Карпошово востание: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
|||
Ред 27:
}}
{{Османлиско-македонски војни и востанија}}
'''Карпошово востание''' — вооружено [[востание]] дигнато во [[1689]] г. на територијата на [[Македонија]]. Востанието го носи името по својот водач [[Карпош]]. Непосреден повод и охрабрување за подигање на востанието дала големата Австро-турска војна, а неговите корени лежеле во незавидната економско-општествена и политичка положба на [[
Во чест на востанието бил наречен [[Филип II (плоштад)|плоштадот „Карпошово востание“]] на почетокот на [[Стара скопска чаршија|Старата чаршија]] во [[Скопје]]. Од 2013 г. плоштадот го носи името „[[Филип II (плоштад)|Филип II]]“.И така завршува ова востание.
== Продирање на австриска војска во Македонија ==
Ред 42:
{{Историја на Македонија}}
Во годините на Австро-турската војна дошло до нагло влошување на [[Стопанство|економската]] и [[Политика|политичката]] положба на [[Македонци|населението]] во земјата. Даночниот притисок, несигурноста и насилствата зеле дотогаш невидени размери. Воените операции ја гонеле државата да го засили принудниот откуп на [[Житни култури|житата]], [[фураж]]от, [[добиток]]от, [[
Воената катастрофа и хаотичната внатрешна положба во [[Отоманска империја|Османската империја]] создале погодни услови за широк замав на [[ајдутство]]то во сите делови од Македонија, а особено во [[Мариово|Мариовско]], Битолско, Тиквешко, Велешко, Штипско, во [[Доспат Плаина]] во северното гранично подрачје. Во таквата атмосфера, ненадејниот продор на австриската војска имал посебно дејство врз расположбата на македонскиот народ. Кон средината на [[октомври]] [[1689]], во севериостичниот дел на Македонија, на просторот помеѓу [[Ќустендил]] и Скопје избувнало востание, на чело со познатиот ајдутски [[арамбаша]] [[Карпош]]. Главно упориште на слободната востаничка територија станала Крива Паланка, која и пред тоа била ослободно турско утврдување, изградена во 1636 година. Тука на востаниците им паднале в раце шест топови. Освен тоа, востаниците изградиле и сосем ново утврдување кај [[Куманово]]. Не е исклучено тие да биле во врска и да содејствувале со австриските одреди, особено во времето на нивниот продор во Македонија. Современите турски [[
== Пораз и последици од востанието ==
[[Податотека:Karposh_memory_table_Skopje.JPG|thumb|left|250px|Плоча на Камен Мост во Скопје, во спомен на Карпош|врска=%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Karposh_memory_table_Skopje.JPG]]
[[Податотека:Naredba za ubistvo na Karpos.jpg|мини|лево|Наредба за убиството на Карпош|врска=%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Naredba_za_ubistvo_na_Karpos.jpg]]
Набргу дошло да пресврт на воено-политичката ситуација на [[Балкан]]от, што имало пресудна улога за натамошната судбина на востанието. Османлиите презеле енергични чекори за стабилизација на ситуацијата во земјата и заполнале подготовките за напад против македонските востаници и австриската војска. На помош на турските војски им пристигнал [[крим]]скиот хан [[Селим Гирај]] со своите борбени и жестоки [[
Македонскиот [[селанец]] скапо го платил својот обид за ослободување. За мнозина единствен спас било бегањето далеку на север, зад [[Сава]] и [[Дунав]]. Дел од нив подоцна преминале дури и во [[Русија]], создавајќи таму свои војнички колонии и одделен „[[Македонски полк]]“, кој дејствувал во состав на регуларната руска војска. Во запустените предели од [[северозападна Македонија]] започнало масовно населување на [[Македонски Албанци|албанско население]].
Ред 56:
== Манифест и заштитни писма од Леополд I ==
[[Податотека:Leopold I-pismo.jpg|мини|десно|250п|Заштитно писмо за Македонците од светоримскиот цар Леополд I|врска=%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Leopold_I-pismo.jpg]]
На [[6 април]] [[1690]] година, [[Цар на Светото Римско Царство|царот на Светото Римско Царство]] [[Леополд I (Свето Римско Царство)|Леополд I]] (1657-1705) издал [[манифест]], со кој ги повикува „''сите народи кои по сета [[Албанија]], [[Србија]], [[Мизија]], [[Бугарија]], [[Силистрија]], [[Илирија]], [[Република Македонија|Македонија]], [[Расија]] живеат, да им се придружат на Австријците и против Турција на оружје да се дигнат''“. Речиси истовремено, на [[26 април]] [[1690]], Леополд издал и едно писмо со кое го земал под заштита [[
== Поврзано ==
|