Повеќејазичност: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с правописна исправка, replaced: сеуште → сè уште (2) using AWB
Ред 4:
 
Луѓето кои говорат повеќе од еден јазик истотака се нарекуваат и полиглоти.
 
 
==Лица кои говорат повеќе јазици==
Ред 15 ⟶ 14:
 
Во лингвистиката, стекнувањето на првиот јазик е тесно поврзано со концептот „говорник на родниот јазик“. Според широкото гледиште на лингвистите, говорникот на родниот јазик има некои аспекти на ниво на вештина кое ученикот на вториот (или следниот) јазик тешко може да ги постигне. Според тоа, описните емпириски истражувања на јазиците обично се вршат само со информанти, говорници на мајчин јазик. Сепак ова гледиште е прилично проблематично, особено затоа што се повеќе говорници кои не говорат на мајчиниот јазик, очигледно не се вклопуваат успешно во општествата во кои не се зборува на нивниот мајчин јазик, но всушност тоа може да биде културолошки и лингвистички важен придонес (како на пример, писатели, политичари и уметници) за нивниот немајчин јазик. Во последниве години лингвистичкото истражување се фокусираше на употребата на широко познатите светски јазици, англискиот како лингва франка или распределениот заеднички јазик на професионалните и комерцијалните заедници. Во ситуациите како лингва фрака најчесто говорниците на заедничкиот јазик практично зборуваат повеќе јазици.
 
 
==Дефиниција за повеќејазичноста==
Ред 33 ⟶ 31:
Во своето истражување Род Елис (Rod Ellis) нагласува дека колку порано деца учат втор јазик толку се подобри во однос на изговорот. Генерално европските училишта поради поврзаноста со соседните земји со различни јазици уште рано на учениците им нудат часови по втор јазик. Повеќето европски ученици сега учат најмалку два странски јазика, тоа е процес кој е силно поткрепен од Европската унија.
Врз основа на истражувањето на Ен Фатман (Ann Fathman) за односот помеѓу возраста и продуктивната способност за стекнување на втор јазик, врз основа на разликите во годините постои разлика при случајот на учење на англиската морфологија, синтакса и фонологија, но редоследот за учење на вториот јазик не се менува со возраста.
 
Луѓето кои имаат повеќејазично потекло ќе откријат дека нивниот мајчин јазик влијае на нивниот втор јазик на која било возраст.
 
На часовите по втор јазик учениците често ќе се соочуваат со тешкотии при размислувањето на јазикот цел, бидејќи тие се под влијание на нивниот мајчин јазик и култура. Роберт Б. Каплан (Robert B. Kaplan) мисли дека трудот на странските ученици на часовите по втор јазик е надвор од фокусот, бидејќи странскиот ученик употребува реторика и низа мисли кои ги рушат очекувањата на читателот на мајчиниот јазик. Странските студенти кои веќе ги совладале синтаксичките структури, сеуштесè уште покажуваат неспособност да напишат соодветни теми, семинарски трудови, тези и дисертации. Роберт Б. Каплан опишува два клучни збора кои влијаат на луѓето кога тие учат втор јазик. Логика кај народот, наместо логичното чувство на зборот, кое во основа е реторичко и е унапредено надвор од културата; не е универзална. Потоа реторика која исто така не е универзална, но варира од култура до култура и дури од време на време во дадената култура. Наставниците по јазици знаат како да ги предвидат разликите помеѓу изговорот и констукцијата во различни јазици, но тие може да бидат помалку јасни кога станува збор за разликите помеѓу реториката, која е присутна во начинот на кој тие го употребуваат јазикот за да остварат разни намери особено при пишувањето.
 
==Споредба на говорниците на повеќе јазици==
Ред 60 ⟶ 58:
Рецептивни двојазичари се оние можат да го разберат вториот јазик, но не го зборуваат. Рецептивната двојазичност може да се појави кога детето мисли дека јазикот на заедницата е попрестижен од јазикот што го зборуваат во рамките на семејството и тогаш тоа одбира со неговите родители да разговара само на јазикот на заедницата. Семејствата кои го прифаќаат овој начин на општење може да бидат многу функционални иако тие не се гледаат како двојазичари. Рецептивните двојазичари можат многу брзо да постигнат течен изговор доколку се во ситуација кога од нив се бара да зборуваат на наследениот јазик.
Рецептивна двојазичност не е исто како што е меѓусебната разбирливост, таков е случајот кога говорник на мајчин јазик шпански може да разбере португалски, или обратно, бидејќи тоа се должи на големите лексички и граматички сличности помеѓу шпанскиот и португалскиот јазик.
 
