Фикција: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето |
Создадено преведувајќи ја страницата „Fiction“ |
||
Ред 1:
[[Податотека:Alice_par_John_Tenniel_30.png|десно|мини|Илустрација од ''[[Алиса во земјата на чудата]]
'''Фикцијата''' е класификацијата за секоја приказна или наратив изведен од имагинацијата—со други зборови, не се базира исклучиво на историја или факт.<ref>"[http://www.merriam-webster.com/dictionary/fiction fiction]." Merriam-Webster.com. Merriam-Webster, Incorporated. 2015.</ref><ref>Sageng, Fossheim, & Larsen (eds.) (2012). ''[https://books.google.com/books?id=q_AVJXKbE4wC&pg=PA187&dq=events+places The Philosophy of Computer Games]''. Springer Science & Business Media. pp. 186-187.</ref><ref name="C. Hugh Holman 1990, p. 212">William Harmon and C. Hugh Holman ''A Handbook to Literature'' (7th edition). New York: Prentice Hall, 1990, p. 212.</ref> Фикцијата може да биде изразена во различни формати, вклучувајќи ги литературните [[Пишување|дела]], [[Драма|настапите во живо]], [[Филм|филмови]]<nowiki/>те, [[Телевизиска програма|телевизиските програми]], [[Анимација|анимации]]<nowiki/>те и [[Видеоигра|видео игри]]<nowiki/>те, иако терминот првично и најчесто се однесува на наративните форми на [[Книжевност|литература]]<nowiki/>та (види книжевна фикција),<ref>"[http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/fiction Definition of 'fiction']." ''Oxford English Dictionaries'' (online). Oxford University Press. 2015.</ref> вклучувајќи ги [[Роман|романи]]<nowiki/>те, [[Новела|новелите]], [[Расказ|кратките раскази]] и драмите. Фикцијата повремено се користи во нејзината најтесна смисла со значење "книжевни наративи".<ref>M. H. Abrams, ''A Glossary of Literary Terms'' (7th edition). Fort Worth, TX: Harcourt Brace, 1999, p. 94.</ref>▼
▲[[Податотека:Alice_par_John_Tenniel_30.png|десно|мини|Илустрација од ''[[Алиса во земјата на чудата]]'' од [[Луис Карол]], покажуваќи го фиктивниот [[Протагонист|протоганист]] Алиса, играјќи фантастична игра на [[крокет]].]]
▲'''Фикцијата''' е класификацијата за секоја приказна или наратив изведен од имагинацијата—со други зборови, не се базира исклучиво на историја или факт. Фикцијата може да биде изразена во различни формати, вклучувајќи ги литературните [[Пишување|дела]], [[Драма|настапите во живо]], [[Филм|филмови]]<nowiki/>те, [[Телевизиска програма|телевизиските програми]], [[Анимација|анимации]]<nowiki/>те и [[Видеоигра|видео игри]]<nowiki/>те, иако терминот првично и најчесто се однесува на наративните форми на [[Книжевност|литература]]<nowiki/>та (види книжевна фикција), вклучувајќи ги [[Роман|романи]]<nowiki/>те, [[Новела|новелите]], [[Расказ|кратките раскази]] и драмите. Фикцијата повремено се користи во нејзината најтесна смисла со значење "книжевни наративи".
Делото на фикција е дело на креативната имагинација, па целосната верност кон реалниот свет не е обично претпоставена од страна на нејзината публика.<ref name="litfiction">{{cite book|last=Farner|first=Geir|year=2014|title=Literary Fiction: The Ways We Read Narrative Literature|chapter=Chapter 2: What is Literary Fiction?|url=https://books.google.com/books?id=qXXHAgAAQBAJ&pg|publisher=Bloomsbury Publishing USA}}</ref> Затоа, невообичаено е да се очекува од фикцијата да претставува само [[Измислен лик|карактери]] кои се вистински луѓе или описи кои се фактички точни. Наместо тоа, контекстот на фикцијата, кој не се придржува кон реалниот свет, обично е сфатен како поотворен за [[Книжевна критика|толкување]].<ref>{{cite book|page=31|last=Culler|first=Jonathan|year=2000|publisher=Oxford University Press|title=Literary Theory: A Very Short Introduction|quote=Non-fictional discourse is usually embedded in a context that tells you how to take it: an instruction manual, a newspaper report, a letter from a charity. The context of fiction, though, explicitly leaves open the question of what the fiction is really about. Reference to the world is not so much a property of literary [i.e. fictional] works as a function they are given by interpretation.}}</ref> Ликовите и настаните во рамките на фиктивното дело, можат дури и да бидат поставено во нивен сопствен контекст целосно издвоен од познатиот свет: во независен фиктивен универзум. Фикцијата се смета за традиционална спротивност на не-фикцијата, чии креатори преземаат одговорност за презентирање само на историски и фактички вистини; сепак, разликата меѓу фикцијата и не-фикцијата може да биде тешка за утврдување, на пример, во посмодерната литература.<ref>Iftekharuddin, Frahat (ed.). (2003). ''[https://books.google.com/books?id=61w4hxtXnFUC&dq The Postmodern Short Story: Forms and Issues]''. Greenwood Publishing Group. p. 23.</ref>
== Формати ==
Традиционално, фикцијата вклучува романи, раскази, басни, легенди, митови, бајки, епска и наративна поезија, драми (вклучувајќи ги оперите, мјузиклите и разните видови театарски танцови). Меѓутоа, фикцијата може да опфати и стрипови, анимирани цртани, аниме, манга, филмови, видео игри, радиопрограми, телевизиски програми (комедии и драми) итн.
