Бактерии: Разлика помеѓу преработките

Во еден грам [[почва]] има околу 40 милиони бактериски [[Клетка|клетки]], а во милилитар слатка вода има околу милион бактериски клетки. На планетата Земја има околу 5×10³⁰ бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Whitman|first=William B.|last2=Coleman|first2=David C.|last3=Wiebe|first3=William J.|date=1998-06-09|title=Prokaryotes: The unseen majority|url=http://www.pnas.org/content/95/12/6578|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=95|issue=12|pages=6578–6583|issn=0027-8424|pmid=9618454}}</ref> Ова формира бактериска [[биомаса]] која е поголема од растителната и животинската биомаса заедно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20110511132823/http://www.eoearth.org/article/Bacteria?topic=49480|title=Bacteria|date=2011-05-11|accessdate=2018-01-13}}</ref> Бактериите се неопходни за многу фази од [[Циклус на елементи|циклусот на елементите]] во [[Биосфера|биосферата]], како што се врзувањето на [[Јаглерод|јаглеродот]] и [[Азот|азотот]] од [[Атмосфера|атмосферата]]. Циклусот на елементите исто така вклучува разградување на телата на мртвите организми, а бактериите се најодговорни за фазата на [[путрефикација]] на овој процес.<ref>{{Наведена книга|url=http://www.crcnetbase.com/doi/10.1201/9781420069921.ch8|title=Decomposition Chemistry in a Burial Environment|last=Forbes|first=Shari|pages=203–223|language=en|doi=10.1201/9781420069921.ch8}}</ref> Во биолошките заедници кои живеат околу [[Хидротермални извори|хидротермалните извори]] или [[Студени извори|студените извори]], [[Екстремофили|екстремофилните бактерии]] ги обезбедуваат виталните хранливи материи кои се неопходни да се одржи животот во овие средини; како што е искористувањето на [[метан]] и [[сулфурводород]] за продукција на [[енергија]]. Во 2013 година била објавена студија според која бактериите може да живеат во [[Маријански ров|Маријанскиот ров]], кој се наоѓа на длабочина од 11 километри, што е најдлабокиот познат регион на океаните.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.livescience.com/27954-microbes-mariana-trench.html|title=Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth|work=Live Science|access-date=2018-01-13}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Glud|first=Ronnie N.|last2=Wenzhöfer|first2=Frank|last3=Middelboe|first3=Mathias|last4=Oguri|first4=Kazumasa|last5=Turnewitsch|first5=Robert|last6=Canfield|first6=Donald E.|last7=Kitazato|first7=Hiroshi|date=2013/04|title=High rates of microbial carbon turnover in sediments in the deepest oceanic trench on Earth|url=https://www.nature.com/articles/ngeo1773|journal=Nature Geoscience|language=En|volume=6|issue=4|pages=284–288|doi=10.1038/ngeo1773|issn=1752-0908}}</ref> Други истражувачи објавијаобјавиле резултати според кои бактериите може да живеат внатре во карпи кои се наоѓаат 580 метри под морското дно.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.livescience.com/27899-ocean-subsurface-ecosystem-found.html|title=Intraterrestrials: Life Thrives in Ocean Floor|work=Live Science|access-date=2018-01-13}}</ref> Верувањето дека бактериските клетки во човековото тело се побројни од човечките клетки во однос 10:1 е побиено. Има околу 39 трилиони бактериски клетки во [[Микрофлора|човековата микрофлора]], при што како стандард се зема маж со 170 сантиметри висина и 70 килограми телесна тежина, додека вкупниот број на човековите клетки е околу 30 трилиони. Ова значи дека иако бактериските клетки се побројни, тие се побројни за 30%, а не за 900% во однос на човековите клетки.<ref>{{Наведено списание|last=Sender|first=Ron|last2=Fuchs|first2=Shai|last3=Milo|first3=Ron|date=2016-01-06|title=Revised estimates for the number of human and bacteria cells in the body|url=https://www.biorxiv.org/content/early/2016/01/06/036103|journal=bioRxiv|language=en|pages=036103|doi=10.1101/036103}}</ref> Најголемиот број на бактериски клетки кај човекот се наоѓаат во цревната флора, а втори по бројност се бактериите на [[Кожа|кожата]].<ref>{{Наведено списание|date=2005-10-01|title=A dynamic partnership: Celebrating our gut flora|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1075996405000685|journal=Anaerobe|volume=11|issue=5|pages=247–251|doi=10.1016/j.anaerobe.2005.05.001|issn=1075-9964}}</ref> Најголемиот дел на бактериите кои живеат во човековото тело се сосема безопасни, а тие што живеат во цревната флора се дури и многу корисни. Меѓутоа неколку видови на бактерии се [[Патоген|патогени]] и предизвикуваат [[Инфективни заболувања предизвикани од бактерии|инфективни заболувања]] како што се: [[Чума (болест)|чума]], [[лепра]], [[антракс]], [[сифилис]], [[колера]], [[туберкулоза]] итн. Најсмртоносните бактериски заболувања се [[Респираторни инфекции|респираторните инфекции]], од кои на прво место е туберкулозата која убива околу 2 милиона луѓе годишно главно во [[потсахарска Африка]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.who.int/healthinfo/bodgbd2002revised/en/|title=WHO {{!}}|work=www.who.int|accessdate=2018-01-13}}</ref> Во [[Развиени земји|развиените земји]] за третман на бактериските инфекции често се користат [[антибиотици]], кои исто така се употребуваат и во [[Сточарство|сточарството]] поради што резистенцијата кон антибиотици е во пораст. Во [[Индустрија|индустријата]] бактериите се користат за третман на отпадни води, за разградување на истурена [[нафта]]; во [[Прехранбена индустрија|прехрамбената индустрија]] за производство на [[јогурт]], [[Сирења|сирење]] и други продукти на [[ферментација]]; како и во [[Биотехнологија|биотехнологијата]] за производство на антибиотици и разни други хемикалии.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2010/09/100901191137.htm|title=Metal-mining bacteria are green chemists|work=ScienceDaily|access-date=2018-01-13|language=en}}</ref> <ref>{{Наведено списание|date=2005-04-01|title=Whole organism biocatalysis|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1367593105000165|journal=Current Opinion in Chemical Biology|volume=9|issue=2|pages=174–180|doi=10.1016/j.cbpa.2005.02.001|issn=1367-5931}}</ref>

