Артур Гергеј: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с MacedonianBoy ја премести страницата Артур Горги на Артур Гергеј |
с clean up, removed: |ref=harv (10) using AWB |
||
Ред 1:
{{Инфокутија Функционер}} Артур Горгеј е роден 30 јануари 1818, а починал 21 мај 1916. Тој бил [[Унгарија|унгарски]] воен лидер познат по тоа што бил еден од најголемите генерали на Унгарската револуционерна армија .
Во младоста, Горгеј бил многу талентиран хемичар, а неговата работа во областа на хемијата била забележана од многу реномирани унгарски и европски хемичари. Но сепак тој е пошироко познат по неговата улога во [[Унгарска револуција (1848)|Унгарската револуција и војна за независност од 1848-1849 година]] каде што тој исто така служел како министер за војна , а во последните денови на револуцијата, пред да им се предаде на Русите во Вилагос , тој бил диктаторот на Унгарија.
▲{{Инфокутија Функционер}} Артур Горгеј е роден 30 јануари 1818, а починал 21 мај 1916. Тој бил [[Унгарија|унгарски]] воен лидер познат по тоа што бил еден од најголемите генерали на Унгарската револуционерна армија .
▲Во младоста, Горгеј бил многу талентиран хемичар, а неговата работа во областа на хемијата била забележана од многу реномирани унгарски и европски хемичари. Но сепак тој е пошироко познат по неговата улога во [[Унгарска револуција (1848)|Унгарската револуција и војна за независност од 1848-1849 година]] каде што тој исто така служел како министер за војна , а во последните денови на револуцијата, пред да им се предаде на Русите во Вилагос , тој бил диктаторот на Унгарија.
Врските и конфликтите на Горгеј со [[Лајош Кошут|Лајос Косут]] , најистакнатиот политичар и гувернер на Унгарија, влијаеле на текот на војната за независност и неговата воена кариера, но исто така и на неговиот постреволуционерен живот до неговата смрт. Писмото на Косут од Видин, напишано после револуцијата, предизвикало долготрајна омраза за Горгеј меѓу Унгарците, од кои многумина верувале дека тој е предавник. Во 20-ти век, оваа карактеризација беше предизвикана од современите истражувања. Како резултат на тоа, репутацијата на Горгеј како еден од најталентираните и успешни унгарски генерали на 19-ти век во голема мера била обновена.
[[Податотека:Artúr_Görgei's_signature.jpg|лево|мини| Потписот на Артур Горгеј
[[Податотека:Statue_of_Artúr_Görgey_by_László_Marton._Budapest.jpg|десно|мини| Статуа на Артур Горгеј
== Почеток на една ветувачка кариера во хемијата ==
Во 1845 година, по смртта на неговиот татко,Горгеј среќнп ја напуштил војската. чувствувајќи дека воениот живот не му одговара и решил да биде студент по хемија на Универзитетот во Прага .
Неговите дела во хемијата од овој период се достојни за внимание. Исто така тој направил истражуање за кокосово масло откривајќи го присуството на деканоична киселина и лауринска киселина .
[[Податотека:Annalen-der-chemie-und-pharmazie-1848_-_Görgei's_article_about_chemistry.png|лево|мини|280x280пкс| Статија на Гергеј во врска со хемијата Хајделберг, 1848
Тој го започнал своето истражување во пролетта 1847 година во Прага, но ги завршил експериментите дома во Топорц, испраќајќи ги резултатите на Кралската академија во Виена на 21 Мај 1848 година. Неговиот метод за одделување на хомолозите на [[Масна киселина|масни киселини]] не бил традиционалниот начин на користење фракционална дестилација , туку се користела растворливоста на бариумските соли. Неговото истражување може да се сумира на следниов начин:
* Тој открил присуство на лауринска киселина (C12) и деканонска киселина (C10) во кокосово масло.
* Тој произведувал лауричен [[Диетил етер|етил етер]] .
* Тој утврдил некои физички својства на дестилација на лауриум киселиот бариум.
* Тој открил дека, во кокосовото масло, удецикличната киселина (C11) имало мешавина од лаурици и деканоични киселини.
