Википедија

Долно Оризари (Битолско): Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Нема опис на уредувањето
Ознака: Изворно уредување 2017
Нема опис на уредувањето
Ознака: Изворно уредување 2017
Ред 15:
| lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=3 | lat_sec=1
| lon_dir=E | lon_deg=21 | lon_min=22 | lon_sec=45
| слава = [[Велигден]]
| веб =
| карта = Долно Оризари во Општина Битола.svg
Ред 22:
'''Долно Оризари''' — село во областа [[Пелагонија]], во [[Општина Битола]], во околината на градот [[Битола]].
 
== ГеографијаЕтимологија ==
Населбата се наоѓа во средишната зона на Битолското Поле, недалеку од градот, во североисточен правец, на оддалеченост од 3 километри. Селото е рамничарско, на надморска височина од 577 метри. Атарот зафаќа простор од 6,7 км<sup>2</sup>. Селото има полјоделска функција.<ref>Митко Панов, Енциклопедија на селата во Република Македонија, стр.98</ref>
 
Легендата за името на селото говори дека некогаш на ова место се одгледувал ориз, додека било наречено „долно“, бидејќи во областа постои и [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]].<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mojrodenkraj.com.mk/village.php?id=173|title=Мој Роден Крај|work= www.mojrodenkraj.com.mk|accessdate=2019-10-10}}</ref>
== Историja ==
Во XIX век селото е дел од Битолската каза во [[Отоманско Царство|Отоманската Империја]].[[Податотека:Dolno Orizari IWW.jpg|мини|десно|Куќи во Долно Оризари за време на [[Првата светска војна]]]]
 
== Географија и местоположба ==
== Економија ==
 
[[Податотека:Селска чешма во Долно Оризари.jpg|мини|300п|лево|Селска чешма во селото]]
== Демографија ==
Според статистиката на [[Васил К’нчов|Васил К'нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македониja, Етнографиja и статистика]]“) од 1900 година, во Долно Оризари живееле 440 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 239.]</ref>
 
Селото се наоѓа во [[Пелагонија]], во средишниот дел на Битолското Поле, недалеку од градот [[Битола]], во северниот дел на територијата на [[Општина Битола]].<ref name="енциклопедија">{{наведена книга|last=Панов|first=Митко|title= Енциклопедија на селата во Република Македонија|url= https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%B2%D0%BE_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0.pdf|accessdate=10 октомври 2019|year=1998|publisher=Патрија|location=Скопје|language=македонски|page=107}}</ref> Селото е рамничарско, на надморска височина од 577 метри. Од градот [[Битола]], селото е оддалечено 6 километри.<ref name="енциклопедија" />
Според секретарот на бугарската егзархија [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Долно Оризари имало 216 [[Македонци]], егзархисти.<ref name=":1">Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 166-167.</ref>
 
Изразено полско село, североисточно од градот [[Битола]]. Соседни села се [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]], [[Карамани]] и [[Логоварди]].<ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/41961345|title=Bitoljsko-Prilepska kotlina : antropogeografska proučavanja|last=Трифуноски|last2=Јован Ф.|date=1998|publisher=Српска академија на науките и уметностите|isbn=8670252678|location=Белград|oclc=41961345}}</ref>
Според пописот 2002 селото брои 1.834 жители од кои:<ref>http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис во Македонија 2002. - Книга 10.</ref>
{| class="wikitable"
|'''Националност'''
|'''Вкупно'''
|-
|[[Македонци]]
|1.828
|-
|[[Роми]]
|4
|-
|[[Власи]]
|1
|-
|останати
|6
|}
На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години: <ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година) *Државен завод за статистика http://makstat.stat.gov.mk.</ref>
{| class="wikitable"
!Година
!1900
!1905
!1948
!1953
!1961
!1971
!1981
!1991
!1994
!2002
|-
|'''Население'''
|440<ref name=":0" />
|216<ref name=":1" />
|525
|643
|848
|836
|1.236
|1.543
|1.503
|1.834
|}
Со оглед на тоа дека селото е во близина на градот, станало имиграциско место, па бележи константен пораст на бројот на населението.
 
Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Драгорка, Сув Драгор, Калдрма, Средно Патче, Водејнчиште, Мера, Чивлачко Патче, Горно Патче и Секирица.<ref name=":0" />
 
Селото има збиен тип, додека куќите се групирани на три маала: Чивлак, Горно и Долно.<ref name=":0" />
 
== Историја ==
 
[[Податотека:Dolno Orizari IWW.jpg|мини|300п|десно|Куќи во Долно Оризари за време на [[Прва светска војна|Првата светска војна]]]]
 
Селото е нова населба. Според легендата, било основано кон крајот на {{римски|19}} или почетокот на {{римски|20}} век. Основачи на селото биле поединечни македонски родови, поради што во селото не се пронајдени старини.<ref name=":0" />
 
Во {{римски|19}} век, Долно Оризари било село во [[Битолска каза|Битолската каза]], на [[Отоманското Царство]].
 