 
==Дефиниција за јазик==
Ред 66 ⟶ 63:
Не постои јасна дефиниција за тоа што значи да се „зборува јазик“. Туристот кој може да води едноставен разговор со келнерот може целосно да се изгуби кога станува збор за актуелни теми или употреба на повеќе времиња. Дипломат или бизнисмен кој на странски јазик може да се справи со сложените преговори можеби не е способен точно да напише едно едноставно писмо. За четиригодишно француско дете обично ќе се каже дека „зборува течно француски“, но можно е тоа да не се справи толку добро со граматиката како што би се справил просечен странски студент на јазикот, а може да има и многу ограничен речник и покрај совршениот изговор. Од друга страна пак прилично заемно е тоа дека дури и виско образованите лингвисти може да зборуваат јазик (јазици) за кој се експерти, но со различен акцент и дупки во нивниот активен вокабулар кога станува збор за секојдневни теми и ситуации.
Бидејќи развивањето на течноста при изговорот бара подолго изложување на дадениот јазик, барањата за распростанетост на полиглотизмот мора генерално да бидат сфатени, што се однесува до умешноста со основните способности за општење заедно со граматичките правила и (можеби) обемниот вокабулар на јазикот цел, подобро од нивото на течниот изговор на мајчиниот јазик. Во историските времиња пред аудио и видео снимките кои можат да се искористат за да се олесни изложеноста пред вештачкиот јазик, би биле потребни сосема невообичаени околности за поединецот да постигне високо ниво на флуентност при изговорот на повеќе јазици. Иако е можно човек сам да ги научи граматичките правила и јазичниот вокабулар, како поединец можеби воопшто нема да биде способен да општи на јазикот, ниту да го разбере јазикот кога некој го изговора, а не е ни во состојба самиот да го изговори истиот.
Дополнително на тоа не постои јасна дефиниција за тоа што значи „еден јазик“. На пример, научниците често не се согласуваат со тоа дали шкотскиот јазик е посебен јазик или дијалект на англискиот.
 
Друг пример за тоа е личност која научила пет различни јазици како што се француски, шпански, каталонски, италијански и португалски, сите припаѓаат на тесно поврзаната група романски јазици, таа личност постигнала нешто помалку тешко од личноста која научила хебрејски, кинески, фински, навахо и велшки, ниту еден од нив не поврзан еден со друг.
Ред 73 ⟶ 70:
 
Многу мали независни национални ученици денес се принудени да учат повеќе јазици поради меѓународните интеракции. На пример во Финска од сите деца се бара да научат најмалку два странски јазика: двата национални јазика (шведски и фински) и еден странски јазик (обично англиски). Исто така многу фински ученици избираат и други јазици како што се француски, германски или шпански. Во некои поголеми држави со повеќе јазици како Индија, учениците редовно учат повеќе јазици врз основа на тоа во кој дел од земјата живеат. Во главните метроа на Централна, Јужна и Источна Индија, многу деца можат течно да зборуваат четири јазици (мајчиниот, државниот, националниот (хинди) и англискиот јазик). Според тоа дете на гуџартски родители кои живеат во Бангалор својот мајчин јазик (гуџарти) ќе го зборува дома, а државниот јазик (канада), хинди и англискиот во училиштето и околината.
 
