Преспански договор: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
с промени во стилот
Ред 38:
Ситуацијата во спорот низ годините се менувала. Одредени чекори на двете влади влијаеле за влошувањето на односите и ситуацијата во спорот. Новата македонска Влада на [[Никола Груевски]] во декември 2006 година го променила името на аеродромот во главниот град [[Скопје]] во [[Меѓународен аеродром Скопје|Аеродром „Александар Велики“]], а преку проектот [[Скопје 2014]] на [[Плоштад Македонија (Скопје)|плоштадот Македонија]] бил изграден споменикот [[Воин на коњ (Скопје)|Воин на коњ]] висок 14,5 метри кој го претставува кралот [[Александар Македонски]] за кој [[Грција]] смета дека е дел од [[Грци|грчката]] култура и историја. Односите сепак се подобриле откако на [[31 мај]] [[2017]] година била избрана нова [[Влада на Македонија од 2017|Влада на Македонија]] на чело со [[Премиер на Македонија|премиерот]] [[Зоран Заев]].
 
== Содржина ==
[[Податотека:Потпишување на договорот за македонско-грчкиот спор -17.06.2018, Преспа- (42853678821).jpg|мини|250п|[[Зоран Заев]] и [[Алексис Ципрас]] во [[Отешево]] по потпишување на договорот]]
Договорот, чиешто официјално име е '''''Конечна спогодба за решавање на разликите опишани во резолуциите 817 (1993) и 845 (1993) на Советот за безбедност на Обединетите Нации, за престанување на важноста на Привремената спогодба од 1995 г. и за воспоставување на стратешко партнерство меѓу страните''''' налага [[Македонија|Република Македонија]] да го промени своето уставно име во Република Северна Македонија ([[Англиски јазик|англиски]]: ''Republic of North Macedonia''), со превод на сите јазици, државјанството да биде ''македонско/граѓанин на Република Северна Македонија,'' а официјалниот јазик на државата да продолжи да се именува како [[Македонски јазик|македонски јазик]] и да биде признат и од Република Грција. Ова го потврдил и [[Зоран Заев]], кој на прес-конференција во [[Владата на Република Македонија]] истакнал дека со договорот ќе се признае македонскиот јазик во [[Обединетите Нации]], а граѓаните ќе се нарекуваат како и порано, македонски.<ref>{{нмс|title=Заев: Постигнавме договор - Република Северна Македонија, со македонски јазик и македонски идентитет|url=https://kanal5.com.mk/articles/338076/zaev-postignavme-dogovor-republika-severna-makedonija-so-makedonski-jazik-i-makedonski-identitet|work=Кајгана|date=12 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref> Согласно Преспанскиот договор, кодовите на земјата остануваат ''MK'' и ''MKD'', со исклучок на регистарските таблички, каде што ќе се применува ''NM'' или ''NMK'', додека термините ''Македонија'' и ''македонски'' ќе можат да се употребуваат за територијата, јазикот, народот, историјата, културата и наследството на Република Северна Македонија. Се предвидува формирање на Заеднички интердисциплинарен комитет на експерти за историски, археолошки и образовни прашања, како и подобрување на дипломатската, политичката, економската, образовната, полициската и одбранбената соработка.[https://vlada.mk/node/14958]
Премиерот на [[Премиер на Грција|Грција]], [[Алексис Ципрас]] по разговор со својот колега од [[Премиер на Македонија|Македонија]], [[Зоран Заев]] на 12 јуни 2018 година објавил дека бил постигнат договор за скоро три-деценискиот [[Спор за името помеѓу Македонија и Грција|спор за името Македонија]] и објаснил дека истиот ги исполнува сите предуслови од грчката страна.<ref>{{нмс|title=Ципрас: Постигнавме историски договор|url=https://kajgana.com/cipras-postignavme-istoriski-dogovor|work=Кајгана|date=12 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref>
 
Договорот, чиешто официјално име е '''''Конечна спогодба за решавање на разликите опишани во резолуциите 817 (1993) и 845 (1993) на Советот за безбедност на Обединетите Нации, за престанување на важноста на Привремената спогодба од 1995 г. и за воспоставување на стратешко партнерство меѓу страните''''' налага [[Македонија|Република Македонија]] да го промени своето уставно име во Република Северна Македонија ([[Англиски јазик|англиски]]: ''Republic of North Macedonia''), со превод на сите јазици, државјанството да биде ''македонско/граѓанин на Република Северна Македонија,'' а официјалниот јазик на државата да продолжи да се именува како [[Македонски јазик|македонски јазик]] и да биде признат и од Република Грција. Ова го потврдил и [[Зоран Заев]], кој на прес-конференција во [[Владата на Република Македонија]] истакнал дека со договорот ќе се признае македонскиот јазик во [[Обединетите Нации]], а граѓаните ќе се нарекуваат како и порано, македонски.<ref>{{нмс|title=Заев: Постигнавме договор - Република Северна Македонија, со македонски јазик и македонски идентитет|url=https://kanal5.com.mk/articles/338076/zaev-postignavme-dogovor-republika-severna-makedonija-so-makedonski-jazik-i-makedonski-identitet|work=Кајгана|date=12 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref> Согласно Преспанскиот договор, кодовите на земјата остануваат ''MK'' и ''MKD'', со исклучок на регистарските таблички, каде што ќе се применува ''NM'' или ''NMK'', додека термините ''Македонија'' и ''македонски'' ќе можат да се употребуваат за територијата, јазикот, народот, историјата, културата и наследството на Република Северна Македонија. Се предвидува формирање на Заеднички интердисциплинарен комитет на експерти за историски, археолошки и образовни прашања, како и подобрување на дипломатската, политичката, економската, образовната, полициската и одбранбената соработка.[https://vlada.mk/node/14958]
 
