Википедија

Македонија: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Изменет степенот на заштита на „Македонија“ ([Уредување=Допуштај само автопотврдени корисници] (истекува на 29 јули 2019 во 17:08 ч. (UTC)) [Преместување=Допуштај само автопотврдени корисници] (истекува на 29 јули 2019 во 17:08 ч. (UTC)))
поправки
Ред 12:
|national_motto = нема <ref>Официјално Македонија нема усвоено гесло. Сепак, како традиционално гесло на државата се смета „Слобода или смрт“.</ref>
|capital = {{грбови|Скопје}}
|official_languages = [[Македонски јазик|македонски]]<ref name="language">{{цитирани вести | url = http://macedoniaonline.eu/content/view/2507/1/ | title = Законот за јазиците изгласан во Парламентот | work = macedoniaonline.eu | date = 26 јули 2008 | accessdate = 27 јули 2008 | quote = Користејќи ги Бадентеровите принципи, Парламентот го изгласа законот за употреба на јазиците кој ги засега сите етнички групи во Македонија. Законот не дозволува употреба на албанскиот или било кој било малцински јазик како втор официјален јазик на територијата на Македонија.}}</ref>
|largest_city = capital
|government_type = [[Парламентарна република]]
Ред 129:
 
[[Податотека:Avtonomna Makedonia Belgrade 1905.jpg|мини|десно|Весникот ''[[Автономна Македонија (белградски весник)|Автономна Македонија]]'', Белград 1905]]
За време на [[Отоманска Империја|османското владеење]] положбата на Македонците и создавањето на македонска држава биле многу тешки. Неколку движења, чии цели се создавање на автономна Македонија, која го покрива целиот регион на Македонија, започнале да се појавуваат кон крајот на XIX век, а најстарата од нив е [[ВМРО|Македонската револуционерна организација]]. Во 1905 година таа била преименувана во [[ВМРО|Внатрешна македонско-одринска револуционерна организација]] (ВМОРО), а по Втората светска војна организацијата се поделила на [[Внатрешна македонска револуционерна организација]] (ВМРО) и Внатрешна тракиска револуционерна организација (ВТРО). Во почетокот организацијата не бирала националности туку била отворена за "... обединување на сите незадоволни елементи во Македонија и Одринско, без оглед на нивната националност ...". Поголемиот дел од членовите сепак биле [[Македонци]]. Во 1903 година ВМРО организира [[Илинденско востание|Илинденското востание]] против Османлиите, кои по некои првични успеси, вклучувајќи и формирање на [[Крушевска Република|Крушевската Република]], било задушено со големи човечки загуби. Востанието и формирањето на Крушевската Република подоцна многу ќе влијаат кон создавањето на денешната Република.
{{Македонско национално движење}}
 
Ред 289:
Благодарение на географската положба, сместена во територијата на централен [[Јужен Балкан]], Македонија е трезор на скоро сите позначајни културни, историски епохи кои ја обележуваат европската цивилизација.
 
Античката, римската, рано христијанскатаранохристијанската, византиската, словенската, отоманската се епохи кои оставиле богати културни траги на територијата одна Македонија.
 
Овие културно–историски траги, ја одделуваат Македонија како специфична средина, со богати културни и духовни наследства, кои во дваесеттиот век, особено по [[Втората светска војна]] ќе придонесат или ќе бидат мошне значаен темел за создавање на специфична уметност и творештво кое има европски контекст и дострели.
 
=== Книжевност ===
 
[[Податотека:Codex Assemanianus 09.jpg|thumb|300px|Codex Assemanianus]]
 
Македонската книжевност започнува со [[Охридската книжевна школа]] од 886 година. Овие први пишани дела биле најчесто со религиозна тематика. Универзитетот (еден од најстарите во [[Европа]]) основан од [[Свети Климент Охридски]] во [[Охрид]] ќе биде колевкаколепка не само на македонската книжевност и литература, туку и на книжевноста на целиот словенски свет.
 
