Претседател на Македонија: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Ново уставно име
Ред 19:
{{Политика на Република Македонија}}
 
'''Претседател на Република Северна Македонија''' — [[шеф на држава]]та и [[врховен командант]] на [[АРМ|воените сили]] на [[Македонија|Северна Македонија]]. Институцијата ''претседател на Македонија'' е воведена по прогласувањето на независноста на државата на [[8 септември]] [[1991]] година. Првиот претседател на Македонија бил [[Киро Глигоров]], најстариот претседател во светот сè до завршувањето на неговиот мандат во [[1999]] г. Овластувањата на Претседателот на Северна Македонија главно се церемонијални. Претседателот на Северна Македонија мора да биде државјанин на истата, да е на возраст од барем 40 години и да живеел во Северна Македонија најмалку 10 години во последните 15 години.<ref>[http://www.mia.com.mk/default.aspx?vId=61207287&lId=2&pmId=501 Macedonian Information Agency] {{en}}</ref>
 
== Права и должности ==
Според член 84 од [[Устав на Република Македонија|Уставот на Република Северна Македонија]], претседателот на државата ги има следниве права и должности:
* го определува мандатот за состав на [[Влада на Македонија|Владата на Република Северна Македонија]];
* ги поставува и ги отповикува со указ [[Список на дипломатски претставништва на Македонија|амбасадорите и пратениците на Република Северна Македонија во странство]];
* ги прима акредитивните и отповиковните писма на [[Список на дипломатски претставништва во Македонија|странските дипломатски претставници]];
* предлага двајца судии на [[Уставен суд на Македонија|Уставниот суд на Република Северна Македонија]];
* предлага двајца членови на Републичкиот судски совет;
* именува тројца членови на [[Совет за безбедност на Македонија|Советот за безбедност на Република Северна Македонија]];
* ги предлага членовите на Советот за меѓунационални односи;
* именува и разрешува и други носители на државни и јавни функции утврдени со Уставот и со закон;
Ред 37:
== Услови ==
Членот 80 од Уставот поставува три услови кои едно лице мора да ги исполнува за да може да биде избрано за претседател на Републиката:
* да биде државјанин на Република Северна Македонија;
* на денот на изборите има наполнето најмалку 40 години;
* 10 години од последните 15 до денот на изборите било жител на Република Северна Македонија.
 
== Лидери на Северна Македонија (1943 - денес)<ref>[https://archive.is/20120917214122/www.terra.es/personal2/monolith/macedoni.htm Leaders of Macedonia] {{en}}</ref> ==
 
