Александар Стамболијски: Разлика помеѓу преработките

|office= [[Список на премиери на Бугарија|20ти]] [[Премиерпремиер на Бугарија]]

'''Александар Стојменов Стамболијски''' (роден на {{роден на|1|март|1879}} во с. [[Славовица]] - починал на {{починал на|14|јуни|1923}} година) — бугарски [[Политика|политичар]], лидерод Бугарија и водич на [[Бугарски земјоделски народен сојуз|Бугарскиот земјоделски народен сојуз]] (БЗНС). Тој бил [[Премиерпремиер на Бугарија]] во периодот од [[1919]] до [[1923]] година.

[[Податотека:Rakovsky_and_Stamboliyski_in_Genoa.jpg|thumb|лево|220x220px|Разговор со советскиот претставник КрстјоК. Раковски за време на Конференцијата во Џенова во 1922 година]]

[[Податотека:Bulgarian_delegation_in_Genoa_2.jpg|thumb|лево|220x220px|Со членовичленовите на бугарската делегација на Конференцијата во Џенова ]]

Стамболијски е роден на [[1 март]] 1879 г. во Славовица, [[Пазарџичка област|ПазарџишкоПазарџичко]], [[Источна Румелија]] (денес [[Бугарија]]). Александар Стамболијски учел во земјоделското училиште во Садово (1893–1895) и завршил на Лозаро-винарскотоЛозаровинарското училиште во [[Плевен]] (1895–1897). Во [[Плевен]] бил ученик на основачот на Бугарскиот земјоделски сојуз (БЗС) [[Јанко Забунов]]. Во [[1879|1899]] учествувал на основачкиот конгрес на БЗНС. Во следнитеСледните години студирал филозофија во [[Хале (Зале)|Хале]] и [[агрономија]] во [[Минхен]], но го прекинал своето образованието поради [[туберкулоза]].

После неговото враќање во Бугарија се занимавал со политичка дејност. Во [[1908]] година Александар Стамболијски бил избран за народен пратеник од редовите на БЗНС. Тој се претворил во фактички„де лидерфкато“ водич на БЗНС и под негово влијание сојузот се преобразил од сословнапретставничка организација во [[политичка партија]]. За пратеник бил избран вона XIV Народно собрание14-то (1908-1911), XVI16-то и XX20-то Народно собрание (1913-1923) како и во V5-то Народно собрание на Бугарија (1911).

Во [[1922]] година бил одржан [[референдум]] за судење на виновниците за националните катастрофи. На него поддржувачите на БЗНС и [[Бугарска комунистичка партија|БКП]] со големо мнозинство наложиле осудада насе осудат дел од политичката и воена елита на Бугарија за време на војните (1913–1918). Подоцна се спровеле политички репресии како кон БКП, така и кон целата опозиција. Основен инструмент на репресиите бил т.н. ''Портокалова гарда'' — леснослабо вооружени одреди, верниследбеници на БЗНС и Стамболијски.

За време на превратот, Стамболијски се наоѓал во своето роднотородно село Славовица и не успевал да реагира соодветно. Во меѓувреме, во зејатаземјата избиле селски немири, кои во историјатабугарската историографија останале познати како [[Јунско востание]]. НајголемаНајголем силазамав тие придобилеимале во Плевенско и [[Шумен|Шуменско]]. [[Плевен]] дури бил ставен под опсада и делумно заземен од селските дружини. ВоКрајниот крајнаепилог сметка,на немирите„востанието“ билебило задушенизадушување од страна на воениот гарнизон и верниподдржувачите на новата власт во [[Софија]].

Самиот Стамболијски организирал стотици селани и направил обид за опсада на [[Пазарџик|Пазарџик]]. Наредбата за напад не била дадена. Силите биле нерамномерни и откако локалниотмесниот гарнизон не се потчинил на законскиот премиер, на [[11 јуни]] Стамболијски наредил на селаните да се повлечат, за да не се стигнедојде до крвопролевање.<ref>Фол, Александър и др., Кратка история на България, с.329, Издателство Наука и изкуство, София 1981</ref>

Уште на [[10 јуни]] воениот министер [[Иван Велков]] дал устнаусна наредба на капитанот [[Иван Харлаков]] самиот Стамболијски да биде заробен и убиен и тој заминал со група воени лица за [[Пазарџик]], каде што операцијата за апсењетоапсење била раководена од полковникот [[Славејко Василев]]. Стамболијски направилсе обидобидел да побегнепребегне до дворецот во [[Кричим]], но на [[13 јуни]] бил заробен кај селоселото Голак, по кое бил преместен во [[Пазарџик]] каде бил предаден на групата на Харлаков,. којштоТој гобил одвелоднесен во вилата во Славовица. Таму тој бил [[Атентат врз Александар Стамболијски|убиен]] од група членови на [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Автономистичка)|ВМРО- Автономистичка]] , водена од скопскиот војвода [[Величко Велјанов]].<ref name="марков">{{Шаблон:Наведена книга|last = Марков|first = Георги|authorlink = Георги Марков (историк)|year = 2003|title = Покушения, насилие и политика в България 1878-1947|publisher = Военно издателство|location = София|pages = 163-164|isbn = 954-509-239-4}}</ref>

Александар Стамболијски се оженил во [[1900]] засо Милена Даскалова (1875–1944), со која имале две деца: