Карпошово востание: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Одбиени последните 3 промени (од 79.125.204.78) и ја поврати преработката 3696024 на Паланчански
сНема опис на уредувањето
Ред 44:
Во годините на Австро-турската војна дошло до нагло влошување на [[Стопанство|економската]] и [[Политика|политичката]] положба на [[Македонци|населението]] во земјата. Даночниот притисок, несигурноста и насилствата зеле дотогаш невидени размери. Воените операции ја гонеле државата да го засили принудниот откуп на [[Житни култури|житата]], [[фураж]]от, [[добиток]]от, [[дрво (материјал)|дрвата]] и на други селскостопански производи, по цени далеку под нивната вредност. Биле воведени и ред нови вонредни [[данок|давачки]]. Во ова тешко време [[раја]]та страдала и од з[[улум]]ите на турските вони [[дезертер]]и и одметници од централната власт, меѓу кои посебно се истакнувал злогласниот [[Јеген-паша]], бившиот [[Румелија|румелиски]] [[беглербег]], кој со околу 10.000 одметници пљачкосувал по [[Балкан]]от. Централната власт успеала да го ликвидира дури во [[февруари]] [[1689]] година.
 
Воената катастрофа и хаотичната внатрешна положба во [[Отоманска империја|Османската империја]] создале погодни услови за широк замав на [[ајдутство]]то во сите делови од Македонија, а особено во [[Мариово|Мариовско]], Битолско, Тиквешко, Велешко, Штипско, во [[Доспат ПлаинаПланина]] во северното гранично подрачје. Во таквата атмосфера, ненадејниот продор на австриската војска имал посебно дејство врз расположбата на македонскиот народ. Кон средината на [[октомври]] [[1689]], во севериостичниот дел на Македонија, на просторот помеѓу [[Ќустендил]] и Скопје избувнало востание, на чело со познатиот ајдутски [[арамбаша]] [[Карпош]]. Главно упориште на слободната востаничка територија станала Крива Паланка, која и пред тоа била ослободно турско утврдување, изградена во 1636 година. Тука на востаниците им паднале в раце шест топови. Освен тоа, востаниците изградиле и сосем ново утврдување кај [[Куманово]]. Не е исклучено тие да биле во врска и да содејствувале со австриските одреди, особено во времето на нивниот продор во Македонија. Современите турски [[хроника|хроники]] и месното народно предание го титулираат Карпош како „[[крал]] од [[Куманово]]“, која титула му ја дал или потврдил [[Цар на Австрија|австрискиот цар]] [[Леополд I]], праќајќи му притоа и [[калпак]], како надворешен знак за признанието.
 
== Пораз и последици од востанието ==
Ред 57:
 
[[Податотека:Leopold I-pismo.jpg|мини|десно|250п|Заштитно писмо за Македонците од светоримскиот цар Леополд I]]
На [[6 април]] [[1690]] година, [[Цар на Светото Римско Царство|царотсветиот наримски Светото Римско Царствоцар]] [[Леополд I (Свето Римско Царство)|Леополд I]] (1657-1705) издал [[манифест]], со кој ги повикува „''сите народи кои по сета [[Албанија]], [[Србија]], [[Мизија]], [[Бугарија]], [[Силистрија]], [[Илирија]], [[Република Македонија|Македонија]], [[РасијаРашка]] живеат, да им се придружат на Австријците и против Турција на оружје да се дигнат''“. Речиси истовремено, на [[26 април]] [[1690]], Леополд издал и едно писмо со кое го земал под заштита [[македонци|македонскиот народ]]. Иницијатори на неговото издавање биле [[Марко Крајда]], родум од [[Кожани]] и [[Димитри Георгија Поповиќ]], родум од [[Солун]]. Во писмото меѓу другото, се декларира: ... „''македонскиот народ во целост го примаме во секој еден поглед благонаклоно под наша царска и кралска заштита''“. На [[31 мај]] [[1690]] царот издал уште едно писмо, со кое ја проширил својата заштита на населението во Бугарија, Србија, Македонија и Албанија. Меѓутоа Македонија одново станала длабока провинцијана Османската империја, па манифестот и заштитните писма на австрискиот цар не можеле да имаат некое позначајно дејство врз рположбата на македонскиот народ.
 
== Поврзано ==