Црна Гора: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 616:
{{Main|Економија на Црна Гора}}
[[Податотека:Budva, view from Gospostina.jpg|мини|десно|Еден од главните туристички центри, Будва.]]
[[File:The port of Bar, view from Vrsuta mnt (39372956332).jpg|thumb|Бар]]
Економијата на Црна Гора воглавно е базирана на услугите. Според [[ММФ]], номиналниот БНП на Црна Гора во 2008 бил $4.822 милијарди, додека БНП по глава на жител бил 11.091 долар. Во [[2007]] година било пресметано дека 72.4% од БНП на Црна Гора потпаѓа под секторот на услуги, 17.6% на индустриското производство и земјоделството со 10%. Од индустријата, Црна Гора произведува [[алуминиум]] и [[челик]]. [[Туризам во Црна Гора|Туризмот]] е значајна стопанска гранка во државата. Во [[2007]] околу 1 милион туристи ја посетиле Црна Гора и заработила 480 милиони евра. Официјална валута во Црна Гора е [[евро]]то.▼
▲Економијата на Црна Гора
По референдумот за независност, црногорската економија продолжила да се трансформира, со прогласена цел да стане елитна туристичка дестинација и да се приклучи кон [[Европската унија]]. Биле направени напори за привлекување странски инвеститори во туризмот, како и во големи инфраструктурни проекти, кои се потребни за да се олесни развојот на туризмот. Црна Гора доживеала бум во недвижности во 2006 и 2007 година, кога богатите [[Руси]], [[Британци]] и други започнале да купуваат имот на црногорскиот брег. Црна Гора, од [[2008]] година, добила повеќе странски инвестиции по глава на жител отколку која било друга нација во [[Европа]]. Поради [[Странски директни инвестиции|странските директни инвестиции]], црногорската економија пораснала со многу брзо темпо во последниве години. Сепак, [[Големата рецесија|рецесијата на крајот на 2000-тите]] неизбежно го забавила растот, бидејќи најголемите гринфилд инвестиции (развој на [[Велика Плажа]], [[Ада Бојана]], [[Буљарица]], [[Јаз]], изградба на автопатот Бар-Бољаре, нови електрани) можело да се одложи. Рецесијата, исто така, сериозно наштетила на фабриката за алуминиум во [[Подгорица]], изградена во 1969 година и најголем единствен учесник во БДП и главен извозник.
Во првата половина на 2012 година, Црна Гора извезила стоки (претежно метали) во вредност од 182,3 милиони евра, што е за 14,6% помалку во однос на истиот период од претходната година. Главните извозни партнери биле Хрватска (47,2 милиони евра), Србија (36,8), Босна и Херцеговина и Унгарија (12,7). Увозот (претежно храна, нафта и електрична енергија) изнесувал 864,9 милиони евра, што е за 2,6% повеќе од истиот период претходната година. Најголеми увозни партнери биле Србија (249,2 милиони евра), Грција (73), Босна и Херцеговина (59,8)<ref>B92, [http://www.b92.net/biz/vesti/region.php?yyyy=2012&mm=07&dd=26&nav_id=629712 Crna Gora najviše uvozi iz Srbije], 26.07.2012</ref>.
Банкарскиот сектор на Црна Гора е високо концентриран со висок удел на странски капитал. Банките во Црна Гора обично функционираат како универзални банки, обезбедувајќи малопродажни и корпоративни банкарски производи и услуги. Во текот на последните години (2007-2016), банките привлекуваат депозити од резидентите и нерезидентите. Поголемиот дел од банките нудат сметки за нерезиденти, обично на физички и правни лица<ref>[https://thebanks.eu/articles/offshore-banking-in-Montenegro Offshore Banking in Montenegro]</ref>.
===Инфраструктура===
[[File:Montenegro motorways.JPG|thumb|left|upright=1.2|Патишта на Црна Гора]]
[[File:View over Bay of Kotor - Montenegro - 01.jpg|thumb|[[Бока Которска]]]]
[[File:Buljarica beach.jpg|thumb|right|Плажа [[Буљарица]]]]
Црногорската патна инфраструктура сè уште не е во западноевропските стандарди. И покрај обемната патна мрежа, во земјата не постојат целосни стандарди за автопат. Изградбата на нови автопати се смета за национален приоритет, бидејќи тие се важни за единствен регионален економски развој и развој на Црна Гора како атрактивна туристичка дестинација.
