Википедија

Лабуништа: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[непроверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Додадов личност која е прв доктор на науки од с. Лабуништа. Сметам дека д-р Башким Башкими треба да се најде меѓу другите личности во рубриката „Родени во Лабуништа“.
Одбиена последната промена (од Pentograf) и ја поврати преработката 3928453 на Ehrlich91
Ред 23:
До 2004 година, селото претставувало административно седиште на поранешната [[Општина Лабуништа|истоимена општина]].
 
== Географија и местоположба ==
 
[[Податотека:Лабуништа 02.JPG|мини|300п|лево|Плоштадот на сретсело во Лабуништа]]
Ред 45:
Лабуништа има многу збиен тип и е поделено на следниве краеви: Горен, Среден и Долен крај. Овие краеви се поделени по маала, кои носат имиња на родови.<ref name=":0" />
 
=== Климатски услови ===
 
[[Податотека:Лабуништа 05.JPG|мини|300п|десно|Поглед кон селото]]
Ред 52:
Врз климатските услови на ова подрачје, кое припаѓа на [[Охридско-струшка Котлина|Струшко-Охридската Котлина]], големо влијание има водната маса на [[Охридско Езеро|Охридското Езеро]] (чија надморска височина се движи од 695 до 760 м.н.в), планинските масиви на планините: [[Јабланица]], [[Караорман]] и [[Стогово]]. Од [[Јадранско Море|Јадранското Море]] е оддалечено околу 110 километри и преку преслапот од запад постојат услови за продирање на воздушни маси (од југозападниот дел од [[Ќафасан]] и [[Свети Наум]], преку [[Мокра]], по течението на реката [[Шкумба]]). Но, во Охридско-струшката Котлина, во поголема мера, изразено е влијанието на езерото што се гледа во повисоките температури на вoздухот во зимските месеци и нешто смалените температури во летните месеци. Планината [[Јабланица]] го задржува директното влијание на јадранската клима. Поради отвореноста на Струшко-охридската Котлина преку долината на [[Црн Дрим]], од север во зимските месеци продираат студени воздушни маси што ја снижуваат температурата на воздухот, особено во Струшкото Поле. Тоа се одразува како на екстремните така и на просечните температурни вредности.
 
=== Релјефни и орографски одлики ===
 
Лабуништа има неправилно триаглеста форма. Се протега од Кутел на [[север]] и [[северозапад]] кон [[југ]] и [[југоисток]].
Ред 58:
Релјефот на теренот е комбиниран. Од областа Кутел, мал рамничарски дел, постепено преминува во ридски терен, од двете страни на [[Лабунишка Река]], преминува во планински дел обраснат со шумска вегетација и со големи нагиби. Во западниот и во северозападниот дел се наоѓа планинскиот дел со [[шума]] и пасишта. Полскиот терен опфаќа 1100 хектари површина. Ридскиот терен започнува веднаш над полската обработлива површина и излегува во планинскиот предел. Тој е со каменеста подлога и грмушеста вегетација, со надморска височина од околу 800 до 1.096 метри. Планинскиот терен е обраснат со шуми и пасишта и зафаќа околу 50% од вкупната површина на надморската височина од 1.096 до 1.642 метри. Високопланинскиот терен е на [[надморска височина]] од 1.642 до 1.699 метри.
 
=== Сообраќај ===
 
Лабуништа има поволни сообраќајни врски и тоа во следните насоки: низ населбата поминува главната улица. Таа од центарот надолу се спушта југоисточно, со асфалтирана подлога, во должина од 4 км сè до место викано „Суво Поле“ („Кореја“). Со овој локален пат се поврзува со регионалниот пат [[Струга]]–[[Дебар]]. Лабуништа има уредена, асфалтирана и поплочена сообраќајна мрежа во вкупна должина од 7 километри низ целата населба.
Ред 70:
Патниот меѓумесен сообраќај со туристичките места [[Струга]] и [[Охрид]] се одвива со секојдневна автобуска линија од 5:30 часот наутро до 19:30 навечер, на секој половина час на релација Лабуништа-Струга и обратно. Сообраќајот го извршува сообраќајното претпријатие АТП „Палм-Турист“ од Лабуништа, сопственост на Асим Кормакоски.
 
== Историja ==
 
[[Податотека:Пазарен ден во Лабуништа.jpg|мини|300п|десно|Пазарен ден во Лабуништа во 1950-тите години]]
Ред 81:
Во {{римски|19}} век, Лабуништа било село во рамките на Струшката нахија, во [[Охридска каза|Охридската каза]], на [[Отоманското Царство]].
 
