Европски монетарен систем: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 111:
# Долгорочната каматна стапка не смее да го надмине просекот од трите земји со најниска стапка на [[инфлација]] зголемен за 2 %.
# Девизниот курс мора да биде во нормланите маргини на ERM без девалвација, барем во последните две години.
# [[Јавен долг|Јавниот долг]] не смее да надмине 60 % од [[БДП]].
# 5.[[буџетскиБуџетски дефицит|Буџетскиот дефицит]] не смее да надмине 303 % од [[БДП]].
 
Иако постојат вкупно пет економски критериуми од [[Мастрихт]], формално, во членот 121 од Договорот за Европската унија, се споменуваат само четири критериуми, и тоа: [[стабилност на цените]], [[јавни финансии]], стабилност на курсот и долгорочни [[Каматна стапка|каматни стапки]]. Оваа разлика доаѓа оттаму што критериумите за државните финансии во себе содржат два поткритериуми: [[буџет]]ски дефицит и [[јавен долг]].
 
====Ценовна стабилност====
Постигнувањето високо ниво на ценовна стабилност е дефинирано во членот 121, под 1) од [[Договорот од Мастрихт]], кој бара земјата-кандидат да оствари стапка на инфлација која е приближна до стапката на инфлација на трите држави членки на [[ЕУ]] со најниска стапка на инфлација. Овде е важно да се нагласи дека меѓу државите со најниска стапка на инфлација не влегуваат оние држави кои оствариле негативна инфлација.<ref>Backé, P., and C. Thimann (2004), “Acceding countries’ strategies towards ERMII and the adoption of the euro: an analytical review”, ECB Occasional Paper Series, No. 10.</ref> Што се однесува до дефиницијата на инфлацијата, според Протоколот за критериумите за конвергенција, просечната стапка на инфлација се мери како аритметичка средина на индексот во последните 12 месеци во однос на аритметичката средина на индексот во претходниот период. Притоа, референтната вредност на инфлацијата се пресметува како [[аритметичка средина]] од просечната стапка на инфлација за три држави со најдобри показатели на инфлацијата, зголемена за 1,5 процентни поени.
 
====Девизниот курс===
Мастришкиот критериум за стабилност на девизниот курс е еден од критериумите кој го покажува постигнатото ниво на номинална конвергенција. Важен, ако не и главен мотив за негово воспоставување било да се спречи можноста од злоупотреба на конкурентските [[Девалвација|девалвации]] или депресијации пред влезот во Монетарната унија, со што се сакало да се отстрани било каква можност за манипулација со курсот поради постигнување подобра конкурентска позиција. Во техничка смисла, критериумот за стабилност на курсот бара од државите членки учествување во механизмот на девизните курсеви (Exchange Rate Mechanism II, ERM II) најмалку две години во континуитет, без сериозни потреси на [[Девизен пазар|девизниот пазар]] и девалвација кон [[евро]]то.
 
За влез во ERM II, не постојат никакви формални предуслови кои државата мора да ги исполни. Но, имајќи предвид дека ERM II е мултилатерален аранжман, потребен е заеднички договор за средишниот паритет, како и за распонот на флуктуацијата во однос на тој паритет, помеѓу сите држави членки на [[Еврозона|еврозоната]], ЕЦБ и државата која пристапува во ERM II.<ref>Backé, P. and C. Thimann (2004), “Acceding countries’ strategies towards ERMII and the adoption of the euro: an analytical review”, ECB Occasional Paper Series, No. 10.</ref> Притоа, почетната одредена вредност на средишниот паритет не треба однапред да се смета за конечен курс по кој националната [[валута]] ќе се менува за [[евро]]то. Имано, според Resolution of the European Council on the establishment of an exchange rate mechanism in the third stage of the EMU (Amsterdam, 1997), „сите страни во заедничкиот договор, вклучувајќи ја и [[ЕЦБ]], имаат право да започнат тајна процедура насочена кон повторно анализирање на средниот курс“, која може да се иницира ако во текот на процесот на реална конвергенција дојде до значителни промени во надворешната конкурентност.<ref>Frankel, J. and A. Rose (1998), “The Endogeneity of the Optimum Currency Area Criteria”, ''The Economic Journal'', 108, 1009-1025.</ref>
 
====Каматни стапки====
Во Договорот од Мастрихт, дефинирано е „дека трајноста на конвергенцијата што ја постигнала државата членка и нејзиното учество во механизам во европскиот монетарен систем се одржуваат на ниво на дологорочните каматни стапки“ (член 121(1)). Поради практично следење на почитувањето на овој критериум, во членот 4 од Протоколот за критериумите за конвергенција се наведува дека критериумот за конвергенција на каматните стапки значи дека во последната година пред проверката дали државата кандидатка ги исполнува критериумите за пристап кон Економската и монетарната унија, државите имаат просечна номинална долгорочна [[каматна стапка]] која не надминува повеќе од два процентни поени на каматната стапка во три држави членки со најдобро остварување на критериумите за стабилност на цената во тој набљудуван период. Притоа, долгорочните каматни стапки се мерат врз база на бруто-приносите на долгорочните (10-годишните) [[Обврзница|обврзници]] кои ги издала централната држава или споредливите [[финансиски инструменти]], имајќи ги предвид различностите во националните економии.<ref>Orbán, G. and G. Szapáry (2004), “The Stability and Growth Pact from the Perspective of the New Member States”, MNB Working Paper 4/2004.</ref>
Изборот на обврзниците чиј принос се користи како показател за нивото на долгорочните каматни стапки се базира на следните критериуми (т.н. хармонизирана статистичка рамка за дефинирање на долгорочните каматни стапки):<ref>Eurostat, Statistics in focus – Theme 2 -21/2004.</ref> <ref>European Central Bank (2004), “Convergence Report 2004”, European Central Bank, Frankfurt.</ref> <ref>European Central Bank (2003), “Bond markets and long-term interest rates in EU accession countries”, European Central Bank, Frankfurt.</ref>
* Издавач на обврзницата: обврзниците би требало да бидат издадени од страна на централни држави;
* Доспевање: преостанатото време до доспевање на обврзниците би требало да биде поблиску до 10 години;
* Избор на обврзници: обврзниците кои се користат би требало да бидат доволно ликвидни;
* Ефекти на купони: нема директно прилагодување;
* Принос: бруто-принос (пред оданочување);
* Формула за приносот: „принос до доспевање“ според формулата 6.3 од (International Securities Market Association – ISMA);
* Собирање на податоци: таму каде што во примерокот има повеќе од една серија на обврзници, треба да се користи едноставна аритметичка средина за да се пресмета репрезентативна стапка.
 
====Јавни финансии====
Во Договорот од Мастрихт е поставен критериумот во однос на јавните финансии, и тоа:
* годишниот буџетски дефицит да не надминува 3% од БДП
* јавниот долг да не надминува 60% од БДП.
Притоа, постои одредена флексибилност, т.е. може да се толерира и повисок дефицит, но тој треба да биде блиску до 3% од [[БДП]], и тоа под услов да станува збор за привремена и вонредна состојба. Ако станува збор за држава која претходно имала исклучително високи дефицити, тогаш може да се смета за задоволувачки ако таа континуирано го намалувала дефциитот, т.е. ако значително се намалила неговата висина и тој се приближил до вредноста од 3% од БДП. Слична флексибилност постои и кај јавниот долг, т.е. за земјите кои претходно имале високо учество на јавниот долг во [[БДП]] се смета задоволувачко доколку учеството во долгот се приближува кон референтата вредност (60% од БДП) со задоволувачка брзина.
 
== Надворешни врски ==