 
==Повеќејазичноста кај заедниците==
Ред 83 ⟶ 79:
* амбилингвизам: регионот се нарекува амбилингвистички ако не се почитува оваа функционална распределба. Во една типична амбилингвистичка област е речиси невозможно да се предвиди кој јазик ќе се употреби во дадена околност. Вистинскиот амбилингвизам е реткост. Амбилингвистички тенденции може да се најдат во мали држави со многукратна наследност како Луксембург, каде што наследена е комбинација од француска и германска култура, или Малазија и Сингапур кои ги осигуруваат културите на Малазија, Кина и Индија. Амбилингвизмот истотака може да се манифестира во посебни региони или поголеми држави кои имаат јасно доминантен државен јазик (било тоа де јуре или де факто) и заштитен јазик на малцинството кој е ограничен во однос на распределбата на говорниците во земјата. Оваа распределба е особено нагласена кога иако насекаде се зборува на локалниот јазик постои разумна претпоставка дека граѓаните го зборуваат подоминантниот државниот јазик ( на пр. англиски во Квебек наспроти Канада; шпански во Каталонија наспроти Шпанија). Исто така оваа појава може да се појави во граничните предели каде што има мнногу прекугранични контакти.
* двостран лингвизам: ако во некоја мала област може да се слушнат повеќе од еден јазик, но поголемиот број зборуваат повеќе јазици, кои имаат малку контакт со говорниците од соседните етнички групи, таа област се нарекува „двострано-лингвистичка“. Пример за тоа е Балканот.
 
 
==Повеќејазичноста помеѓу говорниците на повеќе јазици==
Ред 94 ⟶ 89:
Понекогаш може да се развие и [[пиџин]]. Пиџинот всушност е фузија на два јазика кои се заемно разбирливи и за двата говорника. Некои пиџини се развиваат во вистински јазици (како што е папијаменто на Курасао) додека други јазици остануваат како сленгови и жаргони (како што е хелсиншкиот сленг, кој повеќе или помалку е заемно разбирлив за Финците и Швеѓаните). Во други случаи продолженото влијание на јазиците еден на друг може да има ефект на промена на едниот или двата јазика до точка каде што може да се смета дека е создаден нов јазик. На пример, многу лингвисти веруваат дека окситанскиот и каталонскиот јазик биле формирани поради тоа што населението зборувало на еден окситанско-романски јазик кој бил соодветно поделен во политичките сфери под влијание на Франција и Шпанија. Украинскиот јазик се смета дека е различен од рускиот што делумно се должи на големиот број заемки во вокабуларот од полскиот јазик во минатото и заемки од турскиот јазик од неодамна. Јазикот јидиш е сложена мешавина од стариот германски со хебрејски јазик и заемки од словонските јазици.
 
Двојазичната интеракција може да одвива и без размена на говорниците. Во одредени области не е невообичаено за говорниците да користат различен јазик во рамките на истиот разговор. Овој феномен е пронајден и во други места во Скандинавија. Повеќето говорници на шведски и норвешки и на норвешки и дански меѓусебно може да општат без да ги зборуваат нивните јазици, додека неколку можат да ги зборуваат двата (луѓето кои се наоѓаат во ваквите ситуации често се прилагодуваат на нивниот јазик, избегнувајќи зборови што не се наоѓаат во другите јазици или зборови кои не би можеле да се разберат). Користењето на различни јазици обично се нарекува non-convergent discourse (двојазичен разговор), термин воведен од страна на холандскиот лингвист Рајце Јонкман (Reitze Jonkman). Исто така оваа појава е пронајдена во Аргентина, каде што пошироко се зборува шпански и италјански, што доведува до случаи каде детето со родител од Шпанија и родител од Италија расте потполно двојазично, со неговите родители зборувајќи само на нивниот јазик, но сепак и со познавање на другите јазици. Друг пример е поранешната држава Чехословачка, каде што двата јазика (чешки и словачки) беа во општа употреба. Повеќето Чеси и Словаци ги разбираат и двата јазика, иако тие би користеле само еден од нив (нивниот мајчин јазик) при зборување. На пример, во Чехословачка е вообичаено да се слушне како двајца кои зборуваат на телевизија, зборуваат на различен јазик без тешкотии при меѓусебното разбирање. Оваа двојазичност сеуштесè уште постои, иако почна да се влошува по поделбата на Чехословачка.
 
 
==Повеќејазичноста на јазично ниво==
Ред 102 ⟶ 96:
 
Социополитичките аргументи како и аргументите за социо-културниот идентитет можат да влијаат на писменоста на мајчиниот јазик. Додека овие две групи можат повеќе да влијаат врз дебатата за тоа на кој јазик треба да научат да читаат децата, соодветно е поголемото нагласување на јазичните аспекти на аргументите. Покрај политичките немири предизвикани од оваа дебата, истражувачите подолжија да се залагаат за јазичната основа. Ова образложение е врз основа на работата на Џим Куминс (Jim Cummins) (1983година).
 