== Реакции ==
=== Македонија ===
[[Податотека:Anti NATO sentiment graffiti in Macedonia 2018.jpg|мини|леводесно|270п|Анти-НАТО и про-Бојкотирам графит во Охрид]]
Македонската јавност реагирала поделено во однос на договорот. Претседателот на [[Претседател на Македонија|Македонија]], [[Ѓорѓе Иванов]] истакнал дека нема да го потпише договорот, класифицирајќи го истиот како штетен за земјата и дека истиот значи напуштање на изградените суштински државни позиции: неменување на Уставот и неприфаќање на име за севкупна употреба.<ref>{{нмс|title=Иванов нема да го потпише договорот за името со Грција|url=http://www.dw.com/mk/%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%B4%D0%B0-%D0%B3%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%BF%D0%B8%D1%88%D0%B5-%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D1%81%D0%BE-%D0%B3%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0/a-44211643|work=Дојче Веле на македонски јазик|date=13 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref> Следниот ден на 13 јуни, откако било прогласено решение, на средба со претседателот Иванов биле премиерот [[Зоран Заев]] и шефот на дипломатијата [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] кои му го предале договорот. Во медиумите било објавено дека средбата поминала во непријатна атмосфера и истата траела 2 минути, по што претседателот „им ја покажал вратата“ на Заев и Димитров.<ref>{{нмс|title=По 2 минутната средба со Заев и Димитров, Иванов им ја покажал вратата|url=https://kurir.mk/makedonija/vesti/po-2-minutnata-sredba-so-zaev-i-dimitrov-ivanov-im-ja-pokazal-vratata/|work=Курир|date=13 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref> Иванов за време на посета на [[Бугарија]] следниот ден изјавил дека тоа се медиумски лаги и дека откако го добил документот со договорот немал што повеќе да разговара на таа тема бидејќи, како што рекол тој, „за прв пат ми беше донесен документ во кој не сум вклучен ниту запознаен“.<ref>{{нмс|title=Иванов: Не сум бил вклучен во договорот, сами нека си го завршат|url=https://republika.mk/927550|work=Република|date=14 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref>
 
Претседателот на најголемата опозициска партија во државата [[ВМРО-ДПМНЕ]], [[Христијан Мицкоски]], го карактеризирал договорот како капитулација и дека истиот претставува пораз за Македонија. Тој побарал од Заев обврзувачки, а не консултативен референдум. Мицкоски исто така потенцирал дека опозицијата може веднаш да излезе на предвремени парламентарни избори, доколку претходно „власта ги обезбеди истите услови кои СДСМ ги доби на последните парламентарни избори“.<ref>{{нмс|title=Мицкоски: Договорот е капитулација за Македонија|url=https://sitel.com.mk/mickoski-dogovorot-e-kapitulacija-za-makedonija|work=Сител|date=12 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref> Ден по изјаснувањето дека е постигнато решение за спорот за името, спонтано повеќе здруженија меѓу кои Семакедонски национален совет - Македониум, Христијанско Братство како и навивачката група [[Комити Запад]] иницирале протест пред [[Собранието на Република Македонија]].<ref>{{нмс|title=Протест во Скопје против договорот за менување на името|url=https://sitel.com.mk/protest-vo-skopje-protiv-dogovorot-za-menuvanje-na-imeto|work=Сител|date=13 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref> На истиот биле приведени десетмина учесници во протестот кои маскирани со фантомки кон Собранието и кон кордонот од полициски службеници почнале да фрлаат со шишиња, пиротехнички средства, шипки, конзерви и еден молотов коктел, кој не се запалил.<ref>{{нмс|title=Десетмина приведени по вчерашните протести пред Собранието|url=https://telma.com.mk/desetmina-privedeni-po-vcherashnite-protesti-pred-sobranieto/|work=Телма|date=14 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref>
 
[[Податотека:Потпишување на договорот за македонско-грчкиот спор -17.06.2018, Преспа- (42853678821).jpg|мини|лево|250п|[[Зоран Заев]] и [[Алексис Ципрас]] во [[Отешево]] по потпишување на договорот]]
Два часа по потпишувањето на договорот во [[Нивици]] на грчка страна, во [[Битола]] бил организиран протестен марш од ВМРО-ДПМНЕ на кој учествувале околу 1.500 луѓе. Маршот бил предводен од транспарент на кој бил ставен цитат од [[Тодор Александров]] - „Организацијата е народот и народот е организацијата“, а бил претставен и крст на кој пишувало „Република северно од Македонија“.<ref>{{нмс|title=ВМРО-ДПМНЕ со цитат од Тодор Александров го почна протестот против договорот за името|url=https://sdk.mk/index.php/dopisna-mrezha/vmro-dpmne-tsitat-od-todor-aleksandrov-go-pochna-protestot-protiv-dogovorot-za-imeto/|work=Сакам Да Кажам|date=17 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref><ref>{{нмс|title=Јас и по цена на животот нема да го прифатам капитулантското дело на Заев, рече Мицкоски на протестот против договорот за името|url=https://sdk.mk/index.php/dopisna-mrezha/jas-po-tsena-na-zhivotot-nema-da-go-prifatam-kapitulantskoto-delo-na-zaev-reche-mitskoski-na-protestot-protiv-dogovorot-za-imeto/|work=Сакам Да Кажам|date=17 јуни 2018|accessdate=17 јуни 2018}}</ref>