Порано бактериите се сметаасметале за растенија и се класифицираакласифицирале во [[Класа (биологија)|класата]] Schizomycetes''.'' Денес, бактериите се класифицираат како прокариотски организми кои, за разлика од животинските, растителните и другите [[Еукариоти|еукариотски организми]], не поседуваат [[клеточно јадро]] и немаат [[Органела|мембрански органели]]. Иако традиционално терминот "бактерии"„бактерии“ се користешекористел за сите прокариоти, научната класификација сее променипроменета со почетокот на деведесетитедеведесеттите години од дваесетиот20-тиот век, по откритието дека [[Археи|археите]] се посебна група на прокариоти, кои заедно со бактериите еволуирале од заеднички предок. Денес бактериите и археите се класифицираникласифицираат во два одделни домени на животот, а третиот го чинат еукариотите.<ref name=":5">{{Наведено списание|last=Woese|first=C. R.|last2=Kandler|first2=O.|last3=Wheelis|first3=M. L.|date=1990-06-01|title=Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya.|url=http://www.pnas.org/content/87/12/4576|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=87|issue=12|pages=4576–4579|doi=10.1073/pnas.87.12.4576|issn=0027-8424|pmid=2112744}}</ref>

βακτήρ-ιον|work=www.perseus.tufts.edu|accessdate=2018-01-13}}</ref> што претставува деминутив на βακτηρία (''bakteria''), што во превод значи "стап"„стап“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=bakthri/a|title=Henry George Liddell, Robert Scott,

Предокот на денешните бактерии бил [[Едноклеточен организам|едноклеточен]] микроорганизам и бил еден од првите живи форми кои се појавиле на Земјата пред околу 4 билиони години. Во следните 3 билиони години доминантните живи организми на Земјата биле едноставни прокариоти, како што се денес бактериите и археите.<ref>{{Наведено списание|last=Schopf|first=J. W.|date=1994-07-19|title=Disparate rates, differing fates: tempo and mode of evolution changed from the Precambrian to the Phanerozoic|url=http://www.pnas.org/content/91/15/6735|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=91|issue=15|pages=6735–6742|issn=0027-8424|pmid=8041691}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=DeLong|first=Edward F.|last2=Pace|first2=Norman R.|date=2001-08-01|title=Environmental Diversity of Bacteria and Archaea|url=http://www.ingentaconnect.com/content/tandf/usyb/2001/00000050/00000004/art00003?token=00621767838181a3f582f206d3f6a4b4b6e6e42576b39272c5f7b3d6d383a4b3b25706e7b6c7a3f7b425720665d1d99334|journal=Systematic Biology|volume=50|issue=4|pages=470–478|doi=10.1080/10635150118513}}</ref> Иако постојат бактериски фосили од [[Архаик|архајскиот период]], како што се [[Строматолит|строматолитите]], недостатокот на одредена [[Морфологија (биологија)|морфологија]] оневозможува тие да се искористат за проучување на историјата на бактериската [[еволуција]], или да се прецизира времето на потекло на одреден бактериски [[Вид (биологија)|вид]]. Меѓутоа во поново време, [[Секвенционирање|секвенционирањето]] на [[Геном|геномите]] на илјадници видови на организми од сите три домени на животот, овозможиовозможило да резултатите од овие истражувања се користат во филогенетиката.<ref>{{Наведено списание|last=Caetano-Anollés|first=Gustavo|last2=Caetano-Anollés|first2=Derek|date=July 2003|title=An evolutionarily structured universe of protein architecture|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12840035|journal=Genome Research|volume=13|issue=7|pages=1563–1571|doi=10.1101/gr.1161903|issn=1088-9051|pmid=12840035}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Wang|first=Minglei|last2=Yafremava|first2=Liudmila S.|last3=Caetano-Anollés|first3=Derek|last4=Mittenthal|first4=Jay E.|last5=Caetano-Anollés|first5=Gustavo|date=November 2007|title=Reductive evolution of architectural repertoires in proteomes and the birth of the tripartite world|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17908824|journal=Genome Research|volume=17|issue=11|pages=1572–1585|doi=10.1101/gr.6454307|issn=1088-9051|pmc=PMC2045140|pmid=17908824}}</ref> [[Најблизок древен заеднички предок|Најблискиот древен заеднички предок]] на бактериите и археите веројатно бил [[Хипертермофили|хипертермофилен]] организам и живеел пред околу 2.5-3.2 билиони години.<ref>{{Наведено списание|last=Giulio|first=Massimo Di|date=2003-12-01|title=The Universal Ancestor and the Ancestor of Bacteria Were Hyperthermophiles|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00239-003-2522-6|journal=Journal of Molecular Evolution|language=en|volume=57|issue=6|pages=721–730|doi=10.1007/s00239-003-2522-6|issn=0022-2844}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Battistuzzi|first=Fabia U.|last2=Feijao|first2=Andreia|last3=Hedges|first3=S. Blair|date=2004-11-09|title=A genomic timescale of prokaryote evolution: insights into the origin of methanogenesis, phototrophy, and the colonization of land|url=https://doi.org/10.1186/1471-2148-4-44|journal=BMC Evolutionary Biology|volume=4|pages=44|doi=10.1186/1471-2148-4-44|issn=1471-2148}}</ref> Бактериите, исто така, влијаеле врз еволуцијата на еукариотите и археите. Денешните еукариоти се резултат на [[Ендосимбиотска теорија|ендосимбиотска]] асоцијација помеѓу предокот на еукариотите (т.н. протоеукариот) и [[Алфа протеобактерии|алфа протеобактерија]], која после навлегување во [[Цитоплазма|цитоплазмата]] на протоеукариотот еволуирала во денешните еукариотски органели, како што се [[Митохондрија|митохондриите]], а според некои теории и [[Хидрогенозом|хидрогенозомите]].<ref>{{Наведено списание|last=Poole|first=Anthony M.|last2=Penny|first2=David|date=2007-01-01|title=Evaluating hypotheses for the origin of eukaryotes|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/bies.20516/abstract|journal=BioEssays|language=en|volume=29|issue=1|pages=74–84|doi=10.1002/bies.20516|issn=1521-1878}}</ref> <ref>{{Наведено списание|last=Dyall|first=Sabrina D.|last2=Brown|first2=Mark T.|last3=Johnson|first3=Patricia J.|date=2004-04-09|title=Ancient Invasions: From Endosymbionts to Organelles|url=http://science.sciencemag.org/content/304/5668/253|journal=Science|language=en|volume=304|issue=5668|pages=253–257|doi=10.1126/science.1094884|issn=0036-8075|pmid=15073369}}</ref> Подоцна некои еукариоти, коишто веќе содржеле митохондрии, стапиле во секундарна ендосимбиотска асоцијација со [[цијанобактерии|цијанобактерија]], што довело до еволуција на [[Хлоропласт|хлоропластите]] во денешните [[алги]] и растенија.<ref>{{Наведено списание|date=1999-12-01|title=Endosymbiosis and evolution of the plant cell|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1369526699000254|journal=Current Opinion in Plant Biology|volume=2|issue=6|pages=513–519|doi=10.1016/S1369-5266(99)00025-4|issn=1369-5266}}</ref>

