Андреја Дамјанов: Разлика помеѓу преработките

'''Андреја Дамјанов''' ([[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]], [[Велес|Велешко]], [[1813]] – [[Велес]], [[1878]]) — еден од најголемите градители на сакрални објекти на [[Балкан]]от од периодот на [[преродба|македонската преродба]]. Роден е во село [[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]], [[Велес|велешко]], во семејство на познати [[Мијачија|мијачки]] градители. Со своите браќа, мајсторот Андреја градел цркви во [[Македонија]], [[Бугарија]], [[Србија]], [[Босна и Херцеговина]] и други земји на Балканот. Неговата градителска умешност била забележана и во [[Европа]], особено од патеписците кои Андреј го споменуваат како вреден и ценет мајстор. Неговите [[Црква (објект)|цркви]] се сметаат за бисери на сакралната архитектура на Балканот. При изградбата на црквите кои ги решавал како тробродни [[Базилика|базилики]] со полуцилиндречни сводови, Дамјанов особено внимавал на акустиката во ентериерот на црквата како и на декортивнитедекоративните елементи на столбовите кои се белег на неговите градби.

За негова најубава и неповторлива градба се смета соборниот храм „[[Св. Великомаченик Пантелејмон - Велес|Св. Великомаченик Пантелејмон]]“ во Велес, изграден во [[1840]] година. Дамјанов е градител на црквата во манастирот “[[Осоговски манастир|Св. Јоким Осоговски]]“ кај [[Крива Паланка]] како и на црквите „[[Св. Богородица]]“ во [[Ново Село (Штип)|Ново Село]], [[штип]]ско и „[[Св. Архангел Михаил]]“ во [[Чичево]]. Во Србија ги изградил црквите „[[Св. Илија]]“ во [[Печењевац]], „[[Св. Ѓорги]]“ во [[Смедерево]], соборната црква во [[Ниш]] како и соборната црква во [[Сараево]]. Тој ја завршува и градбата на црквата во [[Мостар]]. Андреја Дамјанов се смета за ненадминлив градител на сакралани објекти на Балканот.

Неговото потеклоРоден е одво семејствосело [[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]], [[Велес|велешко]], во коесемејство на познати [[Мијачија|мијачки]] градители. Во неговото семејство мајсторскиот занает се одгледувал низа децении, пренесувајќи го од колено на колено. Тоа е родот Рензовци кои потекнуваат од мијачкото село [[Тресонче]], но со немирите, кражбите и пустошите со слабеењето на [[Отоманско царство|Османлиската империја]] кон крајот на XVIII век биле приморани да се преселат во безбеден крај, и се упатиле кон градот Велес. Во градот Велес биле примени од Емин-ага , тогашниот владетел на градот и краток период престојувале таму, подоцна поради непријатноста на климата во градот Велес побарале од Емин-ага да им дозволи да се населат во планинско место, по што им било дозволено да се населат на територијата на тогашното село Ѕвезданово, сегашно [[Папрадиште (Велешко)|Папрадиште]] (наречено поради растението папрат што доминира во тој крај). Родот се памети од прадедото на Андреја, Силјан Рензовски кој бил познат мајстор-градител кој со својата тајфа градел најмногу во [[Тракија]], [[Едрене]], и [[Цариград]]. Синовите на Силјан, Јанкула и Стефан истотака работеле како мајстори во Солун, Драма, Кавала, Серез и Измир. Синот на Јанкула, таткото на Андреја Дамјан истотака го наследил занаетот и градел цркви околу Солун, во Бугарија, во Македонија најчесто по селата, помалку по градовите. Соборната црква Св. Богородица во Скопје ја започнува со изградба, но потоа умира, со што нејзината изградба ја продолжуваат неговите синови . Со овој објект Дамјан се претставил како вешт и спремен мајстор со успешното решавање на сложените архитектонско конструктивни проблеми.

Во неговото творештво се се препознаваат неколку карактеристични влијанија од други стилови, кои вешто ги применува а со тоа и ги разубавува своите градби. Влијанието од средновековната архитектура, конкретно [[ренесанса]]<nowiki/>та и [[барок]]<nowiki/>от, се препознаваат во декоративното обликување на објектите, особено во фасадното расчленување и надворешната декорација на прозорци, апсида и тнитн. Истотака се забележани источни влијанија во неговото творештво во обликувањето на влезните портали, кои раскошно се материјализирани.

Неговата најраскошно изведена градба претставува соборниот храм "Св. Великомаченик Пантелејмон", додека и останатите негови градби како што се: црквата во Осоговскиот манастир, црквата "Успение на Св. Богородица" во Штипско Ново Село, како и црквите "Св. Ѓорѓи" со Смедерево, "Св. Троица" во Ниш, "Рожденство на Пресвета Богородица" се одликуваат со висок сјај.