Никола Вапцаров: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
→‎Книжевна дејност: дополнување
дополнување
Ред 13:
}}
 
'''Никола Јонков Вапцаров''' ([[7 декември]] [[1909]] - [[23 јули]] [[1942]]) — [[Македонец|македонски]]бугарски<ref>[http://www.utrinski.mk/default.asp?ItemID=886C7532A734EA48B8B5FEEF928402ED Виктор Цветаноски, „Македонците крем на бугарското општество (13“)]</ref> писател и [[комунист]] од македонско потекло, роден во [[Банско (град)|Банско]], [[Пиринска Македонија]] (денес [[Бугарија]]).<ref>[http://focus-news.net/?id=n1301207 Елена Вапцарова в писмо от 1968 г.: Родината за Вапцаров е България, 20 ноември 2009, Агенция "Фокус"]</ref> БилВапцаров бил член на [[Сојуз на бугарските писатели|Сојузот на бугарските писатели]]., Посмртноа епосмртно бил добитник на почесната [[Меѓународна награда за мир]], во [[1952]] година.
 
Вапцаров бил најсилен поетски талент меѓу [[Македонци]]те кои твореле на други јазици, освен на [[македонски]]от. Неговата единствена стихозбирка со наслов „Моторни пѣсни“ содржи 20 песни, напишани на [[бугарски јазик]].<ref>Никола Йонков. "Моторни пѣсни", София, 1940.</ref> Нему му е доделеноприпаѓа едно од видните места во [[бугарска литература|бугарската литература]], иако тој самиот и во животот и преку својата поезија недвосмислено изјавувал дека е Македонец и дека ништо друго не би можел да биде, и покрај тоа што создавал на [[бугарски јазик]]. Неговата поезија е изразито патриотска, социјална, револуционерна и хуманистичка.<ref>Георги Сталев, ''Литература на македонскиот јазик'', Просветно Дело, Скопје, 1995, стр. 153.</ref>
 
== Биографија ==
 
Вапцаров е роден во [[Банско (град)|Банско]] во [[Пиринска Македонија]], на 7 декември [[1909]] година, како прво дете на Иван (Јонко) Вапцаров и Елена Везјова, двајцата [[Македонци]] од [[Протестантство во Македонија|протестантска]] ([[Евангелистичка црква|евангелистичка]]) вероисповест. Татко му, Иван (Јонко) Вапцаров, учествувал во револуционерното движење за ослободување на Македонија од турското ропство: најпрвин во Илинденското востание, потоа во изгонувањето на Турците во 1912 година, а потоа бил вклучен во братоубиствените борби меѓу одделните фракции на македонските револуционери. Мајката на Никола Вапцаров имала неколкугодишно образование во американскиот колеџ во [[Самоков (Бугарија)|Самоков]], а потоа, извесно време работела како учителка во Македонија при што и таа се вклучила во борбата за ослободување на Македонија. Во раното детство, Никола Вапцаров бил воспитуван најпрвин во во духот на [[Библија|библиските]] приказни, а потоа и во духот на [[љубов]]та кон книгата и кон татковината. За тоа сведочи и една случка која ја раскажува неговата мајка во нејзините спомени: еднаш, додека патувале во Добриниште, по патот сретнале Срби-заробеници, а малиот Никола ги гледал со сожалување. Кога баба му Милана му објаснила дека тие се заробени Срби, Никола ветил дека ќе стане силен, ќе ги ослободи заробениците.<ref>Гане Тодоровски, „Животот и делото на Никола Јонков Вапцаров“, во: Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 7-10.</ref> <ref>Георги Сталев, ''Литература на македонскиот јазик'', Просветно Дело, Скопје, 1995, стр. 153.</ref>
Вапцаров е роден во [[Банско (град)|Банско]] во [[Пиринска Македонија]] во [[1909]] година, во семејство кое било посветено на македонското ослободително движење. Неговата мајка била [[учител]]ка и со самите нејзини контакти со месното население се вклучила во ослободувањето на Македонија.<ref>Георги Сталев, ''Литература на македонскиот јазик'', Просветно Дело, Скопје, 1995, стр. 153.</ref> Вапцаров завршил основно [[училиште]] и шести клас [[гимназија]] во [[Разлог]]. Тогаш го прекинал образованието во гимназијата и се запишал во Морнарско-машинското училиште во [[Варна]], каде се сретнал со [[Марксизам|марксистичко-ленинистички]] кружок и станал негов активист. Таму го објавил своето прво поетско дело - стихотворбата „Кон светли идеали“. По завршувањето на школувањето, во [[1932]] година, Вапцаров станал [[машински техничар]], отпрвин на еден [[Брод (пловило)|брод]] со кој патувал по северниот брег на [[Африка]]. Поради ограничената комуникација со луѓето, тој ја напуштил службата и се вработил во селото [[Кочериново]] како техничар во фабрика за [[хартија]] и мукава. Во [[1933]] година бил тепан од страна на функционери на [[ВМРО]] поради неговите политички дејствувања. Малку подоцна, на патот од [[Благоевград|Горна Џумаја]] за Кочериново бил извршен неуспешен атентат врз него, поради што Вапцаров напишал писмо до [[Ванчо Михајлов]], прашувајќи го зашто сакаат да го убијат. Овој настан подоцна го инспирирала да ја напише стихотворбата „Песна“.
 
