Побожје: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето Ознака: Изворно уредување 2017 |
Нема опис на уредувањето Ознака: Изворно уредување 2017 |
||
Ред 14:
| lat_dir=N | lat_deg=42 | lat_min=6 | lat_sec=52
| lon_dir=E | lon_deg=21 | lon_min=25 | lon_sec=36
| слава = [[Рождество на Пресвета Богородица|Мала Богородица]]
| веб =
| карта = Побожје во Општина Чучер-Сандево.svg
Ред 21:
'''Побожје''' (познато и како '''Побужје''') — село во [[Општина Чучер-Сандево]], во областа [[Црногорија]], во околината на градот [[Скопје]].
==
[[Податотека:Pobozhie-view.jpg|мини|300п|лево|Поглед на селото]]
Селото се наоѓа во северниот дел на [[Скопска Котлина|Скопската Котлина]], на територијата на [[Општина Чучер-Сандево]], а на јужната падина на [[Скопска Црна Гора]].<ref name="енциклопедија">{{наведена книга|last=Панов|first=Митко|title=Енциклопедија на селата во Република Македонија|url= https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%B2%D0%BE_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0.pdf|accessdate=24 февруари 2019|year=1998|publisher=Патрија|location=Скопје|language=македонски|page=236}}</ref> Селото е ридско, чии куќи се издигаат на надморска височина од 600 метри. Од градот [[Скопје]], селото е оддалечено 15 километри.<ref name="енциклопедија" />
Селото поседува поволна местоположба. Северниот дел на атарот изобилува со шуми и пасишта, а во јужниот дел се наоѓа обработливо земјиште. Околни села се [[Кучевиште]] на југозапад и [[Љубанци]] на исток. Мештаните со вода за пиење се снабдувале од изворот Пералишта, кој извира во средина на селото.<ref name=":0">{{Наведена книга|url= https://www.worldcat.org/title/skopska-crna-gora-prirodna-sredina-proslost-naselja-stanovnistvo-i-privreda-sa-skicama-fotografijama-i-kartom-skopska-crna-gora-antropogeographische-forschungen/oclc/637308591&referer=brief_results|title=Skopska Crna gora : prirodna sredina, prošlost, naselja, stanovništvo i privreda : (sa skicama, fotografijama i kartom) = Skopska Crna Gora : antropogeographische Forschungen|last=Trifunoski, Jovan F.|last2=Трифуноски, Јован Ф.|date=1971|publisher=[[Универзитет „Св. Кирил и Методиј“]]|location=Skopje|oclc=637308591}}</ref>
Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Млака, Бел Камен, Провалија, Дубје, Две Реки, Букова Глава, Шипашна, Голем Осој, Паламида, Извор, Пештерска Река, Угљаришка Река, Бадеми, Рид или Дуб, Турчевска Река, Иконица, Кремење, Оприн Дол, Старо Ѓубре, Рамно, Говедарник, Пуклотина, Моравски Камен, Мали Пут, Брегови, Рајчин Брест, Опловце, Ловџиница, Бара, Чаина Рупа и други.<ref name=":0" />
Селото има збиен тип и е поделено на три маала: Горно, Средно и Долно маало. Во секое маало, поединечните родови образуваат посебни групи, кои ги има повеќе. Дел од нив се: Поповиќева, Трајановска, Чанковска, Ѓаковска, Кметовска, Дандаровска и други.<ref name=":0" />
Побожје се наоѓа на патот кој води од селата [[Чучер]] и [[Кучевиште]] кон [[Бродец (Скопско)|Бродец]], [[Танушевци]] и границата со [[Република Косово|Косово]].
== Историja ==
[[Податотека:Kuchevishte-1900.gif|мини|300п|десно|Жители од Кучевиште во 1900 година]]
Првото споменување на селото под името Побужда е во {{римски|13}} век (1258-1277). Како и други села во Скопско, и Побожје било дарувано на некогашниот скопски [[Манастир „Св. Ѓорѓи Горгос Скоропостижник“|манастир „Св. Ѓорѓи“]]. Второто споменување под името Пребужда е од почетокот на {{римски|14}} век (1302-1308) во даровница на [[Стефан Урош II Милутин|кралот Милутин]], кој го доделил на средновековниот [[Горњански манастир|Горњански манастир „Св. Никита“]].<ref name=":0" />
Според усните кажувања, кога дошле Турците, тие 80 години не стапнале во делот на [[Скопска Црна Гора]], со што областа имала некоја локална слобода, и затоа останале зачувани старите манастири и цркви. Подоцна, некои иселеници од Скопска Црна Гора заминале во вистинската [[Света Гора]].<ref name=":0" />
Селото се споменува во турските пописни дефтери од 1467/68 година, како дел од Скопскиот Вилает, под името ''Пабужда'' и имало 59 христијански семејства и 3 вдовици христијани.<ref>Турски документи за историјата на македонскиот народ кн.4, Методија Соколоски, д-р Александар Стојановски, Скопје 1971, стр.465</ref>
Според бугарските извори, во селото се доселиле српски доселеници.<ref>Георгиев, Величко, Стайко Трифонов, История на българите 1878 - 1944 в документи, том 1 1878 - 1912, част втора, стр. 296.</ref>
До крајот на турската власт во 1912 година, селото трпело напади од страна на муслиманските жители и не добивало заштита од страна на државата.<ref name=":0" />
Во {{римски|19}} век, Побожје било село во [[Скопска каза|Скопската каза]], на [[Отоманското Царство]].