Редакцијата на која се пишувале првите дела вона овој универзитет, е еден вид на старословенски книжевен јазик кој бил универзален за севкупниот словенски свет.<ref>[http://makedonija.rastko.net/cms/files/books/4a7302d694eb6/ КНИЖЕВНО-ИСТОРИСКИ ТЕКСТОВИ ЗА МАКЕДОНСКАТА ЛИТЕРАТУРА]</ref> Старомакедонската книжевност ги опфаќа книжевноста на [[црковнословенски јазик|црковнословенскиот јазик]] со македонската редакција.
 
Старата македонска книжевност е поделена на два поголеми историски периода:
 
* пред отоманското освојување на Македонија; и
* за време на отоманската власт на [[Балканскиот Полуостров]]
 
Ред 310:
Овој период е карактеристичен по својата религиска содржина, како и развојот и формирањето на македонските дијалекти со своите јазични карактеристики, кои почнале да се одделуваат и разликуваат од општословенската јазична практика.
 
Кон ова треба да се спомене и битолската препишувачка школа во која се реализирале исклучително вредни книжевни ракописи како што е [[Битолски октоих|Битолскиот октоих]], [[Радомирово евангелие|Радомировото евангелие]] и други.
 
Од овој период се зачувани уникатни пишувани ракописи - [[манускрипти]] кои се меѓу највредните артефакти во светските музеи од [[Петроград]], [[Москва]], до [[Лондон]]. Всушност ракописите од староцрковната македонска книжеванкнижевна школа се најценетите дела и во уметнички и во историски контекст во целиот цивилизиран европски свет од тој период. Старомакедонските словенски пишувани книжевни ракописи се однесени од Македонија како најзначаен уметнички, историски, културолошки плен низ скоро сите позначајни музејски центри во Европа и светот.
 
Треба да се спомене, дека покрај кириличната база, од која се шири писменоста низ словенските народи, Македонија била и центарот на глаголицата[[глаголица]]та – писмо на словенските народи, чија симболика и значење е предмет на проучување на светските лингвисти и јазичари.
 
Книжевноста во Македонија е групирана во повеќе фази и периоди:
 
* Стара македонска книжевност - од 9 до 14 век, од христијанизацијата на Македонија до турската инвазија
* Од турската инвазија до 18 век
* Нова македонска книжевност - од 1802 до 1944 година
* Преродбенички период
* Револуционерен период
* Меѓувоен период
* Современа македонска книжевност од - од 1944 година
* Нова македонска книжевност
 
==== Турско време ====
 
Периодот од турската инвазија до 18 век е воглавно период на литературни дела создавани и препишувани со црковен јазик, библиски дела, ерминии, црковни календариуми и друго. Од овој период покрај споменатите препишувачки школи, за истакнување е [[Буковскиот книжевен центар]], за кој [[Марко Цепенков]], во своите дела пишува дека бил македонски [[Хиландар]] по бројот на книжевни дела и дека во деветнаесеттиот век, грчкиотегрчките освојувачи однеле енормна количина на книжевни дела мерена со товари.
 
==== Преродбенички период ====
 
Една од поглавните и позначајните етапи на развојот на македонскиот јазик е за време на [[македонска преродба|преродбата]], односно низ текот на 19 век. Овој период е познат како преродбенички, поради големиот број на литературни и национални дејци и напорите на истите за оформувањето на македонскиот стандарден јазик. Меѓу позначајните преродбеници се [[Крсте Петков Мисирков]], [[Димитрија Чуповски]] и [[Ѓорѓија Пулевски]] кои со своите дела и залагања допринелепридонеле во голема мера за развојот на јазикот. Ѓорѓија Пулевски во македонистиката е познат по своите речници и воедно ги создава првите речници на македонскиот јазик. Димитрија Чуповски е значаен по своите залагања за осамостојување на Македонија и македонскиот јазик, слично со ставовите на Крсте Петков Мисирков.
Овој период во историјата на македонскиот јазик е познат по зачестената присутност на народниот македонски јазик, шаренило на дијалекти и различни македонски говори.
 
Поради недостаток на стандардната македонска азбука, поголем број од македонските преродбеници се служеле со странските соседни азбуки за запишување на мислите, како на пример користење на грчката, српската, бугарската или руската азбука при создавањето на литературните дела. Потребата од стандардизирање на македонската азбука била повеќе од неопходна и тоа било едно од главните задачи со кои се занимавале македонските преродбеници.
 