== Стопанство ==
 
Атарот зафаќа простор од 25,1 км². На него преовладуваат пасиштата на површина од 2.245 [[хектар]]и, на шумите отпаѓаат 564 хектари, а на обработливото земјиште 557 хектари.<ref name="енциклопедија" />
Ред 89:
Селото има услови за полјоделство и сточарство. На Јабланица имало интензивен сточарски живот, па така во 1977 година имало 4 бачила, во секое по околу 500 [[Домашна овца|овци]]. Во ниските делови на селото се обработуваат нивите, постојат лозја, а ливадите служат за напасување на стоката. Освен со земјоделството, жителите се занимаваат и со градежништво. Воедно, селото претставува трговско-занаетчиски центар и во селото работат околу 50 дуќани, а во петок е пазарен ден. Во последно време, голем дел од машкото население е на [[Печалбари|печалба]].<ref name=":0" />
 
== Население ==
 
Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во селото Лабуништа имало 1.460 жители, сите [[Македонци]], од кои 800 муслимани и 660 христијани.<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 254.]</ref> По податоците на секретарот на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]], [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во [[1905]] година во Лабуништа имало 640 жители.<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 164-165.</ref>
Ред 104:
 
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2"
| '''националност'''
| '''вкупно'''
| '''проценти'''
|-
| [[македонски јазик]]
| 4.872
| 82,0%
|-
| [[албански јазик]]
| 925
| 15,5%
|-
| [[турски јазик]]
| 78
| 1,3%
|-
| други
| 61
| 0,8%
|}
 
Ред 130:
 
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2"
| '''религија'''
| '''вкупно'''
| '''проценти'''
|-
| [[муслимани]]
| 5.709
| 96,1%
|-
| [[Православие|православни]]
| 198
| 3,3%
|-
| останати
| 29
| 0,4%
|}
 
Ред 151:
{| class="wikitable"
|-
! Години
! Македонци
! Албанци
! Турци
! Роми
! Власи
! Срби
! Бошњаци
! {{крат|Ост.|Останати}}
! Вкупно
|- style="text-align:center;"
| 1948
| —
| —
| —
| —
| —
| —
| —
| —
|'''2.272'''
|- style="text-align:center;"
| 1953
| 1.322
| 733
| 407
| 0
| 8
| 4
| —
| 12
|'''2.486'''
|- style="text-align:center;"
| 1961
| 1.687
| 372
| 596
| —
| —
| 4
| —
| 70
|'''2.729'''
|- style="text-align:center;"
| 1971
| 2.397
| 865
| 297
| 0
| —
| 1
| —
| 51
|'''3.611'''
|- style="text-align:center;"
| 1981
| 4.199
| 220
| 82
| 0
| 0
| 0
| —
| 143
|'''4.644'''
|- style="text-align:center;"
| 1991
| 791
| 961
| 569
| 0
| 0
| 1
| —
| 3.339
|'''5.661'''
|- style="text-align:center;"
| 1994
| 1.228
| 1.799
| 1.816
| 0
| 0
| 2
| —
| 1.056
|'''5.901'''
|- style="text-align:center;"
| 2002
| 371
| 4.288
| 879
| 3
| 1
| 1
| 31
| 362
|'''5.936'''
|}
Ред 253:
<small>* Извор: [[Државен завод за статистика на Република Македонија]] (1953-2002), според податоци од официјалните пописи во соодветните години</small>
 
=== Родови ===
 
Лабуништа е во целост населено со етничко [[Македонци|македонско]] население кое се дели на муслиманско и христијанско.<ref name=":0" />
 
* Македонски христијански родови во Лабуништа се: ''Ѓорговци'' се староседелци; ''Ширдиновци'' и ''Илковци''-''Петревци'' во Лабуништа пред околу 300 години од околината на [[Скадар]] се доселил нивниот предок Никола кој бил широк човек, имал прекар Ширко според кој го добиле родовското презиме. Од овој род потекнува книжевникот [[Ангелко Крстиќ]]; ''Милошевци''; ''Шутевци''; ''К(о)вачевци''; ''Пајковци'' се доселиле околу 1800 година од селото [[Клење]] во [[Голо Брдо]] од каде побегнале поради „крв“; ''Павловци''; ''Цветковци''; ''Марковци''.<ref name="Родови во Лабуништа">{{наведена книга|last=Мустафоски-Мустоски|first=Фадил|title=Лабуништа|year=2005|publisher=Ирис|location=Струга|pages=56–126}}</ref>
* Македонски муслимански родови во Лабуништа се: ''Мустовци'' во кои спаѓаат родовските гранки ''Мустафовци'', ''Лимановци'', ''Исмајловци'' од ова семејство потекнува [[Нола Исмајлоска-Старова]] - пратеничка во Собранието во периодот 2016-2020, ''Исовци'', ''Османовци'', ''Сејдиновци'', ''Дановци'', ''Муслиовци'', ''Салиевци'' и ''Сефидановци'' - нивниот предок Мустафа дошол во втората половина на XVIII век околу 1770-1790; ''Кормаковци'' дошле од селото [[Стеблево]] во [[Голо Брдо]]; ''Караалиовци'' за кои постои легенда дека родот настанал од турски војник по име Алија кој останал во Лабуништа, а бидејќи бил со црномуреста боја на кожата го завикале Кара-Алија (црни Алија); ''Оџовци'' се по потекло од [[Стеблево]] во [[Голо Брдо]]; ''Салковци'' и ''Алковци'' потекнуваат од браќата Салија и Алија кои долше од селото [[Себишта]] (а некаде се сретнува и [[Клење]]) во [[Голо Брдо]], а понатаму се делат на ''Селмановци'', ''Демишовци'' и ''Суловци''; ''Шерифовци''; ''Пилчаровци''; ''Тафиловци''; ''Салковци''; ''Љаповци''; ''Максутовци''; ''Ќазимовци''; ''Јусковци'' потекнуват од предокот Јусуф кој се доселил од селото Бројкојр покрај реката Ерзени на просторот помеѓу [[Тирана]] и Каваја во [[Албанија]]; ''Крацовци''; ''Саитовци''; ''Мемишовци''; ''Бајрамовци''; ''Зенделовци''; ''Демиралиовци'' дошле од [[Стеблево]] во [[Голо Брдо]].<ref name="Родови во Лабуништа" />
 