[[Интернет]]<nowiki/>от имал големо влијание врз создавањето и дистрибуцијата на фикцијата, повикувајќи ја во прашање можноста на чувањето на [[Авторски права|авторските права]].<ref>Jones, Oliver. (2015). "[http://www.thedailybeast.com/articles/2015/02/09/why-it-is-crucial-that-the-publishing-industry-embrace-fan-fiction.html Why Fan Fiction is the Future of Publishing]."
''The Daily Beast''. The Daily Beast Company LLC.</ref> Исто така, дигиталните библиотеки, како што е [[Проект „Гутенберг“|Проектот Гутенберг]] ги направи текстовите во [[Јавна сопственост|јавниот домен]] подостапни. Комбинацијата од евтини домашни компјутери, Интернетот и креативноста на неговите корисници, исто така доведе до нови форми на фикција, како што се интерактивните компјутерски игри или компјутерски-генерираните стрипови. Постојат безброј форуми за фан фикција на интернетот, каде лојални следбеници на специфични фиктивни реалми создаваат и дистрибуираат дериватни приказни. Интернетот се исто така користи за развој на блог фикцијата, каде што приказната е претставена преку некој [[блог]] или како флеш фикција или сериски [[блог]], и колаборативната фикцијата, каде што приказната е напишана секвенцијално од страна на различни автори, или каде целиот текст може да биде ревидиран од страна на секој кој користи [[вики]].
Видови на книжевна фикција во [[проза]]:<ref>Milhorn, H. Thomas. (2006). ''[https://books.google.com/books?id=1AM825Ny4v0C&pg Writing Genre Fiction: A Guide to the Craft]''. Universal Publishers: Boca Raton. p. 3-4.</ref>
* [[Расказ|Кратка приказна]]: Дело од најмалку 2.000 зборови, но не повеќе од 7,500 зборови. Границата помеѓу долгата кратка приказна и новелата е нејасна.<ref>J. A. Cuddon, ''The Penguin Dictionary of Literary Terms'' (1992). London: Penguin Books, 1999, p.600.</ref>
* [[Новела]]: Дело од најмалку 17,500 зборови, но не повеќе од 50,000 зборови. ''[[Срце на темнината]]'' (1899) од Џозеф Конрад е пример за [[Новела|н]]<nowiki/>овела.<ref>[http://global.britannica.com/topic/Heart-of-Darkness Heart of Darkness Novella by Conrad] - ''Encyclopædia Britannica'',</ref>
* [[Роман]]: Дело од 50.000 зборови или повеќе.
== Жанровска фикција ==
Фикцијата најчесто се разложува на различни жанрови: подмножества на фикција, секој разликувајќи се по одреден обединувачки тон или стил, нарација, медиумска содржина или популарно дефиниран критериум. [[Научна фантастика|Научната фантасти]]<nowiki/>ка, на пример, предвидува или претпоставува технологии кои не се реални во времето на создавањето на делото: романот ''Од земјата до месечината'' од Жил Верн беше објавен во 1865 година, а дури во 1969 година астронаутот [[Нил Армстронг]] слетал на месечината.
Историската фикција ги сместува имагинарните ликови во вистински историски настани. Во раниот историски роман, ''Уеверли од ''[[Волтер Скот|Валтер Скот]], фиктивниот лик Едвард Уеверли запознава лик од историјата, Бони Принц Чарли, и учествува во Битката на Престонпанс. Некои дела на фикција се во одредена мера пре-измислени врз основа на некоја првично вистинита приказна, или реконструирана биографија. Често, дури и кога фиктивната приказна се базира врз факт, можно е да има дополнувања и субстракции од вистинската приказна за да се направи приказната поинтересна.
