Бразил: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Одбиена последната промена (од 95.156.53.83) и ја поврати преработката 3900996 на ГП |
с clean up, replaced: language = Portuguese → language = pt using AWB |
||
Ред 109:
{{main|Колонијален Бразил}}
[[Податотека:Brazil-16-map.jpg|left|thumb|Карта на бразил издадена од [[португалци|Португалски]] [[експлоратор]]и во 1519-та]]
Во почетокот, [[Португалија]] не гледала со многу интерес кон Бразил, претежно поради [[профит]]от што го остварувала при тргување со [[Индија]], [[Индокина]], [[Кина]] и [[Јапонија]]. Во текот на овој период, дрвото со црвена боја, пау-бразил бил најексплотираниот ресурс од страна на португалските освојувачи. Во 1532 година, Португалија започнала со колонизација на Бразил.<ref name="ReferenceA">Огнена Никуљски, „Вовед“, во: ''Антологија на бразилскиот расказ''. Скопје: Три, 2012, стр. 5-11.</ref> Неколку рани населби биле основани покрај брегот, заедно со колонијалната престолнина [[Салвадор]] во 1549 година во [[Залив на Сите Светци|Заливот на сите светци]], а градот [[Рио де Жанеиро]] бил основан во март 1567 година. Во [[17 век]], приватни експедиции од Капетанијата Сао Паоло, нарекувани „[[Бандеиранти]]“ ја истражувале и раширувале територијата на Бразил. Во [[18 век]], тие пронашле [[злато]] и [[дијаманти]] на територијата на денешната држава [[Минас Жераис]]. Профитот од Благово е искористен за издржување на Португалската империја. Начинот на владеењето со Бразил и скапиот живот на Португалската монархија довела до движење за независност на Бразил. Производството на злато почнало да стагнира кон крајот на 18 век. За разлика од соседните шпански поседи, Португалската колонија го задржала територијалниот, политичкиот и лингвистичкиот унитаритет.
=== Империја ===
{{main|Бразилска Империја}}
[[Податотека:Fala do trono.jpg|right|thumb|[[Империјална Фамилија на Бразил|Император]] [[Педро II од Бразил|Дом II Педро од Бразил]] во 1873]]
Во [[1808]] година, [[крал]]от [[Жоао VI]] од [[Португалија]], бегајќи пред [[Наполеон]], се преселил во Бразил со целото кралско семејство и со владата. Тие пребегале во [[Рио де Жанеиро]], и градот тогаш станал престолнина на Португалската Империја. Рио останал престолнина помеѓу 1808 и 1815 година. Потоа било прогласено [[Обединето Кралство на Бразил, Португалија и Алгаверите|Обединетото Кралство на Бразил, Португалија и Алгаверите]] (1815-1825), со престолнина во [[Лисабон]]. Откако во 1821 година, Жоао VI се вратил во Португалија, неговиот син-престолонаслидник станал регент на Бразил. Следејки серија политички инциденти, Бразил станал независен на [[7 септември]] [[1822]] година. На 12 октомври 1822 година, Дом Педро бил прогласен за прв император на Бразил, под името [[Педро I]], а бил крунисан на [[1 декември]] [[1822]] година.<ref
=== Република ===
Крајот на [[19 век]] и почетокот на [[20 век]], Бразил привлекол преку 5 милиони европски и јапонски имигранти. Бразилската демократија три пати била заменувана [[диктатура]]: [[1930]] - [[1934]] и [[1937]] - [[1945]] од страна на [[Жетулио Варгас]] и [[1964]] - [[1985]] од страна на група [[
== Население ==
[[Податотека:ARCHELLA E THERY Img 05.png|thumb|right|230px|Густина на населеност на Бразил по општина]]
Во Бразил живеат беше околу 190 милиони жители, но просечната густина на населението е нерамномерна, односно 22,31 жители по квадратен километар или 57,8 / sq mi), со сооднос на мажи со жени од 0,95: 1 и 83,75% од популацијата дефинирана како урбана. Најгусто населени се градовите [[Рио де Жанеиро]] и [[Сао Пауло]], а најмала густина на население има во [[Амазонска Низина|Амазонската Низина]]. Најголем дел од населението се белците (55%) и тоа најмногу потомците на [[Португалци]], [[Германци]], [[Италијанци]], [[Шпанци]] и [[Полјаци]]. Понатаму, 38% од населението им припаѓа на [[Мулати
===Религија===
Ред 150:
== Потекло на името ==
Името на
Друга теорија околу етимологијата на Бразил е сврзана со ирскиот мит за [[Хај-Бразил]], фантом остров сличен со островот [[Свети Брендан (остров)|Свети Брендан]], ситуиран југозападно од [[Ирска]]. Легендата била толку силна што во [[XV]] век многу експедиции трагале по него, најпозната е експедицијата на [[Џон Кабот]]. Се предпоставува дека после достигнувањето на бразилските земји од страна на Педро Алварес Кабрал во 1500-та ирскиот мит влијаел врз именувањето на земјата. Дека легендата била популарна меѓу иберските народи може да се потврди преку името на островот Азорејска Терцеира, Регистриран во XIV век во Каталонски Атлас.
