Википедија

Египетски календар: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 6:
Древниот '''Египетски календар''' бил сончев календар со 365 дена во годиата.Годината се состоела од три сезони кои имале 120 денови, плус и интеркален месец од 5 епагоменски денови кои се третираат како надвор од годината.Секоја сезона е поделена на четири месеци од 30 дена.Овие дванаесет месеци на почетокот биле првично нумерирани во рамките на секоја сезона, но исто така  биле познати по имињата на нивните главни фестивали. Секој месец бил поделен на три 10-дневните периоди познати како декани или децении. Се тврди дека во текот на Деветнаесетата Династија и на Дваесетата Династија последните два дена од секој декан биле обично  третирани како еден вид на викенд за кралските занаетчии со слободен ден од работа.
 
Бидејќи оваа календарска година беше речиси една четвртина од ден пократка од сончевата година, Египетскиот календар губи околу еден ден на секои четири години во однос со [[Грегоријански календар|Грегоријанскиот календар]].   Затоа понекогаш е нарекуван како скитничка година ({{lang-la|annus vagus}} annus vagus{{lang-la|annus vagus}}), како и неговите месеци што ротирааат околу еден ден преку сончевата година на секои 4 години. Уредбата на Птолемеј III од Канапус се обиде да го исправи ова, преку воведување на шестиот епигоменски ден на секои четири години, но предлогот беше одбиен од страна на Египетските свештеници и луѓето и беше напуштен до основањето на Александрискиот или Коптски календар од Август.Воведувањето на прескокнатиот[[29 февруари| ден]] во Египетскиот календар го направи еквивалентен на реформираниот [[Јулијански календар|Јулијанскиот календар]], иако со проширувањето продолжува да се разликува од [[Грегоријански календар|Грегоријанскиот календар]] на крајот на повеќето векови.
 
Овој '''граѓански календар''' се кандидира истовремено со Египетскиот лунарен календар кој бил користен за некои верски обреди и фестивали. Некои Египтолози го опишале како луни-соларен, со интеркалниот месец наводно се додаваат на секои две или три години за да ја задржи својата конзистентност со соларната година, но нема докази за таква интеркалација пред 4-от век п.н.е.
Ред 13:
 
=== Праисторија ===
[[Податотека:WEBSTER(1830)_2.011_OVERFLOW_OF_THE_NILE._VIEWFROM_THE_PYRAMIDS,_LOOKING_TOWARDS_CAIRO.jpg|десно|мини|200x200пкс|НилПоплава поплавана Нил во [[Каиро]] {{c.|1830}} околу 1830 година.]]
<ref />
 
* Поплава (Антички Египет{{lang-egy|[[wikt:ꜣḫt|Ꜣḫt]]}} понекогаш anglicizedанглинизирано како ''Ахет''),
* Појава (понекогаш anglicizedанглинизирано како ''Перет''), и
* Незастапената вода или Жетвата (понекогаш anglicizedанглинизирано како ''Шему'').
 
Првиот траел од  Јунијуни до Септемврисептември, вториот од околу Октомвриоктомври до Јануаријануари, а последниот од околу Февруарифевруари до Мајмај. Во почетокот на владеењето на Дјер (<abbr style="counter-reset: mw-Ref 4;" href="./Egyptian_calendar#cite_note-teacosy-4">в. 3000</abbr><abbr> п.н.е.</abbr> Династијата I), годишните евиденции се чуваат на високиот потоп кој е висоководна марка.Нејгебауер истакнал дека година од 365-дена може да се утврди просечно за неколку децении на точни согледувања од поплавата на Нил без каква било потреба за астрономски набљудувања,{{Sfnp}} иако големата  нередовност на поплавата од година во година{{efn|In the 30 years prior to the completion of the [[Aswan Low Dam]] in 1902, the period between Egypt's "annual" floods varied from 335 to 415 days,<ref name=flinty/> with the first rise starting as early as 15 April and as late as 23 June.{{sfnp|Parker|1950|p=32}}}} и тешкотијата на одржување точни и правилни Нилометри и е рекорд во праисториски Египет кој предизвикува и други научници да се сомневаат дека тоа биле основите за настанокот за Египетскиот календар.<ref />{{Sfnp}}
 
