Нептун: Разлика помеѓу преработките

[непроверена преработка][непроверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 246:
== Месечини ==
[[Податотека:Neptune-visible.jpg|мини|Природна боја на Нептун со Протес, Лариса и Деспина, од вселенскиот телескоп Хабл]]
Нептун има 14 познати месечини.<ref name="fact" /><ref> [[Тритон]] е најголемата нептунска месечина, која содржи повеќе од 99,5% од масата во орбитата околу Нептун, и таа е единствената доволно масивна за да биде [[сфероидна]]. Тритон беше откриен од [[Вилијам Ласел]] само 17 дена по откривањето на самиот Нептун. За разлика од сите други големи планетарни месечини во Сончевиот систем, Тритон има ретроградна орбита, што покажува дека е заробен наместо да се формира; веројатно е некогаш [[џуџеста планета]] во појасот Кујпер.<ref>{{cite journal |first=Craig B. |last=Agnor |author2=Hamilton, Douglas P. |title=Neptune's capture of its moon Triton in a binary–planet gravitational encounter |journal=Nature |date=2006 |volume=441 |issue=7090 |pages=192–94 |doi=10.1038/nature04792 |pmid=16688170 |bibcode=2006Natur.441..192A}}</ref> Тоа е доволно близу до Нептун да биде заклучен во синхрона ротација, и полека спирално навнатре, поради [[плимното забрзување]]. На крајот ќе биде раскинат, за околу 3,6 милијарди години, кога ќе го достигне границата со [[Роше]].<ref>{{cite journal |first1=Christopher F. |last1=Chyba |last2=Jankowski |first2=D.G. |last3=Nicholson |first3=P.D. |title=Tidal evolution in the Neptune-Triton system |journal=Astronomy and Astrophysics |date=1989 |volume=219 |issue=1–2 |pages=L23–L26 |bibcode=1989A&A...219L..23C }}</ref> Во 1989 година, Тритон беше најстудениот објект кој сеуште не бил измерен во Сончевиот систем,<ref>{{cite news |last=Wilford |first=John N. |work=The New York Times |date=29 August 1989 |title=Triton May Be Coldest Spot in Solar System |url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE4DC1138F93AA1575BC0A96F948260 |accessdate=29 February 2008}}</ref> with estimated temperatures of {{convert|38|K|C|0}}.<ref>{{cite journal |author=Nelson, R.M. |display-authors=4 |author2=Smythe, W.D. |author3=Wallis, B.D. |author4=Horn, L.J. |author5=Lane, A.L. |author6=Mayo, M.J. |title=Temperature and Thermal Emissivity of the Surface of Neptune's Satellite Triton |journal=Science |date=1990 |volume=250 |issue=4979 |pages=429–31 |doi=10.1126/science.250.4979.429 |pmid=17793020 |bibcode=1990Sci...250..429N}}</ref> со проценети температури од 38 K (-235 ° C).
 
 
[[Податотека:Proteus (Voyager 2).jpg|лево|мини|199x199пкс|Месечина Протеус]]
 
Од јули до септември 1989 година, Војаџер 2 открил шест месечини од Нептун.<ref name=science4936-2>{{cite journal |last=Stone |first=E.C. |author2=Miner, E.D. |title=The Voyager 2 Encounter with the Neptunian System |journal=Science |date=1989 |volume=246 |issue=4936 |pages=1417–21 |doi=10.1126/science.246.4936.1417 |pmid=17755996 |bibcode=1989Sci...246.1417S}}</ref> Од нив, [[Протеиус|протеус]] со неправилни облици е забележлив за тоа да биде толку голем колку што телото на неговата густина може да биде без да биде влечено во сферична форма од сопствената гравитација.<ref name=Brown>{{cite web |url=http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/dwarfplanets/ |title=The Dwarf Planets |first=Michael E. |last=Brown |authorlink=Michael E. Brown |publisher=California Institute of Technology, Department of Geological Sciences |accessdate=9 February 2008}}</ref> Иако втората најголема нептунска месечина, таа е само 0,25% од масата на Тритон. Најоддалечените четири месечини на Нептун - [[Најад]], [[Таласа]], [[Деспина]] и [[Галатеа]]-орбита доволно блиски за да бидат во прстените на Нептун. Следната точка, Лариса, првично беше откриена во 1981 година, кога ја окупираше ѕвездата. Оваа оклузија била припишана на прстенести лаци, но кога Војаџер 2 го забележал Нептун во 1989 година, Лариса била пронајдена дека ја предизвикала. Пет нови неправилни месечини откриени помеѓу 2002 и 2003 беа објавени во 2004 година.<ref Нова месечина, а сепак најмалата, Нептун XIV, беше пронајдена во 2013 година. Бидејќи Нептун бил римскиот бог на морето, месечините на Нептун биле именувани по помали морски богови.name="HolmanKavelaarsGrav2004">
{{cite journal |doi=10.1038/nature02832 |last1=Holman |first1=M.J. |authorlink=Matthew J. Holman |last2=Kavelaars |first2=J.J. |authorlink2=John J. Kavelaars |last3=Grav |first3=T. |display-authors=3 |year=2004 |last4=Gladman |first4=B.J. |authorlink4=Brett J. Gladman |last5=Fraser |first5=W.C. |last6=Milisavljevic |first6=D. |last7=Nicholson |first7=P.D. |last8=Burns |first8=J.A. |last9=Carruba |first9=V. |title=Discovery of five irregular moons of Neptune |journal=Nature |volume=430 |issue=7002 |pages=865–67 |pmid=15318214 |pmc= |bibcode=2004Natur.430..865H |url=https://www.cfa.harvard.edu/~mholman/nature_final.pdf |format=PDF |accessdate=24 October 2011 |ref=harv}}
</ref><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3578210.stm |title=Five new moons for planet Neptune |date=18 August 2004 |publisher=BBC News |accessdate=6 August 2007}}</ref> Нова месечина, а сепак најмалата, Нептун XIV, беше пронајдена во 2013 година. Бидејќи Нептун бил римскиот бог на морето, месечините на Нептун биле именувани по помали морски богови.<ref name=USGS/>
 