Првите имиња на земјата биле Ilha de Vera Cruz(Остров Вера Круз) и Terra de Santa Cruz(Земја на Св. Круз).
Ред 167:
}}
|}
Според [[Бразилски устав|Бразилскиот устав]] од [[1988]] година,
Државите се основани на историски, конвенционални граници создавани низ времето, иако некои граници се обсудливи. Државите можат да бидат делени и соединувани со цел создавање на нови по основа на [[плебицит]]. Државите имаат нивна управа, право да собираат свои даноци и данок на ниво на федерацијата. Тие имаат [[гувернатор]] и [[легислативно тело]] избрани од нивниот народ. Поседуваат исто така и независно [[судство]]. Но сепак го немаат правото да создаваат свои закони.
Општините можат да бидат делени или спојувани по основа на плебицит, следејки некои правила на федералниот устав и зачувувајки ги внатрешните државни граници, имаат нивна управа, право да собираат свои даноци и данок на ниво на федерацијата и федералната [[конституент]]ка. Имаат градоначалник и легислативно тело избирани од нивниот народ.
Ред 174:
=== Региони ===
{{main|Региони на Бразил}}
Бразилските региони не се политички или административни дивизии. Единствено се создадени со цел за статистичка регулација. Територијата на
=== Држави ===
Ред 180:
Бразил се состои од 26 држави и еден [[Федерален округ (Бразил)|федрален округ]]. Ниеден од конституентите нема право на оттуѓување. Државите се основани на историски, конвенционални граници создавани низ времето, иако некои граници се обсудливи. Државите можат да бидат делени и соединувани со цел создавање на нови по основа на плебицит. Државите имаат нивна управа, право да собираат свои даноци и данок на ниво на федерацијата. Тие имаат гувернатор и легислативно тело избрани од нивниот народ. Поседуваат исто така и независно судство. Но сепак го немаат правото да создаваат свои закони.
[[Податотека:Brazil Exclusive Economic Zones.png|thumb|220px|десно|ексклузивна економска зона на Бразил]]
Ред 192 ⟶ 191:
[[Податотека:Brazilian Carnival.jpg|десно|thumb|[[Бразилски карневал]] во [[Рио де Жанеиро]], се смета за една од најголемите забави на Земјата.]]
Доста различни елементи го сочинуваат бразилското [[Бразилско општество|општество]] со својата мултиетничка комплексност.<ref name="Encarta">{{cite encyclopedia | title = People and Society | encyclopedia = Encarta | publisher = MSN | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761554342_3/Brazil.html | accessdate = 2008-06-10 }}</ref> Бразилската култура во главно била под влијание на европската, [[Африкански народи|африканската]], и [[Домородни народи во Бразил|домородните]] култури и традиции.<ref name="Encarta"/> Најголемото влијание доаѓало од [[Културата во Португалија|Португалската култура]], поради силните колонијални врски на Португалската империја. Покрај доста наследеното, од Поругалците е наследен [[Португалски јазик|јазикот]], [[Католичка црква|католичката вера]] и [[Мануелина|колонијалните архитектурни стилови]].<ref>{{цитирана веб страница | title = 15th-16th Century | work = History | publisher = Brazilian Government official website | url = http://www.brasil.gov.br/ingles/about_brazil/history/xvi_cent/ | accessdate = 2008-06-08 }}</ref> Other aspects of Brazilian culture are contributions of [[Italian Brazilian|Italian]], [[Бразилски Германци|Германци]] и други [[Бразилски Европјани|Европски имигранти]]; дошле во голем број и нивното влијание може да се забележи на југ и на југосток во Бразил.<ref name="Encarta 2">{{cite encyclopedia | title = Population | encyclopedia = Encarta | publisher = MSN | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761554342_3/Brazil.html | accessdate = 2008-06-10 }}</ref> [[Домородни народи во Бразил|Домородните народи]] влијаеле на кујната и јазикот на Бразил; додека [[Афро-Бразилци|Африканците]], донесени во Бразил како робови, влијаеле на јазикот, кујната, [[Музиката во Бразил|музиката]], танцевите и [[