Морфологијата на бактериите покажува голем диверзитет на форми и величини. Бактериските клетки се околу десетина од големината на еукариотските клетки и долги се околу 0.,5 - 5.,0 микрометри, но има и видови кои се видливи со голо око, како на пример ''[[Thiomargarita namibiensis]]'', која е долга околу 0.,5 милиметри,<ref>{{Наведено списание|last=Schulz|first=Heide N.|last2=Jørgensen|first2=Bo Barker|date=2001-10-01|title=Big Bacteria|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.55.1.105|journal=Annual Review of Microbiology|volume=55|issue=1|pages=105–137|doi=10.1146/annurev.micro.55.1.105|issn=0066-4227}}</ref> и ''[[Epulopiscium fishelsoni]]'' која достигнува до 0.,7 милиметри должина.<ref name=":0">{{Наведено списание|date=2011-07-16|title=Who are you calling simple?|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0262407911617090|journal=New Scientist|volume=211|issue=2821|pages=38–41|doi=10.1016/S0262-4079(11)61709-0|issn=0262-4079}}</ref> Најмалите бактерии се членови на [[Род (биологија)|родот]] ''[[Микоплазми|Mycoplasma]]'', кои имаат должина од само 0.,3 микрометри, што претставува величина на најголемите [[Вирус|вируси]].<ref>{{Наведено списание|last=Robertson|first=J|last2=Gomersall|first2=M|last3=Gill|first3=P|date=November 1975|title=Mycoplasma hominis: growth, reproduction, and isolation of small viable cells.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC235991/|journal=Journal of Bacteriology|volume=124|issue=2|pages=1007–1018|issn=0021-9193|pmid=1102522}}</ref> Некои бактерии можат да бидат уште помали, но овие т.н. [[ултрамикробактерии]] сѐ уште не се доволно проучени.<ref>{{Наведено списание|last=Velimirov|first=Branko|date=2001|title=Nanobacteria, Ultramicrobacteria and Starvation Forms: A Search for the Smallest Metabolizing Bacterium|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/jsme2/16/2/16_2_67/_article|journal=Microbes and environments|language=en|volume=16|issue=2|pages=67–77|doi=10.1264/jsme2.2001.67|issn=1342-6311}}</ref>

Најголем број бактериски видови се или сферични по форма, т.н. ''коки'' (еднина: coccus, од грчкиот збор ''kókkos,'' што значи зрно или семе) или се со стапчеста форма, т.н. ''бацили'' (еднина: bacillus, од латинскиот збор ''baculus'', што значи стап). Некои бактерии наречени ''вибрио'' имаат форма на искривено стапче или запирка; други пак имаат спирална форма и се наречени ''спирила'', а пак други може да се значително свиени и се нарекуваат ''спирохети''. Опишани се и помал број на други невообичаени форми, како на пример ѕвездовидни бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Yang|first=Desirée C.|last2=Blair|first2=Kris M.|last3=Salama|first3=Nina R.|date=2016-03-01|title=Staying in Shape: the Impact of Cell Shape on Bacterial Survival in Diverse Environments|url=http://mmbr.asm.org/content/80/1/187|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=80|issue=1|pages=187–203|doi=10.1128/MMBR.00031-15|issn=1092-2172|pmid=26864431}}</ref> Бактерискиот [[клеточен ѕид]] и [[Цитоскелет|цитоскелетотцитоскелет]] го одредуваат овој голем вариетет на форми, и тоа е важно затоа што влијае на нивната способност да се снабдуваат со нутриенси, да се прикрепуваат за површини, да пливаат во течности или да избегнат предатори.<ref>{{Наведено списание|last=Cabeen|first=Matthew T.|last2=Jacobs-Wagner|first2=Christine|date=2005/08|title=Bacterial cell shape|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro1205|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=3|issue=8|pages=601–610|doi=10.1038/nrmicro1205|issn=1740-1534}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Young|first=Kevin D.|date=2006-09-01|title=The Selective Value of Bacterial Shape|url=http://mmbr.asm.org/content/70/3/660|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=70|issue=3|pages=660–703|doi=10.1128/MMBR.00001-06|issn=1092-2172|pmid=16959965}}</ref>

Најголем број на бактериски видови постојат како единечни клетки, додека други може да се групираат во карактеристични форми: ''[[Neisseria]]'' се јавува во парови, ''[[Стрептококи|Streptococcus]]'' формира ланци, ''[[Стафилококи|Staphylococcus]]'' формира гроздовидни формации или кластери. Бактериите, исто така, може да се групираат за да формираат поголеми повеќеклеточни структури, на пр. издолжени филаменти кај [[Цијанобактерии|цијанобактериите]] и [[Актинобактерии|актинобактериите]], агрегати како кај [[Миксобактерија|миксобактериите]], или пак комплексни хифи како кај [[Стрептомицети|стрептомицетите]].<ref>{{Наведено списание|last=Claessen|first=Dennis|last2=Rozen|first2=Daniel E.|last3=Kuipers|first3=Oscar P.|last4=Søgaard-Andersen|first4=Lotte|last5=Wezel|first5=Gilles P. van|date=2014/02|title=Bacterial solutions to multicellularity: a tale of biofilms, filaments and fruiting bodies|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro3178|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=12|issue=2|pages=115–124|doi=10.1038/nrmicro3178|issn=1740-1534}}</ref> Овие повеќеклеточни структури често се формираат само при посебни услови, на пример, при недостаток на [[Аминокиселина|аминокиселини]], миксобактериите комуницираат со околните бактерии од својот вид преку процес наречен "„[[чувство на кворумот]]"“ ([[Англиски јазик|ангангл.]], quorum sensing), при што мигрираат една кон друга и се агрегираат во телца кои се со димензија од околу 500 микрометри и содржат околу 100,.000 бактериски клетки.<ref>{{Наведено списание|last=Shimkets|first=Lawrence J.|date=1999-10-01|title=Intercellular Signaling During Fruiting-Body Development of Myxococcus xanthus|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.53.1.525|journal=Annual Review of Microbiology|volume=53|issue=1|pages=525–549|doi=10.1146/annurev.micro.53.1.525|issn=0066-4227}}</ref> Во овие повеќеклеточни телца се јавува функционална поделба меѓу одделните бактериски клетки, на пр., секоја десетта клетка од колонијата мигрира кон површината и таму се диференцира во посебна дормантна (спиечка) форма која се нарекува миксоспора, и на овој начин прават заштитен слој којшто колонијата ја штити од исушување и други влијанија на околината.<ref>{{Наведено списание|last=Kaiser|first=Dale|date=2004-09-13|title=Signaling in myxobacteria|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.58.030603.123620|journal=Annual Review of Microbiology|volume=58|issue=1|pages=75–98|doi=10.1146/annurev.micro.58.030603.123620|issn=0066-4227}}</ref>

