Трансилванија: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
с clean up, replaced: |language=Hungarian → |language=hu using AWB
Ред 2:
[[Податотека:Transylvania location.svg|thumb|250px|Трансилванија на картата на Европа]]
 
'''Трансилванија''' ([[романски]]: ''Ardeal или Transilvania''; [[унгарски]]: ''Erdély; германски: Siebenbürgen'') е историски регион кој се наоѓа во централниот дел на [[Романија]]. Граничи на исток и на југ од [[Карпати|Карпатите]]те, продолжува на запад до [[Апусени]]. Терминот, сепак често ги опфаќа не само териториите на Трансилванија, туку и некои историски региони како што се: [[Кришана]], [[Марамуреш]] и [[Банат]].
 
== Историја ==
Трансилванија во текот на својата историја била „во срцето“ на [[Кралство Дакија]] ([[82 п.н.е.]]-[[106]]). Во [[106]] година била освоена од страна на [[Римска империја|Римјаните]], а нејзините богатства целосно експлоатирани. Кога Римјаните се повлекле во [[271]] година, територијата била изложена на различни влијанија од различни племиња. Во следните години, оваа област била под контрола на [[Карпи|дакиското племе Карпи]], [[Визиготи]], [[Хуни]], [[Гепиди]], [[Авари]] и [[Прабугари|Бугари]]. По [[романизација|романизацијата]]та на овие простори, дакиските племиња и народи започнале да се предвижуваат кон југ. Така, главниот карактер на населението во Трансилванија бил формиран со мешењето на Дакиските народи и Римјаните заедно со нивните култури.<ref name="boundary">{{цитирана веб страница|title=''International Boundary Study'' - No. 47 – 15 април, 1965 - Hungary – Romania (Rumania) Boundary|publisher=US Bureau of Intelligence and Research|url=http://www.law.fsu.edu/library/collection/LimitsinSeas/IBS047.pdf}}</ref> Сепак, денес историчарите водат сѐ уште дебати околу карактерот на областа пред таа да биде освоена од страна на [[Унгарци|Унгарците]]те.
 
Така, кон крајот на [[9 век]], со Трансилванија започнала да биде зазимана од страна на [[Кралство Унгарија]], за да во [[1003]] година, во времето на [[Иштван I]], го порази принцот [[Ѓула]], кој воедно му бил вујко.<ref> Gyula - it is possible that during the 10th century some of the holders of the title of ''[[Gyula (title)|gyula]]'' also used Gyula as a personal name, but the issue has been confused because the chronicler of one of the most important primary sources (the ''Gesta Hungarorum'') has been shown to have used titles or even names of places as personal names in some cases.</ref><ref name=Britannica/><ref>{{Цитирана книга |title=The Realm of St Stephen |last=Engel |first=Pal |authorlink= |coauthors=Andrew Ayton |year=2005 |publisher= Tauris|location= London|isbn=185043977X |page=27 |pages= |url=http://books.google.com/books?id=vEJNBqanT_8C&pg=PA27}}</ref><ref name="MSNEncarta">"Transylvania," Microsoft® Encarta® Online Encyclopedia 2008
http://encarta.msn.com © 1997-2008 Microsoft Corporation. All Rights Reserved.</ref> Во периодот од 1003 до 1526 година, Трансилванија претставувала [[војводство]] во рамките на [[Кралство Унгарија]], на чие чело стоел војвода кој директно бил назначуван од страна на унгарскиот крал. По [[Мохачка битка|Мохачката битка]], во [[1526]] година Трансилванија станала независно кнежество управувана од [[калвинизам|калвинистичките]] унгарски ннезови. Во [[1566]] година, Унгарија била поделена помеѓу [[Хабсбуршка династија|Хабсбуршката династија]] и [[Османлиска империја|Османликсатас империја]], а Кнежество Трансилванија добила одредена автономија во рамките на османлиската држава.
 
По [[Битка кај Виена (1683)|битката кај Виена]], Хабсбуршката династија во [[1683]] година ја зазела Трансилванија. Но, многу бргу, унгарскиот суверенитет бил признаен над Трансилванија,<ref name="boundary"/> а наспроти ова Трансилванците го признале [[сузеренство|сузеренството]]то на [[Цар на Светото Римско Царство|царот на Светото Римско Царство]] [[Леополд I (Свето Римско Царство)|Леополд I]] (1687), кое означува дека територијата била под директно влијание на Австријците. <ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1459175/Diploma-Leopoldinum</ref><ref name="britannica.com">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/603323/Transylvania</ref><ref>Peter F. Sugar. Southeastern Europe Under Ottoman Rule, 1354-1804 (History of East Central Europe), University of Washington Press, July 1983, page 163, http://books.google.com/books?id=LOln4TGdDHYC&pg=PA163&dq=independent+principality+that+was+not+reunited+with+Hungary&lr=</ref><ref>John F. Cadzow, Andrew Ludanyi, Louis J. Elteto, Transylvania: The Roots of Ethnic Conflict, Kent State University Press, 1983, page 79, http://books.google.com/books?id=fX5pAAAAMAAJ&q=diploma+leopoldinum+transylvania&dq=diploma+leopoldinum+transylvania&lr=&pgis=1</ref><ref name=books.google.com>Paul Lendvai, Ann Major. “The Hungarians: A Thousand Years of Victory in Defeat” C. Hurst & Co. Publishers, 2003, page 146; http://books.google.com/books?id=9yCmAQGTW28C&pg=PA146&dq=diploma+leopoldinum+transylvania&lr=</ref> По [[1867]] година, регионот целосно бил заземен од [[Унгарија]], како дел од новоформираната [[Австро-Унгарија]].<ref name=Britannica/><ref name="MSNEncarta"/>
 