== По поразот на револуцијата ==
[[File:Artur_Gorgei_in_a_newsreel_(1910).webm|мини]]
Горгеј ги прашал Русите за милост кон своите офицери и неговите војници, велејќи дека дури и ако сакаат некој да се обеси, тогаш тој ќе го прифати тоа за себе, но во замена сакал неговите генерали да бидат поштедени, што Паскевич и царот ги прифатиле и направиле, барајќи прошка за Горгеј и неговите луѓе, но првично Австријците одбиле да ги исполнат желбите на своите сојузници. По некое време тие прифатиле дека Горгеј нема да биде егзекутиран, а ќе биде задржан во затвор во [[Клагенфурт]] , но тие не ги помилувале своите генерали , кои биле егзекутирани на 6 Октомври 1849 во Арад. Поради егзекутирање на неговите 13 генерали, Горгеј беше обвинет за предавство и за нивната смртт.
Таму живеел, главно вработен во хемиска работа, сè до Австро-унгарскиот компромис од 1867 година , кога му билп простено и бил вратен во Унгарија.
[[Податотека:Görgey_Artúr_1916-22.jpg|десно|мини| Фотографија на Горгеј со неговиот син
[[Податотека:Artúr_Görgey.jpg|лево|мини| Горгеј во старост
== Извори ==
* {{Наведена книга|title=A magyar nemzet hadtörténelme (''The Military History of the Hungarian Nation'')|last=Bánlaky|first=József|publisher=Arcanum Adatbázis|year=2001|isbn=|location=Budapest|pages=|language=Hungarian}}
* {{Наведена книга|title=Tábornokok és törzstisztek a szabadságharcban 1848–49 ''("Generals and Staff Officers in the War of Freedom 1848–1849")''|last=Bóna|first=Gábor|publisher=Zrínyi Katonai Kiadó|year=1987|isbn=963-326-343-3|location=Budapest|pages=430|language=Hungarian
* {{Наведена книга|title=A szabadságharc hadművészete 1848–49 ''("The Art of Warfare in the War of Independence of 1848–1849")''|last=Csikány|first=Tamás|publisher=Zrínyi Katonai Kiadó|year=2015|isbn=978-963-327-647-1|location=Budapest|pages=380|language=Hungarian
* {{Наведена книга|url=http://mek.oszk.hu/04700/04739/html/index.htm|title=Életem és működésem Magyarországon 1848-ban és 1849-ben- Görgey István fordítását átdolgozta, a bevezetőt és a jegyzeteket írta Katona Tamás (My Life and Activity in Hungary in 1848 and in 1849). István Görgey's translation was revised by Tamás Katona, and also he wrote the Introduction and the Notes|last=Görgey|first=Artúr|publisher=Neumann Kht.|year=2004
* {{Наведена книга|title=Görgey Arthur ifjúsága és fejlődése a forradalomig'' ("The Youth and Development of Arthur Görgey until the revolution)''|last=Görgey|first=István|publisher=A Hungarian Academy od Sciences pulication|year=1916|isbn=|location=Budapest|pages=462|language=Hungarian|ref=CITEREFG.C3.B6rgey_Istv.C3.A1n1916}}
* {{Наведена книга|title=Görgey mint politikus ''("Görgey as a Politician")''|last=Hentaller|first=Lajos|publisher=Hornyánszky Viktor Kőnyomdája|year=1889|isbn=|location=Budapest|pages=224|language=Hungarian
* {{Наведена книга|title=Nagy csaták. 16. A magyar függetlenségi háború ''("Great Battles. 16. The Hungarian Freedom War")''|last=Hermann|first=Róbert|publisher=Duna Könyvklub|year=2013|isbn=978-615-5129-00-1|location=Budapest|pages=88|language=Hungarian
* {{Наведена книга|title=Az 1848–1849 évi forradalom és szabadságharc története ''("The history of the Hungarian Revolution and War of Independence of 1848–1849)''|publisher=Videopont|year=1996|isbn=963-8218-20-7|editor-last=Hermann|editor-first=Róbert|location=Budapest|pages=464|language=Hungarian