Други видови на бактерии се способни да се прицврстат за површини и да формираат густи агрегати наречени [[Биофилм|биофилмови]]. Овие биофилмови може да варираат во дебелина од неколку микрометри па дури до половина метар, а во нив се населуваат, покрај бактериите, и разни видови на археи и еукариоти. Бактериите што живеат во биофилмови имаат сложен распоред на клетките и на екстрацелуларните компоненти, формирајќи секундарни структури, наречени микроколонии, помеѓу кои има мрежа од канали, кои овозможуваат подобра [[дифузија]] на хранливите материи.<ref>{{Наведено списание|last=Donlan|first=Rodney M.|title=Biofilms: Microbial Life on Surfaces|url=https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/8/9/02-0063_article|journal=Emerging Infectious Diseases|language=en-us|volume=8|issue=9|pages=881–890|doi=10.3201/eid0809.020063}}</ref> <ref>{{Наведено списание|last=Donlan|first=Rodney M.|title=Biofilms: Microbial Life on Surfaces|url=https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/8/9/02-0063_article|journal=Emerging Infectious Diseases|language=en-us|volume=8|issue=9|pages=881–890|doi=10.3201/eid0809.020063}}</ref> Во природните средини како што се [[Почва|почвата]], површината на камења, карпите и површината на растенијата, најголем број од бактериите се наоѓаат во површински биофилмови.<ref name=":1">{{Наведено списание|last=Davey|first=Mary Ellen|last2=O'toole|first2=George A.|date=2000-12-01|title=Microbial Biofilms: from Ecology to Molecular Genetics|url=http://mmbr.asm.org/content/64/4/847|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=64|issue=4|pages=847–867|doi=10.1128/MMBR.64.4.847-867.2000|issn=1092-2172|pmid=11104821}}</ref> Биофилмовите се важни и во [[Медицина|медицината]], бидејќи овие структури често се среќаваат при хроничните бактериски инфекции или кај инфекции од [[имплантирани медицински помагала]], затоа што бактериите што се наоѓаат во биофилмот многу потешко се уништуваат од изолираните форми.<ref>{{Наведено списание|last=Donlan|first=Rodney M.|last2=Costerton|first2=J. William|date=2002-04-01|title=Biofilms: Survival Mechanisms of Clinically Relevant Microorganisms|url=http://cmr.asm.org/content/15/2/167|journal=Clinical Microbiology Reviews|language=en|volume=15|issue=2|pages=167–193|doi=10.1128/CMR.15.2.167-193.2002|issn=0893-8512|pmid=11932229}}</ref>

Бактериската [[клеточна мембрана]] се состои главно од [[Фосфолипид|фосфолипиди]] и [[ПротеинБелковина|протеинибелковини]] (протеини). Таа покрај својата заштитна улога како бариера, врши и многу важна улога во транспортните и енергетските процеси на клетката.<ref name=":2">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/956340090|title=Microbiology : an evolving science.|last=L.|first=Slonczewski, Joan|date=2013|publisher=W W Norton|isbn=9780393123685|location=[S.l.]|oclc=956340090}}</ref> За разлика од еукариотските клетки, бактериските клетки најчесто не поседуваат мембрански органели, како што кај еукариотите се: [[Клеточно јадро|јадро]], [[ендоплазматски ретикулум]], [[Голџиев систем]] итн.<ref name=":2" /> Меѓутоа, некои бактерии поседуваат протеински органели во [[Цитоплазма|цитоплазмата]] кои разделуваат различни процеси од бактерискиот [[метаболизам]],<ref>{{Наведено списание|last=Bobik|first=Thomas A.|date=2006-05-01|title=Polyhedral organelles compartmenting bacterial metabolic processes|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00253-005-0295-0|journal=Applied Microbiology and Biotechnology|language=en|volume=70|issue=5|pages=517–525|doi=10.1007/s00253-005-0295-0|issn=0175-7598}}</ref> <ref>{{Наведено списание|last=Yeates|first=Todd O.|last2=Kerfeld|first2=Cheryl A.|last3=Heinhorst|first3=Sabine|last4=Cannon|first4=Gordon C.|last5=Shively|first5=Jessup M.|date=2008/09|title=Protein-based organelles in bacteria: carboxysomes and related microcompartments|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro1913|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=6|issue=9|pages=681–691|doi=10.1038/nrmicro1913|issn=1740-1534}}</ref> како што се [[Карбоксизоми|карбоксизомите]].<ref>{{Наведено списание|last=Kerfeld|first=Cheryl A.|last2=Sawaya|first2=Michael R.|last3=Tanaka|first3=Shiho|last4=Nguyen|first4=Chau V.|last5=Phillips|first5=Martin|last6=Beeby|first6=Morgan|last7=Yeates|first7=Todd O.|date=2005-08-05|title=Protein Structures Forming the Shell of Primitive Bacterial Organelles|url=http://science.sciencemag.org/content/309/5736/936|journal=Science|language=en|volume=309|issue=5736|pages=936–938|doi=10.1126/science.1113397|issn=0036-8075|pmid=16081736}}</ref> Дополнително, бактериите имаат мултикомпонентен [[цитоскелет]], кој ја контролира локализацијата на протеините и [[Нуклеинска киселина|нуклеинските киселини]] во цитоплазмата, а исто така учествува и во процесот на [[Клеточна делба|клеточната делба]].<ref>{{Наведено списание|last=Gitai|first=Zemer|date=2005-03-11|title=The New Bacterial Cell Biology: Moving Parts and Subcellular Architecture|url=http://www.cell.com/cell/abstract/S0092-8674(05)00193-5|journal=Cell|language=English|volume=120|issue=5|pages=577–586|doi=10.1016/j.cell.2005.02.026|issn=0092-8674}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Shih|first=Yu-Ling|last2=Rothfield|first2=Lawrence|date=2006-09-01|title=The Bacterial Cytoskeleton|url=http://mmbr.asm.org/content/70/3/729|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=70|issue=3|pages=729–754|doi=10.1128/MMBR.00017-06|issn=1092-2172|pmid=16959967}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Norris|first=Vic|last2=Blaauwen|first2=Tanneke den|last3=Cabin-Flaman|first3=Armelle|last4=Doi|first4=Roy H.|last5=Harshey|first5=Rasika|last6=Janniere|first6=Laurent|last7=Jimenez-Sanchez|first7=Alfonso|last8=Jin|first8=Ding Jun|last9=Levin|first9=Petra Anne|date=2007-03-01|title=Functional Taxonomy of Bacterial Hyperstructures|url=http://mmbr.asm.org/content/71/1/230|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=71|issue=1|pages=230–253|doi=10.1128/MMBR.00035-06|issn=1092-2172|pmid=17347523}}</ref>