По поразот во [[Прва светска војна|Првата светска војна]], Австро-унгарија се распаднала. На [[1 декември]], [[1918]] година, [[Романија]] прогласила [[независност]], по кое голем дел од територијата на Трансилванија била приклучена кон новата држава. [[Унгарија]] протестирала против ова присвојување, бидејќи околу 1.600.000 [[Унгарци]] живееле на овие простори<ref>{{Цитирана книга|title = Történelmi világatlasz|language=Hungarianhu|trans_title=World Atlas of History|publisher = [[Cartographia]]|year = 1998|isbn = 9633525195CM}}</ref>, главно во [[Цеклер]]. Во [[1940]] година, за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Унгарија присоединила 40% од територијата на Трансилванија, главно како награда добиена од [[Германија]] и [[Италија]]. Сепак, освоените територии на Романија повторно и биле вратени по крајот на војната во [[1945]] година, кое било потврдено со [[Париска мировна конференција|париската мировна конференција]] по две години. <ref name=Britannica>{{cite encyclopedia|title=Transylvania|url=http://britannica.com/EBchecked/topic/603323/Transylvania|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|publisher=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]]|year=2008|accessdate=2008-08-01}}</ref>.
 
Во денешно време, Трансилванија често пати е поврзувана со [[Дракула]], <ref>[http://www.afn.org/~vampires/tsd.html Transylvania Society of Dracula Information<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F0CE6DE143BF931A1575BC0A965958260 Travel Advisory Lure of Dracula In Transylvania - New York Times<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.icromania.com/infoTransylvania.asp Romania Transylvania<!-- Bot generated title -->]</ref>, како и со многу хорор филмови, додека пак од [[Централна Европа]] и [[Источна Европа]], регионот е доста познат по своите убавини и ценета историја.
 
== Етимологија ==
Ред 24:
[[Податотека:TransylvaniaEthnography ro.png|thumb|right|Романски етнографски региони (Трансилванија-црвено; Округ-сина; Сатмар-зелена; Кришана-жолти; Банат-виолетова)]]
 
Историскиот регион, кој во [[1920]] година бил вклучен во составот на Романија вклучува речиси 102.200 &nbsp;km ². Административната поделба на Трансилванија денеска вклува:
 
* [[Округ Сату Маре|Сату-Маре]]
Ред 59:
[[Податотека:Austria hungary 1911 and post war borders.jpg|thumb|right|200px|Население во Трансилванија]]
 
Овој регион има население од 7.221.733, со големо [[Романци|ромснако мнозинство]] (75,9%). Исто така во Трансилванија живеат и [[Унгарци]] (20%), [[Роми]] (3.3%), [[Германци]] (0.7%) и [[Срби]] (0.1%).<ref>[http://www.recensamant.ro/ 2002 Census official results]</ref><ref>[http://www.edrc.ro/recensamant.jsp?language=0 ''Ethnocultural Diversity Resource Centre'' database]</ref> Етничките Унгарци формираат мнозинство во [[Ковасна]] и [[Харгита]].
 
Процентот на романско население на овие простори се зголемил по приклучувањето на Трансилванија кон новоформираната романска држава во [[1918]] година. Во [[1910]] година, според пописот, од вкупно 5.262.495 населени, [[Романци]] биле 53,8%; [[Унгарци]] 31,6%; [[Германци]] 10.7%. <ref>Varga, E. Árpád, [http://www.kia.hu/konyvtar/erdely/erdang.htm ''Hungarians in Transylvania between 1870 and 1995''], Translation by Tamás Sályi, Budapest, March 1999 , p. 27</ref> Заземањето на Трансилванија и експлоатација на унгарските имоти, распределба на земјиштата на романските селани, културната романизација на територијата биле главните причини за затегнување на односите помеѓу [[Романија]] и [[Унгарија]].<ref>{{cite encyclopedia|title=Transylvania|url=http://www.bartleby.com/65/tr/Transylv.html|encyclopedia=[[Columbia Encyclopedia]]|accessdate=2008-11-18}}</ref> Во периодот помеѓу [1945] и [[1977]] година, околу 630.000 луѓе се преселиле од Старото Кралство во Трансилванија, а 280.000 од Трансилванија на Старото Кралство, особено во [[Букурешт]].<ref>Varga, E. Árpád, [http://www.kia.hu/konyvtar/erdely/erdang.htm ''Hungarians in Transylvania between 1870 and 1995''], Translation by Tamás Sályi, Budapest, March 1999 , p. 31</ref>
 
== Економија ==
Ред 89:
 
{{Нормативна контрола}}
 
[[Категорија:Трансилванија| ]]
[[Категорија:Поделени региони]]