Бактерии: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
дополнување на текстот и слики |
мали промени, правописни грешки |
||
Ред 38:
[[Verrucomicrobia]]<br />
|domain_authority=[[Carl Woese|Woese]], [[Otto Kandler|Kandler]] & [[Mark Wheelis|Wheelis]], 1990<ref name="Woese">{{cite journal |vauthors=Woese CR, Kandler O, Wheelis ML | title = Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 87 | issue = 12 |year=1990| pmid = 2112744 | pmc = 54159 | doi = 10.1073/pnas.87.12.4576 | bibcode = 1990PNAS...87.4576W |pages=4576–9}}</ref>}}
'''Бактериите''' се голем [[Домен (биологија)|домен]] на [[Прокариоти|прокариотски]] [[Микроорганизам|микроорганизми]]. Типично се неколку микрометри во должина и се среќаваат во голем број на облици, вклучувајќи сфери, стапчиња и спирали. Бактериите се едни од најстарите животни форми на [[Земја (планета)|планетата]] и може да се најдат во скоро сите [[Хабитат|хабитати]]. Тие ги населуваат [[Океан|океаните]], [[Копно|копното]], [[врели извори|врелите извори]], екстремно кисели води и [[Радиоактивен отпад|радиоактивни отпади]],<ref>{{Наведено списание|last=Fredrickson|first=James K.|last2=Zachara|first2=John M.|last3=Balkwill|first3=David L.|last4=Kennedy|first4=David|last5=Li|first5=Shu-mei W.|last6=Kostandarithes|first6=Heather M.|last7=Daly|first7=Michael J.|last8=Romine|first8=Margaret F.|last9=Brockman|first9=Fred J.|date=2004-07-01|title=Geomicrobiology of High-Level Nuclear Waste-Contaminated Vadose Sediments at the Hanford Site, Washington State|url=http://aem.asm.org/content/70/7/4230|journal=Applied and Environmental Microbiology|language=en|volume=70|issue=7|pages=4230–4241|doi=10.1128/AEM.70.7.4230-4241.2004|issn=0099-2240|pmid=15240306}}</ref> а може да се најдат дури и на големите длабочини на [[Земјина кора|земјината кора]]. Тие исто така живеат во сложените повеќеклеточни организми како што се [[Животно|животните]] и [[Растенија|растенијата]], а со нив формираат [[Симбиоза|симбиотски]] или [[Паразитизам|паразитски]] односи. Повеќето бактерии се уште не се карактеризирани, а само околу половина од сите бактериски [[Колено|колена]] имаат [[Вид (биологија)|видови]] кои може да се
Во еден грам [[почва]] има околу 40 милиони бактериски [[Клетка|клетки]], а во милилитар слатка вода има околу милион бактериски клетки. На [[Земја (планета)|планетата Земја]] има околу 5×10<sup>30</sup> бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Whitman|first=William B.|last2=Coleman|first2=David C.|last3=Wiebe|first3=William J.|date=1998-06-09|title=Prokaryotes: The unseen majority|url=http://www.pnas.org/content/95/12/6578|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=95|issue=12|pages=6578–6583|issn=0027-8424|pmid=9618454}}</ref> Ова формира бактериска [[биомаса]] која е поголема од растителната и животинската биомаса заедно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20110511132823/http://www.eoearth.org/article/Bacteria?topic=49480|title=Bacteria|date=2011-05-11|accessdate=2018-01-13}}</ref> Бактериите се неопходни за многу фази од [[Циклус на нутриенси|циклусот на нутриенсите]] во [[Биосфера|биосферата]], како што
Порано бактериите се сметаа за [[растенија]] и се класифицираа во [[Класа (биологија)|класата]] ''Schizomycetes.'' Денес бактериите се класифицираат како прокариотски организми кои за разлика од животинските, растителните и другите [[Еукариоти|еукариотски организми]] не поседуваат [[клеточно јадро]] и немаат [[Органела|мембрански органели]]. Иако традиционално терминот "бактерии" се користеше за сите прокариоти, научната класификација се промени
= Етимологија =
Ред 49:
βακτήρ-ιον|work=www.perseus.tufts.edu|accessdate=2018-01-13}}</ref> што претставува деминутив на βακτηρία (''bakteria''), што во превод значи "стап",<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=bakthri/a|title=Henry George Liddell, Robert Scott,
A Greek-English Lexicon,
βακτηρ-ία|work=www.perseus.tufts.edu|accessdate=2018-01-13}}</ref> бидејќи првите видови кои биле откриени имале стапчеста форма.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.etymonline.com/word/bacteria|title=bacteria {{!}} Origin and meaning of bacteria by Online Etymology Dictionary|work=www.etymonline.com|language=en|accessdate=2018-01-13}}</ref>
= Потекло и рана еволуција =
Предокот на денешните бактерии бил [[Едноклеточен организам|едноклеточен]] [[микроорганизам]] и бил еден од првите живи форми кои се појавиле на Земјата пред околу 4 билиони години. Во следните 3 билиони години
= Морфологија =
[[Податотека:Bacterial morphology diagram sr.svg|алт=Дијаграм кој покажува морфологија на бактериите|лево|мини|
[[Морфологија (биологија)|Морфологијата]] на бактериите покажува голем диверзитет на форми и величини. Бактериските клетки се околу десетина од големината на [[Еукариоти|еукариотските клетки]] и долги се околу 0.5 - 5 микрометри, но има и видови кои се видливи со голо око, како на пример ''[[Thiomargarita namibiensis]]'', која е долга околу 0.5 милиметри,<ref>{{Наведено списание|last=Schulz|first=Heide N.|last2=Jørgensen|first2=Bo Barker|date=2001-10-01|title=Big Bacteria|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.55.1.105|journal=Annual Review of Microbiology|volume=55|issue=1|pages=105–137|doi=10.1146/annurev.micro.55.1.105|issn=0066-4227}}</ref> и ''[[Epulopiscium fishelsoni]]'' која достигнува до 0.7 милиметри должина.<ref name=":0">{{Наведено списание|date=2011-07-16|title=Who are you calling simple?|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0262407911617090|journal=New Scientist|volume=211|issue=2821|pages=38–41|doi=10.1016/S0262-4079(11)61709-0|issn=0262-4079}}</ref> Најмалите бактерии се членови на родот ''[[Mycoplasma]]'', кои имаат должина од само 0.3 микрометри што
Најголем број бактериски видови се или сферични по форма, т.н. ''коки'' (еднина: coccus, од грчкиот збор ''kókkos,'' што значи зрно или семе) или се со стапчеста форма, т.н. ''бацили'' (еднина: bacillus, од латинскиот ''baculus'', што значи стап). Некои бактерии наречени ''вибрио'' имаат форма на искривено стапче или запирка; други пак имаат спирална форма и се наречени ''спирила'', а пак други може да се значително свиени и се нарекуваат ''спирохети''.Опишани се и помал број на други невообичаени форми, како на пример ѕвездовидни бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Yang|first=Desirée C.|last2=Blair|first2=Kris M.|last3=Salama|first3=Nina R.|date=2016-03-01|title=Staying in Shape: the Impact of Cell Shape on Bacterial Survival in Diverse Environments|url=http://mmbr.asm.org/content/80/1/187|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=80|issue=1|pages=187–203|doi=10.1128/MMBR.00031-15|issn=1092-2172|pmid=26864431}}</ref> Бактерискиот [[
[[Податотека:Скала на релативни димензии.png|мини|Опсег на димензии кај [[Прокариоти|прокариотите]] во однос на оној кај други организми и молекули.]]