== Стопанство ==
 
Атарот зафаќа простор од 6,8 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 598,9 [[хектар]]и, на пасиштата отпаѓаат само 8,6 хектари, додека шуми нема. Селото има исклучително полјоделска функција.<ref name="енциклопедија" />
 
== Население ==
 
Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во Долно Оризари живееле 440 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 239.]</ref> Според секретарот на бугарската егзархија [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Долно Оризари имало 216 жители, егзархисти.<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 166-167.</ref>
 
Со оглед на тоа дека селото е во близина на градот, тоа станало место за доселување. Така, во 1961 година броело 848 жители, додека во 1994 година бројот се зголемил на 1.503 жители, македонско население.<ref name="енциклопедија" />
 
Според последниот попис од 2002 година, во селото Долно Оризари живееле 1.834 жители, од кои 1.828 [[Македонци]], 4 [[Роми]], 1 [[Власи|Влав]] и 1 останат.<ref name="попис" />
 
{{Пописи|440|216|525|643|848|836|1.236|1.543|1.503|1.834}}
=== Родови ===
Долно Оризари е македонско православно село, сите родови во селото се доселенички.
 
Долно Оризари е македонско православно село, сите родови во селото се доселени.<ref name=":0" />
Родови во Долно Оризари се: ''Масларовци (5 куќи), Стајевци (3 куќи) и Враговци (1 куќа)'' доселени се однекаде, првите два рода потекнуваат од ист предок; ''Клепачовци (5 куќи)'' доселени се од селото [[Клепач]], подалечно потекло од [[Преспа|Преспанско;]] ''Беличовци (1 куќа)'' деленици се од ''Клепачовци''; ''Ѓоревци (3 куќи)'' доселени се од некое село во [[Прилепско|прилепско;]] ''Јаковчевци (8 куќи) и Јуруковци (1 куќа)'' доселени се од [[Карамани|Карамани;]] ''Коњарци (6 куќи)'' доселени се од селото Коњари, не се знае дали [[Големо Коњари|Големо]] или [[Мало Коњари|Мало;]] ''Ќумковци (4 куќи)'' потекнуваат од домазет доселен од [[Логоварди|Логоварди;]] ''Равановци (1 куќа)'' доселени се од [[Породин|Породин;]] ''Демировци (1 куќа)'' доселени се од [[Логоварди]], таму припаѓале на родот ''Станоовци''; ''Бенџовци (3 куќи) и Спировци (4 куќи)'' доселени се од [[Добромири|Добромири;]] ''Шутаковци (4 куќи)'' доселени се од [[Алинци (Битолско)|Алинци;]] ''Крепиовци (2 куќи)'' доселени се од [[Радобор|Радобор;]] ''Ночевци (2 куќи)'' доселени се од [[Свето Тодори|Свето Тодори;]] ''Чепеловци (1 куќа)'' доселени се од [[Логоварди]]; ''Моријовци (2 куќа)'' доселени се од [[Тепавци]]. Споменатото село е на граница со [[Мариово]], и отука името; ''Српчани (3 куќи)'' доселени се од [[Долно Српци|Долно Српци;]] ''Чарлинци (1 куќа), Карапашовци (3 куќи) и Вејкрпа (1 куќа)'' доселени се од [[Долна Чарлија|Долна Чалгија;]] ''Саздо (1 куќа)'' доселени се од [[Мегленци|Мегленци;]] ''Штрковци (2 куќи) и Стојчевци (1 куќа)'' доселени се од [[Вирово]], [[Железник|Железник;]] ''Ночевци (1 куќа)'' доселени се од [[Слоештица]], [[Железник]]; ''Трпевци (2 куќи)'' доселени се од [[Струшко|струшко;]] ''Гркот (1 куќа) и Петре (1 куќа)'' доселени се од околината на [[Воден|Воден;]] ''Анѓелевци (4 куќи), Бошковци (3 куќи), Босилковци (3 куќи), Кекеровци (3 куќи), Басаровци (3 куќи), Чакревци (2 куќи), Лозановци (2 куќи), Муслиовци (2 куќи), Крстевци (1 куќа) и Биртановци (1 куќа)'' доселени се однекаде; Поголемиот број на родови доселени се во селото уште во турско време, помлади се само доселениците од [[Железник]], [[Егејска Македонија]] и ''Карапашовци, Српчани, Крепиовци'', и доселениците од [[Струшко]] кои се населени во селото после 1912 година.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/469501519|title=Битољско-Прилепска котлина : антропогеографска проучавања|last=1914-1997.|first=Trifunoski, Jovan F.,|date=1998|publisher=Srpska akademija nauka i umetnosti|isbn=8670252678|oclc=469501519}}</ref>
 