=== Лунарен календар ===
[[Податотека:2017_Lunar_Calendar.png|десно|мини|200x200пкс| Лунарен календар за 2017]]
Паркер и другите тврдат за неговиот развој во набљудување и потоа го пресметал луни-соларниот календар{{Sfnp}} кој го користел 30-ден од интеркалниот месец на секои две до три години за да се приспособи на загубата на лунарната година од околу 11 дена во годината во однос на сончевата година и да го одржи сместувањето од хеликанското изгревање на [[Сириус]] во рамките на својот дванаесетти месец.{{Sfnp}} Нема докази за таков еден месец, сепак, постои во сегашниот историски рекорд.{{Sfnp}}<ref /><ref />
 
Денот на лунарниот месец е познат кај Египќаните како "храмот месец".{{Sfnp}} Тие се поединечно именувани и да се славни како фази во животот од месечевиот бог,  [[Тот|Thoth]] во Срединството Царство или [[Консу|Khonsu]] во PtolemaicПтоломејската ера: "Тој... е замислен... на ''Psḏntyw''; тој е роден на ''Ꜣbd''; тој расте старии старее по ''Smdt''".{{Sfnp}}<center class="" style="">
{| class="wikitable"
|+'''DaysДенови ofна theлунарниот lunar monthмесец'''{{Sfnp}}{{efn|For further variations, see [[Heinrich Brugsch|Brugsch]].<ref>{{citation |last=Brugsch |first=Heinrich |authorlink=Heinrich Brugsch |title=Thesaurus Inscriptionum Aegyptiacarum |location=Leipzig |date=1883 |pp=46–48 }}.</ref>}}
! rowspan="2" |DayДен
! colspan="3" |NameИме
|-
! colspan="2" |EgyptianЕгипетски
!Значење (ако е познато)
!Meaning (if known)
|-
| align="center" |1
| align="center" |<hiero>N10-G4-W3</hiero><small><span></span></small>{{efn|Variant representations of the day of the new moon include <small><hiero>N10:N35-G4-W3</hiero></small>, <small><hiero>N10:N35-W3</hiero></small>,{{sfnp|Parker|1950|p=11}} <small><hiero>N9-G4-W3</hiero></small>,{{sfnp|Vygus|2015|p=1231}} <small><hiero>N9:N35-G4-W3:N5</hiero></small>, <small><hiero>N9:N35-G4-X4</hiero></small>, <small><hiero>N9:N35-W3</hiero></small>, <small><hiero>N9:N35-W3:N5</hiero></small>, <small><hiero>N9:N35-X1-G4-W3</hiero></small>, <small><hiero>N9:N35-X1:Z4-G4-W3:N5</hiero></small>, <small><hiero>N9:N35-X1:Z5-W3:N5</hiero></small>,{{sfnp|Vygus|2015|p=1232}} <small><hiero>Q3:O34-D46:N35-N10</hiero></small>,{{sfnp|Vygus|2015|p=1668}} <small><hiero>D1:Z1-N11:N14-W3</hiero></small>, and <small><hiero>D1:Z1-M6-X1:Z1</hiero></small>;{{sfnp|Vygus|2015|p=33}} <small><hiero>D12*X1:N35-G4-W3</hiero></small>,{{sfnp|Parker|1950|p=12}} and <small><hiero>Z2:Z2:Z2-W3:N35</hiero></small> in the Middle Kingdom; and <small><hiero>Z2:Z2:Z2-W24:X1-G4-W3:N5</hiero></small> in later inscriptions.{{sfnp|Parker|1950|p=13}}}}
|''Psḏtyw''{{efn|In later sources, ''Psḏntyw''.{{sfnp|Parker|1950|p=11}}}}
