Света: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето Ознака: Изворно уредување 2017 |
Нема опис на уредувањето Ознака: Изворно уредување 2017 |
||
Ред 36:
Во 1965 година селото добило електрична енергија, нешто подоцна добило и водовод, а асфалтен пат од 1988 година.<ref name=":0" />
Селото Света се наоѓа на левиот брег на [[Црна Река]], под ридовите Пејчин Рид, Црни Камен, Орлоец, Горно Уво, Долно Уво и Горна Чука.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mojrodenkraj.com.mk/village.php?id=368|title=Мој Роден Крај|work=www.mojrodenkraj.com.mk|accessdate=2020-03-22}}</ref>
== Историја ==
Ред 42:
[[Податотека:Freska na Sv. Kiril i Metodij od Sv. Pantelejmon Svetanski.jpg|мини|300п|десно|Фреска на [[Св. Кирил и Методиј]] од црквата „[[Црква „Св. Пантелејмон“ - Света|Св. Пантелејмон]]“ во Света]]
Селото се верува дека е доста старо, за што сведочат и археолошките локалитети, [[Стари Гробишта (Света)|Стари Гробишта]] и [[Широка Леска (Света)|Широка Леска]]. Стари Гробишта или Црквиште претставува црква и некропола од средниот век, сместен на околу 200 метри југозападно од селото. Во 1970 година била подигната новата црква „Св. Петка“ користејќи ги старите темели, кои се видливи и припаѓале на некогашната црква „Св. Пантелејмон“. Околу црквата се наоѓаат гробови градени од камени плочи.<ref name=":1" />
Света за првпат се споменува во турските пописни дефтери од 1468 година според кои броело 48 семејства, 5 вдовици и 3 неженети, или вкупно 263 жители. Во 1568 година брои 47 семејства, 2 вдовици и 11 неженети (христијани) и едно муслиманско семејство, кога вкупниот број на жители бил 279. Селото плаќало вкупно 4.773 акчиња годишно данок.<ref name=":0" /> Семејствата секогаш биле многубројни, со околу 20 до 30 члена. Христијаните не сакале да ја кажуваат точната бројка заради заштита од данокот во крв.▼
▲Света за првпат се споменува во турските пописни дефтери од 1468 година според кои броело 48 семејства, 5 вдовици и 3 неженети, или вкупно 263 жители. Во 1568 година брои 47 семејства, 2 вдовици и 11 неженети (христијани) и едно муслиманско семејство, кога вкупниот број на жители бил 279. Селото плаќало вкупно 4.773 акчиња годишно данок.<ref name=":0" /> Семејствата секогаш биле многубројни, со околу 20 до 30 члена. Христијаните не сакале да ја кажуваат точната бројка заради заштита од данокот во крв.<ref name=":1" />
Жители на Света се доселиле на денешната местоположба, откако го напуштиле старото село Метимирци, кое било напуштено поради осојот, но и поради „Зли камен“, каде постарите раскажувале дека имало илјадници змии.<ref name="вечер">{{наведени вести|url=http://vecer.mk/sveta-posegnuva-po-svetosta-od-minatoto|title=Света посегнува по светоста од минатото|date=27 април 2007|work=[[Вечер (дневен весник)|Вечер]]|publisher=Вечер Прес|language=македонски|accessdate=28 јули 2016|location=Скопје}}</ref>▼
▲Жители на Света се доселиле на денешната местоположба, откако го напуштиле старото село [[Метимир|Метимирци]], кое било напуштено поради осојот, но и поради „Зли камен“, каде постарите раскажувале дека имало илјадници змии.<ref name="вечер">{{наведени вести|url=http://vecer.mk/sveta-posegnuva-po-svetosta-od-minatoto|title=Света посегнува по светоста од минатото|date=27 април 2007|work=[[Вечер (дневен весник)|Вечер]]|publisher=Вечер Прес|language=македонски|accessdate=28 јули 2016|location=Скопје}}</ref>
Од Света имало многу ајдуци и комити кои учествувале во борбите за слобода од отоманското ропство.▼
▲Од Света имало многу ајдуци и комити кои учествувале во борбите за слобода од отоманското ропство.<ref name=":1" />
Во {{римски|19}} век, Света било село во [[Битолска каза|Битолската каза]], нахија Демир Хисар, во [[Отоманското Царство]].