Родови во Долно Оризари се:
== Општествени институции==
Во Долно Оризари работи подрачното основно училиште „Даме Груев“ од забавиште до 9-то одделение. Исто така, во Долно Оризари работи и амбулантата „Нико-Медика“, а и пошта која е близу до училиштето. Изграден е и парк и спортско игралиште во спомен на [[Бошко Најдовски]] кој храбро загина во конфликтот во [[2001]] година за [[Република Македонија]].
 
* Најстари родови: ''Масларовци'' (5 к.), ''Стајевци'' (3 к.) и ''Враговци'' (1 к.), доселени се однекаде, првите два рода потекнуваат од ист предок; ''Клепачовци'' (5 к.), доселени се од селото [[Клепач]], подалечно потекло од [[Преспа|Преспанско]]; ''Беличовци'' (1 к.), деленици се од ''Клепачовци'' и ''Ѓоревци'' (3 к.), доселени се од некое село во [[Прилепско]].
== Администрација и политика ==
* Понови родови: ''Јаковчевци'' (8 к.) и ''Јуруковци'' (1 к.), доселени се од [[Карамани]]; ''Коњарци'' (6 к.), доселени се од селото Коњари, не се знае дали [[Големо Коњари|Големо]] или [[Мало Коњари|Мало]]; ''Ќумковци'' (4 к.), потекнуваат од домазет доселен од [[Логоварди]]; ''Равановци'' (1 к.), доселени се од [[Породин]]; ''Демировци'' (1 к.), доселени се од [[Логоварди]], таму припаѓале на родот ''Станоовци''; ''Бенџовци'' (3 к.) и ''Спировци'' (4 к.), доселени се од [[Добромири]]; ''Шутаковци'' (4 к.), доселени се од [[Алинци (Битолско)|Алинци]]; ''Крепиовци'' (2 к.), доселени се од [[Радобор]]; ''Ночевци'' (2 к.), доселени се од [[Свето Тодори]]; ''Чепеловци'' (1 к.), доселени се од [[Логоварди]]; ''Моријовци'' (2 к.), доселени се од [[Тепавци]]. Споменатото село е на граница со [[Мариово]], и отука името; ''Српчани'' (3 к.), доселени се од [[Долно Српци]]; ''Чарлинци'' (1 к.), ''Карапашовци'' (3 куќи) и ''Вејкрпа'' (1 к.), доселени се од [[Долна Чарлија]]; ''Саздо'' (1 к.), доселени се од [[Мегленци]]; ''Штрковци'' (2 к.) и ''Стојчевци'' (1 к.), доселени се од [[Вирово]], [[Железник]]; ''Ночевци'' (1 к.), доселени се од [[Слоештица]], [[Железник]]; ''Трпевци'' (2 к.), доселени се од [[Струшко]]; ''Гркот'' (1 к.) и ''Петре'' (1 к.), доселени се од околината на [[Воден]]; ''Анѓелевци'' (4 к.), ''Бошковци'' (3 к.), ''Босилковци'' (3 к.), ''Кекеровци'' (3 к.), ''Басаровци'' (3 к.), ''Чакревци'' (2 к.), ''Лозановци'' (2 к.), ''Муслиовци'' (2 к.), ''Крстевци'' (1 к.) и ''Биртановци'' (1 к.), доселени се однекаде.
 
Поголемиот број на родови доселени се во селото уште во турско време, помлади се само доселениците од [[Железник]], [[Егејска Македонија]] и ''Карапашовци, Српчани, Крепиовци'' и доселениците од [[Струшко]] кои се населени во селото после 1912 година.
 
== Општествени установи ==
 
[[Податотека:Основно училиште во Долно Оризари.jpg|мини|300п|десно|Подрачното основно училиште во селото, во десниот дел е сместена градинката]]
 
* [[ПУ „Даме Груев“ - Долно Оризари|Подрачно основно училиште „Даме Груев“]], каде се изведува настава до деветто одделение, заедно со забавиште
* Амбуланта
* Пошта ([[Поштенски броеви во Македонија|7204]])
* Детска градинка „Естреја Овадија-Мара“, клон на градската битолска градинка
 
== Самоуправа и политика ==
 
Селото влегува во рамките на [[Општина Битола]], која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година.
 
Во периодот од 1996 до 2004 година, селото се наоѓало во рамките на некогашната општина Битола.
 
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Битола.
 