Најголем број на бактериски видови постојат како единечни клетки, додека други може да се групираат во карактеристични форми: ''[[Neisseria]]'' се јавува во парови, ''[[Streptococcus]]'' формира ланци, ''[[Staphylococcus]]'' формира гроздовидни формации или кластери. Бактериите исто така може да се групираат за да формираат поголеми повеќеклеточни структури, на пр. издолжени филаменти кај [[Цијанобактерии|цијанобактериите]] и [[Актинобактерии|актинобактериите]], агрегати како кај [[Миксобактерија|миксобактериите]], или пак комплексни хифи како кај [[Стрептомицети|стрептомицетите]].<ref>{{Наведено списание|last=Claessen|first=Dennis|last2=Rozen|first2=Daniel E.|last3=Kuipers|first3=Oscar P.|last4=Søgaard-Andersen|first4=Lotte|last5=Wezel|first5=Gilles P. van|date=2014/02|title=Bacterial solutions to multicellularity: a tale of biofilms, filaments and fruiting bodies|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro3178|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=12|issue=2|pages=115–124|doi=10.1038/nrmicro3178|issn=1740-1534}}</ref> Овие повеќеклеточни структури често се формираат само при посебни услови, на пр. при недостаток на [[Аминокиселина|аминокиселини]] [[Myxobacteria]] комуницира со околните бактерии од својот вид преку процес наречен "[[чувство на кворумот]]" (анг. quorum sensing), при што мигрираат една кон друга и се агрегираат во телца кои се со димензија од околу 500 микрометри и содржат околу 100,000 бактериски клетки.<ref>{{Наведено списание|last=Shimkets|first=Lawrence J.|date=1999-10-01|title=Intercellular Signaling During Fruiting-Body Development of Myxococcus xanthus|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.53.1.525|journal=Annual Review of Microbiology|volume=53|issue=1|pages=525–549|doi=10.1146/annurev.micro.53.1.525|issn=0066-4227}}</ref> Во овие повеќеклеточни телца се јавува функционална поделба меѓу одделните бактериски клетки, на пр. секоја десетта клетка од колонијата мигрира кон површината и таму се диференцира во посебна дормантна (спиечка) форма која се нарекува ''[[миксоспора]]'', и на овој начин прават заштитен слој којшто колонијата ја штити од исушување и други влијанија на околината.<ref>{{Наведено списание|last=Kaiser|first=Dale|date=2004-09-13|title=Signaling in myxobacteria|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.58.030603.123620|journal=Annual Review of Microbiology|volume=58|issue=1|pages=75–98|doi=10.1146/annurev.micro.58.030603.123620|issn=0066-4227}}</ref>
Други видови на бактерии се способни да се прицврстат за површини и да формираат густи агрегати наречени ''[[Биофилм|биофилмови]]''.Овие биофилмови може да варираат во дебелина од неколку микрометри па дури до половина метар, а во нив се населуваат покрај бактериите и разни видови на археи и еукариоти. Бактериите што живеат во биофилмови имаат сложен распоред на клетките и на екстрацелуларните компоненти, формирајќи секундарни структури наречени микроколонии, помеѓу кои има мрежа од канали кои овозможуваат подобра [[дифузија]] на нутриенсите.<ref>{{Наведено списание|last=Donlan|first=Rodney M.|title=Biofilms: Microbial Life on Surfaces|url=https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/8/9/02-0063_article|journal=Emerging Infectious Diseases|language=en-us|volume=8|issue=9|pages=881–890|doi=10.3201/eid0809.020063}}</ref> <ref>{{Наведено списание|last=Donlan|first=Rodney M.|title=Biofilms: Microbial Life on Surfaces|url=https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/8/9/02-0063_article|journal=Emerging Infectious Diseases|language=en-us|volume=8|issue=9|pages=881–890|doi=10.3201/eid0809.020063}}</ref> Во природните средини како што
= Клеточна структура =
Ред 68:
=== Внатрешноклеточни структури ===
[[Податотека:Градба на бактериска клетка.png|мини|Градба и содржина на типична [[Грампозитивна бактерија|Грам-позитивна]] бактерија.]]
Бактериската [[клеточна мембрана]] се состои главно од [[Фосфолипид|фосфолипиди]] и [[Протеин|протеини]]. Таа покрај својата заштитна улога како бариера, врши и многу важна улога во транспортните и енергетските процеси на клетката.<ref name=":2">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/956340090|title=Microbiology : an evolving science.|last=L.|first=Slonczewski, Joan|date=2013|publisher=W W Norton|isbn=9780393123685|location=[S.l.]|oclc=956340090}}</ref> За разлика од [[Еукариоти|еукариотските клетки]] бактериските клетки најчесто не поседуваат мембрански [[Органела|органели]], како што кај еукариотите се: [[Клеточно јадро|јадро]], [[ендоплазматски ретикулум]], [[Голџиев систем]] итн.<ref name=":2" /> Меѓутоа, некои бактерии поседуваат протеински органели во [[Цитоплазма|цитоплазмата]] кои разделуваат различни процеси од бактерискиот [[метаболизам]],<ref>{{Наведено списание|last=Bobik|first=Thomas A.|date=2006-05-01|title=Polyhedral organelles compartmenting bacterial metabolic processes|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00253-005-0295-0|journal=Applied Microbiology and Biotechnology|language=en|volume=70|issue=5|pages=517–525|doi=10.1007/s00253-005-0295-0|issn=0175-7598}}</ref> <ref>{{Наведено списание|last=Yeates|first=Todd O.|last2=Kerfeld|first2=Cheryl A.|last3=Heinhorst|first3=Sabine|last4=Cannon|first4=Gordon C.|last5=Shively|first5=Jessup M.|date=2008/09|title=Protein-based organelles in bacteria: carboxysomes and related microcompartments|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro1913|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=6|issue=9|pages=681–691|doi=10.1038/nrmicro1913|issn=1740-1534}}</ref> како што се [[Карбоксизоми|карбоксизомите]].<ref>{{Наведено списание|last=Kerfeld|first=Cheryl A.|last2=Sawaya|first2=Michael R.|last3=Tanaka|first3=Shiho|last4=Nguyen|first4=Chau V.|last5=Phillips|first5=Martin|last6=Beeby|first6=Morgan|last7=Yeates|first7=Todd O.|date=2005-08-05|title=Protein Structures Forming the Shell of Primitive Bacterial Organelles|url=http://science.sciencemag.org/content/309/5736/936|journal=Science|language=en|volume=309|issue=5736|pages=936–938|doi=10.1126/science.1113397|issn=0036-8075|pmid=16081736}}</ref> Дополнително, бактериите имаат мултикомпонентен [[цитоскелет]] кој ја контролира локализацијата на протеините и [[Нуклеинска киселина|нуклеинските киселини]] во цитоплазмата, а исто така учествува и во процесот на [[Клеточна делба|клеточната делба]].<ref>{{Наведено списание|last=Gitai|first=Zemer|date=2005-03-11|title=The New Bacterial Cell Biology: Moving Parts and Subcellular Architecture|url=http://www.cell.com/cell/abstract/S0092-8674(05)00193-5|journal=Cell|language=English|volume=120|issue=5|pages=577–586|doi=10.1016/j.cell.2005.02.026|issn=0092-8674}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Shih|first=Yu-Ling|last2=Rothfield|first2=Lawrence|date=2006-09-01|title=The Bacterial Cytoskeleton|url=http://mmbr.asm.org/content/70/3/729|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=70|issue=3|pages=729–754|doi=10.1128/MMBR.00017-06|issn=1092-2172|pmid=16959967}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Norris|first=Vic|last2=Blaauwen|first2=Tanneke den|last3=Cabin-Flaman|first3=Armelle|last4=Doi|first4=Roy H.|last5=Harshey|first5=Rasika|last6=Janniere|first6=Laurent|last7=Jimenez-Sanchez|first7=Alfonso|last8=Jin|first8=Ding Jun|last9=Levin|first9=Petra Anne|date=2007-03-01|title=Functional Taxonomy of Bacterial Hyperstructures|url=http://mmbr.asm.org/content/71/1/230|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=71|issue=1|pages=230–253|doi=10.1128/MMBR.00035-06|issn=1092-2172|pmid=17347523}}</ref>
Многу значајни биохемиски процеси како што е складирањето на енергија се одвиваат како резултат на [[Концентрација|концентрациски]] градиенти низ мембраните, со што се создава разлика во потенцијали на ист принцип како во [[Батерија|батериите]]. Недостатокот на внатрешни мембрани кај бактериите значи дека овие процеси, како што е транспортот на [[Електрон|електрони]], треба да се одвиваат низ клеточната мембрана помеѓу внатрешниот простор кој ја сочинува цитоплазмата и надворешниот простор кој ја сочинува [[Периплазма|периплазмата]].<ref>{{Наведено списание|last=Harold|first=F M|date=June 1972|title=Conservation and transformation of energy by bacterial membranes.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC408323/|journal=Bacteriological Reviews|volume=36|issue=2|pages=172–230|issn=0005-3678|pmid=4261111}}</ref> Меѓутоа,
Повеќето бактерии немаат јадро оградено со мембрана, а нивниот [[генетски материјал]] е единечен, циркуларен, бактериски [[хромозом]], лоциран во цитоплазмата во облик на телце со неправилна форма кое се
