Ендонуклеаза: Разлика помеѓу преработките

'''Ендонуклеаза''' — [[ензим]] кој врши кинење на [[фосфодиестерска врска]] во рамките на еден полинуклеотиден синџир. Некои ендонуклеази, како [[деоксирибонуклеаза l]], ја сечат [[ДНК]] релативно неспецифично (без оглед на секвенцата), додека многу од нив, наречени рестрикциони ендонуклеази или [[Рестрикционен ензим|рестрикциони ензими]], сечат само одредени нуклеотидни секвенци. Ендонуклеазите се разликуваат од [[Егзонуклеаза|егзонуклеазите]]<nowiki/> по тоа што сечат во средината (внатрешноста) на полинуклеотидната верига, за разлика од егзонуклеазите кои ги отстрануваат [[Нуклеотид|нуклеотидите]] од крајот на веригата. Некои ензими, познати како „'''eгзо-eндонуклеази'''“, ја вршат улогата и на двете групи на нуклеази.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.neb.com/tools-and-resources/selection-charts/properties-of-exonucleases-and-endonucleases|title=Properties of Exonucleases and Endonucleases|date=2017|work=New England BioLabs|accessdate=May 21, 2017}}</ref>

Рестрикционите ензими се [[Бактерии|бактериски]] и [[Археи|aрхејски]] ендонуклеази кои препознаваат одредениспецифични ДНК секвенци.<ref>{{Наведена книга|title=Lewin's genes X|last=Stephen T. Kilpatrick|last2=Jocelyn E. Krebs|last3=Lewin, Benjamin|last4=Goldstein, Elliott|publisher=Jones and Bartlett|year=2011|isbn=978-0-7637-6632-0|location=Boston|pages=|doi=|oclc=|access-date=}}</ref> Нуклеотидната секвенца која бива препознаена од рестрикциониот ензим се нарекува рестрикционо место. Најчесто, рестрикционото место е [[Палиндром|палиндромска]] секвенца која е долга четири до шест нуклеотиди. Повеќето рестрикциони ендонуклеази ја сечат ДНК нееднакво, оставајќи комплементарни едноверижни завршетоци. Овие краеви може да се поврзат со хибридизација, па затоа се нарекуваат „лепливи краеви“. По хибридизацијата, фосфодиестерските врски на фрагментите може да бидат повторно создадени од страна на [[ДНК лигаза|ДНК лигазата]]. Познати се стотици рестрикциони ендонуклеази, од кои секоја напаѓа различни рестрикциони места. ДНК фрагментите кои се исечени од истата ендонуклеаза може да се поврзат меѓусебе без оглед на потеклото на ДНК молекулите. Вака создадената ДНК се нарекува [[рекомбинантна ДНК]]; ДНК формирана со поврзување на гени во нови комбинации.<ref name="Cox_Nelson_Lehninger_2005">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/lehningerprincip00lehn_0|title=Lehninger principles of biochemistry|vauthors=Cox M, Nelson DR, Lehninger AL|publisher=W.H. Freeman|year=2005|isbn=978-0-7167-4339-2|location=San Francisco|pages=952|url-access=registration}}</ref> Рестрикционите ензими се поделени во три категории, тип I, тип II и тип III, според механизмот на дејство. Овие ензими често се користат во [[Генетско инженерство|генетското инженерство]] за создавање на рекомбинантна ДНК.<ref name="Simon_2010">{{Наведена книга|url=|title=Emergent computation: Emphasizing Bioinformatics|last=Simon M|publisher=Springer|year=2010|isbn=978-1441919632|location=New York|pages=437}}</ref> Една од најпознатите ендонуклеази е [[Cas9]].

Ендонуклеазите играат улога во [[Поправка на ДНК|поправката на ДНК]]. [[АП ендонуклеаза|АП ендонуклеазата]] ја катализира инцизијата на ДНК исклучиво на АП местата (апурински/апиримидински места), а со тоа ја подготвува ДНК за понатамошната ексцизија, синтеза и лигација. Кога се случува депуринација, ваквата лезија остава [[деоксирибоза]] без врзана пуринска [[азотна база]].<ref name="isbn1-55581-319-4">{{Наведена книга|title=DNA repair and mutagenesis|vauthors=Ellenberger T, Friedberg EC, Walker GS, Wolfram S, Wood RJ, Schultz R|publisher=ASM Press|year=2006|isbn=978-1-55581-319-2|location=Washington, D.C|pages=|doi=|oclc=|access-date=}}</ref> АП ендонуклеазата ја препознава деоксирибозата без база и ја сече ДНК молекулата на тоа место, со што овозможува понатаму да продолжи процесот на ДНК поправка.<ref name="isbn0-8153-3218-1">{{Наведена книга|title=Molecular biology of the cell|last=Alberts B|publisher=Garland Science|year=2002|isbn=978-0-8153-3218-3|location=New York|pages=}}</ref> Клетките на ''[[E. coli]]'' содржат две АП ендонуклеази: ендонуклеаза IV (endoIV) и егзонуклеаза III (exoIII), додека кај [[Еукариоти|еукариотите]] постои само една АП ендонуклеаза.<ref name="pmid12483517">{{Наведено списание|date=December 2002|title=Structure and function of nucleases in DNA repair: shape, grip and blade of the DNA scissors|journal=Oncogene|volume=21|issue=58|pages=9022–32|doi=10.1038/sj.onc.1206135|pmid=12483517}}</ref>