Реформите во македонската азбука, правопис и граматика од Крсте Петков Мисирков биле едни од најзначајните за македонскиот јазик и неговиот современ развој. Тие биле важни поради тоа што: стандардизацијата на македонскиот јазик во 20 век, обезбеди добра основа за понатамошен развој на современата македонска литература - период кој најбогат во историјата на самата литература.
Почетокот на кодифицираниот македонски литературен јазик започнува од крајот на деветнаесеттиот и почетокот на дваесеттиот век особено со делото „ За македонцките работи“ на Крсто Петков Мисирков.▼
 
▲Почетокот на кодифицираниот македонски литературен јазик започнува од крајот на деветнаесеттиот и почетокот на дваесеттиот век особено со делото „ [[За македонцките работи“работи]]“ на КрстоКрсте Петков Мисирков.
Мисирков кој што бил исклучителен полиглот, научник, европски интелектуалец, ги обележал, потенцирал и научно поставил елементите на посебноста на македонскиот јазик. Подоцна, особено во [[Вардарска Македонија]], овие негови основи и научни аргументи ќе бидат исклучително важни во понатамошниот развој на македонскиот литературен јазик.▼
 
▲Мисирков кој што бил исклучителен полиглот, научник, европски интелектуалец, ги обележал, потенцирал и научно поставил елементите на посебноста на македонскиот јазик. Подоцна, особено во [[Вардарска Македонија]], овие негови основи и научни аргументи ќе бидат исклучително важни во понатамошниот развој на македонскиот литературен јазик.
=== Меѓувоен период ===▼
 
▲==== Меѓувоен период ====
Македонскиот јазик не бил официјално признат до формирањето на македонската држава во рамките на [[Социјалистичка Југославија]] во 1946 година.▼
 
Огромна заслуга за ова ќе има поетот, есеистот и мислителот [[Коста Рацин]] кој што особено со поезијата објавена кон триесеттите години - во збирката песни „Бели мугри“ и есеите, особено за богомилите, ќе го продолжи патот на осамостојувањето и изградувањето на македонскиот литературен јазик. Неговото творештво било забранети од владата на Југославија пред Втората светска војна. Кон ова треба да се додаде и поетскот дело на [[Коле Неделковски]], настанато неколку години подоцна, и исто така објавено во странство поради политичките забрани и прогони.▼
▲Македонскиот јазик не бил официјално признат до формирањето на македонската држава во рамките на [[СоцијалистичкаФедеративна Народна Република Југославија]] во 1946 година.
▲Огромна заслуга за ова ќе има поетот[[поет]]от, есеистот[[есеист]]от и мислителот [[Коста Рацин]] кој што особено со поезијата објавена кон триесеттите години - во збирката песни „Бели„[[Бели мугри“мугри]]“ и есеите, особено за [[богомилство|богомилите]], ќе го продолжи патот на осамостојувањето и изградувањето на македонскиот литературен јазик. Неговото творештво било забранетизабранетo од владата на Југославија пред Втората светска војна. Кон ова треба да се додаде и поетскотпоетскотo дело на [[Коле Неделковски]], настанато неколку години подоцна, и исто така објавено во странство поради политичките забрани и прогони.
 
[[Податотека:Koneski pred MANU (2).JPG|мини|десно|Споменик на Блаже Конески пред зградата на [[МАНУ]] во Скопје]]
 
==== Современа македонска книжевност ====
 
По [[Втората светска војна]], [[Блаже Конески]] и други, биле задолжени за составување на литературниот македонски јазик. Благодарение на тестаменталната заоставштина на Крсте Петков Мисирков и Коста Рацин, Блаже Конески, ќе ги објави фундаменталните дела за кодифицирањето на македонскиот литературен јазик, со кој, говорното подрачје од велешкиот, прилепскиот, битолскиот, охридскиот, кичевскиот говорен простор, ќе ги земе како подлога во изградувањето на литературниот јазик – со оглед на нивната подеднаква одалеченостоддалеченост од соседните земји и можноста за нивна јазична пенетрација и влијание.<ref>[https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=519156/ ЗА СОВРЕМЕНАТА МАКЕДОНСКА КНИЖЕВНОСТ]</ref>
 
