Јован Јовановиќ-Змај: Разлика помеѓу преработките

 

==Творештво==

 

Ј.Ј. Змај зачекорил во српската книжевност во педесеттите години на [[19 век]]: почнувајќи од [[1852]] година, тој започнал интензивно да ги објавува своите песни во списанијата „Летопис“, „Седмица“, „Фрушкогорка“ и „Невен“, најпрвин потпишувајќи се со псевдонимот Осијан. Првите негови песни биле под видливо влијание на [[Бранко Радичевиќ]] и на поетите собрани во „Славјанка“, но неговото поетско созревање траело кратко време. Во исто време, Змај го открил богатството на народната лирска [[поезија]], а интензивно ги читал унгарските и германските поети, особено [[Шандор Петефи|Петефи]] и [[Хајнрих Хајне|Хајне]]. Со текот на времето, тој се запознал со речиси сите тогашни европски поети и веќе кон крајот на педесеттите години на 19 век го направил преминот од почетнички поетски обиди кон посериозни уметнички творби. Од тој период потекнува песната „Разговор со [[срце]]то“ (Разговор са срцем) која подоцна ја вклучил како воведна песна во збирката „Трендафилчиња“ (''Ђулиħи''). Веќе во [[1860]] година, Змај бил познат и ценет српски поет, а особено бил сакан од страна на младината, која неговите песни ги ставала на трето место, веднаш по народните и по Радичевиќ.<ref>Васо Милинчевиħ, „Јован Јовановиħ Змај (1833 – 1904)“, во: Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 5-6.</ref>

Збирката „Трендафилчиња“ обилува со душевна ведрина, спокојство и ведри [[стих]]ови од типот на „Колку е убав овој свет...“. Основните карактеристики на оваа збирка се: отсуството на длабоки и силни возбудувања и на високи поетски излети; едноставноста на чувствата и на поетските изразни средства; идилично-старинска и реалистична интонација итн. Во таа смисла, Змај е поет со краток поетски здив, кој не е способен да одржи посилен емоционален интензитет преточен во подолга поетска творба. Како последица на тоа се забележува одредено повторување, па дури и шематизација на поетските слики и фрази. Таквите слаби моменти се забележуваат и во збирката „Трендафилчиња“ во кои често се среќаваат стихови, строфи, па дури и цели песни кои неприродно стрчат од хармоничната целина на збирката, а како послаби моменти се јавуваат и некои песни во кои тој извештачено парадира со српството и со [[Косово]]. Делумно, овие недостатоци се должат на фактот дека песните во оваа збирка биле создавани во подолг временски период.<ref>Васо Милинчевиħ, „Јован Јовановиħ Змај (1833 – 1904)“, во: Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 8-11.</ref>

 

 

Посебно место во поезијата на Змај имаат неговите патриотски песни. Тој бил еден од основачите и главните луѓе на „Обединетата српска младина“ (Уједињена омладина српска), прогресивна [[организација]] чија цел била обединувањето на [[Срби]]те и на [[Јужни Словени|Јужните Словени]]. Подоцна, од неа се родила Либералната народна партија (''Либерална народна странка'') на [[Светозар Милетиќ]], а Змај бил нејзин верен следбеник и помагач. Во патриотската лирика, тој ги славел српството, славното српско јунаштво и борбата за [[слобода]], но никогаш не западнал во тесен национален шовинизам. Од овие песни особено се истакнуваат: баладата „Три [[ајдуци]]“ (''Три хајдука''), „Српска мајка“ и „Светли [[гроб]]ови“, испеена по повод [[смрт]]та на [[Ѓура Јакшиќ]].<ref>Васо Милинчевиħ, „Јован Јовановиħ Змај (1833 – 1904)“, во: Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 13-16.</ref>

 

 

На пример, познати се неговите песни „Малиот Брцко“ (''Мајушни Брцко''), „Јутутунска јухахаха“ и „Јутутунска химна“ во кои ги критикувал апсолутистичките режими на [[Михајло Обреновиќ III|кнезот Михаило]] и на кралот [[Милан Обреновиќ|Милан]] при што, како убеден [[република]]нец, тој ја исмеал и [[монархија]]та како државно уредување. Во „Од песните на еден игумен“ (''Из песама једног игумана''), тој го исмејува општествениот [[паразит]]изам и алчноста за пари на високото свештенство, додека во „Билдунг“ и во други песни на удар ги зема негативните појави во [[Војводина]] во неговото време, како: националното отуѓување, изопаченото сфаќање на животните вредности, помодарството на малограѓаните, духовната пустош итн.<ref>Васо Милинчевиħ, „Јован Јовановиħ Змај (1833 – 1904)“, во: Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 17-19.</ref>

 

 

==Критики==