Википедија

Љубаништа: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Нема опис на уредувањето
Ознака: Изворно уредување 2017
Нема опис на уредувањето
Ознака: Изворно уредување 2017
Ред 44:
 
== Стопанство ==
 
[[Податотека:Ljubaništa 5.jpg|мини|300п|десно|Плажата во автокампот „Љубаништа“]]
 
Атарот е релативно голем и зафаќа простор од 38,5 км². На него преовладуваат шумите на површина од 2.528 [[хектар]]и, на пасиштата отпаѓаат 817 хектари, а обработливото земјиште 295 хектари.<ref name="енциклопедија" />
 
Селото, во основа, има мешовита земјоделска функција, која сепак во поново време се заменува со рекреативно-туристичка функција.<ref name="енциклопедија" />
 
По [[Втора светска војна|Втората светска војна]], по одземањето на манастирската земја од страна на државата, било основано земјоделското друштво „Горица“ со седиште во Охрид. На подрачјето на селото се одгледувала винова лоза и имало овоштарници со јаболка.<ref name=":0" />
 
Селаните никогаш не се занимавале со риболов, иако селото е сместено во непосредна близина на езерото. Порано чувале стока, но денес сточарството е целосно напуштено.<ref name=":0" />
 
Во месноста Рајца, веднаш покрај езерото, бил подигнат автокамп. Исто така, во селото биле изградени и многу вили за туристички цели.<ref name=":0" />
 
== Население ==
 
Во книгата „[[Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника]]“, издадена во [[Истанбул]] во 1878 година, во која е прикажена статистиката на машкото население од 1873 година, селото е посочено со 45 домаќинства и 125 жители.<ref>„Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, с. 100-101.</ref>
Според статистиката на [[Васил К’нчов|Васил К'нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македониja, Етнографиja и статистика]]“) од 1900 година, во Љубаништа живееле 350 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":03">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_39.htm Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.252]</ref>
 
Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во Љубаништа живееле 350 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, с.252]</ref> Според секретарот на бугарската егзархија [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“), во 1905 година во Љубаништа имало 360 [[Македонци]]жители, патријаршисти.<ref name=":0">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, ррр. 162-163.</ref>
 
Љубаништа преминало од средно во мало село по големина. Така, во 1961 година селото броело 455 жители, а во 1994 година бројот се намалил на 185 жители, македонско население.<ref name="енциклопедија" />
Според последниот попис на населението на Македонија од 2002 година, Љубаништа е мало село со 171 жител. Следува табела на националната структура на населението<ref>http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис во Македонија 2002. - Книга 10.</ref>
 
Според последниот попис од 2002 година, во селото Љубаништа живееле 171 жител, од кои 169 [[Македонци]], 1 [[Турци|Турчин]] и 1 останат.<ref name="попис" />
{| class="wikitable sortable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2"
| '''Народност'''
| '''Вкупно'''
|-
| [[Македонци]]
| 169
|-
| [[Турци]]
| 1
|-
| [[Роми]]
| 0
|-
| [[Албанци]]
| 0
|-
| [[Власи]]
| 0
|-
| [[Срби]]
| 0
|-
| [[Бошњаци]]
| 0
|-
| останати
| 1
|-
|}
На табелата е прикажан бројот на население низ сите пописни години: <ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година) *Државен завод за статистика http://makstat.stat.gov.mk.</ref>
{| class="wikitable"
!Година
!1900
!1905
!1948
!1953
!1961
!1971
!1981
!1991
!1994
!2002
|-
|'''Население'''
|350<ref name=":03" />
|360<ref name=":0" />
|700
|497
|455
|348
|324
|196
|185
|171
|}
 
{{Пописи|350|260|700|497|455|348|324|196|185|171}}
=== Родови ===
 
Љубаништа е македонско православно село, сите родови во селото се староседелски.<ref name=":0" />
 
Родови во Љубаништа се: ''Аврамовци'' (4 к.), ''Доневци'' (3 к.) и ''Јаневци'' (2 к.), како се мисли овие родови се староседелски. Од нив потекнуваат следните нивни гранкагранки: ''Булевци'' (9 к.), ''Спировци'' (6 к.), ''Перовци'' (5 к.), ''Наумовци'' (5 к.), ''Пуљчевци'' (4 к.), ''Ристевци'' (1 к.), ''Трпевци'' (4 к.), ''Марковци'' (2 к.), ''Климовци'' (2 к.) и ''Ристевци'' (1 к.). Во ова село чести биле имињата Наум и Крстан.<ref name="jovantrifunoski:0" />
 