==== Нова македонска книжевност ====
 
Поради слободата на пишување на македонски јазик, македонската литература во многу кратко време ќе го доживее својот процут. Ако кон ова се додаде богатата традиција останата уште од СВСв. Климент Охридски, по Втората Светска војна во македонијаМакедонија за кратко време ќе се случи специфичен литературен бум.
Најпрво, ќе се појави првата генерација на македонски поети: [[ Ацо Шопов]], [[Славко Јаневски]], Блаже Конески , [[Гане Тодоровски]], Јаневски, исто така, бил прозаист и автор на првиот македонски роман, „Селото„[[Село зад седумте јасени“јасени]]“.
 
Кон ова треба да се додадат и основоположниците на македонската [[драматургија]], кои пред кодифицирањето на македонскиот литературен јазик ќе пишуваат драмски дела на народен македонски јазик, со кои ќе изиграат голема улога во националното будење на македонскиот народ: [[Војдан ЧерноземскиЧернодрински]], [[Васил ИљовскиИљоски]], [[Ристо Крле]]. Кон нив достоинствено и со сериозни дела по војната ќе се надоврзат : [[Коле Чашуле]], [[Томе Арсовски]], [[Миле Неделковски]], [[Горан СтефанофскиСтефановски]] и [[Дејан Дуковски]].
 
Современата македонска литература, покрај нејзините основоположници, има повеќе фази, кои главно се потпираат на генерациската промена која секогаш настапува со нова енергија и творечка естетика.
 
==== Современа македонска книжевност ====
 
Современата македонска книжевност, или книжевноста на македонскиот јазик од завршувањето на Втората светска војна па сè до денес, е еден од најбогатите книженикнижевни периоди во историјата на македонскиот јазик.
 
Овој период е карактеристичен првично со употребата на стандардниот пишан јазик, а што е поважно и забрзаното збогатување на македонскиот книжевен фонд.
Од првата генерација македонски писатели како што се Славко Јаневски, [[Владо Малески]], Блаже Конески, [[Стале Попов]], Ацо Шопов, Гане Тодоровски, [[Ѓорѓи Абаџиев]], [[Иван Точко]], итн. па сè до современите [[Георги Барбаровски]], [[Петре М. Андреевски]], [[Влада Урошевиќ]], [[ Богомил Ѓузел]], [[Радован Павловски]]. Во средната генерација особено се истакнуваат делата на [[ Радован Павловски]] – „Суша селидба и свадби“, [[Живко Чинго]], со збирките на раскази „Пасквелија“ (1962) и „Нова Пасквелија“ (1965), во кои зборува за контраста на традицијата и новите идеи.
 
Неговиот роман „Големата„[[Големата вода“вода (роман)|Големата вода]]“ ја покажува тагата и големината на детството.
 
Паралелно со збогатувањето на на македонскиот книжевен фонд, цврсто се втемелила и книжевната критика, која особено се развила со воспоставувањето на вискообразовнитевисокообразовните институции во слободната македонска држава.
 
=== Архитектура ===
 
[[File:Седиште на Преспанско-пелагониската православна епархија се наоѓа во градот Битола.jpg|thumb|right|Градска архитектура - необарок [[Митрополија Битола|Митрополијата: Преспанско - пелагониска епархија]] во Битола]]]]
 
Архитектурата има исклучително богата традиција во која се остварени низа значајни архитектонски дела.<ref>[https://macedonism.org/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0/%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0/ АРХИТЕКТУРА ВО МАКЕДОНИЈА]</ref>
 
Во археологијата со извонреден квалитет спаѓаат оние во [[Стоби]] во [[Градско]], [[Хераклеја Линкестис]] во [[Битола]], [[ЛихнидосЛихнид]], - [[Охрид]] и [[Скупи]] во [[Скопје]].
 
Покрај објектите од римската[[Римска Империја|Римската империја]]: форуми, театри, бањи, вили, забележани се и најсатаритенајстарите христијански [[базилика|базилики]] особемоособено онионие во: Стоби, ХераклеаХераклеја, ЛихннидосЛихннид.
 