Повеќето бактерии немаат јадро оградено со мембрана, а нивниот [[Ген|генетски]] материјал е единечен, циркуларен, бактериски [[хромозом]], лоциран во цитоплазмата во облик на телце со неправилна форма кое се нарекува [[нуклеоид]].<ref>{{Наведено списание|last=Thanbichler|first=Martin|last2=Wang|first2=Sherry C.|last3=Shapiro|first3=Lucy|date=2005-10-15|title=The bacterial nucleoid: A highly organized and dynamic structure|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jcb.20519/abstract|journal=Journal of Cellular Biochemistry|language=en|volume=96|issue=3|pages=506–521|doi=10.1002/jcb.20519|issn=1097-4644}}</ref> Како и сите други живи организми, бактериите поседуваат [[Рибозом|рибозоми]], кои се неопходни во процесот на [[Биосинтеза на протеини|синтезабиосинтеза на протеини]]; но структурата на бактериските рибозоми е различна од онаа кај археите и еукариотите.<ref>{{Наведено списание|last=Poehlsgaard|first=Jacob|last2=Douthwaite|first2=Stephen|date=2005/11|title=The bacterial ribosome as a target for antibiotics|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro1265|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=3|issue=11|pages=870–881|doi=10.1038/nrmicro1265|issn=1740-1534}}</ref>

Некои бактерии продуцираат интрацелуларни гранули за складирање на хранливи материи, како што се [[Гликоген|гликогенот]],<ref>{{Наведено списание|last=Yeo|first=Marcus|last2=Chater|first2=Keith|date=2005|title=The interplay of glycogen metabolism and differentiation provides an insight into the developmental biology of Streptomyces coelicolor|url=http://mic.microbiologyresearch.org/content/journal/micro/10.1099/mic.0.27428-0|journal=Microbiology|volume=151|issue=3|pages=855–861|doi=10.1099/mic.0.27428-0}}</ref> [[Полифосфат|полифосфатите]],<ref>{{Наведено списание|last=Shiba|first=T.|last2=Tsutsumi|first2=K.|last3=Ishige|first3=K.|last4=Noguchi|first4=T.|date=March 2000|title=Inorganic polyphosphate and polyphosphate kinase: their novel biological functions and applications|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10739474|journal=Biochemistry. Biokhimiia|volume=65|issue=3|pages=315–323|issn=0006-2979|pmid=10739474}}</ref> [[сулфур]]<ref>{{Наведено списание|last=Brune|first=Daniel C.|date=1995-06-01|title=Isolation and characterization of sulfur globule proteins from Chromatium vinosum and Thiocapsa roseopersicina|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00272127|journal=Archives of Microbiology|language=en|volume=163|issue=6|pages=391–399|doi=10.1007/BF00272127|issn=0302-8933}}</ref> или [[полихидроксиалканоати]].<ref>{{Наведено списание|last=Kadouri|first=Daniel|last2=Jurkevitch|first2=Edouard|last3=Okon|first3=Yaacov|last4=Castro-Sowinski|first4=Susana|date=2005-01-01|title=Ecological and Agricultural Significance of Bacterial Polyhydroxyalkanoates|url=https://doi.org/10.1080/10408410590899228|journal=Critical Reviews in Microbiology|volume=31|issue=2|pages=55–67|doi=10.1080/10408410590899228|issn=1040-841X|pmid=15986831}}</ref> Одредени бактериски групи, како што се фотосинтетските цијанобактерии, може да продуцираат интрацелуларни [[гасни везикули]] кои им помагаат да ја регулираат својата [[пловност]], што им овозможува да се движат нагоре или надоле во водената колона, ипа така да се прилагодат на разниразлични нивоа на светлински интензитет или концентрација на хранливи материи.<ref>{{Наведено списание|last=Walsby|first=A E|date=March 1994|title=Gas vesicles.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC372955/|journal=Microbiological Reviews|volume=58|issue=1|pages=94–144|issn=0146-0749|pmid=8177173}}</ref>

Над клеточната мембрана се наоѓа [[Клеточен ѕид|клеточниот ѕид]]. Бактерискиот клеточен ѕид е составен од [[Пептидогликан|пептидогликан (муреин)]], кој е изграден од [[Полисахарид|полисахаридни]] ланци кои накрсно се поврзани со [[Пептид|пептиди]] коишто содржат [[D-аминокиселини]].<ref>{{Наведено списание|last=van|first=Heijenoort, Jean|date=2001-03-01|title=Formation of the glycan chains in the synthesis of bacterial peptidoglycan|url=https://academic.oup.com/glycob/article/11/3/25R/677256|journal=Glycobiology|language=en|volume=11|issue=3|doi=10.1093/glycob/11.3.25R|issn=0959-6658}}</ref> Бактериските клеточни ѕидови се разликуваат од растителните и [[Габа|габичните]] клеточни ѕидови, кои се изградени од [[целулоза]] и [[хитин]], соодветно.<ref>{{Наведено списание|last=Koch|first=Arthur L.|date=2003-10-01|title=Bacterial Wall as Target for Attack Past, Present, and Future Research|url=http://cmr.asm.org/content/16/4/673|journal=Clinical Microbiology Reviews|language=en|volume=16|issue=4|pages=673–687|doi=10.1128/CMR.16.4.673-687.2003|issn=0893-8512|pmid=14557293}}</ref> Археите, пак, за разлика од бактериите, имаат клеточен ѕид кој се состои од друг хетерополимер, наречен [[псевдопептидогликан]]. Клеточниот ѕид е неопходен за преживување на бактериите, а [[Антибиотик|антибиотикот]] [[пеницилин]] ги убива бактериите така што инхибира еден чекор во биосинтезата на пептидогликанот.<ref>{{Наведено списание|last=Koch|first=Arthur L.|date=2003-10-01|title=Bacterial Wall as Target for Attack Past, Present, and Future Research|url=http://cmr.asm.org/content/16/4/673|journal=Clinical Microbiology Reviews|language=en|volume=16|issue=4|pages=673–687|doi=10.1128/CMR.16.4.673-687.2003|issn=0893-8512|pmid=14557293}}</ref>