Според истражувањата на [[Бранислав Русиќ]] од крајот на 1940-тите, родови во селото биле:<ref>{{Наведена книга|title=|last=|first=|publisher=|others=Архив МАНУ Фонд „ Бранислав Русиќ “ АЕ 87/1. „ Охридско Поле|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>
 
* Староседелци: ''Балабановци'' (23 к.), ''Доневци'' (8 к.), ''Поповци'' (5 к.), ''Марковци'' (5 к.), ''Копчевци'' (2 к.) и ''Аврамовци'' (2 к.).
Според истражувањата на [[Бранислав Русиќ]] од крајот на 1940-тите, родови во селото биле:
* Со непознато потекло: ''Тутуневци'' (5 к.).
* Доселеници: ''Пулчевци'' (7 к.), доселени се од некое село во [[Дебарца]], кај [[Сини Вирови]]; ''Поповци'' (5 к.), доселени се на почетокот од {{римски|19}} век од селото [[Лескоец (Ресенско)|Лескоец]] во [[Преспа]]; ''Булевци'' (6 к.), доселени се околу 1860 година од селото [[Лактиње]] во [[Дебарца]]; ''Цапаровци'' (1 к.), доселени се околу 1865 година од селото [[Цапари]] кај [[Битола]]; ''Качаровци'' или ''Иловци'' (1 к.), доселени се во 1925 година од селото [[Пешкопеја|Пискупија]] кај [[Поградец]]; ''Крстевци'' или ''Журковци'' (2 к.), доселени се во 1908 година од маалото [[Колибарци]] кај [[Свети Наум (манастир)|манастирот „Св Наум“]]; ''Ристовци'' (3 к.), доселени се во {{римски|19}} век од [[Билишта]] во [[Албанија]]. Живееле во маалото Колибарци; ''Јосиф Бачо'' (1 к.), и тие живееле во маалото [[Колибарци]], а биле доселени во 1904 година од [[Мокра (Албанија)|Мокра]] во [[Албанија]]; ''Чолаковци'' или ''Трајчевци'' (1 к.), живееле во маалото Колибарци.
 
== Општествени установи ==
* '''Староседелци:''' ''Балабановци (23 к.), Доневци (8 к.), Поповци (5 к.), Марковци (5 к.), Копчевци (2 к.), Аврамовци (2 к.)''
* '''Со непознато потекло:''' ''Тутуневци (5 к.)''
* '''Доселеници:''' ''Пулчевци (7 к.)'' доселени се од некое село во [[Дебарца]], кај [[Сини Вирови]]; ''Поповци (5 к.)'' доселени се на почетокот од 19ти век од селото [[Лескоец (Ресенско)|Лескоец]] во [[Преспа|Преспа;]] ''Булевци (6 к.)'' доселени се околу 1860 година од селото [[Лактиње]] во [[Дебарца|Дебарца;]] ''Цапаровци (1 к.)'' доселени се околу 1865 година од селото [[Цапари]] кај [[Битола|Битола;]] ''Качаровци или Иловци (1 к.)'' доселени се во 1925 година од селото [[Пискупија Поградец|Пискупија]] кај [[Поградец|Поградец;]] ''Крстевци или Журковци (2 к.)'' доселени се во 1908 година од маалото [[Колибарци]] кај [[Свети Наум (манастир)|манастирот Св Наум;]] ''Ристовци (3 к.)'' доселени се во 19ти век од [[Билишта]] во [[Албанија]]. Живееле во маалото [[Колибарци]]; ''Јосиф Бачо (1 к.)'' и тие живееле во маалото [[Колибарци]], а биле доселени во 1904 година од [[Мокра Албанија|Мокра]] во [[Албанија]]; ''Чолаковци или Трајчевци (1 к.)'' живееле во маалото [[Колибарци]].<ref>{{Наведена книга|title=|last=|first=|publisher=|others=Архив МАНУ Фонд „ Бранислав Русиќ “ АЕ 87/1. „ Охридско Поле|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>
 
[[Податотека:Поранешен дом на културата во Љубаништа.jpg|мини|300п|десно|Поранешен дом на културата]]
== Општествени институции ==
[[Податотека:Св. Атанасиј од Љубаништа (10).JPG|мини|десно|Црквата „Св. Атанасиј“]]
 
* Поранешно основно училиште
== Администрација и политика ==
* Поранешен дом на културата
* Поранешна пошта
* Амбуланта
 
== Самоуправа и политика ==
 
Селото влегува во рамките на [[Општина Охрид]], која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година.
 
Во периодот од 1996 до 2004 година, селото било дел од некогашната [[Општина Охрид]].
 
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Охрид.
 
Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било дел од тогашната општина Охрид.
 