Селото учествувало во [[Македонија во Втората светска војна|НОБ]] со многубројни борци.<ref>{{Наведена книга|title=Скопско Црногорие од Бразда до Брњарци|last=Стојановски|first=Бојко|publisher=|year=1999|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref>
== Стопанство ==
Атарот зафаќа простор од 10,6 км². На него преовладуваат шумите на површина од 482 [[хектар]]и, на обработливото земјиште отпаѓа 349 хектари, а на пасиштата 178 хектари.<ref name="енциклопедија" />
Селото, во основа, има полјоделско-шумарска функција.<ref name="енциклопедија" />
Сточарството било главна стопанска гранка на жителите на Побожје до крајот на турската власт, но и до крајот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. Се користеле пасиштата на [[Скопска Црна Гора]], каде мештаните имале бачила, каде лете и престојувале. Сепак, таму имале доста проблеми со муслиманските [[Албанци]].<ref name=":0" />
Обработливите површини јужно од селото до крајот на турската власт припаѓала на беговите од скопските села Радишани и Бутел.<ref name=":0" />
== Население ==
Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во Побожје живееле 520 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 206]</ref> Според секретарот на бугарската егзархија [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“), во 1905 година во Побожје имало 503 жители, од кои 440 патријаршисти и 63 егзархисти.<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 116-117.</ref>
Побожје е село со средна големина, но со намалување на бројот на населението. Така, во 1961 година имало 782 жители, од кои 687 биле [[Македонци]], а 91 [[Македонски Срби|Србин]]. Во 1994 година бројот се намалил на 560 жители, од кои 443 Македонци, а 100 жители Срби.<ref name="енциклопедија" />
Според последниот попис од 2002 година, во селото Побожје живееле 591 жител, од кои 423 [[Македонци]], 166 [[Македонски Срби|Срби]] и 2 останати.<ref name="попис" />
Низ годините ова било вкупното население и етничка припадност на населението во Побожје:
{| class="wikitable"
|-
! Години
! Македонци
! Албанци
! Роми
! Срби
! {{крат|Ост.|Останати}}
! Вкупно
|- style="text-align:center;"
| 1948
| —
| —
| —
| —
| —
| 691
|- style="text-align:center;"
| 1953
| 442
| 1
| 5
| 300
| 7
| 755
|- style="text-align:center;"
| 1961
| 687
| 0
| —
| 91
| 4
| 782
|- style="text-align:center;"
| 1971
| 453
| 0
| 0
| 110
| 14
|
|- style="text-align:center;"
| 1981
| 474
| 0
|
| 47
| 47
| 568
|- style="text-align:center;"
| 1991
| 398
| 0
| 0
| 76
| 115
| 589
|- style="text-align:center;"
| 1994
| 443
| 0
| 0
| 100
| 17
| 560
|- style="text-align:center;"
| 2002
| 423
| 0
| 0
| 166
| 2
| 591
|}
<small>* Извор: [[Државен завод за статистика на Македонија]] (1953-2002), според податоци од официјалните пописи во соодветните години</small>
=== Родови ===
Побожје е македонско православно село, родовите во селото се староседелски и доселенички. За доселениците важат две групи, едни кои се доселиле од денешната косовска област на север, а другите од Тиквеш на југ.<ref name=":0" />
Родови во селото Побожје се:
* '''Староседелци:''' ''Дандаровци'' (13 к.) и ''Шкакаровци'' (10 к.), потекнуваат од ист предок, нивна гранка биле сега сосема иселениот род ''Радиќевци'', кои се иселени во [[Радишани]]; ''Кметовци'' (16 к.), порано се викале ''Башчиќевци'', ова бил најугледниот род во селото. Околу средината на XIX век во овој род постоела куќна задруга од 100 членови. Главарот на задругата бил Марко Башчиќевски, кој бил најбогат овчар на Скопска Црна Гора, и имал околу 1.000 овци и кози, 100 свињи, доста говеда и коњи. Но, поради тоа тие трпеле зулуми од Албанците и потоа осиромашиле. Во овој род се знае следната генеологија Мирко (жив на 65 год. во 1969 година) Блажо-Никола-Марко. Пред крајот на турското владеење ''Кметовци'' дале неколку познати селани. Куќите на староседелците претежно се во Средно Маало.