== Општествени установи ==
 
[[Податотека:Основно училиште во Лабуништа.jpg|мини|200п|десно|Основното училиште во селото]]
 
* [[ОУ „Мурат Лабуништи“ - Лабуништа|Основно училиште „Мурат Лабуништи“]] до IX одделение — централно училиште
* Амбуланта
* Пошта ([[Поштенски броеви во Македонија|6336]]) — до крајот на [[2001]] година работеше како: [[пошта]], [[телефон]]ски и [[телеграф]]ски сообраќај, а од втората половина на 2001 година работи посебна телефонска централа со преку 1500 телефонски приклучоци. Поштенскиот сообраќај од поштата се извршува за населбите: Лабуништа, [[Подгорци]], [[Боровец]] и [[Јабланица]].
* Месна канцеларија
* Општинско пензионерско здружение — создадено во 1999 година
 
== Самоуправа и политика ==
 
Селото влегува во рамките на [[Општина Струга]], која била проширена по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото претставувало седиште на [[Општина Лабуништа|истоимената]] општина.
Ред 278:
Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Лабуништа, во која покрај селото Лабуништа, се наоѓале и селата Бороец и Подгорци. Во периодот 1950-1952 година, селото претставувало седиште на истоимената општина, во која влегувале селата Лабуништа и Подгорци.
 
=== Изборно место ===
 
Во селото постојат изборните места бр. 1905, 1905/1, 1906, 1906/1, 1907, 1907/1, 1908, 1909 и 1909/1 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сите сместени во основното училиште.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=14 ноември 2018}}</ref>
Ред 284:
На [[Локални избори во Македонија (2017)|локалните избори во 2017 година]], на овие изборни места биле запишани вкупно 5.945 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/Local/Results?cs=mk-MK&r=r&rd=r1&eu=All&m=70&ps=2230#|title=Локални избори 2017|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=14 ноември 2018}}</ref> На [[Референдум во Македонија (2018)|референдумот во 2018 година]], на ова изборно место биле запишани вкупно 5.977 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://referendum.sec.mk/Referendum/Results?cs=mk-MK&r=r&rd=r1&eu=All&m=70&ps=2230|title=Референдум 2018|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=14 ноември 2018}}</ref>
 
== Културни и природни знаменитости ==
 
[[Податотека:Викиекспедиција во Дримкол 25.jpg|мини|300п|десно|Главната селска црква „Св. Никола“]]
 
;Археолошки локалитети<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref>
* [[Градиште (Лабуништа)|Градиште]] — средновековно утврдување.▼
 
▲*[[Градиште (Лабуништа)|Градиште]] — средновековно утврдување.
 
;Цркви<ref name="верски објекти">{{цитирана книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref>
* [[Црква „Св. Никола“ - Лабуништа|Црква „Св. Никола“]] — главна селска црква, во која се наоѓаат и селските гробишта. Потекнува од {{римски|19}} век. Објекти во близина на црквата на 30 јануари 2012 година биле запалени и делумно оштетени;
 