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Галичица, во која покрај селото Елшани, се наоѓале и селата Велгошти, Велестово, Лескоец, Љубаништа, Коњско, Пештани, Рамне, Скребатно, Трпејца и Шипокно. Во периодот 1950-1952, селото било седиште на истоимената општина, во која влегувале селата Љубаништа и Трпејца
 
=== Изборно место ===
 
Во селото постои изборното место бр. 1291 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместено во просториите на домот на културата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=10 јануари 2020}}</ref>
 
На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова изборно место биле запишани вкупно 154 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1563|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=10 јануари 2020}}</ref>
 
== Културни и природни знаменитости ==
 
[[Податотека:Црква „Св. Недела“ - Вапила.jpg|мини|300п|десно|Поглед на главната селска црква „Св. Недела“]]
== Редовни настани ==
 
;Археолошки локалитети<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref>
== Личности ==
* [[Бучила (Љубаништа)|Бучила]] — населба од неолитско време и некропола од римско време;
* [[Градиште (Љубаништа)|Градиште]] — утврдена населба од хеленистичко време;
* [[Раица (Љубаништа)|Раица]] — старохристијанска базилика;
* [[Св. Атанасија (Љубаништа)|Св. Атанасија]] — некропола од римско време и средновековна црква;
* [[Св. Богородица (Љубаништа)|Св. Богородица]] — средновековна црква;
* [[Св. Илија (Љубаништа)|Св. Илија]] — средновековна црква и некропола;
* [[Св. Наум (Љубаништа)|Св. Наум]] — средновековна црква;
* [[Св. Никола (Љубаништа)|Св. Никола]] — средновековна црква и некропола;
* [[Св. Петка (Љубаништа)|Св. Петка]] — средновековна црква и некропола;
* [[Стара Колиба (Љубаништа)|Стара Колиба]] — населба од римско време; и
* [[Турски Гробишта (Љубаништа)|Турски Гробишта]] — некропола од доцноантичко време.
 
;Цркви<ref>{{цитирана книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref>
* [[Црква „Св. Никола“ - Љубаништа|Црква „Св. Никола“]] — главна селска црква, каде се наоѓаат и селските гробишта;
* [[Црква „Св. Никола“ - Љубаништа (пештерна црква)|Црква „Св. Никола“]] — пештерна црква, сместена помеѓу автокампот и Заум;
* [[Црква „Св. Атанасиј“ - Љубаништа|Црква „Св. Атанасиј“]] — понова селска црква;
* [[Црква „Св. Богородица“ - Љубаништа|Црква „Св. Богородица“]] — понова селска црква;
* [[Црква „Св. Петка“ - Љубаништа|Црква „Св. Петка“]] — понова селска црква;
* [[Црква „Св. Кирил и Методиј“ - Љубаништа|Црква „Св. Кирил и Методиј“]] — понова селска црква; и
* [[Црква „Св. Архангели“ - Љубаништа|Црква „Св. Архангели“]] — манастирска црква на познатиот манастир „Св. Наум“.
 
;Манастири
=== Борци во НОБ ===
* [[Свети Наум (манастир)|Свети Наум]] — средновековен манастир, сместен во атарот на селото
 
;Споменици
* [[Ванѓел Митрев Павлески]] - роден на 23 февруари 1922 година. Доброволно стапува во НОБ на [[Албанија]] во септември 1943 година. На 29 април 1944 година се приклучува кон [[Прва македонско-косовска ударна бригада|Првата македонско-косовска ударна бригада]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Росоки]] на 13 август 1944 година.
* Споменик за [[Македонија во Втората светска војна|НОБ]]
* [[Коста Николов Додески]] - роден на 25 мај 1925 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Во составот на [[Прва македонска ударна бригада|Првата македонска ударна бригада]] загинува во несреќен случај при чистење на оружјето на 12 јули 1944 година кај с. [[’Ржаново (Струшко)|Ржаново]].
<!--== Редовни настани ==-->
* [[Крсте Стојанов Булески]] - роден на 22 август 1924 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Како борец на Првата македонска ударна бригада, учествува на [[Сремски фронт|Сремскиот фронт]], и загинува кај Товарник на 12 април 1945 година.
== Личности ==
* [[Мити Јованов Тасески]] - роден на 8 август 1922 година. Симпатизер е на движењето уште од 1941 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Во составот на Првата македонска ударна бригада загинува на Сремскиот Фронт, на позиција кај [[Винковци]] на 13 април 1945 година.
=== Борци во НОБ ===
* [[Наум Јаќимов Николоски]] - роден на 1 декември 1922 година. На 6 септември 1944 година ја напушта бугарската окупаторска војска и стапува во редовите на НОБ. Како борец на Деветата македонска бригада, загинува во борбите со германските сили кај [[Неготино]] на 9 септември 1944 година.
* [[Никола Јованов Пулчески]] - роден во 1907 година. Доброволно стапува во НОБ на 9 септември 1944 година. Како борец во Првата македонска ударна бригада загинува во борбите за [[Струга]], кон крајот на октомври 1944 година.
* [[Танас Несторов Ристески]] - роден на 13 јануари 1920 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Загинува во втората борба за [[Дебар]] на 2 август 1944 година.<ref>{{Наведена книга|title=Охрид и охридско во борбата против фашизмот. ЗБОРНИК на паднатите борци во народно-ослободителната борба и револуција и жртвите на фашистичкиот терор во Охрид и охридско 1941-1945|last=|first=|publisher=|year=1976|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref>
 