Тековните европски правци што минуваат низ Црна Гора се Е65 и Е80.
Основата на црногорската железничка мрежа е железничката линија Белград-Бар, која обезбедува меѓународна врска кон [[Србија]]. Постои домашната линија, железничката пруга Никшиќ-Подгорица, која со децении била управувана како товарна линија и сега е отворена и за патнички сообраќај по реконструкцијата и електрификацијата во [[2012]] година. Другата линија е од [[Подгорица]] кон албанската граница, а железницата Подгорица-Скадар, не е во употреба.
Црна Гора има два меѓународни аеродроми, [[Аеродром Подгорица|аеродромот во Подгорица]] и [[Аеродром Тиват|аеродромот во Тиват]]. Двата аеродроми опслужиле 1,1 милион патници во 2008 година.
Пристаништето во Бар е главното пристаниште на Црна Гора. Првично изградено во [[1906]] година, пристаништето било речиси целосно уништено за време на [[Втората светска војна]], со реконструкција која започна во 1950 година. Денес, тоа е опремена да се справи со над 5 милиони тони товар годишно, иако распадот на поранешна Југославија и големината на црногорскиот индустрискиот сектор резултирала со тоа што пристаништето работело со загуба и многу помалку од капацитетот за неколку години. Се очекува реконструкцијата на железничката линија Белград-Бар и предложениот автопат Белград-Бар да го врати пристаништето до капацитет.
===Туризам===
{{Main|Туризам во Црна Гора}}
[[File:Velke a male Skrcke jezero mezi Prutasem a Planinici (2330 m.jpg|thumb|[[Дурмитор]]]]
Туризмот во Црна Гора една од најбрзо растечките туристички дестинации изминатата деценија. Во [[2007]] година повеќе од еден милион туристи ја посетиле Црна Гора, со што биле направени околу 7,3 милиони ноќевања (23% повеќе во споредба со 2006 година). Ова изнесувало околу 480 милиони евра во приходите од туризмот во 2007 година (39% повеќе во споредба со претходната година). [2015] Туризмот реализирал над 1,7 милиони пристигнувања, со понатамошно зголемување во 2016 година<ref>{{Cite news|url=http://rtcg.me/vijesti/ekonomija/152512/od-turizma-zaradili-900-miliona-.html|title=Od turizma zaradili 900 miliona|last=inbox-online.com|newspaper=RTCG – Radio Televizija Crne Gore – Nacionalni javni servis|access-date=2017-01-05}}</ref>. Истата година, крајбрежниот град [[Котор]] бил именуван за најдобар град за посета на [[Лонли планет]]<ref>{{Citation|last=Lonely Planet|title=The best places in the world to travel in 2016 {{!}} Lonely Planet|date=2015-10-27|url=https://www.youtube.com/watch?v=8xAhTojgNmE|accessdate=2017-01-05}}</ref>, додека самата земја е постојано вклучена во туристичките врвни списоци. Со вкупно 1,8 милиони посетители во 2016 година, нацијата станала 36-та (од 47 земји) најпопуларна земја која патува во Европа<ref>{{cite web|author1=Mark Hillsdon|title=The European capital you'd never thought to visit (but really should)|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/europe/albania/articles/tirana-albania-what-to-see-and-do-on-a-weekend-break/|website=Telegraph|date=27 February 2017}}</ref>. Црна Гора дополнително била посетена од преку 2 милиони туристи во 2017 година. Владата има за цел да привлече гринфилд инвестиции, кои треба најдобро да ги искористат неразвиените делови на брегот, како што се [[Јаз]], [[Велика Плажа]], [[Ада Бојана]] и [[Буљарица]]. Ваквите инвестиции би можеле потенцијално да ја преструктуираат привлечноста на Црна Гора на туристите, што ќе ја направи високо конкурентна дестинација за одржлив квалитетен туризам.
Црна Гора може да биде претставена како дестинација која нуди разновидни атракции и целогодишен туризам со можно објавување на различните карактеристики. Затоа, мастерпланот за туризам на Црна Гора исто така го отвора патот за национална програма за развој на природен туризам, особено пешачење и велосипедизам, со нова инфраструктура и услуги. Реализацијата на тригодишната програма започнала во 2007 година.
== Култура ==
| |||