Во периодот од 1955 до 1965 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Кукуречани.
 
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Логоварди, во која селото Долно Оризари, се наоѓале и селата Карамани, Логоварди, Оптичари, Поешево и Трн. Општината Логоварди постоела и во периодот 1950-1952.
 
=== Изборно место ===
 
Во селото постојат изборните места бр. 0041 и бр. 0042 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во основното училиште.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=10 октомври 2019}}</ref>
 
На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова изборно место биле запишани вкупно 1.481 гласач.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/6/234|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=10 октомври 2019}}</ref>
 
== Културни и природни знаменитости ==
 
;Цркви<ref>{{цитирана книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref>
*[[Податотека:Црква „Св. Петка“ - Долно Оризари 2.jpg|Црквамини|300п|десно|Главната селска црква „Св. Петка“]] - главната селска црква;
 
;Археолошки локалитети<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref>
* [[Герамидница (Долно Оризари)|Герамидница ]] -— населба од бронзено и доцноантичко време;
* [[Св. Петка (Долно Оризари)|Св. Петка]] -— црква од средниот век;
* [[Север I (Долно Оризари)|Север I]] -— населба од неолитско и енеолитско време;<ref name="Музеј">''Д-р Гоце Наумов и Слободан Стојкоски, НОВИ ПРЕДИСТОРИСКИ ТУМБИ ВО ПЕЛАГОНИЈА, Национална установа Завод за заштита на спомениците на културата и музеј, Битола, 2015''</ref>
* [[Север II (Долно Оризари)|Север II]] -— населба од неолитско и енеолитско време;<ref name="Музеј" />
* [[Домус Поле I (Долно Оризари)|Домус Поле I]] -— населба од среден век;<ref name="Музеј" /> и
* [[Сакојци (Долно Оризари)|Сакојци]] -— населба од неолитско време;.<ref name="Музеј" />
 
;Цркви<ref>{{цитирана книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref>
* [[Црква „Св. Петка“ - Долно Оризари|Црква „Св. Петка“]] — главна селска црква
 
== Редовни настани ==
 
* Велигден, третиот ден — селска слава<ref name=":0" />
Секоја година се одржува турнирот во мал фудбал во чест на [[Бошко Најдовски]]. На турнирот учествуваат екипи од цела [[Пелагонија]] и [[Битола]] и е еден од нај посетуваните и најпопуларните турнири во Пелагонија, секоја година се пријавуваат над 40 екипи. За првите три места општината доделува висока награда, исто така и за најмлад тим и за најдобар фудбалер и голман.
* Турнир во мал фудбал во чест на [[Бошко Најдовски]]. На турнирот учествуваат екипи од цела [[Пелагонија]] и [[Битола]] и е еден од најпосетуваните и најпопуларните турнири во Пелагонија, секоја година се пријавуваат над 40 екипи.
 
== Личности ==
 
;Родени во Долно Оризари
* [[Бошко Најдовски]] ([[1976]] – † [[2001]]) - [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]], еден од загинатите во [[масакрот кај Вејце]]
* [[Бошко Најдовски]] (1976-2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]], еден од загинатите во [[масакрот кај Вејце]]
 
<!--== Култура и спорт ==-->
== Иселеништво ==
 
[[Австралија]], [[САД]], [[Германија]], [[Шведска]], [[Австрија]] и други земји.
Се знае за следниве иселеници: ''Ѓелдиновци'' (2 к.), кои живеат во соседното [[Карамани]].<ref name=":0" />
 
Исто така, од ова село има над 300 иселеници во [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Австралија]], [[Канада]], [[Шведска]], [[Германија]] и на други места во светот.<ref name=":1" />
 
== Галерија ==
 
<gallery mode=packed heights=150px>
Податотека:Амбуланта во Долно Оризари.jpg|Амбуланта во селото
Податотека:Градинка во Долно Оризари.jpg|Градинка во селото
Податотека:Игралиште во Долно Оризари.jpg|Спортско игралиште
Податотека:Основно училиште во Долно Оризари 2.jpg|Основното училиште со игралиште
Податотека:Пошта во селото Долно Оризари, Битолско.jpg|Поштата во селото
</gallery>
 
== Наводи ==
{{наводи|2}}
 
== Поврзано ==
{{Портал|Македонија}}
* [[Пелагонија]]
* [[Општина Битола]]
* [[Битола]]
 
== Надворешни врски ==
{{Ризница-ред|Dolno Orizari}}
 
{{Општина Битола}}
 
[[Категорија:Долно Оризари (Битолско)| ]]
[[Категорија:Села во Македонија]]
[[Категорија:Битолски села]]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Долно_Оризари_(Битолско)“