[[Бразилска нижевност|Литературата]] во Бразил датира од [[16 век]], од пишувањата на првите португалски истражувачи, како [[Перо Ваз де Камиња]], писател на флотата на [[Педро Алварез Кабрал]].<ref>{{cite encyclopedia | title = Literature | encyclopedia = Encarta | publisher = MSN | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761554342_5/Brazil.html | accessdate = 2008-06-08 }}</ref> [[Кујната во Бразил|Кујната]] варира доста од регион до регион. Овој диверзитет го рефлектира миксот на доморидци и емигранти. Така е создадена национална кујна обележена со зачувување на регионалните карактеристики.<ref name="Encarta 4">{{cite encyclopedia | title = Way of Life | encyclopedia = Encarta | publisher = MSN | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761554342_4/Brazil.html | accessdate = 2008-06-08 }}</ref> Бразилските културни традиции се доста уникални во однос на музичките стилови, [[Самба (музика)|самба]], [[Боса Нова]], [[Форо]], [[Фрево]], [[Пагоде]] и многу други.<ref name="Encarta 3">{{cite encyclopedia | title = Music and Dance | encyclopedia = Encarta | publisher = MSN | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761554342_5/Brazil.html | accessdate = 2008-06-08 }}</ref> Бразил исто така допринесол и во класичната музика, која може да се забележи во делата на многу композитори.<ref name="Encarta 3"/> Во уметноста, значајни модерни уметници [[Aнита Малфати]] и [[Тарсила до Амарал]] се пионери на [[Бразилска Уметност|Бразилската уметност]].<ref>{{cite encyclopedia | title = Art and Architecture | encyclopedia = Encarta | publisher = MSN | url = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761554342_5/Brazil.html | accessdate = 2008-06-08 }}</ref>
[[Бразилски карневал|Карневалот]] ({{lang-pt|Carnaval}}), со спектакуларни улични паради и музика,е една од посилните слики на Бразил;<ref name="Encarta 4"/> се одржува секоја година ден пред[[Велигден]] aи го означува почетокот на [[Велики Пости|великите пости]]. Карневалот се слави во цел Бразил, секаде обележан со своите регионални карактеристики, но најспектакуларни славења надвор од [[Рио де Жанеиро]] се одржуваат во [[Салвадор]], [[Ресифе]], и [[Олинда]].<ref name="Encarta 4"/>
Ред 203 ⟶ 202:
Новите седум светски чуда]] и симбол на Бразилското христијанство]]
Религијата е многу разнолика во Бразил, при што уставот дава слобода на вероисповед, а владата генерално го почитува тоа право во практиката.<ref name="Constituição">{{цитирана веб страница | title = Brazilian Federal Constitution | publisher = Presidency of the Republic | year = 1988 | url = http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/Constituicao/Constituiçao.htm | language =
Бројот на протестантите расте. До 1970-та, мнозинството Бразилски протестанти биле следбеници на "традиционалните цркви", повеќето Лутеранци, Пресбитеранци и Баптисти. Од тогаш навака, бројот на Пентокостал и Неопентокостал следбеници значајно нараснал.<ref name="Encarta 5"/> Традиционалните Африкански верувања, донесени робовите, се имаат смешано со Католицизмот, и така се создале Афро-Бразилските религии [[Макумба]], [[Кандомбле]] и [[Умбанда]].<ref name="USDS"/> Домородните религии варираат од група до група.<ref name="Encarta 5"/>
Според пописот од 2009: 73.89% се католици; 15.41% протестанти; 0.907% други христијански деноминации; 0.309% традиционални христијански религии; 0.010% Домородни религии; 7.354% Агностицисти, Атеисти или нерелигиозни; и 0.806% други религии. Некои од последните се 0.126% Будисти; 0.051% Јудаисти and 0.016% Муслимани.<ref>{{cite conference | title = Religion in Brazil | booktitle = 2000 Demographic Census | publisher = Brazilian Institute of Geography and Statistics | year = 2000 | url = http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/populacao/religiao_Censo2000.pdf | format = PDF | accessdate = 2008-06-08 }}</ref><ref name="CIA People">{{цитирана веб страница | title = People of Brazil | booktitle = The World Factbook | publisher = Central Intelligence Agency | year = 2008 | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html | accessdate = 2008-06-03 }}</ref>
=== Спорт ===
Ред 218 ⟶ 217:
|image1 = Selo da Copa de 1970 3 cruzeiros.jpg
|caption1 = Печат за победа на [[Фудбалска репрезентација на Бразил
|image2 = Ayrton Senna with toy car cropped no wm.jpg
|caption2 = [[Аиртон Сена