Некои бактерии продуцираат интрацелуларни гранули за складирање на нутриенси како што се [[Гликоген|гликогенот]],<ref>{{Наведено списание|last=Yeo|first=Marcus|last2=Chater|first2=Keith|date=2005|title=The interplay of glycogen metabolism and differentiation provides an insight into the developmental biology of Streptomyces coelicolor|url=http://mic.microbiologyresearch.org/content/journal/micro/10.1099/mic.0.27428-0|journal=Microbiology|volume=151|issue=3|pages=855–861|doi=10.1099/mic.0.27428-0}}</ref> [[Полифосфат|полифосфатите]],<ref>{{Наведено списание|last=Shiba|first=T.|last2=Tsutsumi|first2=K.|last3=Ishige|first3=K.|last4=Noguchi|first4=T.|date=March 2000|title=Inorganic polyphosphate and polyphosphate kinase: their novel biological functions and applications|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10739474|journal=Biochemistry. Biokhimiia|volume=65|issue=3|pages=315–323|issn=0006-2979|pmid=10739474}}</ref> [[сулфур]]<ref>{{Наведено списание|last=Brune|first=Daniel C.|date=1995-06-01|title=Isolation and characterization of sulfur globule proteins from Chromatium vinosum and Thiocapsa roseopersicina|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00272127|journal=Archives of Microbiology|language=en|volume=163|issue=6|pages=391–399|doi=10.1007/BF00272127|issn=0302-8933}}</ref> или [[полихидроксиалканоати]].<ref>{{Наведено списание|last=Kadouri|first=Daniel|last2=Jurkevitch|first2=Edouard|last3=Okon|first3=Yaacov|last4=Castro-Sowinski|first4=Susana|date=2005-01-01|title=Ecological and Agricultural Significance of Bacterial Polyhydroxyalkanoates|url=https://doi.org/10.1080/10408410590899228|journal=Critical Reviews in Microbiology|volume=31|issue=2|pages=55–67|doi=10.1080/10408410590899228|issn=1040-841X|pmid=15986831}}</ref> Одредени бактериски групи како што се фотосинтетските [[цијанобактерии]] може да продуцираат интрацелуларни воздушни [[Вакуола|вакуоли]] кои им помагаат да ја регулираат својата [[пловност]], што им овозможува да се движат нагоре или надоле во водената колона и така да се прилагодат на разни нивоа на светлински интензитет или концентрација на нутриенси.<ref>{{Наведено списание|last=Walsby|first=A E|date=March 1994|title=Gas vesicles.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC372955/|journal=Microbiological Reviews|volume=58|issue=1|pages=94–144|issn=0146-0749|pmid=8177173}}</ref>
=== Надворешноклеточни структури ===
Над [[Клеточна мембрана|клеточната мембрана]] се наоѓа [[Клеточен ѕид|клеточниот ѕид]]. Бактерискиот клеточен ѕид е составен од [[Пептидогликан|пептидогликан (муреин)]], кој е изграден од [[Полисахарид|полисахаридни]] ланци кои накрсно се поврзани со [[Пептид|пептиди]] кои содржат [[Д-аминокиселини]].<ref>{{Наведено списание|last=van|first=Heijenoort, Jean|date=2001-03-01|title=Formation of the glycan chains in the synthesis of bacterial peptidoglycan|url=https://academic.oup.com/glycob/article/11/3/25R/677256|journal=Glycobiology|language=en|volume=11|issue=3|doi=10.1093/glycob/11.3.25R|issn=0959-6658}}</ref> Бактериските клеточни ѕидови се разликуваат од растителните и [[Габа|габичните]] клеточни ѕидови кои се изградени од [[целулоза]] и [[хитин]], соодветно.<ref>{{Наведено списание|last=Koch|first=Arthur L.|date=2003-10-01|title=Bacterial Wall as Target for Attack Past, Present, and Future Research|url=http://cmr.asm.org/content/16/4/673|journal=Clinical Microbiology Reviews|language=en|volume=16|issue=4|pages=673–687|doi=10.1128/CMR.16.4.673-687.2003|issn=0893-8512|pmid=14557293}}</ref> [[Археи|Археите]] пак, за разлика од бактериите, имаат клеточен ѕид кој се состои од друг полимер, кој се нарекува [[псевдопептидогликан]]. Клеточниот ѕид е неопходен за преживување на бактериите, а [[Антибиотик|антибиотикот]] [[пеницилин]] ги убива бактериите така што инхибира еден чекор во биосинтезата на пептидогликанот.<ref>{{Наведено списание|last=Koch|first=Arthur L.|date=2003-10-01|title=Bacterial Wall as Target for Attack Past, Present, and Future Research|url=http://cmr.asm.org/content/16/4/673|journal=Clinical Microbiology Reviews|language=en|volume=16|issue=4|pages=673–687|doi=10.1128/CMR.16.4.673-687.2003|issn=0893-8512|pmid=14557293}}</ref>
Грубо кажано, постојат два типа клеточни ѕидови кај бактериите наречени [[Грампозитивни бактерии|Грам-позитивни]] и [[Грамнегативни бактерии|Грам-негативни]]. Имињата потекнуваат од реакција на клетките кон [[Боење по Грам|боењето по Грам]], коешто претставува класичен метод за класификација на бактериски видови.<ref>{{Наведено списание|last=Gram|first=HC|date=1884|title=\"{U}ber die isolierte F\"{a}rbung der Schizomyceten in Schnitt- und Trockenpr\"{a}paraten|url=http://www.citeulike.org/user/MeganBarnett/article/1574067|journal=Fortschritte der Medizin|volume=2|pages=185–89}}</ref>
[[Податотека:Bacteria cell wall.svg|лево|мини|303x303пкс|'''Градба на бактериска клеточна обвивка'''. Горе: ''[[Грамнегативна бактерија|Грам-негативна бактерија]]'': 1-[[Клеточна мембрана|внатрешна мембрана]], 2-периплазматичен простор, 3-надворешна мембрана, 4-[[фосфолипид]], 5-[[пептидогликан]], 6-[[липопротеин]], 7-[[протеин]], 8-[[липополисахарид]], 9-[[порин]]. Доле: ''[[Грампозитивна бактерија|Грам-позитина бактерија]]'': 1-цитоплазматска мембрана, 2-пептидогликан, 3-фосфолипид, 4-протеин, 5-[[липотеихонска киселина]].
]]
[[Грампозитивни бактерии|Грам-позитивните бактерии]] поседуваат дебел клеточен ѕид кој содржи повеќе слоеви пептидогликан и [[теихоински киселини]]. За разлика од нив, [[Грамнегативни бактерии|Грам-негативните бактерии]] имаат релативно тенок клеточен ѕид кој се состои од само неколку слоеви пептидогликан, врз кој имаат секундарна липидна мембрана богата со [[липополисахариди]] и [[Липопротеин|липопротеини]]. Повеќето бактериски видови имаат Грам-негативен клеточен ѕид, а само [[Колено|колената]] [[Firmicutes]] и
Кај многу бактерии се среќава и Ѕ-слој од ригидно аранжирани протеински молекули кој ја покрива надворешноста на клетката.<ref>{{Наведено списание|date=1998-12-15|title=Structural Research on Surface Layers: A Focus on Stability, Surface Layer Homology Domains, and Surface Layer–Cell Wall Interactions|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1047847798940709|journal=Journal of Structural Biology|volume=124|issue=2-3|pages=276–302|doi=10.1006/jsbi.1998.4070|issn=1047-8477}}</ref> Овој слој нуди физичка и хемиска заштита на клеточната површина, а делува и како бариера за
[[Камшиче|Камшичиња (флагели)]] се ригидни протеински структури околу 20 нанометри во дијаметар и до 20 микрометри во должина кои служат за моталитет. Енергијата за движење на камшичето се ослободува по пат на трансфер на [[Јон|јони]] преку [[електрохемиски градиент]] којшто постои низ клеточната мембрана.<ref>{{Наведено списание|date=2004-01-01|title=The Bacterial Flagellar Motor: Structure and Function of a Complex Molecular Machine|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0074769604330032|volume=233|pages=93–134|doi=10.1016/S0074-7696(04)33003-2|issn=0074-7696}}</ref>
Ред 94 ⟶ 91:
[[Фимбрии|Фимбриите]] се тенки протеински филаменти, обично 2-10 нанометри во дијаметар и неколку микрометри во должина. Тие се распоредени по површината на клетката и наликуваат на тенки влакненца кога се набљудуваат низ [[електронски микроскоп]]. За нив се верува дека играат улога во прицврстувањето за површини или за други клетки и се есенцијални за [[Вирулентност|вирулентноста]] на некои бактериски патогени.<ref>{{Наведено списание|last=Beachey|first=E. H.|date=1981-03-01|title=Bacterial Adherence: Adhesin-Receptor Interactions Mediating the Attachment of Bacteria to Mucosal Surfaces|url=https://academic.oup.com/jid/article-abstract/143/3/325/863005?redirectedFrom=fulltext|journal=Journal of Infectious Diseases|language=en|volume=143|issue=3|pages=325–345|doi=10.1093/infdis/143.3.325|issn=0022-1899}}</ref> [[Пили|Пилите]] (ед. лат. pilus) се клеточни структури нешто поголеми од фимбриите кои служат за трансфер на генетски материјал помеѓу две бактериски клетки во процес кој се нарекува [[коњугација]].<ref>{{Наведено списание|last=Silverman|first=Philip M.|date=1997-01-01|title=Towards a structural biology of bacterial conjugation|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2958.1997.2411604.x/abstract|journal=Molecular Microbiology|language=en|volume=23|issue=3|pages=423–429|doi=10.1046/j.1365-2958.1997.2411604.x|issn=1365-2958}}</ref> Друг вид на пили служат за движење и се нарекуваат [[тип IV пили]].<ref>{{Наведено списание|last=Costa|first=Tiago R. D.|last2=Felisberto-Rodrigues|first2=Catarina|last3=Meir|first3=Amit|last4=Prevost|first4=Marie S.|last5=Redzej|first5=Adam|last6=Trokter|first6=Martina|last7=Waksman|first7=Gabriel|date=2015/06|title=Secretion systems in Gram-negative bacteria: structural and mechanistic insights|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro3456|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=13|issue=6|pages=343–359|doi=10.1038/nrmicro3456|issn=1740-1534}}</ref>
[[Гликокаликс|Гликокаликсот]] го продуцираат многу бактерии како заштитна обвивка. Тој може многу да варира во однос на структурната сложеност: од неорганизиран лигав слој од екстрацелуларни [[Полимер|полимерни супстанци]] до високо структурирана капсула. Овие структури можат да ја штитат бактериската клетка од проголтување од страна на еукариотски клетки како [[Макрофаг|макрофагите]].<ref>{{Наведено списание|last=Stokes|first=Richard W.|last2=Norris-Jones|first2=Raymond|last3=Brooks|first3=Donald E.|last4=Beveridge|first4=Terry J.|last5=Doxsee|first5=Dan|last6=Thorson|first6=Lisa M.|date=2004-10-01|title=The Glycan-Rich Outer Layer of the Cell Wall of Mycobacterium tuberculosis Acts as an Antiphagocytic Capsule Limiting the Association of the Bacterium with Macrophages|url=http://iai.asm.org/content/72/10/5676|journal=Infection and Immunity|language=en|volume=72|issue=10|pages=5676–5686|doi=10.1128/IAI.72.10.5676-5686.2004|issn=0019-9567|pmid=15385466}}</ref>
Создавањето на овие екстрацелуларни структури зависи од функционирањето на бактериските секреторни системи.
