Десетичен броен систем: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
сНема опис на уредувањето
Ред 2:
 
[[Податотека:Arabic numerals-mk.svg|мини|десно|400п|Разни стилови на претставување на „арапските бројки“]]
'''ДекадниотДесетичен систем''' ('''десетичендекаден''' или '''децимален систем''') е [[броен систем]] кој како [[основа (аритметика)|основа]] го има бројот [[10 (број)|10]]<ref>{{маклек|декаден систем|декаден систем}}</ref> и претставува најзастапениот броен систем во светот.<ref>''The History of Arithmetic'', Louis Charles Karpinski, Rand McNally & Company, 1925.</ref><ref>''Histoire universelle des chiffres'', Georges Ifrah, Robert Laffont, 1994 (Also: ''The Universal History of Numbers: From prehistory to the invention of the computer'', Georges Ifrah, ISBN 0-471-39340-1, John Wiley and Sons Inc., New York, 2000. Прев. на англиски David Bellos, E.F. Harding, Sophie Wood and Ian Monk)</ref>
 
'''ДекаденДесетичен запис''' (децимална нотација) честопати се однесува на [[положбен запис|положбениот запис]] со основа 10 како што се познатите [[индоарапски бројки]]; покрај ова, може да се однесува поопшто и на неположбените системи како [[римски бројки|римскиот]] и [[кинески бројки|кинескиот]], кои исто така се на основа 10.
 
'''Децимали''' се однесуваат и на декадните (децимални)десетичните дропки, било посебно или наспроти простите дропки. Во овој контекст, децималата е десетти дел од нешто, т.е. последоватални десетки од една целина.
 
== ДекаденДесетичен запис ==
ДекаднниотДесетичниот запис е претставување на [[број]]ките во [[броен систем]] на основа 10. Такви примери се римските, брамските и кинеските, како и индоарапските бројки што се користат во европските јазици. Римските бројки имаат симболи за декаднитедесетичните множители (1, 10, 100, 1000) и помошни симболи за нивните половини (5, 50, 500). Брамските имаат симболи за девет броја (1–9), девет десетки (10–90) и симболи за 100 и 1000. Кинеските имаат симболи за 1–9 и дополнителни симболи за степени на 10, што денес достигнуваат 10<sup>44</sup>.
 
Меѓутоа, кога оние што користат индоарапски бројки зборуваат за декадендесетичен запис, тие не го подразбираат само гореопишаниот декаден запис, туку и декадните дропки - сите претставени како дел од положбениот систем. Положбените декадни системи имаат [[нула]] и користат симболи (наречени [[цифра|цифри]]) за десетте вредности (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, и 9) за претставување на било кој број, без оглед на неговата големина. Со нив се користи и [[децимална запирка]] која го означува почетокот на дробниот дел, како и симболите за позитивност и негативност (+ и −) пред бројот за да се означи дали тој е поголем или помал од нула.
 
Положбениот запис ја претставува секоја десеткратност со по едно место: единици, десетки, стотки, илјадарки и тн. Положбата на секоја цифра во рамките на бројот го означува множителот (десеткратноста) помножен со таа цифра—секоја положба има вредност десетпати поголема од следната десно од неа. Постојат барем два независни извори за потеклото на положбениот систем: кинеските стапчиња за сметање и индоарапскиот систем (кој потекнува од брамскиот).