Фиктивни дела кои експлицитно вклучуваат чудесни, магични, или научно невозможни елементи често се класифицирани под жанрот на фантазијата, вклучувајќи ги ''[[Алиса во земјата на чудата]] од Луис Карол'', ''[[Хари Потер]]'' од Џ. К. Роулинг и ''[[Господарот на прстените (книга)|Господарот на Прстените]] од Џ. Р. Р. Толкин''. Креаторите на фантазијата понекогаш воведуваат измислени суштества, како што се џиновите и самовилите.
== Книжевна фикција ==
Книжевната фикција е дефинирана како дела на фикција за кои се смета дека имаат литературен мерит, по што се разликуваат од комерцијалната или "жанровска" фикција. Дистинкцијата може да биде контроверзна за критичарите и научниците.
Нил Стивенсон укажа на тоа дека, иако било каква дефиниција може да биде симплистичка, денес постои општа културна разлика помеѓу книжевната и жанровската фикција. Од една страна книжевните автори во денешно време се почесто се поддржани од страна на патронажа преку вработување во универзитет или слична институција, како и со континуација на таквите позиции утврдени не само од бројот на продадени книги, но и од критички признанија од други естаблирани книжевни автори и критичари. Од друга страна, тој сугерира, писателите на жанровската фикција обично се поддржани од продажбата на книги.<ref>[http://slashdot.org/story/04/10/20/1518217/neal-stephenson-responds-with-wit-and-humor ''Slashdot Interview'' from 20 October 2004 with Neal Stephenson]</ref> Сепак, во едно интервју, [[Џон Апдајк]] се пожали дека "категоријата на книжевната фикција се има појавено неодамна за да им предизвикува маки на луѓе како мене кои едноставно сакаат да пишуваат книги, и ако некој сака да ги прочита, прекрасно, толку подобро. ... Јас сум жанровски писател на еден начин. Јас пишувам книжевна фикција, што е како шпионска фикција или чик-лит".{{Sfn|Grossman|2006}} Исто така, на ''Чарли Роуз Шоу'', тој рекол дека овој термин, кога се применува на неговите дела, во голема мера го ограничува него и неговите очекувања за она што може да произлезе од неговото пишување, затоа не му се допаѓа. Тој посочи дека сите негови дела се книжевни, едноставно затоа што "тие се напишани со зборови".<ref>[http://www.charlierose.com/view/interview/356 ''The Charlie Rose Show'' from 14 June 2006 with John Updike] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090203054558/http://www.charlierose.com/view/interview/356|date=3 February 2009}}</ref>
Книжевната фикција често вклучува социјални коментари, политичка критика или одраз на човековата состојба.{{Sfn|Saricks|2009}} Во принцип се фокусира на "интроспективни, длабоки карактерни студии" на "интересни, комплексни и развиени" ликови.{{Sfn|Saricks|2009}}{{Sfn|Coles|2009}} Ова е во контраст со жанровската фикција каде што приказната е во центарот на вниманието.{{Sfn|Saricks|2009}} Обично во книжевната фикција фокусот е на "внатрешната приказна" на ликовите кои ја развиваат приказната, со мотивациите дадени во детали за да поттикнат "емотивна инволвираност" на читателот.{{Sfn|Coles|2007}}{{Sfn|Coles|2009}} Стилот на книжевната фикција често се опишува како "елегантно напишан, лирски, и ... слоевит".{{Sfn|Saricks|2009}} Тонот на книжевната фикција може да биде помрачен од жанровската фикција,{{Sfn|Saricks|2009}} додека текот на развојот на дејството во книжевната фикција често е побавен отколку во популарната фикција.{{Sfn|Rafferty|2011}}
== Реализам {{Котва|Reality_and_fiction}} ==
Реалистичната фикција обично вклучува приказна чија основна поставка (време и локација во светот) е реална и чии настани можат да се случат во реалниот свет; нереалистичната фикција, во контраст, често се поставува во целосно [[wiktionary:alternate universe|измислен]] свет, алтернативна историја на светот или некоја друга непостоечка локација или временски период, понекогаш дури и презентирајќи невозможна технологија или непочитување на законите на природата. Сепак, сите видови на фикција ја покануваат својата публика да истражува вистински идеи, прашања или можности во инаку имагинарно поставување, или со користење на нешто што се подразбира за реалноста за да се ментално изгради нешто слично на реалноста, иако се уште се разликува од неа.