Подоцна во византиската епоха, се изградени и фрескописани цркви кои спаѓаат во светското културно наследство - [[Црква „Св. Софија“ - Охрид|Св. Софија во Охрид]], [[Црква „Пресвета Богородица Перивлептос“ - Охрид|Богородица Перивлептос]], [[Курбиново]], [[Вељуса]]. Заедно со други културни споменици, црквите од средниот век од XIIIXII и XIIXIII век се познати насекаде низ светот, кои се карактеризираат со уникатна архитектура и уникатнитеуникатни [[фреска|фрески]] и [[икона|икони]].
 
За време на отоманската[[Османлиско империјаЦарство|Отоманската Империја]] биле подигнати бројни споменици од богатото исламско градителство - џамии, чаршии, бањи.
 
Архитектурата во Македонија напоредно со ова се изградувала во духот на балканското градителско творештво, особено во градските куќи на живеење, какви што биле во Охрид ([[Куќата на Робевци]]), [[Крушево]], [[Велес]]. Познатиот светски архитект [[Ле Корбизје]], на пропатување низ Македонија, се инспирирал од овој вид на архитектура, применувајќи нејзини делови во своите ремек - дела и нарекувајќи ги пример за нај функционалнанајфункционална аритектураархитектура.
Градот [[Битола]], бил првиот македонски град во кој биле инкорпорирани западноевропските градителски искуства со примери на еклетички барок, класицизам, југен стил и елементи на ренесанса.▼
 
▲Градот [[Битола]], бил првиот македонски град во кој биле инкорпорирани западноевропските градителски искуства со примери на еклетички [[барок]], [[класицизам]], југен стил[[југендстил]] и елементи на [[ренесанса]].
Современата архитектура во Македонија, особено по катастрофалниот земјотрес во [[Скопје]], 1963 година, ја обележуваат градби од интернационалниот стил, со што, Македонија завзема повидно место во интернационалната светска архитектура особено со објектите: [[Музејот на современата уметност]], [[Македонската опера и балет]], [[ Македонската академија на науките и уметностите]], [[Центарот за култура во Битола]] и други▼
 
▲Современата архитектура во Македонија, особено по катастрофалниот земјотрес во [[Скопје]], во 1963 година, ја обележуваат градби од интернационалниот стил, со што, Македонија завземазазема повидно место во интернационалната светска архитектура особено со објектите: [[Музеј на современата уметност (Скопје)|Музејот на современата уметност]], [[Македонската опера и балет]], [[ Македонската академија на науките и уметностите]], [[Центарот за култура во Битола]] и други.
== Уметност ==
 
=== Ликовна уметност ===
 
[[File:Ženski portret.jpg|thumb|left|''Портрет на жена'' од Ѓорѓи Зографски]]
 
УметностаЛиковната уметност во Македонија има богата традиција со извонредни уметнички дела<ref>[https://www.academia.edu/23316651/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%B8_%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%BA%D0%BE-%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%83%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8_%D1%82%D0%BE%D0%BC_3_%D1%81%D1%82%D1%80._3-278_%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5_2013_/ Историја на уметноста]</ref>:
 
Мозаиците од раното христијанство во ХераклеаХераклеја Линкестис, Охрид, Стоби.▼
 
Фрескоживописите во: [[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Курбиново|Св. ГеоргиЃорѓи во Курбиново]], Богородица Перивлептос во Охрид, дело на зографите [[Михајло и Евтихие]], [[Нерези]] и тнитн.▼
▲Мозаиците од раното христијанство во Хераклеа Линкестис, Охрид, Стоби.
 
Првите почетоци на профаното сликарство се јавуваат кон крајот на деветнаесеттиот и почетокот на дваесеттиот век. Тие се поврзани со економските и социјалните промени во Македонија , а особено со постепеното формирање на граѓанската класа и градската средина во истиот тој период. Несомнено , и пробивот на информации , преку допирите со соседните земји и воопшто со Европа, придонеле да се зачнат настојувања за едно поинакво разбирање на уметноста. ▼
▲Фрескоживописите во: [[Св Георги во Курбиново]], Богородица Перивлептос во Охрид дело на зографите [[Михајло и Евтихие]], [[Нерези]] и тн.
▲Првите почетоци на профаното сликарство се јавуваат кон крајот на деветнаесеттиот и почетокот на дваесеттиот век. Тие се поврзани со економските и социјалните промени во Македонија , а особено со постепеното формирање на граѓанската класа и градската средина во истиот тој период. Несомнено , и пробивот на информации , преку допирите со соседните земји и воопшто со Европа, придонеле да се зачнат настојувања за едно поинакво разбирање на уметноста.
 