=== Ендоспори ===
[[Податотека:Paenibacillus alvei endospore microscope image.tif|мини|Ендоспори на [[Paenibacillus alvei]].]]
Одредени видови на [[Грампозитивни бактерии|Грам-позитивни бактерии]], како што се припадниците на [[Род (биологија)|родовите]] ''[[Bacillus]]'', ''[[Clostridium]]'', ''[[Sporohalobacter]]'', ''[[Anaerobacter]]'', и ''[[Heliobacterium]]'', можат да формираат високо-резистентни, дормантни структури наречени [[ендоспори]].<ref>{{Наведено списание|last=Nicholson|first=Wayne L.|last2=Munakata|first2=Nobuo|last3=Horneck|first3=Gerda|last4=Melosh|first4=Henry J.|last5=Setlow|first5=Peter|date=2000-09-01|title=Resistance of Bacillus Endospores to Extreme Terrestrial and Extraterrestrial Environments|url=http://mmbr.asm.org/content/64/3/548|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=64|issue=3|pages=548–572|doi=10.1128/MMBR.64.3.548-572.2000|issn=1092-2172|pmid=10974126}}</ref> Ендоспорите се развиваат внатре во [[Цитоплазма|цитоплазмата]] и
Ендоспората содржи во центарот [[Нуклеинска киселина|нуклеински материјал]] и [[Рибозом|рибозоми]] кои се обвиткани со заштитен слој, врз кој се развива повеќеслојна ригидна обвивка составена од [[пептидогликан]] и [[Протеин|протеини]].<ref name=":3" /> [[Метаболизам|Метаболизмот]] внатре во ендоспората драстично се забавува, што им овозможува да преживеат екстремни физички и хемиски стресови, високи дози на [[ултравиолетово зрачење]], [[гама-зрачење]], високи и ниски [[Температура|температури]], висок [[притисок]], сушење, [[дезифициенси]] итн.<ref>{{Наведено списание|last=Nicholson|first=Wayne L.|last2=Fajardo-Cavazos|first2=Patricia|last3=Rebeil|first3=Roberto|last4=Slieman|first4=Tony A.|last5=Riesenman|first5=Paul J.|last6=Law|first6=Jocelyn F.|last7=Xue|first7=Yaming|date=2002-12-01|title=Bacterial endospores and their significance in stress resistance|url=https://link.springer.com/article/10.1023/A:1020561122764|journal=Antonie van Leeuwenhoek|language=en|volume=81|issue=1-4|pages=27–32|doi=10.1023/A:1020561122764|issn=0003-6072}}</ref> Во ваква дормантна состојба бактериите можат да преживеат милиони години,<ref>{{Наведено списание|last=Vreeland|first=Russell H.|last2=Rosenzweig|first2=William D.|last3=Powers|first3=Dennis W.|date=2000/10|title=Isolation of a 250 million-year-old halotolerant bacterium from a primary
salt crystal|url=https://www.nature.com/articles/35038060|journal=Nature|language=En|volume=407|issue=6806|pages=897–900|doi=10.1038/35038060|issn=1476-4687}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Cano|first=R. J.|last2=Borucki|first2=M. K.|date=1995-05-19|title=Revival and identification of bacterial spores in 25- to 40-million-year-old Dominican amber|url=http://science.sciencemag.org/content/268/5213/1060|journal=Science|language=en|volume=268|issue=5213|pages=1060–1064|doi=10.1126/science.7538699|issn=0036-8075|pmid=7538699}}</ref> а исто така е покажано дека можат да преживеат изложување на [[вакуум]] и радијација во вселената.<ref>{{Наведено списание|date=2005-04-01|title=The solar UV environment and bacterial spore UV resistance: considerations for Earth-to-Mars transport by natural processes and human spaceflight|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0027510704004981|journal=Mutation Research/Fundamental and Molecular Mechanisms of Mutagenesis|volume=571|issue=1-2|pages=249–264|doi=10.1016/j.mrfmmm.2004.10.012|issn=0027-5107}}</ref> Ендоспорите на некои бактериски видови можат да бидат патогени, на пр. заразувањето со [[антракс]] настанува со вдишување на спорите на ''[[Bacillus anthracis]]'', а контаминацијата на длабоки убодни рани со ендоспори на ''[[Clostridium tetani]]'' предизвикува [[тетанус]].<ref>{{Наведено списание|last=Hatheway|first=C L|date=January 1990|title=Toxigenic clostridia.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC358141/|journal=Clinical Microbiology Reviews|volume=3|issue=1|pages=66–98|issn=0893-8512|pmid=2404569}}</ref>
Ред 110 ⟶ 107:
[[Јаглероден метаболизам|Јаглеродниот метаболизам]] кај бактериите е или [[Автотроф|автотрофен]] (извор на јаглерод е [[Јаглероден диоксид|јаглерод диоксид]]) или [[Хетеротроф|хетеротрофен]] (извор на јаглерод се [[Органско соединение|органски соединенија]]). Типични автотрофни бактерии се [[Цијанобактерии|цијанобактериите]], [[Зелени сулфурни бактерии|зелените сулфурни бактерии]] и [[Пурпурни бактерии|пурпурните бактерии]], но исто така тука се вбројуваат и [[Хемолитотрофи|хемолитотрофните]] видови како што се [[Нитрификациони бактерии|нитрификационите]] и [[Сулфур-оксидирачки бактерии|сулфур-оксидирачките бактерии]].<ref>{{Наведено списание|last=Hellingwerf|first=K. J.|last2=Crielaard|first2=W.|last3=Hoff|first3=W. D.|last4=Matthijs|first4=H. C. P.|last5=Mur|first5=L. R.|last6=Rotterdam|first6=B. J. van|date=1994-12-01|title=Photobiology of Bacteria|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00872217|journal=Antonie van Leeuwenhoek|language=en|volume=65|issue=4|pages=331–347|doi=10.1007/BF00872217|issn=0003-6072}}</ref> Енергетскиот метаболизам кај бактериите е базиран или на [[Фототроф|фототрофија]] (користење на светлинска енергија преку процесот на [[фотосинтеза]]) или на [[Хемотроф|хемотрофија]] (користење на хемиски супстанци како извор на енергија, преку нивната [[оксидација]] со [[кислород]] или други акцептори на електрони).