<ref group="note">As philosopher Stacie Friend explains, "in reading we take works of fiction, like works of non-fiction, to be about the real world—even if they invite us to imagine the world to be different from how it actually is. [Thus], imagining a storyworld does not mean directing one's imagining toward something other than the real world; it is instead a mental activity that involves constructing a complex representation of what a story portrays" (Friend, S., "The Real Foundation of Fictional Worlds", ''Australasian Journal of Philosophy'': [https://dx.doi.org/10.1080/00048402.2016.1149736]).</ref><ref group="note">The research of Weisberg and Goodstein (2009) revealed that, despite not being specifically informed that, say, the fictional character Sherlock Holmes, had two legs, their subjects "consistently assumed that some real-world facts obtained in fiction, although they were sensitive to the kind of fact and the realism of the story." ([https://www.researchgate.net/profile/Deena_Weisberg/publication/233656603_What_Belongs_in_a_Fictional_World/links/54aadcd90cf2ce2df668ca52.pdf Weisberg, D.S. & Goodstein, J., "What Belongs in a Fictional World?", ''Journal of Cognition and Culture'', Vol. 9, No. 1, (March 2009), pp. 69-78.])</ref>
Во однос на традиционалната поделба помеѓу фикцијата и нефикцијата, линиите денес најчесто се сфаќаат како нејасни, покажувајќи поголемо преклопување орколку меѓусебна исклученост. Дури и фикцијата често има елементи на вистината. Дистинкцијата меѓу двете можеби најдобро може да се дефинира од гледна точка на публиката, според која некое дело се смета за нефиктивно ако неговите луѓе, места и настани се сите историски или фактички вистинити, додека дело се смета за фиктивно ако тоа отстапува од реалноста во некоја од истите области. Дистинкцијата помеѓу фикцијата и нефикцијата е уште понејасна поради фактот што вистината може да се претстави преку имагинарни канали и конструкции, додека пак од друга страна, имагинацијата може да придонесе за значителни заклучоци за вистината и реалноста.{{Се бара извор|date=October 2017}}
Литерарниот критичар Џејмс Вуд тврди дека фикцијата бара креативен пронајдок, како и некој прифатлив степен на веројатност,<ref>Wood, James. 2008. ''How Fiction Works.'' New York. Farrar, Straus & Giroux. p. xiii.</ref> поим често енкапсулиран во терминот на поетот Семјуел Тејлор Колриџ: намерна суспензија на неверување. Исто така, самите бесконечни фиктивни можности ја покажуваат неможноста за целосно сознавање на реалноста, провокативно покажувајќи дека нема критериум за мерење на изградбата на реалноста.
== Видете исто така ==
* Карикатурист
* [[Измислен лик|Карактер]]
* Фиктивно пишување
* Псевдоисторија
== Белешки ==
{{Reflist|group=note}}
== Наводи ==
{{reflist|refs=<ref name="The Role of Narrative Fiction and Semi-Fiction in Organizational Studies">{{Cite journal | ssrn = 981296 | title = The Role of Narrative Fiction and Semi-Fiction in Organizational Studies | first1 = G. | last1 = Whiteman | first2 = N. | last2 = Phillips | journal = ERIM Report Series Research in Management | date = 13 December 2006 | issn = 1566-5283 }}</ref>
<ref name="subversive">George W. Young: ''Subversive Symmetry. Exploring the Fantastic in Mark 6:45-56''. Brill, Leiden 1999, p. 98, 106-109. {{ISBN|90-04-11428-9}}</ref>}}
== Користена литература: ==
* [[Умберто Еко|Eco, Umberto]] 2009 Година. [http://www.sss.ut.ee/index.php/sss/article/view/SSS.2009.37.1-2.04 За онтологијата на фиктивните ликови: семиотички пристап]. ''Знак Системи Студии'' 37(1/2): 82-98.
== Надворешни врски ==
* [http://cle.ens-lyon.fr/anglais/kate-colquhoun-on-the-blurred-boundaries-between-fiction-and-non-fiction-166576.kjsp?RH=CDL Кејт Colquhoun на замаглени границите меѓу фикцијата и не-фикција]
* [http://talkingsilence.com Пример на Сериски Блог/расказот Магазин]
* [http://philpapers.org/archive/CHACTD.pdf Subhasis Chattopadhyay, 'Тврдејќи Доменот на Книжевните: Оплакување на Смртта на Читање Фикција, ''Prabuddha Bharata или Разбуди Индија'' 121 (6) (јуни 2016): 505-11]
[[Категорија:Белетристика]]
[[Категорија:Жанрови]]
| |||