Зародишот на ова се чувствувал во делата на зографите: [[ДимитриеДимитар Папрадишки|Димитриј Андонов - Папрадишки ]] (околу 1858 - 1954 год.) [[ Ѓорѓи Зографски]] (1870 - 1945 год.) кој бил вториот македонски зограф кој настојувлнастојувал да биде и световен сликар.
Без оглед на спомнатата извесна поврзаност на нашата прва предвоена генерација со последните зографи , нивното вистинско образование и ликовни концепции се сосем различни од творештвото што непосредно им предходешепретходело.
 
Иако подолго време се мислело дека почетоците на современото ликовно творештво во Македонија почнало околу 1920 година, најновите проучувања, откриваат дека тоа било многу порано – кон крајот на 19 – от19–от век со творештвото на [[Александар Ѓаконов]] <ref>[https://sdk.mk/index.php/magazin/nepoznatiot-bitolski-slikar-se-vika-aleksandar-gakonov-bil-predok-na-shpato/ АЛЕКСАНДАР ЃАКОНОВ]</ref>, [[Коста Шкодреану]] и [[Владимир Бециќ]]. Првиот учел во [[Виена]] и донел сликарство под влијание на австрискиот [[бидермаер]] стил.
 
Вториот, Шкодреану, доаѓа од [[Фиренца]] и исто како и Ѓаконов, во Битола, каде што како академски сликар, кој учел во [[Рим]], донел сликарство кое содржело елементи на венецијанското [[барокнобарок]]но сликарство.
 
[[Владимир Бециќ]], завршил академија во [[Минхен]] и неколку години работел во Битола, до 1916 година.
 
Создал поголем број на пејзажи со [[постимпресионизам|постимпресионистички]] стил и актови со рани сезановски елементи, а во Битола ја отворил и првата самостојна академска ликовна изложба во Македонија и пошироко.
 
Помеѓу 1920 и 1930 година биле самостојните изложби на [[Димитар Пандилов Аврамовски]] и [[Лазар Личеноски]] во 1927 година, на [[Никола Мартиноски]] и Личеноски во 1929 година.
 
Почнувајќи од 1930 година, ликовната уметност во Скопје добила поголем интензитет. Според бројот на самостојните изложби во Скопје и другите места на бивша Југославија, како и надвор од неа, најактивни биле Мартиноски и Личеноски.
 
Во континуитет современото македонско сликарство продолжило во творештвото на [[Вангел Коџоман]], [[Борко Лазески]], [[Димитар Кондовски]], [[Родољуб Анастасов]],[[Васко Ташковски]] , [[Вангел Наумовски]]... неколкуНеколку македонски повоени генерации на сликари се во паралела и актуелност со светските ликовни струења за што зборуваат нивните бројни меѓународни награди и изложби.
 
Во вајарството освен основоположникот [[Димо Тодоровски]], кој се смета за основач на современата македонска скулптура, извонредни се делата на [[Петар Хаџи Бошков]], [[Боро Митриќески]], [[Новак Димитровски]] и [[Томе Серафимовски]].
 