Понатамошната поделба е на [[Литотроф|литотрофи]], кои користат неоргански донори на електрони, и [[Органотроф|органотрофи]], кои користат органски соединенија како донори на електрони. Хемотрофните бактерии ги користат донорите на електрони во процесите на складирање на енергија (аеробна/анаеробна респирација или [[ферментација]]) и во биосинтетските реакции, додека фототрофните бактерии ги користат само во биосинтетските реакции. Респирирачките бактерии користат разни [[соединенија]] како извор на енергија, со тоа што одземаат [[Електрон|електрони]] од редуцираните супстрати, а потоа ги трансферираат овие електрони на терминален акцептор на елетрони во [[Оксидо-редукциона реакција|реакција на оксидо-редукција]]. Ваквите реакции ослободуваат големо количество на енергија, кое може да биде искористено во синтезата на [[Аденозин трифосфат|аденозин трифосфат (ATP)]]. Кај аеробните организми, терминалниот акцептор на електрони е кислородот, додека кај анаеробните организми оваа улога можат да ја вршат различни неоргански соединенија како што се [[Сулфати|сулфат]], [[Нитрати|нитрат]], јаглерод диоксид итн. Ова води до еколошки значајни процеси како што се редукција на сулфатите, [[Денитрификација|денитрификацијата]] и [[ацетогенеза]], соодветно.<ref>{{Наведено списание|last=Seitzinger|first=S.|last2=Harrison|first2=J. A.|last3=Böhlke|first3=J. K.|last4=Bouwman|first4=A. F.|last5=Lowrance|first5=R.|last6=Peterson|first6=B.|last7=Tobias|first7=C.|last8=Drecht|first8=G. Van|date=2006-12-01|title=Denitrification Across Landscapes and Waterscapes: A Synthesis|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1890/1051-0761(2006)016[2064:DALAWA]2.0.CO;2/abstract|journal=Ecological Applications|language=en|volume=16|issue=6|pages=2064–2090|doi=10.1890/1051-0761(2006)016[2064:DALAWA]2.0.CO;2|issn=1939-5582}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Zumft|first=W. G.|date=December 1997|title=Cell biology and molecular basis of denitrification|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9409151|journal=Microbiology and molecular biology reviews: MMBR|volume=61|issue=4|pages=533–616|issn=1092-2172|pmid=9409151}}</ref> <ref>{{Наведена книга|url=https://link.springer.com/book/10.1007/978-1-4615-1777-1|title=Acetogenesis {{!}} SpringerLink|language=en-gb|doi=10.1007/978-1-4615-1777-1}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Drake|first=Harold L.|last2=Daniel|first2=Steven L.|last3=Küsel|first3=Kirsten|last4=Matthies|first4=Carola|last5=Kuhner|first5=Carla|last6=Braus-Stromeyer|first6=Susanna|date=1997-01-01|title=Acetogenic bacteria: what are the in situ consequences of their diverse metabolic versatilities?|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/biof.5520060103/abstract|journal=BioFactors|language=en|volume=6|issue=1|pages=13–24|doi=10.1002/biof.5520060103|issn=1872-8081}}</ref>
[[Податотека:Iron bacteria in runoff.JPG|лево|мини|331x331пкс|[[Железни бактерии]] во извор.]]
Во услови на недостаток на акцептори на електрони друг облик на метаболизам кај хемотрофите е ферментацијата. Кај неа електроните одземени од редуцираните супстрати се трансферираат на оксидирани интермедиери со што се создаваат редуцирани ферментациони продукти (пр. [[млечна киселина]], [[етанол]], [[водород]], [[бутаноинска киселина]]). Ферментацијата е возможна затоа што енергетската содржина на супстратите е поголема од онаа на продуктите, што му овозможува на организмот да синтетизира [[Аденозин трифосфат|ATP]] во текот на овој процес.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.els.net/WileyCDA/ElsArticle/refId-a0001415.html|title=Bacterial Fermentation|work=www.els.net|language=en|accessdate=2018-01-14}}</ref> [[Факултативни анаероби|Факултативните анаероби]], пак, имаат способност да во зависност од условите на средината користат или ферментација или респирација за своите енергетски потреби.
Ред 121 ⟶ 118:
= Раст и репродукција =
[[Податотека:Contrasting-mechanisms-of-growth-in-two-model-rod-shaped-bacteria-ncomms15370-s8.ogv|мини|220x220пкс|Проста делба на клетки на [[E. coli]].]]
Бактериите растат до одредена големина, а потоа се [[Размножување на микроорганизмите|размножуваат]] по пат на бинарна делба, што е форма на [[бесполово размножување]].<ref>{{Наведено списание|last=Koch|first=Arthur L.|date=2002-01-01|title=Control of the Bacterial Cell Cycle by Cytoplasmic Growth|url=https://doi.org/10.1080/1040-840291046696|journal=Critical Reviews in Microbiology|volume=28|issue=1|pages=61–77|doi=10.1080/1040-840291046696|issn=1040-841X}}</ref> При оптимални услови бактериите може да растат и да се делат исклучително брзо, а бактериските популации може да се дуплираат во големина
[[Податотека:Staphylococcus aureas bacteria toxin growing on a blood agar Wellcome V0036241EL.jpg|лево|мини|271x271пкс|[[Стафилококи|Стафилококни]] колонии на [[агарна
Во лабораторија, бактериите главно се [[Култивација|култивираат]] во цврсти или течни медиуми. Цврстите медиуми за раст ги вклучуваат [[Агарни плочи|агарните плочи]] и се користат да се изолира чиста култура на одреден бактериски [[Вид (биологија)|вид]]. Течните медиуми за раст се користат кога е потребно мерење на растот или кога се потребни поголеми волумени на клетки. Растот во течни медиуми кои се мешаат создава рамномерна [[суспензија]] на клетки што овозможува културите лесно да се раздвојат и трансферираат на друга подлога. Сепак, изолацијата само на еден бактериски вид од течниот медиум е тешка. Употребата на селективни медиуми во кои има додаток или недостаток на специфични нутриенси или [[антибиотици]] може да помогне да се идентифицираат специфични бактерии.<ref>{{Наведено списание|date=2001-12-01|title=LABORATORY DIAGNOSIS OF CENTRAL NERVOUS SYSTEM INFECTIONS|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0891552005701860|journal=Infectious Disease Clinics of North America|volume=15|issue=4|pages=1047–1071|doi=10.1016/S0891-5520(05)70186-0|issn=0891-5520}}</ref>
Повеќето лабораториски техники за [[култивација]] на бактериите користат високи нивоа на нутриенси за да продуцираат големи количини на клетки брзо и евтино. Меѓутоа, во природните средини нутриенсите се ограничени што значи дека бактериите не можат бесконечно да се размножуваат. Овој лимит на нутриенси довел до еволуција на различни стратегии за раст (види [[r/K селекциона теорија]]). Некои бактерии може да растат исклучително брзо при достапност на нутриенси, како што е на пример цветањето на [[Цијанобактерии|цијанобактериите]] на езерски површини во летните месеци. Други бактерии развиле [[Адаптација (биологија)|адаптација]] на сурови средини, како што се средини со ''[[Streptomyces]]'' видови кои излачуваат голем број на разни антибиотици за да го инхибираат развојот на околните компетитивни бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Challis|first=Gregory L.|last2=Hopwood|first2=David A.|date=2003-11-25|title=Synergy and contingency as driving forces for the evolution of multiple secondary metabolite production by Streptomyces species|url=http://www.pnas.org/content/100/suppl_2/14555|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=100|issue=suppl 2|pages=14555–14561|doi=10.1073/pnas.1934677100|issn=0027-8424|pmid=12970466}}</ref> Во природата најголем број бактерии живеат во заедници наречени [[Биофилм|биофилмови]] кои овозможуваат стабилно снабдување со нутриенси и заштита од факторите на околината.<ref name=":1" /> Меѓусебните односи внатре во заедницата може да бидат есенцијални за растот на специфични организми или групи на организми (тип на [[симбиоза]] што се нарекува [[синтрофија]]).<ref>{{Наведено списание|last=Kooijman|first=S. a. L. M.|last2=Auger|first2=P.|last3=Poggiale|first3=J. C.|last4=Kooi|first4=B. W.|date=2003-08-01|title=Quantitative steps in symbiogenesis and the evolution of homeostasis|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1017/S1464793102006127/abstract|journal=Biological Reviews|language=en|volume=78|issue=3|pages=435–463|doi=10.1017/S1464793102006127|issn=1469-185X}}</ref>
Бактерискиот раст се одвива во четири фази. Кога бактериска популација првпат стапува во контакт со високо-хранлива средина, најпрво потребно е клетките да се адаптираат на новата средина. Првата фаза од растот е наречена [[Лаг-фаза|''лаг-фаза'']], што претставува период на бавен раст кога клетките се адаптираат на новата средина и се подготвуваат за раст. Во лаг-фазата е забележана зголемена брзина на [[Метаболизам|метаболизмот]], а клетката продуцира разни [[Протеин|протеини]] и [[Ензим|ензими]] неопходни
= Геноми и хромозоми =
До септември 2016 година, [[Секвенционирање|секвенционирани]] се [[Геном|геномите]] на илјадници бактериски видови
Повеќето бактерии имаат еден '''[[циркуларен хромозом]]''' кој може да варира во големина од само 160,000 [[базни парови (bp)]], како кај [[Ендосимбиоза|ендосимбиотската]] бактерија ''[[Candidatus Carsonella ruddii]]'',<ref>{{Наведено списание|last=Nakabachi|first=Atsushi|last2=Yamashita|first2=Atsushi|last3=Toh|first3=Hidehiro|last4=Ishikawa|first4=Hajime|last5=Dunbar|first5=Helen E.|last6=Moran|first6=Nancy A.|last7=Hattori|first7=Masahira|date=2006-10-13|title=The 160-Kilobase Genome of the Bacterial Endosymbiont Carsonella|url=http://science.sciencemag.org/content/314/5797/267|journal=Science|language=en|volume=314|issue=5797|pages=267–267|doi=10.1126/science.1134196|issn=0036-8075|pmid=17038615}}</ref> па се до 12,200,000 базни парови (12.2 Mbp) како кај почвената бактерија ''[[Sorangium cellulosum]]''.<ref>{{Наведено списание|last=Pradella|first=Silke|last2=Hans|first2=Astrid|last3=Spröer|first3=Cathrin|last4=Reichenbach|first4=Hans|last5=Gerth|first5=Klaus|last6=Beyer|first6=Stefan|date=2002-12-01|title=Characterisation, genome size and genetic manipulation of the myxobacterium Sorangium cellulosum So ce56|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00203-002-0479-2|journal=Archives of Microbiology|language=en|volume=178|issue=6|pages=484–492|doi=10.1007/s00203-002-0479-2|issn=0302-8933}}</ref> Гените во бактерискиот [[хромозом]] најчесто се единечен континуиран сеггмент од [[ДНК]], и иако неколку различни типови на [[Интрон|интрони]] постојат кај бактериите тие се многу поретки отколку кај [[Еукариоти|еукариотите]].<ref>{{Наведено списание|last=Belfort|first=M|last2=Reaban|first2=M E|last3=Coetzee|first3=T|last4=Dalgaard|first4=J Z|date=July 1995|title=Prokaryotic introns and inteins: a panoply of form and function.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC177115/|journal=Journal of Bacteriology|volume=177|issue=14|pages=3897–3903|issn=0021-9193|pmid=7608058}}</ref>
Ред 150 ⟶ 147:
'''Трансдукција''' на бактериски гени од страна на бактериофаги настанува како резултат на грешки во тек на асемблирањето на [[Вирус|вирусните честики]] во [[Цитоплазма|цитоплазмата]]. Процесот на '''коњугација''', како што се јавува кај ''E. coli'', е детерминиран од плазмидски гени кои ја кодираат машинеријата којашто е потребна за да се трансферира новата копија од плазмидската ДНК од бактеријата донор на бактеријата акцептор. Понекогаш се случува коњугативниот плазмид да се интегрира во хромозомот на бактеријата-домаќин и на тој начин да се трансферира дел од хромозомската ДНК на друга бактерија.
