Цивилизација: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
Создадено преведувајќи ја страницата „Civilization“ |
||
Ред 1:
[[Податотека:Egypt.Giza.Sphinx.02.jpg|мини|300x300пкс|[[Древен Египет|Антички Египет]] е пример за рана култура која се смета за цивилизација]]
'''Цивилизацијата''' е комплексно општество кое се карактеризира со урбан развој, [[Општествена хиерархија|социјална стратификација]] наметната од страна на културна елита, [[Симбол|симболички]] системи на комуникација (на пример, [[Писмо|системи на пишување]]), и значителна оддалеченост од и доминација над [[Животна средина|природната средина]].<ref name="Adams 1966">{{cite book|author=Adams, Robert McCormick|title=The Evolution of Urban Society|year=1966|page=13|publisher=Transaction Publishers|url=https://books.google.com/books?id=JrZOwKU0TlsC&q=%22civilizations+are+associated%22|isbn=9780202365947}}</ref><ref name="Haviland 2013">{{cite book|authors=Haviland, William|title=Cultural Anthropology: The Human Challenge|publisher=Cengage Learning|year=2013|page=250|url=https://books.google.com/books?id=DfEWAAAAQBAJ&q=%22civilization+refers+to+societies%22|display-authors=etal|isbn=1285675304}}CS1 maint: Uses authors parameter ([//en.wikipedia.org/wiki/Category:CS1_maint:_Uses_authors_parameter link])
[[Category:CS1 maint: Uses authors parameter|Category:CS1 maint: Uses authors parameter]]</ref><ref name="Wright 2004">{{cite book|first=Ronald|last=Wright|title=A Short History of Progress|publisher=House of Anansi|year=2004|pages=115, 117, and 212|url=https://books.google.com/books?id=nzWPFQIEvfEC&q=%22technical,%20anthropological%22|isbn=9780887847066}}</ref><ref name="Llobera 2003">{{cite book|first=Josep|last=Llobera|title=An Invitation to Anthropology|publisher=Berghahn Books|year=2003|pages=136–137|url=https://books.google.com/books?id=_-LDyWxODjAC&q=%22best-known+definition%22|isbn=9781571815972}}</ref><ref name="Fernández-Armesto 2001">{{cite book|last=Fernández-Armesto|first=Felipe|title=Civilizations: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature|publisher=[[Simon & Schuster]]|year=2001|url=https://books.google.com/?id=3MNzi698aXwC|isbn=9780743216500}}</ref><ref name="Boyden 2004">{{cite book|last=Boyden|first=Stephen Vickers|title=The Biology of Civilisation|year=2004|pages=7–8|publisher=UNSW Press|url=https://books.google.com/books?id=TX78DfVbM7kC&q=%22the+essential+precondition%22|isbn=9780868407661}}</ref><ref name="Solms-Laubach 2007">{{cite book|first=Franz|last=Solms-Laubach|title=Nietzsche and Early German and Austrian Sociology|publisher=Walter de Gruyter|year=2007|pages=115, 117, and 212|url=https://books.google.com/books?id=TxTITNduFc4C&dq|isbn=9783110181098}}</ref><ref name=":0">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/897810261|title=Children's literature, domestication, and social foundation : narratives of civilization and wilderness|last=1964-|first=AbdelRahim, Layla,|publisher=|year=|isbn=9780415661102|location=New York|pages=8|oclc=897810261}}</ref> Цивилизациите се интимно поврзани со и често се дополнително дефинирани од страна на други социо-правно-економски карактеристики, вклучувајќи ги централизацијата, [[припитомување]]<nowiki/>то и на луѓето и на другите организми, специјализацијата на трудот, културно вкоренетите идеологии за напредокот и супрематијата, монументалната [[архитектура]], [[Данок|даноци]]<nowiki/>те, социјалната зависност од [[земјоделство]]<nowiki/>то и експанзионизмот. Историски, цивилизацијата беше т.н. "напредна" култура во контраст со наводно примитивните култури.<ref>{{cite book|last=Bolesti|first=Maria|title=Barbarism and Its Discontents|year=2013|publisher=Stanford University Press|url=https://books.google.com/?id=cpZZKabXvWAC|isbn=9780804785372}}</ref> Во оваа широка смисла, цивилизацијата е во спротивност со нецентрализираните племенски општества, вклучувајќи ги и културите на номадските земјоделци и сточари и н[[Младо камено време|еолитски]]<nowiki/>те општества на ловците-собирачи. Цивилизацијата исто така се однесува на процесот на развој на општеството во централизирана, урбанизирана, стратифицирана структура. Цивилизациите се организирани во густо населени населби поделени во хиерархиски [[Општествена класа|општествени класи]] со владејачка елита и подредено урбано и рурално население, кои се вклучени во интензивно земјоделство, рударство, производство во мал обем и трговија. Цивилизацијата ја концентрира моќта, проширувајќи ја човековата контрола врз природата, како и врз другите човечки суштества.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Michael_Mann_(sociologist) Michael Mann], ''The Sources of Social Power'', Cambridge University Press, 1986, vol. 1, pp. 34-41.</ref>