Грам-позитивните бактерии поседуваат дебел клеточен ѕид кој содржи повеќе слоеви пептидогликан и [[Теихоинска киселина|теихоински киселини]]. За разлика од нив, Грам-негативните бактерии имаат релативно тенок клеточен ѕид, кој се состои од само неколку слоеви пептидогликан, врз кој имаат секундарна липидна мембрана богата со [[липополисахариди]] и [[Липопротеин|липопротеини]]. Повеќето бактериски видови имаат Грам-негативен клеточен ѕид, а само колената [[Firmicutes]] и [[Actinobacteria]] имаат Грам-позитивен клеточен ѕид.<ref>{{Наведено списание|last=Hugenholtz|first=Philip|date=2002-01-29|title=Exploring prokaryotic diversity in the genomic era|url=https://doi.org/10.1186/gb-2002-3-2-reviews0003|journal=Genome Biology|volume=3|pages=reviews0003|doi=10.1186/gb-2002-3-2-reviews0003|issn=1474-760X}}</ref> Разликите во структурата на клеточниот ѕид дава и разлика во сензитивноста спрема антибиотици, на пр. [[ванкомицин]] може да ги убие само Грам-позитивните бактерии, а не е ефикасен против Грам-негативните бактерии, како што се ''[[Haemophilus influenzae]]'' и ''[[Pseudomonas aeruginosa]].''<ref>{{Наведено списание|date=2004-10-01|title=Microbiology and drug resistance mechanisms of fully resistant pathogens|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1369527404001018|journal=Current Opinion in Microbiology|volume=7|issue=5|pages=439–444|doi=10.1016/j.mib.2004.08.007|issn=1369-5274}}</ref> Некои бактерии поседуваат структура на клеточниот ѕид која не е ниту Грам-позитивна ниту Грам-негативна. Овде спаѓаат и некои клинички важни бактерии, како што се [[Микобактерии|микобактериите]], кои имаат клеточен ѕид изграден од дебел слој на пептидогликан, слично како кај Грам-позитивните бактерии, но поседуваат и секундарен надворешен слој од [[Липид|липиди]].<ref>{{Наведено списание|last=Alderwick|first=Luke J.|last2=Harrison|first2=James|last3=Lloyd|first3=Georgina S.|last4=Birch|first4=Helen L.|date=2015-08-01|title=The Mycobacterial Cell Wall—Peptidoglycan and Arabinogalactan|url=http://perspectivesinmedicine.cshlp.org/content/5/8/a021113|journal=Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine|language=en|volume=5|issue=8|pages=a021113|doi=10.1101/cshperspect.a021113|issn=2157-1422|pmid=25818664}}</ref>

Кај многу бактерии се среќава и [[Ѕ-слој]] од ригидно аранжирани протеински молекули, кој ја покрива надворешноста на клетката.<ref>{{Наведено списание|date=1998-12-15|title=Structural Research on Surface Layers: A Focus on Stability, Surface Layer Homology Domains, and Surface Layer–Cell Wall Interactions|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1047847798940709|journal=Journal of Structural Biology|volume=124|issue=2-3|pages=276–302|doi=10.1006/jsbi.1998.4070|issn=1047-8477}}</ref> Овој слој нуди физичка и хемиска заштита на клеточната површина, а делува и како бариера за макромолекуларна дифузија. Ѕ-слоевите имаат разновидни, и најчесто слабо проучени, функции, но познато е дека делуваат како фактори на вирулентност кај ''[[Campylobacter]]'', а кај бактеријата ''[[Bacillus stearothermophilus]]'' содржат површински ензими.<ref>{{Наведено списание|last=Beveridge|first=T. J.|last2=Pouwels|first2=P. H.|last3=Sára|first3=M.|last4=Kotiranta|first4=A.|last5=Lounatmaa|first5=K.|last6=Kari|first6=K.|last7=Kerosuo|first7=E.|last8=Haapasalo|first8=M.|last9=Egelseer|first9=E. M.|date=June 1997|title=Functions of S-layers|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9276929|journal=FEMS microbiology reviews|volume=20|issue=1-2|pages=99–149|issn=0168-6445|pmid=9276929}}</ref>

[[Камшиче|Камшичињата (флагели)]] се ригидни протеински структури, околу 20 нанометри во дијаметар и до 20 микрометри во должина, кои служат за моталитет (движење) на бактеријата. Енергијата за движење на камшичето се ослободува по пат на трансфер на [[Јон|јони]] преку [[електрохемиски градиент|електрохемискиот градиент]] којшто постои низ клеточната мембрана.<ref>{{Наведено списание|date=2004-01-01|title=The Bacterial Flagellar Motor: Structure and Function of a Complex Molecular Machine|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0074769604330032|volume=233|pages=93–134|doi=10.1016/S0074-7696(04)33003-2|issn=0074-7696}}</ref>

[[Фимбрии|Фимбриите]] се тенки протеински филаменти, обично 2-10 нанометри во дијаметар и неколку микрометри во должина. Тие се распоредени по површината на клетката и наликуваат на тенки влакненца кога се набљудуваат низ [[електронски микроскоп]]. За нив се верува дека играат улога во прицврстувањето за површини или за други клетки, и се есенцијални за вирулентноста на некои бактериски патогени.<ref>{{Наведено списание|last=Beachey|first=E. H.|date=1981-03-01|title=Bacterial Adherence: Adhesin-Receptor Interactions Mediating the Attachment of Bacteria to Mucosal Surfaces|url=https://academic.oup.com/jid/article-abstract/143/3/325/863005?redirectedFrom=fulltext|journal=Journal of Infectious Diseases|language=en|volume=143|issue=3|pages=325–345|doi=10.1093/infdis/143.3.325|issn=0022-1899}}</ref> [[Пили|Пилите]] (ед. [[лат.]], pilus) се клеточни структури нешто поголеми од фимбриите, кои служат за трансфер на генетски материјал помеѓу две бактериски клетки во тек на процесот кој се нарекувана [[коњугација]].<ref>{{Наведено списание|last=Silverman|first=Philip M.|date=1997-01-01|title=Towards a structural biology of bacterial conjugation|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2958.1997.2411604.x/abstract|journal=Molecular Microbiology|language=en|volume=23|issue=3|pages=423–429|doi=10.1046/j.1365-2958.1997.2411604.x|issn=1365-2958}}</ref> Друг вид на пили служат за движење и се нарекуваат [[тип IV пили]].<ref>{{Наведено списание|last=Costa|first=Tiago R. D.|last2=Felisberto-Rodrigues|first2=Catarina|last3=Meir|first3=Amit|last4=Prevost|first4=Marie S.|last5=Redzej|first5=Adam|last6=Trokter|first6=Martina|last7=Waksman|first7=Gabriel|date=2015/06|title=Secretion systems in Gram-negative bacteria: structural and mechanistic insights|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro3456|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=13|issue=6|pages=343–359|doi=10.1038/nrmicro3456|issn=1740-1534}}</ref>