|LiteralНе meaningе unknownпознато butбуквалното possiblyзначење, relatedно toсе theпретпоставува дека е во врска со [[Енеада|Ennead]]; theденот day of theна [[Млада месечина|New Moon]].
|-
| align="center" |2
| align="center" |<hiero>D1-N11:N14</hiero><small><span></span></small>{{efn|Variant representations of the day of the first crescent moon include <small><hiero>N11:N14</hiero></small>, <small><hiero>N11:N14-D46:W3</hiero></small>,{{sfnp|Parker|1950|p=11}} <small><hiero>D1:Z1-N11:N14-W3</hiero></small>,{{sfnp|Vygus|2015|p=33}} <small><hiero>D1-N11-N5</hiero></small> (properly N11A with the moon turned 90° clockwise),{{sfnp|Vygus|2015|p=27}} and <small><hiero>D1:Q3-M17-M17-M17-G1-D46:X1-N5-Z1:Z1:Z1</hiero></small>.{{sfnp|Vygus|2015|p=28}}}}
|''Tp Ꜣbd''<br />''Ꜣbd''
|"Beginning„Почеток theна Month"месецот“ orили "The Month"„Месецот“; theпочеток beginning of theна [[Месечеви мени|CrescentМесечевите Moonмени]].
|-
| align="center" |3
| align="center" |<hiero>F31-Q3:D21-W3</hiero>
|''Mspr''
|„Пристигнување“
|"Arrival"
|-
| align="center" |4
| align="center" |<hiero>O1:D21-X1-S29-G17-W3</hiero>
|''Prt Sm''
|„Одење напред на ''См''", свештеник
|"The Going Forth of the ''Sm''", a kind of priest
|-
| align="center" |5
| align="center" |<hiero>Aa1:X1-D2:Z1-R2-W3</hiero>
|''I͗ḫt Ḥr Ḫꜣwt''
|„Понуди за Алтар“
|"Offerings upon the Altar"
|-
| align="center" |6
| align="center" |<hiero>S29-T22-N35:X1-Z2:Z2-W3</hiero><small><span></span></small>{{efn|Variant representations of the 6th day of the lunar month include <small><hiero>Z2:Z2-N35:X1-W3</hiero></small>,{{sfnp|Parker|1950|p=12}} <small><hiero>S29-T22-N35:X1-Z2:Z2-X2*W22:X6</hiero></small>, <small><hiero>S29-T22-N35:X1-Z2:Z2-X2*W22:Z8</hiero></small>,{{sfnp|Vygus|2015|p=1885}} <small><hiero>T22-N35:X1-X2*W22:X4-Z1:Z1:Z1</hiero></small>,{{sfnp|Vygus|2015|p=1997}} <small><hiero>Z2:Z2:N35-X1:W3</hiero></small>, <small><hiero>Z2:Z2:N35:X1-W4</hiero></small>, and <small><hiero>Z1-Z1-Z1-Z1-Z1-Z1-N35:X1-W4</hiero></small>.{{sfnp|Vygus|2015|p=2464}}}}
|''Snt''
|„Шестиот“
|"The Sixth"
|-
| align="center" |7
| align="center" |<hiero>D46:N35-M17-X1-W3</hiero><small><span></span></small>{{efn|Variant representations of the 1st-quarter day include <small><hiero>D46:N35-M17-X1:V11-W3:N5</hiero></small> and <small><hiero>D46:N35-M17-X1-W3:N5</hiero></small>.{{sfnp|Vygus|2015|p=277}}}}
|''Dnı͗t''
|„Делумно“;
|"Partial"; the first-quarter day.
|-
| align="center" |8
Ред 108 ⟶ 107:
