Пловило: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
нова страница
 
с clean up, replaced: language=English → language=en using AWB
Ред 1:
[[Податотека: Polarfront.jpg|мини| Брод]]
 
'''Пловило''' или '''пловен објект''' – направа која плива, плута и се движи по површината на водата или заронува и се движи под нивото на површината на водата. <ref name="Козара">Група аутора, Енциклопедија лексикографског завода, Југословенски лексикографски завод, Загреб, 1962.г.</ref><ref name="Сибир">Група аутора, [[Мала енциклопедија Просвета]], Просвета, Београд, 1959.г.</ref>
 
== Пловност ==
Постоењето на пловила го овозможува појавата која се вика пловност. Секое тело, со помала специфична тежина од течноста во која е заронето, останува на површината – плива.
 
Телото зазема одредена положба на рамнотежа под влијание на две сили: тежината на телото и узгонот ([[Архимедов закон]]). Метацентарот ја одредува стабилната положба на телото кое плива. Тоа е точката во која насоката на делувањето на узгонот на телото, кое е извадено од положба на рамнотежа, ја сече насоката на тежишната линија во положба на рамнотежа. Ако метацентарот е над тежиштето, тогаш се јавува пар сили кои го враќаат телото во положба на рамнотежа и пливањето е стабилно. За да се постигне што поголема висина на метацентарот над тежиштето, а со тоа и стабилност, се градат пловила на кои тежиштето им е што пониско, а обликот на трупот што поповолен. Меѓутоа, во ова има граница, бидејќи времето на клатење околу положбата на рамнотежа е дотолку поголемо колку што е метацентарот повисок, а тоа е непогодност за стабилност и сигурност на пловидбата. <ref name="Козара"/>
 
Посебно градени пловила на кои пловноста по желба им се поништува со зголемување на делувањето на гравитационата сила може да се движат и под површината на водата. Тоа се [[подморница|подморници]] и [[батискаф]]и. <ref name="Сибир" />
 
== Историјат ==
[[Податотека: Floss.jpg|мини| Сплав]]
[[Податотека: Trireme_1.jpg|мини| Галија<ref>Rutland, J. (1988) ''A galleon'', 2nd rev. ed., Connaty, M. (ed.), London : Kingfisher, {{page|year=|isbn=0-86272-327-2|pages=}}</ref>]]
Пловечки балван, трупец дрво, е првото природно пловило со кое се спасувале и животни и луѓе. Поврзани балвани формираат сплав. Издлабен балван бил првиот чамец, чун. Со весла станал значаен особено на реките. Благодарение на веслата чамецот можел да се движи и насочува. Големите чамци стануваат бродови се движат со помош на весла, а се насочуваат со [[кормило]] на [[крма (пловило)|крмата]]. Тоа биле [[галија|галиите]]. Чамец со дрвена конструкција на која се оптегнувала животинска кожа бил првиот [[едреник]].<ref name = Couch>{{cite book
| last = Quiller-Couch
Ред 26:
| isbn = }}</ref> Погонска снага му е [[ветар]]. Кога во 1807 година, [[Роберт Фултон|Фултон]] ја конструирал првата [[парна машина]], бродоградбата доживеала револуција. Пареата под притисок преку преносни механизми покренува лопатки и пропелери со чие вртење се погонува брод. Прв пат во историјата движењето не зависи исклучиво од природните околности и директната човечка физичка снага. Со понатамошно усовршување на науката и технологијата настануваат [[мотор со внатрешно согорување|моторите со внатрешно согорување]]. Габаритот на горивата значително се смалува по единица поминат пат. Човекот плови сè подалеку и сè посигурно. Електричниот погон со електрични мотори е важен особено за движење на подморниците под нивото на водената површина. Настанале и првите пловила на млазен, реактивен погон. [[Атомска енергија|Атомската енергија]] обезбедува со гориво од неколку стотини грама, пловилата да поминат илјадници [[наутичка милја|наутички милји]].
 
[[Податотека: Amerigo_vespucci_1976_nyc_aufgetakelt.jpg|мини| Едреник]]
[[Податотека: RMS_Titanic_3.jpg|мини|Титаник<ref>{{cite book|title=Official investigation report – the sinking of RMS Titanic|publisher=The final board of inquiry|location=London|edition=1|url=http://www.sshsa.org/media/splash/TheFinalBoardofInquiry.pdf|accessdate=27 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171031070441/http://www.sshsa.org/media/splash/TheFinalBoardofInquiry.pdf|archive-date=31 October 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> - пароброд]]
[[Податотека: USS Harry S. Truman alongside USNS John Lenthall.jpg|мини| Носач на авиони]]
[[Податотека: Supertanker_AbQaiq.jpg|мини|Супертанкер]]
 
Ред 58:
:** воени бродови: [[торпеден чамец]], [[корвета]] , [[фрегата]] , [[миноловец]] , [[миноположувач]] , [[торпилер]], [[крстарица]], [[разорувач]], [[носач на авиони]], [[носач на ракети]]
* [[подморница]]
* [[батискаф]] <ref name="СибирКозара" /><ref name="КозараСибир" />
 
== Употреба ==
[[Податотека:Jetboot Jetski DM 2007 Krautsand 2.jpg|мини|Тркачка сцена ]]
 
Вообичаено целта на пловилата е овозможување [[риболов]]а и екстракција на ресурси, превоз на товари и патници, поморско образование или слободни активности, како и за изведување [[борба|борбени]] или спасувачки операции.
 
== Дизајн ==
Ред 70:
== Пропулзија ==
рчпал (м.), сарак (м.), сопа (ж.), тојага (ж.), ќотек (м.)
Историски, пловилата биле погонувани од луѓе со помош на драгови или [[Весло|весла]], биле користени едра придвижувани од притисокот на [[ветар|ветрот]], и разни проектирани машини кои создаваат [[потисок]] под површината на водата со употреба на мотор со внатрешно согорување или на електрична енергија. Технолошката историја на пловила во европската историја може да се подели на основа на бродската пропулзија како: едноставни пловила за веслање, , [[Галија (брод)|галии]] од 8 век пр.н.е . до 15 век, [[едреник|едреници]] во [[големи географски откритија|добата на откритија]] од раниот 15 век до раниот 17 век, бродови со полна опрема во добата на пловидба од 16 до средината на 19 век.<ref>{{cite web|url=http://www.hms-trincomalee.co.uk/history/the-age-of-sail|title=The Age of Sail|publisher=HMS Trincomalee|language=Englishen|accessdate=12 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160316114603/http://www.hms-trincomalee.co.uk/history/the-age-of-sail|archive-date=16. 03. 2016|url-status=dead}}</ref> Во текот на добата на пареа биле користени поморски парни машини, главно меѓу 1770 и 1914 година. После тоа во употреба влегла [[парна турбина|парната турбина]], подоцна [[гасна турбина|гасната турбина]] и [[мотори со внатрешно согорување|моторите со внатрешно согорување]] кои користат [[дизел гориво]], [[бензин]] и [[ЛНГ]] како гориво на преминот од 20 века, што е дополнето во одредена мера со [[нуклеарен бродски погон]] од 1950-тите во некои поморски пловила. Моменталниот технолошки развој настојува да идентификува, обновливи и помалку загадувачки извори за погон на пловила од сите облици и големини.
 
== Наводи ==
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Пловило