[[Гликокаликс|Гликокаликсот]] го продуцираат многу бактерии како заштитна обвивка. Тој може многу да варира во однос на структурната сложеност, од неорганизиран лигав слој составен од екстрацелуларни полимерни супстанци до високо структурирана капсула. Овие структури можат да ја штитат бактериската клетка од проголтување од страна на еукариотски клетки, како што се [[Макрофаг|макрофагите]].<ref>{{Наведено списание|last=Stokes|first=Richard W.|last2=Norris-Jones|first2=Raymond|last3=Brooks|first3=Donald E.|last4=Beveridge|first4=Terry J.|last5=Doxsee|first5=Dan|last6=Thorson|first6=Lisa M.|date=2004-10-01|title=The Glycan-Rich Outer Layer of the Cell Wall of Mycobacterium tuberculosis Acts as an Antiphagocytic Capsule Limiting the Association of the Bacterium with Macrophages|url=http://iai.asm.org/content/72/10/5676|journal=Infection and Immunity|language=en|volume=72|issue=10|pages=5676–5686|doi=10.1128/IAI.72.10.5676-5686.2004|issn=0019-9567|pmid=15385466}}</ref> Тие можат да служат и како [[Антиген|антигени]], и да се инволвирани во [[Клеточно распознавање|клеточното распознавање]] (ангангл., cell recognition), а можат да служат и како прицврстувач на клетката за површини и во формирањето на биофилмови.<ref>{{Наведено списание|date=1999-06-01|title=The capsule of Mycobacterium tuberculosis and its implications for pathogenicity|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0962847998902003|journal=Tubercle and Lung Disease|volume=79|issue=3|pages=153–169|doi=10.1054/tuld.1998.0200|issn=0962-8479}}</ref>

Одредени видови на Грам-позитивни бактерии, како што се припадниците на родовите ''[[Bacillus]]'', ''[[Клостридии|Clostridium]]'', ''[[Sporohalobacter]]'', ''[[Anaerobacter]]'', и ''[[Хелиобактерии|Heliobacterium]]'', можат да формираат високо-резистентни, дормантни структури наречени [[Ендоспора|ендоспори]].<ref>{{Наведено списание|last=Nicholson|first=Wayne L.|last2=Munakata|first2=Nobuo|last3=Horneck|first3=Gerda|last4=Melosh|first4=Henry J.|last5=Setlow|first5=Peter|date=2000-09-01|title=Resistance of Bacillus Endospores to Extreme Terrestrial and Extraterrestrial Environments|url=http://mmbr.asm.org/content/64/3/548|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=64|issue=3|pages=548–572|doi=10.1128/MMBR.64.3.548-572.2000|issn=1092-2172|pmid=10974126}}</ref> Ендоспорите се развиваат внатре во цитоплазмата, иа обично само една ендоспора се развива во секоја поединечна клетка.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=McKenney|first=Peter T.|last2=Driks|first2=Adam|last3=Eichenberger|first3=Patrick|date=2013/01|title=The Bacillus subtilis endospore: assembly and functions of the multilayered coat|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro2921|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=11|issue=1|pages=33–44|doi=10.1038/nrmicro2921|issn=1740-1534}}</ref>

Ендоспората содржи во центарот [[Нуклеинска киселина|нуклеински материјал]] и рибозоми, кои се обвиткани со заштитен слој, врз кој се развива повеќеслојна ригидна обвивка составена од пептидогликан и протеини.<ref name=":3" /> Метаболизмот внатре во ендоспората драстично се забавува, што им овозможува да преживеат екстремни физички и хемиски стресови, високи дози на [[ултравиолетово зрачење]], [[гама-зрачење]], високи и ниски [[Температура|температури]], висок [[притисок]], сушење, [[дезифициенси]] итн.<ref>{{Наведено списание|last=Nicholson|first=Wayne L.|last2=Fajardo-Cavazos|first2=Patricia|last3=Rebeil|first3=Roberto|last4=Slieman|first4=Tony A.|last5=Riesenman|first5=Paul J.|last6=Law|first6=Jocelyn F.|last7=Xue|first7=Yaming|date=2002-12-01|title=Bacterial endospores and their significance in stress resistance|url=https://link.springer.com/article/10.1023/A:1020561122764|journal=Antonie van Leeuwenhoek|language=en|volume=81|issue=1-4|pages=27–32|doi=10.1023/A:1020561122764|issn=0003-6072}}</ref> Во ваква дормантна состојба бактериите можат да преживеат милиони години,<ref>{{Наведено списание|last=Vreeland|first=Russell H.|last2=Rosenzweig|first2=William D.|last3=Powers|first3=Dennis W.|date=2000/10|title=Isolation of a 250 million-year-old halotolerant bacterium from a primary

salt crystal|url=https://www.nature.com/articles/35038060|journal=Nature|language=En|volume=407|issue=6806|pages=897–900|doi=10.1038/35038060|issn=1476-4687}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Cano|first=R. J.|last2=Borucki|first2=M. K.|date=1995-05-19|title=Revival and identification of bacterial spores in 25- to 40-million-year-old Dominican amber|url=http://science.sciencemag.org/content/268/5213/1060|journal=Science|language=en|volume=268|issue=5213|pages=1060–1064|doi=10.1126/science.7538699|issn=0036-8075|pmid=7538699}}</ref> а исто така е покажано дека можат да преживеат изложување на [[вакуум]] и радијација во вселената.<ref>{{Наведено списание|date=2005-04-01|title=The solar UV environment and bacterial spore UV resistance: considerations for Earth-to-Mars transport by natural processes and human spaceflight|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0027510704004981|journal=Mutation Research/Fundamental and Molecular Mechanisms of Mutagenesis|volume=571|issue=1-2|pages=249–264|doi=10.1016/j.mrfmmm.2004.10.012|issn=0027-5107}}</ref> Ендоспорите на некои бактериски видови можат да бидат патогени, на пр., заразувањето со [[антракс]] настанува со вдишување на ендоспорите на ''[[Bacillus anthracis]]'', а контаминацијата на длабоки убодни рани со ендоспори на ''[[Clostridium tetani]]'' предизвикува [[тетанус]].<ref>{{Наведено списание|last=Hatheway|first=C L|date=January 1990|title=Toxigenic clostridia.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC358141/|journal=Clinical Microbiology Reviews|volume=3|issue=1|pages=66–98|issn=0893-8512|pmid=2404569}}</ref>

Јаглеродниот метаболизам кај бактериите е или [[Автотроф|автотрофен]] (извор на јаглерод е [[Јаглероден диоксид|јаглерод диоксиддиоксидот]]) или [[Хетеротроф|хетеротрофен]] (извор на јаглерод се [[Органско соединение|органскиорганските соединенија]]). Типични автотрофни бактерии се [[Цијанобактерии|цијанобактериите]], [[Зелени сулфурни бактерии|зелените сулфурни бактерии]] и [[Пурпурни бактерии|пурпурните бактерии]], но, исто така, тука се вбројуваат и [[Хемолитотрофи|хемолитотрофните]] видови, како што се [[Нитрификациони бактерии|нитрификационите]] и [[Сулфур-оксидирачки бактерии|сулфур-оксидирачките бактерии]].<ref>{{Наведено списание|last=Hellingwerf|first=K. J.|last2=Crielaard|first2=W.|last3=Hoff|first3=W. D.|last4=Matthijs|first4=H. C. P.|last5=Mur|first5=L. R.|last6=Rotterdam|first6=B. J. van|date=1994-12-01|title=Photobiology of Bacteria|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00872217|journal=Antonie van Leeuwenhoek|language=en|volume=65|issue=4|pages=331–347|doi=10.1007/BF00872217|issn=0003-6072}}</ref> Енергетскиот метаболизам кај бактериите е базиран или на [[Фототроф|фототрофија]] (користење на светлинска енергија преку процесот на [[фотосинтеза]]) или на [[Хемотроф|хемотрофија]] (користење на хемиски супстанци како извор на енергија, преку нивната [[оксидација]] со [[кислород]] или други акцептори на електрони).