Музејот на современа уметност и [[Уметничката галерија во Даут-пашин амам]] се сметаат за суштинските галериски институции.
Во последно време полека се прифатени и влијанијата блиски на новата фигурација, неодадизмот[[неодадаизам|неодадаизмот]], [[поп-артотарт]]от, фантастиката и т.нитн. Во некои остварувања присутен е и обидот за укинување на границите помеѓу традиционалната поделба на сликарството и скулптурата, создавање на композитни пластични објекти, каде што се чувствува средбата меѓу сликарството, вајарството, архитектурата и применетата уметност. Овие стремежи во непосредната пластична постапка, често се манифестирале со амбивалентноста на своите први обиди, со интерференција на разни спротивни настојувања: особено поради свесниот или спонтан обид во поранешната стилска.
=== Филмска уметност ===
 
[[Податотека:Браќата Манаки.jpg|thumb|Браќата Манаки]]
 
Историјата на филмското творештво во Македонија е старо околу 110 години. Првиот филм што ќе бидебил снимен во 1895 година од страна на браќата [[Јанаки и Милтон Манаки]], во Битола, со што започнувалазапочнала богата филмска традиција во регионот, која продолжува и денес<ref>[https://www.mn.mk/kultura/9185-Makedonska-kinematografija/ Македонска кинематографија]</ref>.
 
Во изминатиот век, медиумот на филмот ја отсликувал историјата, културата и секојдневниот живот на македонскиот народ. Со текот на годините, многу македонски филмови беа претставени на филмски фестивали ширум светот, а неколку од овие филмови добијадобиле престижни награди. НајпознатиотНајпознат македонски режисер е [[Милчо Манчевски]], чиј дебитантски филм „Пред„[[Пред Дождот“дождот]]“ беше номиниран за [[Оскар]], а бил добитник на [[Златниот лав]], на фестивалот во [[ Венеција]].
 
Првиот македонски игран филм е „Фросина“„[[Фросина (филм)|Фросина]]“, снимен во во 1952 година. Сценариото го напишал [[Владо Малески]], кој ги напишанапишал стиховите за македонската химна на земјата. Еден од поистакнатите филмови од тој период е и првиот игран филм во боја „Мис„[[Мис Стон (филм)|Мис Стон“Стон]]“.
 
Најпознатиот македонски режисер еПокрај Милчо Манчевски, адруги покрајистакнати негомакедонски режисери се и [[Бранко Гапо]], [[Кирил Ценевски]], [[Димитрие Османли]].
 
=== Музика ===
 
[[Податотека:Opera-carsamuil.jpg|thumb|180px|left|Сцена од операта „Цар Самоил“ од [[Кирил Македонски]].]]
Ред 444 ⟶ 448:
 
Еден од најзначајните композитори на византиското музичко творештво бил композиторот [[Јован Кукузел]], од [[Дебар]].
Студиите на [[Сотир Гулабовски]], „Октоехос“ во врска со традицијата на македонските духовни и црковни хорски химни се значаен придонес за македонската и балканската културна историја.
 
По првата генерација модерни македонски класични композитори:[[Трајко Прокопиев]], [[Тодор Скаловски]], [[Стефан Гајдов]], [[Петре Богданов Кочко]] и [[ Живко Фирфов]] доаѓаат композиторите [[Кирил Македонски]], ( првата македонска опера), [[Глигор Смокварски]], [[Властимир Николовски]], [[Тома Прошев]], [[Томислав Зографски]], [[Михајло Николовски]], [[Љубомир Бранѓолица]], [[ Стојан Стојков]], [[Ристо Аврамовски]], [[Томе Манчев]], [[Димитрије Бужаровски]] [[ Гоце Коларовски]] <ref>[https://macedonism.org/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/ МАКЕДОНСКАТА МУЗИКА]</ref>.
 
[[Македонската филхармонија]] била основана во 1944 година во Народна Република Македонија, и била најстарата културна институција во областа на музиката.
 
Во текот на 1950 година, бил основан првиот [[Македонски балет]], од Глигор Смокварски и операта „Гоце“„[[Гоце (опера)|Гоце]]“ од Ќирил Македонски.
Периодот по нив, донел еден вид на ренесанса на македонската музика, фокусирана на иновациите и оригиналните творечки имагинации.
ПоПоистакнати истакнати оперскитеоперски пејачи од овој период биле: [[Данка Фирфова]], [[Павлина Апостолова]], [[Георги Божиков]] и [[Зина Креља]]. какоВо овој период се истакнувал и пијанистот [[ Ладислав Палфи]].
 