===[[Социјалистичка Република Македонија|Социјалистичка Република Северна Македонија]]===
; Партија
{{legend2|#DD0000|[[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ/КПМ]]|border=1px solid #AAAAAA}}
Ред 60:
|-
! rowspan=5 style="background:#DD0000; color:white;"| 1
| [[Методија Андонов - Ченто]]<br />{{small|(1902–1957)}} || [[File:Čento-vsv.jpg|60px]] || 1 октомври 1943 || 2 август 1944 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Комунистичка партија на Северна Македонија]]
|-
| align="center" colspan="5" | '''Претседател на [[АСНОМ]]'''<br />{{small|1944–1945}}
|-
| [[Методија Андонов - Ченто]]<br />{{small|(1902–1957)}} || [[File:Čento-vsv.jpg|60px]] || 2 август 1944 || 1 јануари 1945 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Комунистичка партија на Северна Македонија]]
|-
| align="center" colspan="5" | '''Претседатели на Президиумот на Народното Собрание'''<br><small>1945–1953</small>
|-
| [[Методија Андонов - Ченто]]<br />{{small|(1902–1957)}} || [[File:Čento-vsv.jpg|60px]] || 1 јануари 1945 || 15 март 1946 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Комунистичка партија на Северна Македонија]]
|- bgcolor=#E6E6AA
! style="background:#DD0000; color:white;"| —
| [[Димитар Несторов]]<br />{{small|(1890–1968)}} || [[File:No image.png|60px]] || 16 март 1946 || 30 декември 1946 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Комунистичка партија на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 2
| [[Благоја Фотев]]<br />{{small|(1900–1993)}} || [[File:Богоја Фотев.jpg|60px]] || 1947 || 4 јануари 1951 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Комунистичка партија на Северна Македонија]]
|- bgcolor=#E6E6AA
! style="background:#DD0000; color:white;"| —
| [[Видое Смилевски]]<br />{{small|(1915–1979)}} || [[File:Vidoe Smilevski.jpg|60px]] || 4 јануари 1951 || 1953 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Комунистичка партија на Северна Македонија<br />{{small|во 1952 преименувана во}}<br />Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
| align="center" colspan="6" | '''Претседатели на Народното Собрание'''<br />{{small|1953–1974}}
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 3
| [[Димче Стојанов]]<br />{{small|(1910–1991)}} || [[File:No image.png|60px]] || 1953 || 19 декември 1953 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 4
| [[Лазар Колишевски]]<br />{{small|(1914–2000)}} || [[File:Lazar Koliševski, foto.jpg|60px]] || 19 декември 1953 || 26 јуни 1962 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 5
| [[Љупчо Арсов]]<br />{{small|(1910–1986)}} || [[File:Ljupčo Arsov.jpg|60px]] || 26 јуни 1962 || 24 јуни 1963 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 6
| [[Видое Смилевски]]<br />{{small|(1915–1979)}} || [[File:Vidoe Smilevski.jpg|60px]] || 25 јуни 1963 || 12 мај 1967 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 7
| [[Мито Хаџивасилев]]<br />{{small|(1921–1968)}} || [[File:Mito Jasmin.gif|60px]] || 12 мај 1967 || 1 август 1968 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 8
| [[Никола Минчев]]<br />{{small|(1915–1997)}} || [[File:No image.png|60px]] || 23 декември 1968 || 6 мај 1974 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
| align="center" colspan="6" | '''Претседатели на Претседателството'''<br />{{small|1974–1991}}
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 9
| [[Видое Смилевски]]<br />{{small|(1915–1979)}} || [[File:Vidoe Smilevski.jpg|60px]] || 6 мај 1974 || 31 октомври 1979 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 10
| [[Љупчо Арсов]]<br />{{small|(1910–1986)}} || [[File:Ljupčo Arsov.jpg|60px]] || 31 октомври 1979 || 29 април 1982 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 11
| [[Ангел Чемерски]]<br />{{small|(1923–2005)}} || [[File:Ангел Чемерски.jpg|60px]] || 29 април 1982 || 29 април 1983 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 12
| [[Благоја Талески]]<br />{{small|(1924–2001)}} || [[File:No image.png|60px]] || 29 април 1983 || 29 април 1984 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 13
| [[Томе Буклески]]<br />{{small|(1921–)}} || [[File:No image.png|60px]] || 29 април 1984 || 26 април 1985 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 14
| [[Ванчо Апостолски]]<br />{{small|(1925–2008)}} || [[File:No image.png|60px]] || 26 април 1985 || 28 април 1986 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|- bgcolor=#E6E6AA
! style="background:#DD0000; color:white;"| —
| [[Матеја Матевски]]<br />{{small|(1929–2018)}} || [[File:Матеја Матевски.jpg|60px]] || 28 април 1986 || 30 април 1986 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 15
| [[Драгољуб Ставрев]]<br />{{small|(1932–2003)}} || [[File:No image.png|60px]] || 30 април 1986 || мај 1988 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 16
| [[Јездимир Богдански]]<br />{{small|(1930–2007)}} || [[File:Ezdimir Bogdanski.png|60px]] || мај 1988 || 28 април 1990 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DD0000; color:white;"| 17
| [[Владимир Митков]]<br />{{small|(1931–)}} || [[File:No image.png|60px]] || 28 април 1990 || 27 јануари 1991 || [[Сојуз на комунистите на Македонија|Сојуз на комунистите на Северна Македонија]]
|-
! style="background:#DDDDDD; color:black;"| 18
Ред 135:
|}
 
==Претседатели на независна Северна Македонија==
'''Киро Глигоров'''
 
Прв претседател на независна Република Северна Македонија. Во негово време и најстар [[претседател]] на постоечките држави во светот, се до престанокот на неговиот мандат во 1999 по сила на [[Устав на Република Македонија|Уставот]]. Првиот мандат го добива по пат на гласање во [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Северна Македонија]]. Вториот мандат го добива на непосредни избори. Киро Глигоров не бил во состојба да ја врши функцијата претседател по обидот за атентат врз него во 1995 год. За време на неговата спреченост за вршење на функцијата, вршител на функцијата Претседател на Република Северна Македонија бил [[Стојан Андов]].
 
'''Борис Трајковски'''
 
За време на мандатот на Претседателот Борис Трајковски во Република Северна Македонија се случуваат борбени дејствија, во кои безбедносните сили на републиката се борат против недефинирана воена сила. После борбените дејствија доаѓа до промена на уставното уредување на Република Северна Македонија со што Северна Македонија од граѓанска држава на Македонскиот народ и останатите народи станува држава на етничките заедници на Македонците, Албанците и останатите. Претседателот Борис Трајковски го завршува својот мандат после неговата трагична смрт во авионска несреќа под неразјаснети околности, со владиниот авион во близина на [[Мостар]], [[Босна и Херцеговина]].
 
'''Бранко Црвенковски'''
 
Бранко Црвенковски доаѓа на функција Претседател на Република Северна Македонија на вонредните претседателски избори 2004 година организирани после трагичната смрт на претходниот претседател на Република Северна Македонија.
 
Следува табеларен приказ на македонските претседатели:
Ред 194:
|}
 
==Кандидати за функцијата Претседател на Република Северна Македонија==
*1994: [[Љубиша Георгиевски]] ([[ВМРО-ДПМНЕ]])
*1999: [[Тито Петковски]] ([[СДСМ]])
Ред 214:
 
== Поврзано ==
* [[Премиер на Македонија|Премиер на Северна Македонија]]
* [[Грб на претседателот на Македонија|Грб на претседателот на Северна Македонија]]
 
== Наводи ==
Ред 221:
 
== Надворешни врски ==
* [http://www.president.gov.mk/ Официјална страница на Претседателот на Република Северна Македонија]
 
{{ПретМак}}