* [[Црква „Св. Никола“Илија“ - Лабуништа|Црква „Св. Никола“Илија“]] — главна селска црква,изградена во која[[1977]] сегодина, наоѓаата иосветена селскитее гробишта.во Потекнува[[1979]] година од {{римски|19}} век. Објекти во близинастрана на црквататогашниот наМитрополит 30Дебарско-кичевски јануариг. 2012Ангелариј. годинаНема биле запаленифрескоживопис; и делумно оштетени;
* [[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Лабуништа|Црква „Воведение на Пресвета Богородица“]] — селска црква.<ref name=":0" />▼
*[[Црква „Св. Илија“ - Лабуништа|Црква „Св. Илија“]] — изградена во [[1977]] година, а осветена е во [[1979]] година од страна на тогашниот Митрополит Дебарско-кичевски г. Ангелариј. Нема фрескоживопис; и
▲*[[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Лабуништа|Црква „Воведение на Пресвета Богородица“]] — селска црква.<ref name=":0" />
 
;Џамии<ref name="верски објекти" />
* [[Мехмедалиева џамија (Лабуништа)|Мехмедалиевата џамија]] — изградена во [[1794]] година, а обновена во 1990 година;
 
* [[МехмедалиеваДолна џамија (Лабуништа)|МехмедалиеватаДолна џамија]] — изградена во [[1794]]1967 година,; а обновена во 1990 година;и
* [[ДолнаСалахудин Ајуби џамија (Лабуништа)|ДолнаСалахудин Ајуби џамија]] — џамија во мааалото Краста, изградена во 19672009 година; и.
*[[Салахудин Ајуби џамија (Лабуништа)|Салахудин Ајуби џамија]] — џамија во мааалото Краста, изградена во 2009 година.
 
;Реки<ref name="РекиМак">{{РекиМак|страница=41}}</ref>
* [[Лабунишка Река]] — притока на [[Црн Дрим]]▼
 
▲*[[Лабунишка Река]] — притока на [[Црн Дрим]]
 
;Езера
* [[ДолноГорно Лабунишко Езеро]] — ледничко езеро▼
 
* [[ГорноДолно Лабунишко Езеро]] — ледничко езеро
▲*[[Долно Лабунишко Езеро]] — ледничко езеро
<!--== Редовни настани ==-->
 
== Личности ==
 
[[Податотека:Stoyan Gyurchinov.JPG|мини|десно|170п|[[Стојан Ѓурчинов]], македонски духовник и револуционер]]
 
;Родени во Лабуништа
* [[Ангелко Крстиќ]] (1871-1952) — македонски и српски писател;▼
 
▲*[[Ангелко Крстиќ]] (1871-1952) — македонски и српски писател;
*[[:sr:Илија_Илић_(солунски_добровољац)|Илија Илиќ - (1879 - 1942) - солунски добровољац;]]
* [[Ѓорѓи Цветков Дримколски]] — војвода;
* [[Никола Анѓелковиќ]] (1902-1944) — четнички командир;<ref>[http://www.maticasrpska.org.rs/biografije/tom01.pdf Српски биографски речник, том 1, с. 19.]</ref>
* [[Стојан Ѓурчинов]] (?-1927) — македонски духовник и револуционер;
* [[Мурат Лабуништа]] (1912-1946) — социолог-филозоф, поет, публицитет, преведувач, новинар, политичар и балист<ref>[http://muratlabunishti.profimax.net/mk/?p=670 ''Кратка биографија на животот и делото на Мурат Лабуништи'']</ref>;
*[[:sr:Milisav_Antonijević_-_Drimkolski|Милисав Антонијевић (1913 - 2001) - учител и писател;]]
* [[Арбен Лабуништа]] — македонски политичар;
* [[Недим Рамизи]] (р. 1973) — македонски политичар, пратеник и заменик министер (2012);
* [[Агим Шаќири]] — пратеник; и
* [[Алија Камбероски]] — пратеник.
*[[Башким Башкими]] (р. 1964) — социолог, доктор на науки
<!--== Култура и спорт ==-->
== Иселеништво ==▼
 
▲==Иселеништво==
 
Луѓе од селото постојано се иселувале, особено христијаните. Иселувањето започнало на почетокот на {{римски|19}} век и тоа трае до денес. Сепак, иселувањата по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] се зголемиле. Се иселувале од сите христијански родови, главно во градовите [[Охрид]], [[Струга]], [[Скопје]] и [[Белград]]. Од селото има и иселени [[Македонци-муслимани|Торбеши]], како што се ''Лабуништани'' (7 к.), кои живеат во низинското село [[Мислешево]] крај Струга. Во периодот 1957-1958, 33 торбешки семејства се иселиле во [[Турција]].<ref name=":0" />
 
== Наводи ==
{{наводи|2}}
 
== Поврзано ==
{{Портал|Македонија}}
* [[Дримкол]]▼
* [[Општина Струга]]▼
* [[Струга]]▼
 
== Надворешни врски ==▼
▲*[[Дримкол]]
▲*[[Општина Струга]]
▲*[[Струга]]
 
▲==Надворешни врски==
{{Ризница-ред|Labuništa}}
 
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Лабуништа“