=== Театар ===
 
[[File:Makedonski Naroden Teatar 2013 18.JPG|thumbnail|right|МакедонскиМакедонскиот Народеннароден Театартеатар во [[Скопје]]]]
 
Во Македонија има 13 професионални театри<ref>[http://www.mactheatre.edu.mk/tekst.asp?lang=mac&tekst=57&str=2 / Театролошки студии]</ref>.
 
Во последните триесет години во [[Прилеп]] се одржува традиционален фестивал на македонски професионални театри во чест на Војдан Чернодрински, основачот на современиот македонски театар.
Покрај нив постојат уште неколку меѓународни театарски фестивали: МОТ, во Скопје, фестивалот на комедијата во [[ Куманово]], фестивалот на монодрамата во Битола и други.
Секоја година во [[Кочани]] се одржува фестивал на аматерски и експериментални театарски претстави.
 
Во македонскиот театар голем е списокот на талентирани актери, режисери, драмски писатели, сценографи, костимографи, композитори: [[ Љубиша Георгиевски]], [[Александар Ѓурчинов]], [[Благоја Марковски]] , [[ Владимир Милчин]], [[Кирил Ќортошев]], [[Слободан Унковски]], [[Владо Цветановски]]...
 
== Економија ==
Ред 575 ⟶ 579:
{{main|Приклучување на Македонија кон ЕУ}}
 
Република Македонија во моментов има Статус на Кандидат за земја членка на Европската Унија. [[Хронологија на односите помеѓу Република Македонија и ЕУ|Хронологијата на односите помеѓу Македонија и ЕУ]], датира уште од 1992 година кога првиот претставник на Република Македонија е назначен во Брисел. Во моментов Република Македонија исчекува да отпочне преговори за полноправно членство во ЕУ.
 
=== Евро-атлански асоцијации ===
Ред 582 ⟶ 586:
{{Главна|Спор за името помеѓу Македонија и Грција}}
 
Поради притисоците од Република [[Грција]] (политички, економски, културни, ...), во 1993 година, државата била примена во [[Обединети Нации|Обединетите Нации]] под привремената референца ''Поранешна Југословенска Република Македонија'', <ref>[http://www.un.org/documents/ga/res/47/a47r225.htm www.un.org] Резолуција на [[Обединети Нации|Обединетите Нации]].</ref> иако била признаена под нејзиното уставно име од 133<ref name="maj2012-133">[http://www.mia.com.mk/default.aspx?vId=93585577&lId=1 Македонска информативна агенција-МИА] 'Република Македонија, потсети тој, е призната под уставното име од 133 земји, отворени се 56 дипломатско-конзуларни претставништва, склучени 1015 меѓународни договори, членка е на 103 меѓународни организации и регионални иницијативи, претседаваше со Генералниот секретаријат на ОН, либерализиран е визниот режим, претседаваше со Комитетот на министри на Советот на Европа, ја доби пресудата пред Меѓународниот суд на правдата и го започна дијалогот со ЕУ.'</ref> земји меѓу кои и постојаните членки на [[Совет за безбедност|Советот за безбедност]]: [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]], [[Кина]], [[Русија]], [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]]; членките на [[Европска Унија|ЕУ]]: [[Шведска]], [[Австрија]], [[Ирска]], [[Луксембург]], [[Словачка]], [[Естонија]], [[Чешка Република]], [[Унгарија]], [[Литванија]], [[Романија]], и [[Бугарија]]; сите поранешни југословенски републики: [[Хрватска]], [[Босна и Херцеговина]], [[Црна Гора]], [[Србија]] и [[Словенија]]; други земји кои ја признале Македонија под уставното име се: [[Турција]], [[Индија]], [[Канада]], [[Швајцарија]], [[Индонезија]], [[Аргентина]], [[Израел]], [[Бразил]], [[Саудиска Арабија]], [[Иран]], [[Украина]] итн. Во 2018 година, [[Влада на Македонија|Македонската влада]], предводена од претседателот [[Зоран Заев]], по преговорите со грчката влада, предводена од претседателот [[Алексис Ципрас]], се договориле името на државата за внатрешна и надворешна употреба да биде „Северна Македонија“. Новото име стапило во службена употреба на [[11 февруари]] [[2019]] година.
 
==Македонија како тема во уметноста и во популарната култура==
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Македонија“