Во [[Прва светска војна|Првата светска војна]] зеле учество и селани од Света, едни од една, други од друга страна. Меѓу двете светски војни свеќани не се презивале со српски презимиња, иако биле принудувани од власта.<ref name=":1" />
Селаните од Света активно учествувале и во [[НОБ]], за што е изграден споменик на паднатите борци.<ref>Сказанија брсјачки и пољански - Душан Бакрески, Битола 2007</ref>
Во мај, 2012 година, во Света се снимаше најновиот филм на [[Столе Попов]] „[[До балчак]]“. За потребите на филмскиот сет комплетно беа изградени железничка станица и контролен пункт на Отоманската империја.<ref name=":1" /><ref>http://www.fakulteti.mk/news/12-05-10/po_15_godini_stole_popov_go_pochnuva_snimanjeto_na_noviot_film.aspx</ref>
== Стопанство ==
Ред 69 ⟶ 71:
Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во селото Света имало 325 жители, сите [[Македонци]] [[христијани]].<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 239.]</ref> По податоците на секретарот на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]], [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во [[1905]] година во Света имало 336 жители.<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.172-173.</ref>
Селото е средно по големина, коешто во 1961 година имало 545, а во 1994 година 403 жители, населено со македонско население.<ref name="енциклопедија" />
Според последниот попис од 2002 година, во селото живееле 332 жители, сите [[Македонци]].<ref name="попис" />
{{Пописи|325|336|557|608|545|590|590|480|403|332}}
=== Родови ===
Света е македонско село.
Според истражувањата на [[Бранислав Русиќ]] во 1952 година родови во селото:<ref>{{Наведена книга|title=|last=|first=|publisher=|others=Архив МАНУ Фонд „Бранислав Русиќ“ , к-5, АЕ 97.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>
* '''Староседелци:''' ''Јошковци'' со ''Јошевци'' (19 к.); ''Ѓоргијовци'' со ''Белотечковци'' (9 к.); ''Костевци'' (4 к.); ''Гарајновци'' со ''Ралевци'' (6 к.); ''Гулевци'' со ''Стевановци'' (5 к.); ''Богдановци'' (5 к.); ''Цветковци'' (5 к.); ''Самарџијовци'' со ''Лозановци'' (6 к.); ''Бакревци'' (3 к.)
* '''Доселеници:''' ''Пустиовци'' (1 к.)
== Општествени установи ==
;Образовни
* [[ПУ „Гоце Делчев“ - Света|Основно училиште „Гоце Делчев“]] до V одделение<ref name="основно">{{наведена мрежна страница|url=http://www.demirhisar.gov.mk/obrazovanie/osnovno-obrazovanie.html|title=Основно образование|publisher=[[Општина Демир Хисар]]|accessdate=26 јули 2016|location=македонски}}</ref>, подрачно училиште на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Демир Хисар]]
;Сообраќајни
Ред 97 ⟶ 101:
Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Бела Црква, во која покрај селото Света, се наоѓале и селата Бела Црква, Бучин, Воѓани, Обршани, Пашино Рувци и Пресил. Во периодот 1950-1952, селото се наоѓало во некогашната Општина Граиште, во која влегувале селата Бараково, Вардино, Граиште, Единаковци и Света.
=== Изборно место ===
Во селото постои изборното место бр. 0633 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместено во просториите на месната заедница.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=22 март 2020}}</ref>
На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова изборно место биле запишани вкупно 266 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/27/808|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=22 март 2020}}</ref>
== Културни и природни знаменитости ==
;Археолошки локалитети<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). „Археолошка карта на Република Македонија“. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref>
* [[Стари Гробишта (Света)|Стари Гробишта]] — црква и некропола од средниот век; и
* [[Широка Леска (Света)|Широка Леска]] — населба и некропола од средниот век.
;Цркви<ref>{{цитирана книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref>
* [[Црква „Св. Пантелејмон“ - Света|Црква „Св. Пантелејмон“]] — изградена помеѓу 1905 и 1910 година.<ref name="вечер" />
* [[Црква „Св.
<!--== Редовни настани ==-->▼
;Споменици
* Споменик за [[Македонија во Втората светска војна|НОБ]]
;Слави
* [[Петковден]] — селска слава
* [[Свети Пантелејмон]] — селска слава
== Личности ==
Ред 114 ⟶ 132:
* [[Ѓорѓија Рало - Скршениот]] — војвода
* [[Оливер Бакрески]] (р. 1971 г.) — универзитетски професор
* [[Стојче Ѓорев Велевски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|last=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>
* [[Димитрија Анѓелев Милески]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|last=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том III, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>
<!--== Култура и спорт ==-->
== Иселеништво ==
Од Света над 70 домаќинства живеат во градовите [[Битола]], [[Демир Хисар]], [[Прилеп]] и [[Скопје]]. Исто така, над 30 лица се иселиле во европските и во прекуокеанските земји.<ref name=":0" />
== Наводи ==
| |||