Ред 8:
Цивилизациската урбана револуција пак беше зависна од развојот на седентизмот, припитомувањето на животните и развојот на начини на живеење кои овозможиле економии од обем и акумулирање на вишок производство од страна на одредени општествени сектори. Преминот од ''комплексни култури'' во ''цивилизации'', додека сеуште спорен, се чини дека е поврзан со развојот на државните структури, во кои силата беше уште повеќе монополизирана од страна на елитна владејачката класа<ref>Carniero, R.L. (Ed) (1967), "The Evolution of Society: Selections from Herbert Spencer’s Principles of Sociology", (Univ. of Chicago Press, Chicago, 1967), pp. 32-47,63-96, 153-165.</ref> која практикувала давање на човечки жртви.<ref name="nature.com">Joseph Watts, Oliver Sheehan, Quentin D. Atkinson, Joseph Bulbulia & Russell D. Gray, (2016), "Ritual human sacrifice promoted and sustained the evolution of stratified societies" (Nature 532, 228–231 (14 April 2016)) From http://www.nature.com/nature/journal/v532/n7598/full/nature17159.html sited 5/5/2016</ref> Кон крајот на неолитскиот период, различни елитистички енеолитски цивилизации почнале да се зголемуваат во различни "лулки" од околу 3300 година п.н.е.. Енеолитските цивилизации исто така се развиле во [[Претколумбовска Америка|Претколумбиска Америка]], и покрај раниот почеток во Египет, Аксум и Куш, многу подоцна во субсахарска Африка. Колапсот на бронзеното време беше проследен со железното време околу 1200 година п.н.е., време во кое голем број на нови цивилизации се појавиле, кулминирајќи во периодот од 8 до 3 век п.н.е. кој германскиот психијатар и филозоф [[Карл Јасперс]] го нарекол аксиален пероид, и кој тој тврдеше дека беше критична преодна фаза која довела до [[Антика|класичната цивилизација]]. Голема технолошка и културна транзиција кон модерноста започна околу 1500 година од н.е. во [[Западна Европа]], што предизвика нови пристапи кон [[Наука|науката]] и [[Право|правото]] брзо да се прошират низ светот, инкорпорирајќи ги пораните култури во индустриската и технолошката цивилизација на сегашноста.<ref>{{citation|title=Civilization|last=Ferguson|first=Niall|authorlink=Niall Ferguson|year=2011}}</ref>
== Историја на поимот ==
Англискиот збор "цивилизација" доаѓа од францускиот ''civilisé'' ("цивилизиран"), од латинскиот ''civilis'' ("граѓански"), поврзан со ''civis'' ("граѓанин") и ''civitas'' ("град").<ref>Larry E. Sullivan (2009), [https://books.google.com/books?id=3041K2Zv76AC&pg=PT73 ''The SAGE glossary of the social and behavioral sciences''], Editions SAGE, p. 73</ref> Фундаменталното дело е ''Цивилизацискиот процес'' (1939) на Норберт Елијас, според кое социјалните обичаи на средновековното благородничко општество поттекнуваат од п[[Ран нов век|очетокот на модерниот период]].<ref>It remains the most influential sociological study of the topic, spawning its own body of secondary literature. Notably, [//en.wikipedia.org/wiki/Hans_Peter_Duerr Hans Peter Duerr] attacked it in a major work (3,500 pages in five volumes, published 1988–2002). Elias, at the time a nonagenarian, was still able to respond to the criticism the year before his death. In 2002, Duerr was himself criticized by Michael Hinz's ''Der Zivilisationsprozeß: Mythos oder Realität'' (2002), saying that his criticism amounted to a hateful defamation of Elias, through excessive standards of [//en.wikipedia.org/wiki/Political_correctness political correctness]. ''[//en.wikipedia.org/wiki/Der_Spiegel Der Spiegel]'' [http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-25327104.html 40/2002]</ref> Во ''Филозофијата на Цивилизација'' (1923), [[Алберт Швајцер]] подвлекува две мислења: едно чисто [[Материјализам|материјалистичко]] и друго кое е и материјалистичко и [[Етика|етичк]]<nowiki/>о. Тој тврди дека светската криза произлегува од човековото губење на етичката идеја за цивилизацијата, "збирот на напредокот направен од страна на човекот во секоја сфера на дејствување и од секоја гледна точка се додека напредокот помага кон духовното усовршување на поединците, како напредок на сите напредоци".