}}Најпопуларниот спорт во Бразил е [[
[[Одбојка
Некои спортски дисциплини имаат свое потекло од Бразил: [[фудбал на плажа]],<ref>{{cite web |title=Beach Soccer |publisher=International Federation of Association Football |url=http://www.fifa.com/aboutfifa/developing/beachsoccer/index.html |accessdate=6 June 2008}}</ref> [[футсал]] (фудбал во затворен простор)<ref>{{cite web |title=Futsal |publisher=International Federation of Association Football |url=http://www.fifa.com/aboutfifa/developing/futsal/index.html |accessdate=6 June 2008}}</ref> и футволејот како варијација од фудбалот. Во боречките вештини, Бразилците ја развиле [[Капуера
Во автомобилските спортови, тројца бразилски возачи имаат освоени светски шампионат во [[Формула 1]] (осум пати).<ref>{{cite web |last=Donaldson |first=Gerald |title=Emerson Fittipaldi |work=Hall of Fame |publisher=The Official Formula 1 Website |url=http://www.formula1.com/teams_and_drivers/hall_of_fame/282/ |accessdate=6 June 2008}}</ref><ref>{{cite web |last=Donaldson |first=Gerald |title=Nelson Piquet |work=Hall of Fame |publisher=The Official Formula 1 Website |url=http://www.formula1.com/teams_and_drivers/hall_of_fame/181/ |accessdate=6 June 2008}}</ref><ref>{{cite web |last=Donaldson |first=Gerald |title=Ayrton Senna |work=Hall of Fame |publisher=The Official Formula 1 Website |url=http://www.formula1.com/teams_and_drivers/hall_of_fame/45/ |accessdate=6 June 2008}}</ref>
Ред 231 ⟶ 230:
Бразил бил домаќин на неколку меѓународни спортски настани од највисок профил, како [[Светско првенство во фудбал 1950|Светско Првенство во фудбал 1950 година]]<ref>{{cite web |title=1950 FIFA World Cup Brazil |work=Previous FIFA World Cups |publisher=International Federation of Association Football |url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=7/index.html |accessdate=6 June 2008}}</ref> и скорешното [[Светско првенство во фудбал 2014|светско првенство во фудбал во 2014 година]].<ref>{{cite web|title=2014 FIFA World Cup Brazil |publisher=International Federation of Association Football |url=http://www.fifa.com/worldcup/preliminarydraw/index.html |accessdate=6 June 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080609044247/http://www.fifa.com/worldcup/preliminarydraw/index.html |archivedate=9 June 2008}}</ref> На патеката [[Сао Паоло]], автодромот Хозе Карлос Пасе, е домаќин на годишната „Големата награда на Бразил“.<ref>{{cite web |title=The Official Formula 1 Website |publisher=[[Formula One Administration]] |url=http://www.formula1.com/races/in_detail/brazil_804/circuit_diagram.html |deadurl=yes |archivedate=4 June 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080604141640/http://www.formula1.com/races/in_detail/brazil_804/circuit_diagram.html |accessdate=6 June 2008}}</ref>
Сао Паоло ги организирал [[Панамериканските игри во 1963 година]], додека, а Рио де Жанеиро бил домаќин на [[Пан Американски игри|Пан Американските игри]] во 2007 година.<ref name="LiMacIntosh2011">{{cite book|author1=Ming Li|author2=Eric W. MacIntosh|author3=Gonzalo A. Bravo|title=International Sport Management|url=https://books.google.com/books?id=udBgtzFSlBIC&pg=PA129|year=2011|publisher=Human Kinetics – College of Business at Ohio University|isbn=978-1-4504-2241-3|page=129}}</ref> На 2 октомври 2009 година, Рио де Жанеиро бил избран да биде домаќин на [[Летни олимписки игри 2016|Летни олимписки игри во 2016 година]] и Параолимпијадата во истата година, што го прави првиот јужноамерикански град да биде домаќин на игрите<ref name="guardian_olympics">"[https://www.theguardian.com/sport/2009/oct/02/olympics-2016-games-rio-pele Olympics 2016: Tearful Pele and weeping Lula greet historic win for Rio]," ''[[The Guardian]]'', 2 October 2009.</ref> како и втор град во [[Латинска Америка]], после [[Мексико Сити]]. Покрај тоа, земјата била домаќин на [[ФИБА Европа|ФИБА]] Светското првенство во кошарка во 1954 година и во 1963 година. На настанот од 1963 година, [[Бразилската
==Бразил како тема во уметноста и во популарната култура==
Ред 279 ⟶ 278:
{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Бразил|*]]
|