* {{Наведување|last=Hermann|first=Róbert|title=Görgei Artúr a hadvezér (Artúr Görgei the Military Leader.)|date=1999|url=http://epa.oszk.hu/00000/00018/00008/pdf/hermann.pdf|journal=Hadtörténelmi Közlemények. 112. (1999) 1.}}
* {{Наведена книга|title=Az 1848–1849-es szabadságharc hadtörténete ''("Military History of the Hungarian Revolution of 1848–1849")''|last=Hermann|first=Róbert|publisher=Korona Kiadó|year=2001|isbn=963-9376-21-3|location=Budapest|pages=424|language=Hungarian
* {{Наведување|last=Hermann|first=Róbert|title=Kossuth és Görgei (Kossuth and Görgei.)|date=2002|url=http://www.korunk.org/?q=node/8&ev=2002&honap=9&cikk=6994|journal=Korunk. 2002 September}}
* {{Наведена книга|title=Az 1848–1849-es szabadságharc nagy csatái ''("Great battles of the Hungarian Revolution of 1848–1849")''|last=Hermann|first=Róbert|publisher=Zrínyi|year=2004|isbn=963-327-367-6|location=Budapest|pages=408|language=Hungarian
* {{Наведување|last=Móra|first=László|title=Katonai sikereit elősegítették kémiai tanulmányai 175 éve született Görgey Artúr (His Military Successes Were Facilitated by his Studies in Chemistry. Artúr Görgey Was Born 175 Years Ago)|date=2004|url=http://members.iif.hu/visontay/ponticulus/rovatok/hidverok/gorgey-mora.html|journal=Ponticulus Hungaricus 2004 VII/11}}
* {{Наведена книга|title=Görgey Artur|last=Pethő|first=Sándor|publisher=Genius|year=1934|isbn=|location=Budapest|pages=518|language=Hungarian
* {{Наведена книга|title=Görgey Artúr a szabadságharcban ''("Artúr Görgey in the War of Independence")''|last=Pusztaszeri|first=László|publisher=Magvető Könyvkiadó|year=1984|isbn=963-14-0194-4|location=Budapest|pages=784|language=Hungarian
* {{Наведување|last=Riedel|first=Miklós|title=Görgey a vegyész-tábornok (Görgey the Chemist-General.)|date=2016|url=http://epa.oszk.hu/03000/03005/00011/pdf/EPA03005_MKL_2016_12_380-384.pdf|journal=Magyar Kémikusok Lapja. LXXI. (2016) 12.}}
* {{Наведување|last=Szentgyörgyi|first=István|title=A kémikus Görgey (Görgey the Chemist)|date=2004|url=http://members.iif.hu/visontay/ponticulus/rovatok/hidverok/gorgey-szentgyorgyi.html|journal=Ponticulus Hungaricus 2004 VIII/11}}
* {{Наведување|last=Vesztróczy|first=Zsolt|title=Száz éve hunyt el Görgei Artúr. A magyar Napóleon vagy a "nemzet Júdása"? (Artúr Görgei Died 100 Years Ago. The Hungarian Napoleon, or the Judas of the Nation?)|date=2016|url=http://ujszo.com/online/panorama/2016/05/21/a-magyar-napoleon-vagy-a-nemzet-judasa|journal=Új Szó online. 21 May 2016.}}
== Надворешни врски ==
* {{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=HVO4xyz3k2sC&dq=zichy|title=My Life and Acts in Hungary in the Years 1848 and 1849|last=Görgei, Artúr|publisher=Harper|year=1852|isbn=}} {{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=HVO4xyz3k2sC&dq=zichy|title=My Life and Acts in Hungary in the Years 1848 and 1849|last=Görgei, Artúr|publisher=Harper|year=1852|isbn=}} {{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=HVO4xyz3k2sC&dq=zichy|title=My Life and Acts in Hungary in the Years 1848 and 1849|last=Görgei, Artúr|publisher=Harper|year=1852|isbn=}} Целосен текст од јавниот домен на Гергеј 's {{Јаз|de|Mein Leben und Wirken in Ungarn 1848–1859}} , во англиски превод
[[Категорија:Унгарски инженери]]
[[Категорија:Унгарско благородништво]]
| |||