Како борци во НОБ од селото Љубаништа биле следниве:<ref>{{Наведена книга|title=Охрид и охридско во борбата против фашизмот. ЗБОРНИК на паднатите борци во народно-ослободителната борба и револуција и жртвите на фашистичкиот терор во Охрид и охридско 1941-1945|last=|first=|publisher=|year=1976|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref>
== Култура и спорт ==
 
* [[Ванѓел Митрев Павлески]] — роден на 23 февруари 1922 година. Доброволно стапува во НОБ на [[Албанија]] во септември 1943 година. На 29 април 1944 година се приклучува кон [[Прва македонско-косовска ударна бригада|Првата македонско-косовска ударна бригада]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Росоки]] на 13 август 1944 година.
* [[Коста Николов Додески]] — роден на 25 мај 1925 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Во составот на [[Прва македонска ударна бригада|Првата македонска ударна бригада]] загинува во несреќен случај при чистење на оружјето на 12 јули 1944 година кај с. [[’Ржаново (Струшко)|Ржаново]].
* [[Крсте Стојанов Булески]] — роден на 22 август 1924 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Како борец на Првата македонска ударна бригада, учествува на [[Сремски фронт|Сремскиот фронт]], и загинува кај Товарник на 12 април 1945 година.
* [[Мити Јованов Тасески]] — роден на 8 август 1922 година. Симпатизер е на движењето уште од 1941 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Во составот на Првата македонска ударна бригада загинува на Сремскиот Фронт, на позиција кај [[Винковци]] на 13 април 1945 година.
* [[Наум Јаќимов Николоски]] — роден на 1 декември 1922 година. На 6 септември 1944 година ја напушта бугарската окупаторска војска и стапува во редовите на НОБ. Како борец на Деветата македонска бригада, загинува во борбите со германските сили кај [[Неготино]] на 9 септември 1944 година.
* [[Никола Јованов Пулчески]] — роден во 1907 година. Доброволно стапува во НОБ на 9 септември 1944 година. Како борец во Првата македонска ударна бригада загинува во борбите за [[Струга]], кон крајот на октомври 1944 година.
* [[Танас Несторов Ристески]] — роден на 13 јануари 1920 година. Доброволно стапува во Првата македонско-косовска ударна бригада на 28 април 1944 година. Загинува во втората борба за [[Дебар]] на 2 август 1944 година.
<!--== Култура и спорт ==-->
== Иселеништво ==
 
Се знае за следните иселени родови од селото: ''Аврамовци'' (12 к.), живеат во [[Мешеишта]] и ''Иљовци'' (30 к.), живеат во [[Мороишта]].<ref name=":0" />
 
По [[Втора светска војна|Втората светска војна]], од селото се иселил голем број од населението, главно во градот [[Охрид]].<ref name=":0" />
 
== Галерија ==
 
<gallery mode="packed" heights="140px">
Податотека:Административна градба во Љубаништа.jpg|Дел од домот за култура, кој се користи за гласање
Податотека:Игралиште во Љубаништа.jpg|Спортско игралиште
Податотека:Градби во Љубаништа.jpg|Мала станбена зграда
Податотека:Љубаништа Q (1).JPG|Споменик во селото
Податотека:Sveti Naum, pohled na Ljubaništa.jpg|Поглед на Љубаништа од езерото
</gallery>
 
== Наводи ==
{{наводи|2}}
 
== Поврзано ==
{{Портал|Македонија}}
* [[Општина Охрид]]
* [[Охрид]]
 
== Надворешни врски ==
{{Ризница-ред|Ljubaništa}}
 
{{Населени места во општинаОпштина Охрид}}
 
[[Категорија:Љубаништа| ]]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Љубаништа“