 
===Последователен модел===
Ред 109 ⟶ 102:
 
Фазите низ кои минуваат децата за време на секвенцијалното стекнување на јазикот се помалку линеарни отколку при симултаното стекнување на јазикот и тоа кај децата може многу да варира. Секвенцијалното стекнување на јазикот е многу покомплексен и подолг процес иако не постои идикација дека децата кај кои што не се одложува учењето на јазикот завршуваат со помалку знаење на јазикот за разлика од симултаните двојазичари, се додека тие добиваат адекватен придонес на двата јазика.
 
 
===Двојазичен модел===
 
Со овој модел истовремено се учат мајчиниот јазик и јазикот на заедницата. Резултат на тоа е предноста за писменост на двата јазика. Сепак наставникот мора да биде добро упатен во двата јазика и во техниките за предавање на вториот јазик.
 
 
===Координиран модел===
 
Овој модел утврдува дека треба да се вложи исто време во одделната настава по мајчиниот јазик и наставата по јазикот на заедницата. Часовите по мајчин јазик сепак треба да се фокусираат на основната писменост додека часовите по јазикот на зедницата треба да се фокусираат на вештините за слушање и зборување. Да се биде двојазичен не мора да значи дека некој може да зборува, на пример англиски и француски јазик.
 
 
==Резултати==
Ред 125 ⟶ 115:
Истражувањето на Кумин (Cummin) заклучи дека развојот на владеењето на мајчиниот јазик служи како основа за владеење на јазикот, која може да се префрли на вториот јазик – основна заедничка хипотеза на владеење на јазикот. Тој со неговата работа тежнееше кон тоа да ја надмине перцепцијата, проширена во шеесетите години, што учењето два јазика го прави за две спротивставени цели. Се верувало дека двата јазика биле меѓусебно исклучиви и дека учењето втор јазик бара елементи за заборавање и динамика на првиот јазик со цел да се прими вториот јазик (Хакута, 1990 година). Доказот за оваа перспектива е зависен од фактот дека некои грешки при стекнувањето на вториот јазик се поврзани со правилата на првиот јазик (Хакута, 1990 година). Допрва треба да се истражува како оваа хипотеза се држи под различни видови јазици како што се романските јазици наспроти незападните јазици.
 
Уште еден нов развој кој има влијание врз лингвистичките аргументи за двојазична писменост е времето кое е потребно за да се стекне вториот јазик. Додека порано децата веруваа дека се способни да научат јазик во рок од една година, денес истражувачите веруваат дека во и низ академските рамки потребен е временски период од околу 5 години (Колие(Collier), 1992година; Рамирез(Ramirez), 1992 година).
 
Сепак еден интересен резултат на студиите направени во раните деведесети години потврди дека студентите кои успешно ја завршиле двојазичната настава ја извршуваат потеоретски (Колие, 1992 година; Рамирез, 1992 година). Овие студенти покажуваат покогнитивна еластичност вклучувајќи подобра способност за анализа на абстрактни визуелни модели. Студентите кои следеле двонасочна двојазична настава каде што се бара еднакво владеење на двата јазика исполнувале многу повисоко ниво. Примери за ваквите програми има во националните и интернационалните училишта.
 
Сепак еден интересен резултат на студиите направени во раните деведесети години потврди дека студентите кои успешно ја завршиле двојазичната настава ја извршуваат потеоретски (Колие, 1992 година; Рамирез, 1992 година). Овие студенти покажуваат покогнитивна еластичност вклучувајќи подобра способност за анализа на абстрактни визуелни модели. Студентите кои следеле двонасочна двојазична настава каде што се бара еднакво владеење на двата јазика исполнувале многу повисоко ниво. Примери за ваквите програми има во националните и интернационалните училишта.
 
==Повеќејазичноста кај сметачите==
Ред 140 ⟶ 129:
 
{{Нормативна контрола}}
 
[[Категорија:Повеќејазичност| ]]
[[Категорија:Социолингвистика]]