Вапцаров е роден во [[Банско (град)|Банско]] во [[Пиринска Македонија]] во [[1909]] година, во семејство кое било посветено на македонското ослободително движење. Неговата мајка била [[учител]]ка и со самите нејзини контакти со месното население се вклучила во ослободувањето на Македонија.<ref>Георги Сталев, ''Литература на македонскиот јазик'', Просветно Дело, Скопје, 1995, стр. 153.</ref> Вапцаров завршил основно [[училиште]] и шести клас [[гимназија]] во [[Разлог]]. Тогаш го прекинал образованието во гимназијата и се запишал во Морнарско-машинското училиште во [[Варна]], каде се сретнал со [[Марксизам|марксистичко-ленинистички]] кружок и станал негов активист. Таму го објавил своето прво поетско дело - стихотворбата „Кон светли идеали“. По завршувањето на школувањето, во [[1932]] година, Вапцаров станал [[машински техничар]], отпрвин на еден [[Брод (пловило)|брод]] со кој патувал по северниот брег на [[Африка]]. Поради ограничената комуникација со луѓето, тој ја напуштил службата и се вработил во селото [[Кочериново]] како техничар во фабрика за [[хартија]] и мукава. Во [[1933]] година бил тепан од страна на функционери на [[ВМРО]] поради неговите политички дејствувања. Малку подоцна, на патот од [[Благоевград|Горна Џумаја]] за Кочериново бил извршен неуспешен атентат врз него, поради што Вапцаров напишал писмо до [[Ванчо Михајлов]], прашувајќи го зашто сакаат да го убијат. Овој настан подоцна го инспирирала да ја напише стихотворбата „Песна“.
 
Поради членството во Бугарската комунистичка партија, Вапцаров паднал во немилост на профашистичите реакционерни сили во Бугарија. Најпрвин, во [[1933]] година, тој бил тепан од страна на функционери на [[ВМРО]] поради неговите политички дејствувања. Според сведоштвото на [[Георги Караславов]] искажано во „Средби и разговори со Никола Вапцаров“ (Софија, 1961), припадниците на [[ВМРО (појаснување)|ВМРО]] на [[Иван Михајлов]] извршиле неуспешен [[атентат]] врз Вапцаров на патот меѓу [[Горна Џумаја]] и [[Бараково]], кога „непознати“ лица пукале во Вапцаров, но не успеале да го погодат. Најпрвин, Караславов сметал дека причината за атентатот била тоа што Јонко Вапцаров бил „протогеровист“ и противник на михаиловистите или пак можеби поради тоаш што Никола му помагала на својто татко. Меѓутоа, самиот Никола Вапцаров му кажал дека обидот за убиството бил поради неговата [[комунист]]ичка активност во [[фабрика]]та во која што работел.<ref>Гане Тодоровски, „Животот и делото на Никола Јонков Вапцаров“, во: Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 11-12.</ref> По неуспешниот атентат врз него, Вапцаров напишал писмо до [[Ванчо Михајлов]], прашувајќи го зашто сакаат да го убијат, а овој настан подоцна го инспирирала да ја напише стихотворбата „Песна“.
 
Поради тоа што како марксист-ленинист ја пропагирал идејата за класен преврат, бугарските власти почнале да го притвораат, распрашуваат и малтретираат. Освен проблемите со бугарската власт, Вапцаров добил [[отказ]] од [[фабрика]]та каде работел, по што променил неколку работи и повеќе пати добивал откази. Така, тој работел како машинист во парна мелница, а потоа како ложач во [[локомотива]]. Неговите промени на работа потрајале подолго време. Со секоја акција на бугарската [[полиција]] против него, кај Вапцаров се разгорувала реакцијата против постојниот [[Капитализам|капиталистичко]]-[[Фашизам|фашистички]] систем.
Ред 33 ⟶ 37:
Никола Иванов Вапцаров. Централен затвор”.
 
И покрај тоа, на 23 јули 1942, македонските писатели Никола Вапцаров и [[Антон Попов]], заедно со четворица други бугарски [[комунисти]], биле стрелани во дворот на една софиска касарна од страна на бугарските власти. Осврнувајќи се на судењето на нејзиниот син, мајка му на Никола Вапцаров во своите „Спомени за мојот син“, објавени во [[Софија]], во 1960 година, запишала: „Нема [[бог]], не може да има. Ако имаше, тој ќе ме слушнеше. Јас толку од срце се молев да ми го спаси синот, мојот син, кој се бореше за среќата на народот, но тој не ме слушна. Или пак, ако го има, тој е ѕвер... Го уништив во своето срце бога, но најдов во зборовите на Никола повеќе вистина: 'Ако треба, и ти ќе умреш за таа идеја' - така ми рече тој. И тие негови зборови за мене станаа смисла на животот.<ref>Гане Тодоровски, „Животот и делото на Никола Јонков Вапцаров“, во: Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 9-10.</ref>
 
По промената на односот на БКП кон македонското прашање, комунистичката власт во Бугарија се обидела да го искористи талентираниот писател за зацврстување на сопствениот авторитет, при што во [[1963]] година бил изработен фалсификат на еден партиски протокол за божемното членство на Никола Вапцаров во партиската организација на БКП во селото [[Стоб]].<ref>http://www.epochtimes-bg.com/2008-03/2008-12-22_08.html</ref>