За разлика од трансдукцијата и коњугацијата, '''трансформацијата''' е зависна од мноштво продукти на бактериските [[Ген|гени]] кои стапуваат во специфична интеракција за да го изведат овој сложен процес.<ref>{{Наведено списание|last=Chen|first=Inês|last2=Dubnau|first2=David|date=2004/03|title=DNA uptake during bacterial transformation|url=https://www.nature.com/articles/nrmicro844|journal=Nature Reviews Microbiology|language=En|volume=2|issue=3|pages=241–249|doi=10.1038/nrmicro844|issn=1740-1534}}</ref> За да може бактеријата да врзе, да прими и да рекомбинира донорска ДНК во својот хромозом, најпрво мора да влезе во специјална [[Физиологија|физиолошка]] состојба наречена [[природна компетентност]]. Кај ''[[Bacillus subtilis]]'' потребни се околу 40 гени за да се развие компетентност.<ref>{{Наведено списание|date=1996-04-01|title=Who's competent and when: regulation of natural genetic competence in bacteria|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0168952596100147|journal=Trends in Genetics|volume=12|issue=4|pages=150–155|doi=10.1016/0168-9525(96)10014-7|issn=0168-9525}}</ref> Должината на ДНК молекулата која се трансферира во тек на трансформацијата на ''Bacillus subtilis'' може да биде од третина
При обични услови трансдукцијата, коњугацијата и трансформацијата вклучуваат трансфер на ДНК меѓу бактерии од ист [[Вид (биологија)|вид]], но во одредени случаи трансферот може да се случи и меѓу единки од различни видови.<ref>{{Наведено списание|date=2008-05-01|title=Adaptive value of sex in microbial pathogens|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S156713480800004X|journal=Infection, Genetics and Evolution|volume=8|issue=3|pages=267–285|doi=10.1016/j.meegid.2008.01.002|issn=1567-1348}}</ref> Во овие случаи примањето на гени од други бактерии или од околината е наречен '''[[хоризонтален трансфер на гени]]''' и во одредени природни услови може да биде многу чест.<ref>{{Наведено списание|date=1999-09-01|title=Genetic Exchange between Bacteria in the Environment|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0147619X9991421X|journal=Plasmid|volume=42|issue=2|pages=73–91|doi=10.1006/plas.1999.1421|issn=0147-619X}}</ref> Трансферот на гени е
=== Бактериофаги ===
Ред 160 ⟶ 157:
=== Движење ===
[[Податотека:Flagellum base diagram en.svg|мини|450x450пкс|
Многу бактерии може да се движат користејќи различни механизми: [[Камшиче|камшичињата]] се користат за пливање во течност; [[бактериско лизгање|бактериското лизгање]] и [[трепкачки моталитет|трепкачкиот моталитет]] служат за движење по површини; а промените во [[Пловност|пловноста]] овозможуваат вертикално движење во течност.<ref name=":6">{{Наведено списание|last=Bardy|first=Sonia L.|last2=Ng|first2=Sandy Y. M.|last3=Jarrell|first3=Ken F.|date=2003|title=Prokaryotic motility structures|url=http://mic.microbiologyresearch.org/content/journal/micro/10.1099/mic.0.25948-0|journal=Microbiology|volume=149|issue=2|pages=295–304|doi=10.1099/mic.0.25948-0}}</ref>
Бактериите кои пливаат најчесто ппоминуваат растојание 10 пати поголемо од нивната големина во секунда, а само неколку видови може да поминат растојание 100 пати поголемо од нивната димензија во секунда. Кај бактериското лизгање и моталитетот со трепкање, бактеријата ги употребува своите ''тип 4 пили'' како прицврстувач, издолжувајќи ги, усидрувајќи ги и на крај повлекувајќи ги со значителна сила (поголема од 80 пикоњутни).<ref>{{Наведено списание|last=Sheetz|first=Michael P.|last2=Merz|first2=Alexey J.|last3=So|first3=Magdalene|date=2000/09|title=Pilus retraction powers bacterial twitching motility|url=https://www.nature.com/articles/35024105|journal=Nature|language=En|volume=407|issue=6800|pages=98–102|doi=10.1038/35024105|issn=1476-4687}}</ref>
Ред 167 ⟶ 164:
[[Камшиче|Камшичињата (флагели)]] се семиригидни, цилиндрични структури кои се ротираат на начин сличен како пропелер на брод. Бактериските видови се разликуваат по бројот и распоредот на флагелите на нивната површина; некои имаат едно камшиче (''монотрихни''); други имаат камшичиња поставени на двата краја од клетката (''амфитрихни''); некои имаат снопови од флагели на двата пола од клетката (''лофотрихни''); додека некои имаат флагели распоредени по целата површина на клетката (''перитрихни''). Бактериското камшиче е најдобро проучената структура за моталитет во биологијата, а изградено е од околу 20 различни протеини, со околу 30 други протеини неопходни за негова регулација и изградба.<ref name=":6" /> Камшичето е ротирачка структура која ја покренува реверзибилен "мотор" кој се наоѓа на базата од камшичето и користи [[електрохемиски градиент]] преку мембраната како извор на енергија.<ref>{{Наведено списание|last=Macnab|first=Robert M.|date=December 1999|title=The Bacterial Flagellum: Reversible Rotary Propellor and Type III Export Apparatus|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC103673/|journal=Journal of Bacteriology|volume=181|issue=23|pages=7149–7153|issn=0021-9193|pmid=10572114}}</ref> На овој начин моторот го покренува движењето на филаментот којшто игра улога на пропелер.
Најголем број на бактерии имаат два различни начина на движење; ''праволиниско движење'' (пливање) и ''свртување''. Свртувањето им овозможува да се реориентираат, што го прави нивното севкупно движење тродимензиомално ''[[случајно шетање]]''.<ref>{{Наведено списание|last=Wu|first=Mingming|last2=Roberts|first2=John W.|last3=Kim|first3=Sue|last4=Koch|first4=Donald L.|last5=DeLisa|first5=Matthew P.|date=2006-07-01|title=Collective Bacterial Dynamics Revealed Using a Three-Dimensional Population-Scale Defocused Particle Tracking Technique|url=http://aem.asm.org/content/72/7/4987|journal=Applied and Environmental Microbiology|language=en|volume=72|issue=7|pages=4987–4994|doi=10.1128/AEM.00158-06|issn=0099-2240|pmid=16820497}}</ref> Флагелата кај [[Спирохета|спирохетите]] е сместена меѓу двете
Неколку видови на ''[[Listeria]]'' и ''[[Shigella]]'' се движат внатре во клетката на домаќинот така што го узурпираат нејзиниот [[
=== Секреција ===
Бактериите често секретираат различни [[Супстанца|супстанци]] во околината со цел да ја модифицираат во нивна полза. Секретираните [[Соединенија|соедниненија]] често се [[Протеин|протеини]] кои може да служат како [[Ензим|ензими]] за дигестија за некои хранливи материи во околината.
