatica |publisher=enrin.grida.no |language=ro |access-date=7 September 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090223142209/http://enrin.grida.no/htmls/romania/soe2000/rom/cap5/ff.htm |archivedate=23 February 2009 |df= }}</ref>.
Фауната на Романија се состои од 33.792 видови на животни, 33.085 безрбетници и 707 'рбетници<ref name="flora" /> with almost 400 unique species of mammals, birds, reptiles, and amphibians,<ref>{{cite web |url=http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/bio_cou_642.pdf |title=EarthTrends: Biodiversity and Protected Areas – Romania |access-date=10 January 2008 |deadurl=yes |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070926191841/http://earthtrends.wri.org/pdf_library/country_profiles/bio_cou_642.pdf |archivedate=26 September 2007}}</ref>, со скоро 400 уникатни видови на цицачи, птици, влекачи и водоземци, вклучувајќи околу 50% од кафеавите мечки во Европа (без Русија<ref name="carnivoreconservation.org">{{cite web|url=http://www.carnivoreconservation.org/files/actionplans/bears.pdf|title=Bears. Status Survey and Conservation Action Plan.|access-date=2 October 2014|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923200609/http://www.carnivoreconservation.org/files/actionplans/bears.pdf|archivedate=23 September 2015|df=dmy-all}}</ref>) и 20% од неговите волци<ref>{{cite web |url=http://www.carnivoreconservation.org/files/actionplans/canids.pdf |title=Canids: Foxes, Wolves, Jackals and Dogs. Status Survey and Conservation Action Plan |publisher=IUCN/SSC Canid Specialist Group |access-date=2 October 2014 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923200655/http://www.carnivoreconservation.org/files/actionplans/canids.pdf |archivedate=23 September 2015 |df=dmy-all }}</ref>.
===Клима===
Поради својата оддалеченост од отворено море и позиција на југоисточниот дел на европскиот континент, Романија има умерена и континентална клима, со четири различни сезони. Просечната годишна температура е 11 °C на југ и 8 °C на север<ref name=climate>{{cite web|url=http://countrystudies.us/romania/34.htm|title=Romania: Climate|publisher=U.S. Library of Congress|access-date=10 January 2008|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060923055354/http://countrystudies.us/romania/34.htm|archivedate=23 September 2006|df=dmy-all}}</ref>. Во лето, просечните максимални температури во [[Букурешт]] се искачуваат на 28 °C, а температуре над 35 °C се прилично вообичаени во пониските области на земјата<ref name="clic.npolar.no">{{cite web|url=http://clic.npolar.no/disc/disc_datasets_metadata.php?s=0&desc=1&table=Datasets&id=DISC_GCMD_GGD30&tag=All&Category=&WCRP=&Location=All&stype=phrase&limit=10&q=|archive-url=https://web.archive.org/web/20110516104422/http://clic.npolar.no/disc/disc_datasets_metadata.php?s=0&desc=1&table=Datasets&id=DISC_GCMD_GGD30&tag=All&Category=&WCRP=&Location=All&stype=phrase&limit=10&q=|dead-url=yes|archive-date=16 May 2011|title=Permafrost Monitoring and Prediction in Southern Carpathians, Romania|publisher=CliC International Project Office (CIPO)|date=22 December 2004|access-date=31 August 2008}}</ref>. Во зима, просечната максимална температура е под 2° С. Врнежите се просечни, со над 750 мм на годишно ниво само на највисоките западни планини, додека околу Букурешт се спушта на приближно 570 мм.
== Демографија ==
|