| align="center" |<hiero>D1-N13</hiero><small><span></span></small>{{efn|Variant representations of the day of the full moon include <small><hiero>N13-X1:W3</hiero></small>, <small><hiero>N13-V20:Z1*Z1*Z1*Z1*Z1-N35:X1-W3</hiero></small>,{{sfnp|Parker|1950|p=11}} <small><hiero>D1-N13-W3</hiero></small>, <small><hiero>D1-N33:V20-Z1:Z9</hiero></small>, {{sfnp|Vygus|2015|p=27}} <small><hiero>N13</hiero></small>, and <small><hiero>N13-N35:X1-W3</hiero></small>.{{sfnp|Vygus|2015|p=1235}}}}
|''Smdt''<br />''Tp Smdt''
|Не се знае значењето; денот на Полна месечина.
|Literal meaning uncertain; the day of the Full Moon.
|-
| align="center" |16
| align="center" |<hiero>F31-Q3:D21-Z1*Z1:W24-W3</hiero>
|''Mspr Sn Nw''<br />''Ḥbs Tp''{{Sfnp}}
|„Второ пристигнување“<br />„Покривање на главата“
|"Second Arrival"<br />"Covering the Head"
|-
| align="center" |17
Ред 123 ⟶ 122:
| align="center" |<hiero>M17-V28-N12-W3</hiero><small><span></span></small>{{efn|Properly, N12\t1 or N12A, with the crescent moon <small><hiero>N12</hiero></small> turned 90° clockwise.}}
|''I͗ꜥḥ''
|„Ден на месечината“
|"Day of the Moon"
|-
| align="center" |19
Ред 148 ⟶ 147:
| align="center" |<hiero>D46:N35-M17-X1-W3</hiero>
|''Dnı͗t''
|„Делумно“
|"Partial"; the third-quarter day.
|-
| align="center" |24
Ред 158 ⟶ 157:
| align="center" |<hiero>F29-N8-Z2:W3</hiero>
|''Stt''
|Непознато<br />
|-
| align="center" |26
| align="center" |<hiero>O1:D21-X1:W3</hiero>
|''Prt''
|„Одење напред“
|"The Going Forth"
|-
| align="center" |27
Ред 173 ⟶ 172:
| align="center" |<hiero>O23-W24*X1:N1-W3</hiero>
|''Ḥb Sd Nwt''
|"The„Јубилеј Jubilee ofна [[Нут|Nut]]"“
|-
| align="center" |29
Ред 183 ⟶ 182:
| align="center" |<hiero>O1:D21-X1:D54-O34:R12:X1*Z4-W3</hiero><small><span></span></small>{{efn|Properly, the loaf <small><hiero>X1</hiero></small> and diagonal strokes <small><hiero>Z4</hiero></small> are shrunk and fit under the two sides of the standard <small><hiero>R12</hiero></small>.}}
|''Prt Mn''
|"The„Напредување Going Forth ofна [[Мин|Min]]"“
|}
</center>
 
=== Граѓанскиот календар ===
На Етиопската календар е врз основа на овој реформираниот календар но користи [[Амхарски јазик|Amharic]] имиња за својот месеци и користи различни ера. На француски Републиканската Календар е сличен, но почна својата година на autumnal [[Рамноденица|equinox]]. Британскиот orrery производител на Џон Gleave претставена Египетскиот календар во реконструкција на Antikythera механизам.
 
== Видете исто така ==
 
== Поврзано ==
* Египетскиот хронологија▼
 
* Египетскиот астрономијата
▲* ЕгипетскиотЕгипетска хронологија
* Coptic и Етиопската календари
* Египетска астрономија
* Sothic циклус
* Коптски и Етиопски календар
 
== Белешки ==
{{Noteslist}}
 
=== РеференциНаводи ===
 
=== Исечоци ===
{{reflist|30em}}
 
[[Категорија:Календари]]
=== Користена литература: ===
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Египетски_календар“