=== Повеќеклеточност ===
Бактериите често функционираат како повеќеклеточни агрегати наречени [[биофилмови]], во кои тие разменуваат молекуларни сигнали за [[меѓуклеточна комуникација]] што води до координирано повеќеклеточно однесување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20110717183759/http://www.sci.uidaho.edu/newton/math501/Sp05/Shapiro.pdf|title=Wayback Machine|date=2011-07-17|accessdate=2018-01-14}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Costerton|first=J W|last2=Lewandowski|first2=Z|last3=Caldwell|first3=D E|last4=Korber|first4=D R|last5=Lappin-Scott|first5=H M|date=1995-10-01|title=Microbial Biofilms|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.mi.49.100195.003431|journal=Annual Review of Microbiology|volume=49|issue=1|pages=711–745|doi=10.1146/annurev.mi.49.100195.003431|issn=0066-4227}}</ref> Бенефитите на заедницата при мултицелуларната кооперација вклучуваат: поделба на трудот, пристап до ресурси кои не можат ефикасно да ги искористат единечните клетки, колективна одбрана од антагонисти и оптимизација на преживување на популацијата со диференцијација во различни типови на клетки. На пр. бактериите во биофилмови може да покажат
Еден од типовите на меѓуклеточната комуникација со молекуларни сигнали е наречено [[чувство на кворумот]] (анг. quorum sensing), која има за цел да одреди дали густината на локалната популација е доволно висока за да е продуктивно да се инвестира во процеси кои се успешни само кога голем број на слични организми се однесуваат слично, како што е на пр. екскрецијата на [[дигестивни ензими]] или емитирање на светлина. Чувството на кворумот им овозможува на бактериите да ја координираат експресијата на гени што им овозможува да продуцираат, ослободуваат и детектираат автоиндуцирачки молекули или [[феромони]] кои се акумулираат со растот на бактериската популација.<ref>{{Наведено списание|last=Miller|first=Melissa B.|last2=Bassler|first2=Bonnie L.|date=2001-10-01|title=Quorum Sensing in Bacteria|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.55.1.165|journal=Annual Review of Microbiology|volume=55|issue=1|pages=165–199|doi=10.1146/annurev.micro.55.1.165|issn=0066-4227}}</ref>
Ред 183 ⟶ 180:
= Класификација и идентификација =
[[Податотека:Tree of life SVG.svg|мини|544x544пкс|'''[[Филогенетско дрво|Филогенетско дрво на животот]]''' кое го покажува односот помеѓу [[Вид (биологија)|видовите]] чии [[Геном|геноми]] биле секвенционирани до 2006 година. Во самиот центар е последниот [[универзален предок]] на целиот живот на Земјата. Различните бои ги претставуваат [[Три домени на живот|трите домени на животот]]: розовата ги претставува [[Еукариоти|еукариотите]]; сината ги претставува бактериите; и зелената [[Археи|археите]].]]
[[Класификација на живиот свет|Класификацијата]] има за цел да го опише диверзитетот на бактериските [[Вид (биологија)|видови]] со нивно именување и организирање во групи на основа на сличности. Бактериите може да се класифицираат на основа на нивната клеточна структура, [[метаболизам]] или разлики во клеточните компоненти како што се [[ДНК]], [[РНК]], [[Масна киселина|масни киселини]], [[пигменти]], [[Антиген|антигени]], [[Хинон|хинони]] итн. Додека овие критериуми овозможија идентификација и класификација на типови на бактерии, не беше јасно дали овие разлики претставуваат варијација помеѓу различни видови или помеѓу подгрупи кои припаѓаат на истот вид. Оваа несигурност се должеше на недостатокот на својствени структури кај повеќето бактерии како и на [[Хоризонтален трансфер на гени|хоризонталниот трансфер на гени]] помеѓу несродни видови.<ref>{{Наведено списание|last=Boucher|first=Yan|last2=Douady|first2=Christophe J.|last3=Papke|first3=R. Thane|last4=Walsh|first4=David A.|last5=Boudreau|first5=Mary Ellen R.|last6=Nesbø|first6=Camilla L.|last7=Case|first7=Rebecca J.|last8=Doolittle|first8=W. Ford|date=2003-11-28|title=Lateral Gene Transfer and the Origins of Prokaryotic Groups|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.genet.37.050503.084247|journal=Annual Review of Genetics|volume=37|issue=1|pages=283–328|doi=10.1146/annurev.genet.37.050503.084247|issn=0066-4197}}</ref> Како резултат на хоризонталниот трансфер на гени, блиску сродни бактерии можат да имаат многу различна [[Морфологија (биологија)|морфологија]] и типови на метаболизам. За да се надмине оваа несигурност, модерните бактериски класификации се засновани на [[молекуларна систематика]], за која се употребуваат генетски техники, како што се одредувањето на односот [[гванин]]:[[цитозин]], [[геном-геном хибридизација]], како и [[Секвенционирање|секвенционирање на гените]] кои не подлегнале на екстензивен хоризонтален трансфер на гени, како што е генот на [[Рибозомална РНК|рибозомалната РНК]].<ref>{{Наведено списание|last=Olsen|first=G. J.|last2=Woese|first2=C. R.|last3=Overbeek|first3=R. A.|date=1996-03-01|title=The Winds of (evolutionary) Change: Breathing New Life into Microbiology|url=https://www.osti.gov/scitech/biblio/205047-xNbftD/webviewable/|language=English}}</ref> Класификацијата на бактериите се
Терминот "бактерии" традиционално ги опфаќаше сите микроскопски едноклеточни [[прокариоти]]. Меѓутоа молекуларните систематики покажаа дека [[Прокариоти|прокариотскиот]] свет се состои од два одделни [[Домен (биологија)|домени]], оригинално наречени ''еубактерии'' и ''архебактерии'', но денес тие се нарекуваат ''бактерии'' и ''археи'', кои еволуирале независно од еден заеднички предок.<ref name=":5" /> Моментално најупотребуваниот класификационен систем во [[Биологија|биологијата]] е т.н. [[систем на трите домени]], според кој бактериите, [[Археи|археите]] и [[Еукариоти|еукариотите]] се разгледуваат како три основни групи на живи организми на [[Земја (планета)|планетата]].<ref>{{Наведено списание|last=Gupta|first=Radhey S.|date=2000-01-01|title=The Natural Evolutionary Relationships among Prokaryotes|url=https://doi.org/10.1080/10408410091154219|journal=Critical Reviews in Microbiology|volume=26|issue=2|pages=111–131|doi=10.1080/10408410091154219|issn=1040-841X}}</ref> Како резултат на релативно скорешното воведување на молекуларната систематика и постојаниот раст во бројот на секвенционирани геноми кои се достапни, бактериската класификација се уште останува поле на истражување кое е променливо и се шири.<ref>{{Наведено списание|date=2005-06-01|title=Evolutionary aspects of whole-genome biology|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959440X05000801|journal=Current Opinion in Structural Biology|volume=15|issue=3|pages=248–253|doi=10.1016/j.sbi.2005.04.001|issn=0959-440X}}</ref>
Идентификацијата на бактериите во лабораторија е од посебно значење за [[Медицина|медицината]] бидејќи одредувањето на точната терапија зависи од бактерискиот вид кој е причинител на [[Инфекција|инфекцијата]]. [[Боење според Грам|Боењето според Грам]], откриено во 1884 година од [[Ханс Кристијан Грам]], ги карактеризира бактериите според структурата на нивниот [[клеточен ѕид]]. Дебелите слоеви
Техниките со култура се дизајнирани да го поттикнат растот на одредени бактерии додека се забавува растот на други бактерии во примерокот, што помага за идентификација. Често овие техники се дизајнирани за специфични примероци, како на пр. примерок од плунка ќе биде третиран за идентификација на причинителот на [[пневмонија]], додека примероци од [[измет]] се култивираат на селективни медиуми за да се идентифицира причинителот на [[дијареа]], додека во исто време се спречува растот на непатогени бактерии. Примероците кои треба да бидат [[Стерилно|стерилни]], како што се [[Крв|крвта]], [[ликвор]], [[урина]], се култивираат во посебни услови дизајнирани да се овозможи раст на сите можни [[Микроорганизам|микроорганизми]].<ref>{{Наведено списание|last=Weinstein|first=M. P.|date=March 1994|title=Clinical importance of blood cultures|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8181237|journal=Clinics in Laboratory Medicine|volume=14|issue=1|pages=9–16|issn=0272-2712|pmid=8181237}}</ref> Штом ќе се изолира патоген микроорганизам се пристапува кон негова идентификација врз основа на морфологијата, карактеристики во растот, обојубање, хемолитички особини итн.