Понатамошната поделба е на [[Литотроф|литотрофи]], кои користат [[Неорганска хемија|неоргански]] донори на електрони, и [[Органотроф|органотрофи]], кои користат органски донори на електрони. Хемотрофните бактерии ги користат донорите на електрони во процесите на складирање на енергија (аеробна/анаеробна респирација или [[ферментација]]) и во биосинтетските реакции, додека фототрофните бактерии ги користат само во биосинтетските реакции. Респирирачките бактерии користат разни [[соединенија]] како извор на енергија, со тоа што одземаат електрони од редуцираните супстрати, а потоа ги трансферираат овие електрони на терминален акцептор на елетрони во [[Оксидо-редукциона реакција|реакција на оксидо-редукција]]. Ваквите реакции ослободуваат големо количество на енергија, кое може да биде искористено во синтезата на [[Аденозин трифосфат|аденозин трифосфат (ATP)]]. Кај аеробните организми, терминалниот акцептор на електрони е кислородот, додека кај анаеробните организми оваа улога можат да ја вршат различни неоргански соединенија, како што се [[Сулфати|сулфатсулфатот]], [[Нитрати|нитратнитратот]], јаглерод диоксиддиоксидот итн. Ова води до еколошки значајни процеси, како што се редукцијаредукцијата на сулфатите, [[Денитрификација|денитрификацијата]] и [[ацетогенеза|ацетогенезата]], соодветно.<ref>{{Наведено списание|last=Seitzinger|first=S.|last2=Harrison|first2=J. A.|last3=Böhlke|first3=J. K.|last4=Bouwman|first4=A. F.|last5=Lowrance|first5=R.|last6=Peterson|first6=B.|last7=Tobias|first7=C.|last8=Drecht|first8=G. Van|date=2006-12-01|title=Denitrification Across Landscapes and Waterscapes: A Synthesis|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1890/1051-0761(2006)016[2064:DALAWA]2.0.CO;2/abstract|journal=Ecological Applications|language=en|volume=16|issue=6|pages=2064–2090|doi=10.1890/1051-0761(2006)016[2064:DALAWA]2.0.CO;2|issn=1939-5582}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Zumft|first=W. G.|date=December 1997|title=Cell biology and molecular basis of denitrification|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9409151|journal=Microbiology and molecular biology reviews: MMBR|volume=61|issue=4|pages=533–616|issn=1092-2172|pmid=9409151}}</ref> <ref>{{Наведена книга|url=https://link.springer.com/book/10.1007/978-1-4615-1777-1|title=Acetogenesis {{!}} SpringerLink|language=en-gb|doi=10.1007/978-1-4615-1777-1}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Drake|first=Harold L.|last2=Daniel|first2=Steven L.|last3=Küsel|first3=Kirsten|last4=Matthies|first4=Carola|last5=Kuhner|first5=Carla|last6=Braus-Stromeyer|first6=Susanna|date=1997-01-01|title=Acetogenic bacteria: what are the in situ consequences of their diverse metabolic versatilities?|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/biof.5520060103/abstract|journal=BioFactors|language=en|volume=6|issue=1|pages=13–24|doi=10.1002/biof.5520060103|issn=1872-8081}}</ref>

Во услови на недостаток на акцептори на електрони, друг облик на метаболизам кај хемотрофите е [[Ферментација|ферментацијата]]. КајПри неаферментација, електроните одземени од редуцираните супстрати се трансферираат на оксидирани меѓупроизводи (интермедиери), со што се создаваат редуцирани ферментациони продукти (на пр., [[млечна киселина]], [[етанол]], [[водород]], [[бутаноинска киселина]]). Ферментацијата е возможна затоа што енергетската содржина на супстратите е поголема од онаа на продуктите, што му овозможува на организмот да синтетизира ATP во текот на овој процес.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.els.net/WileyCDA/ElsArticle/refId-a0001415.html|title=Bacterial Fermentation|work=www.els.net|language=en|accessdate=2018-01-14}}</ref> [[Факултативни анаероби|Факултативните анаероби]], пак, имаат способност да во зависност од условите на средината користат или ферментација или респирација за своите енергетски потреби.

Литотрофните бактерии се способни да користат неоргански соединенија како извор на енергија. Најчести неоргански донори на електрони се водородот, [[Јаглерод моноксид|јаглерод моноксидот]], [[Амонијак|амонијакот]] (што доведува до нитрификација),<ref>{{Наведено списание|last=Belser|first=L W|date=1979-10-01|title=Population Ecology of Nitrifying Bacteria|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.mi.33.100179.001521|journal=Annual Review of Microbiology|volume=33|issue=1|pages=309–333|doi=10.1146/annurev.mi.33.100179.001521|issn=0066-4227}}</ref> [[Железо|двовалентни железни јони]] (Fe²⁺) и други редуцирани [[Метал|метални јони]],<ref>{{Наведена книга|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-007-5561-1_7|title=Metallomics and the Cell|last=Andrews|first=Simon|last2=Norton|first2=Ian|last3=Salunkhe|first3=Arvindkumar S.|last4=Goodluck|first4=Helen|last5=Aly|first5=Wafaa S. M.|last6=Mourad-Agha|first6=Hanna|last7=Cornelis|first7=Pierre|date=2013|publisher=Springer, Dordrecht|isbn=9789400755604|series=Metal Ions in Life Sciences|pages=203–239|language=en|doi=10.1007/978-94-007-5561-1_7}}</ref> како и некои редуцирани [[Сулфур|сулфурни]] соединенија. Во некои услови, гасот [[метан]] може да се користи од страна на [[Метанотрофни бактерии|метанотрофните бактерии]] како извор на електрони и како супстрат за јаглеродниот [[анаболизам]].<ref>{{Наведено списание|last=Dalton|first=Howard|date=2005-06-29|title=The Leeuwenhoek Lecture 2000 The natural and unnatural history of methane-oxidizing bacteria|url=http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/360/1458/1207|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences|language=en|volume=360|issue=1458|pages=1207–1222|doi=10.1098/rstb.2005.1657|issn=0962-8436|pmid=16147517}}</ref> Кај аеробната фототрофија и хемолитотрофија, кислородот се користи како терминален акцептор на електрони, додека при анаеробни услови можат да се користат и други неоргански соединенија. Повеќето литотрофни бактерии се автотрофни, додека органотрофните бактерии по правило се хетеротрофни.