Лавор: Разлика помеѓу преработките

'''Ловор''' ([[Латински јазик|лат.]] Laurus nobilis L.) е [[Зимзелено растение|зимзелено дрво]] или [[грмушка]] од истоименото [[Ловори|семејството Ловори]] (Lauraceae).<ref name="hrvenc">{{cite web|title=lovor|url=http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=37263|work=Hrvatska enciklopedija|publisher=Leksikografski zavod Miroslav Krleža|accessdate=9. 4. 2016.}}</ref> Латинското име на видот потекнува од зборот laurus - победа, славење и nobilis - благороден, познат.<ref name="latinski-recnik">{{cite web|title=Latinsko - srpski rečnik|url=http://onlinerecnik.com/recnik/latinski/srpski/|work=OnlineRecnik.com|accessdate=9. 4. 2016.}}</ref> Во нашата нација, ловорот е познат под имињата Лобер (од германскиот збор Lorbeer), дворник, зеленика, ловорика, јаворика, лорбек ... И други европски јазици за коренот на лаворот го имаат латинското име на растението: [[Англиски јазик|англиски]] - Bay laurel, [[Француски јазик|француски]] - Laurier, [[Шпански јазик|шпански]] - laurel, lauro, [[Италијански јазик|италијански]] - Alloro, [[Руски јазик|руски]] - благородный ...

И лисјата и плодовите на ловорот одамна се користат во народната медицина, во кулинарски зачин и во хортикултурата како дрво или како формална форма на жива ограда.<ref name="mediteranka">{{cite web|title=Lovor|url=http://www.mediteranka.com/index.php/hr/component/k2/item/88-lovor|work=mediteranka.com|publisher=Mediteranka|accessdate=10. 4. 2016.}}</ref>

Во античката доба исто така било ценето и светото дрво. Ловоровите гранчиња биле знак на најголема слава и чест, така што во стариот Рим, како симбол на триумф, овечуваните победници во војните, познати поети и други познати личности. Од зборот "ловор", бил креиран зборот лауреат. Во [[Стара Грција|античка Грција]] и во [[Римско Царство|Рим]], лауреат претставувало поет со лауреален венец, а денес се користи за писател или уметник награден со најголема награда

Според некои мислења, татковината на ловорот е [[Мала Азија]], од каде се шири низ [[Средоземјето]].<ref name="NastavniZavod">{{cite web|first=Borislav|last=Ostojić|title=LOVOR (Laurus nobilis L.)|url=http://www.zzjzpgz.hr/nzl/37/bilje.htm|work=http://www.zzjzpgz.hr|publisher=Nastavni Zavod za javno zdravstvo Primorsko-goranske županije|accessdate=9. 4. 2016.}}</ref> Во [[Британија (остров)|Британија]], таа била одгледувана уште во 16 век, но поради поладна клима достигнала половина од висината на природните живеалишта.

Ловорот е ниско дрво, ретка грмушка, која во природните живеалишта може да прерасне во висина од 15 метри, а стеблото може да биде до 60 см. Кај постарите примероци, гранките се насочени нагоре.<ref name="vukicevic">{{Cite book|last=Вукићевић|first=Емилија|authorlink=|title=Декоративна дендрологија|publisher=Привредно финансијски водич|series=|volume=781|edition=2|date=2005|location=Београд|pages=197|language=|url=|doi=|id=|isbn=|mr=|zbl=|jfm=}}</ref>

[[Податотека:Laurus nobilis (3).JPG|мини|Ловор во природно живеалиште на МдитеранотМедитеранот]]

Рстенијата се двојни, а цветовите се жолтеникави, собрани во мали цутови. Цвета во пролет, од [[март]] до [[мај]]. Плодот е црно-сина коска, долга 15 мм и ширипока од 1-11 мм. Перикарп е крт и лесно се скрши при најмал притисок. Плодот е со карактеристичен мирис, особено кога е смачкан. [3] Се размножува со семиња, резенки.

Ловорот расте на висина до 400 метри надморска височина, во области каде просечната годишна температура е 10 до 16 ° C, а просечните врнежи во вегетацискиот период се 50 до 100 mm.<ref name="derma">{{cite web|title=Lovor (Laurus nobilis L.)|url=http://www.derma.hr/index.php/hr/korisno/enciklopedija-zacina/49-lovor-laurus-nobilis-l|work=www.derma.hr|accessdate=10. 4. 2016.}}</ref> Успева на секоја земја со умерена плодност. Подобро поднесува умерено влажна почва, иако работи добро на сува и плодна почва. Најдобро успева на сончеви позиции, но не му смета ни полусенка. Тој е доста отпорен на ветерот, но не толерира екстремна изложеност на приморски, како и суви и ладни ветрови. Освен [[Медитеранска клима|медитеранска]] поднесува и [[субмедитеранска клима,]] но потоа бара заштита во текот на зимата. Отпорен е на ниски температури до -5 ° C, со повремени падови до -15 ° C Таквите ниски температури можат да предизвикаат распаѓање на лисјата, но билката обично се обновува на крајот на пролетта до летото.

Ловоровите листови содржат 1-3% есенцијално масло, од кои главните состојки се пин и цинеол, а во прилог на есенцијално масло и горчлива материја и танин. Најчесто се користи како зачин. Вкусови се многу ароматични, малку лути и горчливи. [[Есенцијално масло|Есенцијалното масло]] од лисја се користи во индустријата за [[Парфем|парфеми]]. Расте само или се одгледува, а најголеми производители денес се [[Италија]], [[Грција]] и [[Шпанија]].<ref name="derma2" />

[[Податотека:Quick Lentils with Chorizo (7017166123).jpg|мини|Ловоров лист е зачин за јадења направени од зрнести зеленчуци ([[грав]], [[леќа]], [[боранија]] ...)]]

Лековити состојки од ловор се есенцијални масла и масни масла од плодовите и листовите. Силната аналгетска и фунгицидна активност го прави есенцијалното масло од ловор речиси незаменлива состојка во терапијата на силна болка и кај тешки габични заболувања (како што се габични инфекции на ноктите). Маслото од Ловоро е едно од најефикасните масла за зајакнување и превентивно-чист лимфатичен систем, има експекторентно и муколитичко својство и се препорачува за проширени вени. Има силенантивирусен ефект и неговата употреба се препорачува за вирусни инфекции како што е [[грип]].<ref name="mediteranka2" /> Покрај тоа, ловорот има [[Антисептик|антисептички ефект]], го зајакнува [[Апетит|апетитот]], го подобрува варењето и помага да се исфрлат натрупаните гасови. Во народната медицина се користи во третманот на хроничен [[бронхитис]], [[Настинка|настинки]], [[грип]] и реуматизам[[ревматизам]].<ref name="NastavniZavod2" />