* '''Доселеници:'''
**Доселеници од југ: ''Трајановци'' (15 к.), ''Чанковци'' (15 к.) и ''Јанковци'' (14 к.), потеклото им е од некое село во [[Тиквеш]]. Потекнуваат од ист предок. Тоа се првите доселеници во Побожје, кога се доселиле пред околу 250 години овде затекнале малку староседелски родови. Причината за доселувањето не е позната. Во родот ''Јанковци'' се знае следната генеологија Димо (жив на 80 год. во 1969 година) Доде-Ивче-Стојан-Јанко-Цветко кој се доселил од Тиквеш. Цветко имал 4 синови, Трајан, Јанко, Станко и Младен. Од Трајан потекнуваат ''Трајановци'', од Станко потекнуваат ''Чанковци'', додека од Јанко потекнуваат ''Јанковци'', од Младен не се сочувале потомци;
**Доселеници од север: ''Качанички'' (4 к.), доселени се од сега албанското село [[Ѓурѓевдол]] кај [[Качаник]]. Во старината во една куќна задруга живееле 50 членови, но нив Албанци сакале да им ја земат сестрата, и они ги убиле Албанците и пребегнале, биле 4 браќата, едниот се населил во [[Чучер-Сандево|Чучер]], вториот се населил во Побожје (Златан), третиот во [[Љубанци]] (од него таму потекнуваат ''Чанкуловци'') и четвртиот во [[Булачани]]; ''Ѓаковци'' (11 к.), доселени се од сега албанското село [[Танушевци]], на Скопска Црна Гора. Гранка на родот ''Ѓаковци'' се ''Комненовци'' во [[Кучевиште]]. Во родот се знае следната генеологија Александар (жив на 44 год. во 1969 година) Столе-Стевче-Петар кој се доселил. Од овој род има иселеници во [[Илинден (населба)|Белимбегово]] и [[Бугарија]]; ''Бојчовци'' (33 к.), старо име им е ''Пупуќевци'' или ''Поповци''. Потекнуваат од предок доселен од околината на [[Призрен]]. Од овој род потекнувале селските свештеници, едни нивни деленици се викаат ''Јошевци'' и ''Пупуновци'' (5 к.), ''Чивлачковци'' (2 к.) и ''Дориовци'' (1 к.), потекнуваат од ист предок, доселени се од сега албанското село [[Брест (Скопско)|Брест]].
== Општествени установи ==
[[Податотека:Основно училиште во Побожје.jpg|мини|300п|десно|Подрачното основно училиште во селото]]
* [[ПУ „Кирил и Методиј“ - Побожје|ПУ „Кирил и Методиј“]], подрачно основно училиште во селото
* Месна заедница
== Самоуправа и политика ==
Селото влегува во рамките на [[Општина Чучер-Сандево]] и која не била променета при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година.
Во периодот од 1996 до 2004 година, селото било дел од тогашната Општина Чучер-Сандево.
Во периодот од 1962 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Кале.
Во периодот од 1955 до 1962 година, селото било дел од тогашната општина Бутељ. Потоа, оваа општината била распуштена и била префрлена во општината Кале.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Кучевиште, во која покрај селото Побожје, се наоѓале и селата Кучевиште и Танушевци. Во периодот 1950-1952, селото исто така било дел од некогашната општина Кучевиште, во која влегувале селата Кучевиште и Побожје.
=== Изборно место ===
Во селото постои изборното место бр. 2472 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместено во просториите на основното училиште во селото. Во ова изборно место е опфатено и селото [[Бродец (Скопско)|Бродец]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=24 февруари 2020}}</ref>
На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на овие изборни места биле запишани вкупно 502 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/80/2923|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=24 февруари 2020}}</ref>
== Општествени институции ==
Ред 182 ⟶ 190:
* [[Црква „Св. Димитриј“ - Побожје|Црква „Св. Димитриј“]] - гробјанска црква;
* [[Црква „Св. Богородица“ - Побожје|Црква „Св. Богородица“]] - главната црква на Побожјанскиот (Побушкиот) манастир;
==Наводи==
| |||