 
=== Планетарни прстени ===
[[Податотека:Neptunerings.jpg|мини|Прстени околу Нептун]]
Нептун има [[планетен прстен]] систем, иако еден многу помалку значителен од оној на [[Сатурн (планета)|Сатурн]]. Прстените може да се состојат од мраз честички обложени со силикати или материјал заснован на јаглерод, кој најверојатно им дава црвеникава боја.<ref>{{cite book |last=Cruikshank |first=Dale P. |title=Neptune and Triton |publisher=[[University of Arizona Press]] |date=1996 |isbn=978-0-8165-1525-7 |pages=703–804}}</ref> Трите главни прстени се тесниот Адамс прстен, 63.000 километри од центарот на Нептун, прстенот Ле Вериер, на 53.000 км, и поширокиот, послаб Галеонски прстен, на 42.000 км. Слабото надворешно проширување на прстенот "Ле-вериер" се вика Ласел; тоа е ограничено на неговата надворешна раб од Arago Ring на 57.000 км<ref>{{cite web |last=Blue |first=Jennifer |date=8 December 2004 |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Rings |title=Nomenclature Ring and Ring Gap Nomenclature |website=Gazetteer of Planetary Nomenclature |publisher=USGS |accessdate=28 February 2008}}</ref>
 
Првиот од овие планетарни прстени беше откриен во 1968 година од страна на тим предводен од [[Едвард Гвинан]].<ref name=ring1>{{cite news |last=Wilford |first=John N. |date=10 June 1982 |title=Data Shows 2 Rings Circling Neptune |work=The New York Times |url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?sec=technology&res=950DE3D71F38F933A25755C0A964948260&n=Top/News/Science/Topics/Space |accessdate=29 February 2008}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Guinan |first1=E.F. |last2=Harris |first2=C.C. |last3=Maloney |first3=F.P. |title=Evidence for a Ring System of Neptune |journal=Bulletin of the American Astronomical Society |date=1982 |volume=14 |page=658 |bibcode=1982BAAS...14..658G}}</ref> Во раните 1980-ти, анализата на овие податоци, заедно со поновите набљудувања, доведе до хипотеза дека овој прстен може да биде нецелосен.<ref>{{cite journal |last=Goldreich |first=P. |author2=Tremaine, S. |author3=Borderies, N.E.F. |title=Towards a theory for Neptune's arc rings |journal=Astronomical Journal |date=1986 |volume=92 |pages=490–94 |bibcode=1986AJ.....92..490G |doi=10.1086/114178}}</ref> Доказите дека прстените можеле да имаат јазови прво се појавија за време на [[ѕвезденото окултирање]] во 1984 година, кога прстените ја затегнале ѕвездата на потопување, но не и на излив.<ref name="Nicholson90">{{cite journal |author=Nicholson, P.D. |display-authors=etal |title=Five Stellar Occultations by Neptune: Further Observations of Ring Arcs |journal=Icarus |date=1990 |volume=87 |issue=1 |pages=1–39 |bibcode=1990Icar...87....1N |doi=10.1016/0019-1035(90)90020-A}}</ref> Сликите од Војаџер 2 во 1989 година го решија проблемот со прикажување на неколку слаби прстени.
 
Најоддалечениот прстен, Адамс, содржи пет истакнати лакови сега именувани Храброст, Либерте, Егалите 1, Егалите 2 и Фратернита (Храброст, слобода, еднаквост и братство).<ref>{{cite book |first=Arthur N. |last=Cox |date=2001 |title=Allen's Astrophysical Quantities |publisher=Springer |isbn=978-0-387-98746-0|title-link=Clabon Allen }}</ref> Постоењето на лаци е тешко да се објасни, бидејќи законите на движење ќе предвидат дека лаците би се прошириле во униформиран прстен во кратки временски рокови. Астрономите сега проценуваат дека лаците се кораблираат во нивната сегашна форма со гравитационите ефекти на [[Галатеа]], месечина само внатре од прстенот.<ref>{{cite web |last=Munsell |first=Kirk |date=13 November 2007 |author2=Smith, Harman |author3=Harvey, Samantha |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=Rings |title=Planets: Neptune: Rings |website=Solar System Exploration |publisher=NASA |accessdate=29 February 2008}}</ref><ref>{{cite journal |last=Salo |first=Heikki |author2=Hänninen, Jyrki |title=Neptune's Partial Rings: Action of Galatea on Self-Gravitating Arc Particles |journal=Science |date=1998 |volume=282 |issue=5391 |pages=1102–04 |doi=10.1126/science.282.5391.1102 |pmid=9804544 |bibcode=1998Sci...282.1102S}}</ref>
 
== Набљудување ==
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Нептун