[[Category:Wikipedia articles needing page number citations from October 2014|Category:Wikipedia articles needing page number citations from October 2014]]
Придавките како "граѓанство" се развиле во средината на 16-тиот век. Апстрактната именка "цивилизација", што значи "цивилизирана состојба", се појави во 1760-тите на француски јазик. Првата позната употреба на француски јазик е од 1757 година од страна на Виктор Рикети, а првата употреба на англиски јазик се припишува на Адам Фергусон, кој во својот ''Есеј за Историјата на Граѓанското Општество'' од 1767 напиша, "Не само што поединецот се развива од детството кон младоста, но и самиот род од барбарност кон цивилизација".<ref name="Benveniste">Cited after [//en.wikipedia.org/wiki/%C3%89mile_Benveniste Émile Benveniste], ''Civilisation. Contribution à l'histoire du mot'' (''Civilisation. Contribution to the history of the word''), 1954, published in ''Problèmes de linguistique générale'', [//en.wikipedia.org/wiki/%C3%89ditions_Gallimard Éditions Gallimard], 1966, pp. 336–345 (translated by Mary Elizabeth Meek as ''Problems in general linguistics'', 2 vols., 1971).</ref>
Во доцните 1700-ти и раните 1800-ти, за време на [[Француска револуција|француската револуција]], "цивилизација" се користи во еднина, никогаш во множина, и значи напредок на човештвото како целина. Ова е сè уште случајот во Франција. Употребата на "цивилизации" беше во повремена употреба во 19 век,<ref>E.g. in the title ''A narrative of the loss of the Winterton East Indiaman wrecked on the coast of Madagascar in 1792; and of the sufferings connected with that event. To which is subjoined a short account of the natives of Madagascar, with suggestions as to their civilizations'' by J. Hatchard, L.B. Seeley and T. Hamilton, London, 1820.</ref> но стана многу почеста во доцниот 20 век, понекогаш само со значење на [[култура]].<ref>"Civilization" (1974), ''[//en.wikipedia.org/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica Encyclopædia Britannica]'' 15th ed. Vol. II, Encyclopædia Britannica, Inc., 956. Retrieved 25 August 2007. Using the terms "civilization" and "culture" as equivalents is controversial
[[Category:Wikipedia articles needing clarification from October 2014|Category:Wikipedia articles needing clarification from October 2014]]
and generally rejected, so that for example some types of culture are not normally described as civilizations.</ref> Само во оваа генерализирана смисла станува можно да се зборува за "средновековна цивилизација", што според смислата на Елијас би било оксиморон.
Веќе во 18-тиот век, цивилизацијата не беше секогаш гледана како подобрување. Една историски значајна дистинкција помеѓу културата и цивилизацијата поттекнува од делата на [[Жан-Жак Русо|Русо]], особено од неговото дело за образованието, ''Emile''. Овде, цивилизација, се повеќе [[Разум|рационал]]<nowiki/>истички и социјално управувана, не е целосно во согласност со човековата природа, и "човековата целовност се постигнува само преку обновување на или доближување до оригиналното прерационално природно единство". Врз база на ова, еден нов пристап почна да се развива, особено во Германија, прво од страна на Јохан Готфрид Хердер, а подоцна и од филозофите како што се [[Сeрен Кјеркегор|Кјеркего]]<nowiki/>р и [[Фридрих Ниче|Ниче]]. Овој пристап ги гледа културите како природни организми, не дефинирани од "свесни, рационални, претпазливи дела", но од еден вид на пред-рационален "народен дух". Цивилизацијата, за разлика од тоа, иако порационална и поуспешна во однос на материјалниот напредок, е неприродна и доведува до "пороците на општествениот живот" како што се измамата, хипокризијата и зависта.<ref name="velkley">{{Citation|title=Being after Rousseau: Philosophy and Culture in Question|last=Velkley|first=Richard|year=2002|chapter=The Tension in the Beautiful: On Culture and Civilization in Rousseau and German Philosophy|pages=11–30|publisher=The University of Chicago Press}}</ref> За време на [[Втора светска војна|втората светска војна]], Лео Штраус, откако побегна од Германија, тврдел дека ова мислење за цивилизацијата беше зад [[Националсоцијализам|Нацизмот]] и германскиот [[милитаризам]] и [[нихилизам]].<ref>"[[iarchive:LeoStraussOnGermanNihilism1941|On German Nihilism]]" (1999, originally a 1941 lecture), ''Interpretation'' 26, no. 3 edited by David Janssens and Daniel Tanguay.</ref>
== Забелешки и препораки ==
| |||