Во идентификацијата на бактериите се почесто се користат молекуларните методи. Дијагностиката базирана на [[ДНК]] методи, како што е [[Полимераза верижна реакција|полимераза верижната реакција]] се се попопуларни како резултат на нивната специфичност и брзина.<ref>{{Наведено списание|last=Louie|first=Marie|last2=Louie|first2=Lisa|last3=Simor|first3=Andrew E.|date=2000-08-08|title=The role of DNA amplification technology in the diagnosis of infectious diseases|url=http://www.cmaj.ca/content/163/3/301|journal=Canadian Medical Association Journal|language=en|volume=163|issue=3|pages=301–309|issn=0820-3946|pmid=10951731}}</ref> Овие методи овозможуваат детекција и идентификација на виабилни бактерии кои не може да се култивираат, кои се метаболно активни но не се делат.<ref>{{Наведено списание|last=Oliver|first=James D.|date=February 2005|title=The viable but nonculturable state in bacteria|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15765062|journal=Journal of Microbiology (Seoul, Korea)|volume=43 Spec No|pages=93–100|issn=1225-8873|pmid=15765062}}</ref> Меѓутоа, дури и со употреба на овие модерни методи, вкупниот број на бактериски видови е непознат и не може со сигурност да се одреди. Според денешните класификации има нешто помалку од 9300 познати видови на [[прокариоти]], вклучувајќи ги бактериите и археите,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20120119210136/http://www.bacterio.cict.fr/number.html|title=Number of published names|date=2012-01-19|accessdate=2018-01-14}}</ref> но проценките за вистинскиот број на бактерискиот диверзитет се движи во рамките на 10<sup>7</sup> - 10<sup>9</sup> бактериски видови, иако постојат мислења дека и овие цифри го потценуваат вистинскиот диверзитет на бактерискиот свет.<ref>{{Наведено списание|last=Curtis|first=Thomas P.|last2=Sloan|first2=William T.|last3=Scannell|first3=Jack W.|date=2002-08-06|title=Estimating prokaryotic diversity and its limits|url=http://www.pnas.org/content/99/16/10494|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=99|issue=16|pages=10494–10499|doi=10.1073/pnas.142680199|issn=0027-8424|pmid=12097644}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Schloss|first=Patrick D.|last2=Handelsman|first2=Jo|date=2004-12-01|title=Status of the Microbial Census|url=http://mmbr.asm.org/content/68/4/686|journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews|language=en|volume=68|issue=4|pages=686–691|doi=10.1128/MMBR.68.4.686-691.2004|issn=1092-2172|pmid=15590780}}</ref>
= Интеракции со други организми =
Ред 198 ⟶ 195:
=== Предатори ===
Некои видови на бактерии убиваат и конзумираат други [[Микроорганизам|микроорганизми]] и тие се наречени предаторски бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Martin|first=Mark O.|date=September 2002|title=Predatory prokaryotes: an emerging research opportunity|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12432957|journal=Journal of Molecular Microbiology and Biotechnology|volume=4|issue=5|pages=467–477|issn=1464-1801|pmid=12432957}}</ref> Пример за ова е ''[[Myxococcus xanthus]],'' која формира роеви од клетки кои убиваат и дигестираат било кој друг вид на бактерии.<ref>{{Наведено списание|last=Velicer|first=Gregory J.|last2=Stredwick|first2=Kristina L.|date=2002-12-01|title=Experimental social evolution with Myxococcus xanthus|url=https://link.springer.com/article/10.1023/A:1020546130033|journal=Antonie van Leeuwenhoek|language=en|volume=81|issue=1-4|pages=155|doi=10.1023/A:1020546130033|issn=0003-6072}}</ref> Има предатори кои се прицврстуваат за нивниот плен со цел да го дигестираат и да му ги апсорбираат нутриенсите, како што е бактеријата ''[[Vampirovibrio chlorellavorus]]'', додека пак други ја инвадираат клетката и се делат во нејзината [[цитоплазма]], како што прави ''[[Daptobacter]]''.<ref>{{Наведено списание|last=Guerrero|first=Ricardo|last2=Pedrós-Alió|first2=Carlos|last3=Esteve|first3=Isabel|last4=Mas|first4=Jordi|last5=Chase|first5=David|last6=Margulis|first6=Lynn|date=1986-04-01|title=Predatory prokaryotes: Predation and primary consumption evolved in bacteria|url=http://www.pnas.org/content/83/7/2138|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=83|issue=7|pages=2138–2142|issn=0027-8424|pmid=11542073}}</ref> Овие предаторски бактерии се смета дека [[Еволуција|еволуирале]] од [[детривори]] кои конзумираат мртви микроорганизми, преку адаптации кои им овозможиле да фаќаат и убиваат живи микроорганизми.
=== Мутуалисти ===
Ред 207 ⟶ 204:
=== Патогени ===
Ако бактериите формираат паразитска асоцијација со други организми тие се сметаат за патогени. Тие се причинители на голем број [[Болест|болести]] кај човекот како што се: [[туберкулоза]], [[тетанус]], [[дифтерија]], [[тифус]], [[сифилис]], [[колера]], [[лепра]], [[Лајмска болест]] итн. Патогената инфективна причина кај некои болести може да се открие години по појавата на болеста, како што е случајот со ''[[Helicobacter pylori]]'', предизвикувачот на [[пептички чир]]. Бактериските болести се значајни и во земјоделството каде бактериите се причинители на разни растителни заболувања, а исто така и на заболувања кај [[Домашни животни|домашните животни]].
[[Податотека:Mycobacterium tuberculosis Bacteria, the Cause of TB (5149398656).jpg|лево|мини|335x335пкс|[[Mycobacterium tuberculosis]] - предизвикувачот на туберкулоза.]]
Секој вид патогена бактерија има карактеристичен спектар на интеракции со својот домаќин. Некои бактерии како што се [[Стафилококи|стафилококите]] и [[Стрептококи|стрептококите]] можат да предизвикаат: кожни инфекции, [[респираторни инфекции]], [[Менингитис|менингит]], [[сепса]] итн. Сепак овие видови можат да бидат дел од нормалната [[човекова флора]] и тогаш живеат на кожата или во носот без да предизвикаат болест. Други бактерии безусловно предизвикуваат болести кај човек како на пр. [[Рикеција|рикецијата]] која е облигатен интрацелуларен паразит, способна да расте и да се размножува само во клетка на домаќинот. Други облигатно интрацелуларни паразити се [[Хламидии|хламидиите]] кои можат да предизвикаат пневмонија, инфекции на уринарниот и гениталниот систем, а може да се инволвирани и во коронарна артериска болест.<ref>{{Наведено списание|last=Belland|first=Robert J.|last2=Ouellette|first2=Scot P.|last3=Gieffers|first3=Jens|last4=Byrne|first4=Gerald I.|date=2004-02-01|title=Chlamydia pneumoniae and atherosclerosis|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1462-5822.2003.00352.x/abstract|journal=Cellular Microbiology|language=en|volume=6|issue=2|pages=117–127|doi=10.1046/j.1462-5822.2003.00352.x|issn=1462-5822}}</ref> Видовите како ''[[Pseudomonas aeruginosa]]'', ''[[Burkholderia cenocepacia]]'' и ''[[Mycobacterium avium]]'' се патогени опортунисти и причинуваат болест главно кај луѓе кои имаат имуносупресија или [[цистична фиброза]].<ref>{{Наведено списание|last=Heise|first=E R|date=February 1982|title=Diseases associated with immunosuppression.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1568899/|journal=Environmental Health Perspectives|volume=43|pages=9–19|issn=0091-6765|pmc=PMC1568899|pmid=7037390}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Saiman|first=Lisa|date=2004-01-01|title=Microbiology of early CF lung disease|url=http://www.prrjournal.com/article/S1526-0542(04)90065-6/pdf|journal=Paediatric Respiratory Reviews|language=English|volume=5|doi=10.1016/S1526-0542(04)90065-6|issn=1526-0542}}</ref>
Бактериските инфекции се третираат со [[антибиотици]] кои се класифицираат на ''бактерицидни'' (ги убиваат бактериите) и ''бактериостатски'' (го забавуваат нивниот раст). Постојат многу типови на антибиотици, а секоја класа инхибира одреден клеточен процес присутен во бактериската клетка, а го нема во клетката на домаќинот. Еден од примерите на тоа како антибиотиците предизвикуваат ваква селективна токсичност е [[Хлорамфеникол|хлорамфениколот]], кој ја инхибира функцијата на бактерискиот [[рибозом]], но не може да го инхибира структурно различниот еукариотски рибозом.<ref>{{Наведено списание|last=Yonath|first=Ada|last2=Bashan|first2=Anat|date=2004-09-13|title=Ribosomal Crystallography: Initiation, Peptide Bond Formation, and Amino Acid Polymerization are Hampered by Antibiotics|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.micro.58.030603.123822|journal=Annual Review of Microbiology|volume=58|issue=1|pages=233–251|doi=10.1146/annurev.micro.58.030603.123822|issn=0066-4227}}</ref> Покрај во хуманата медицина антибиотиците масовно се употребуваат и во т.н. интензивно сточарство, каде имаат улога да го забрзат растот на животните што има негативен ефект во смисол на брзо развивање на антибиотска резистентност кај бактериските популации.<ref>{{Наведено списание|last=Khachatourians|first=G G|date=1998-11-03|title=Agricultural use of antibiotics and the evolution and transfer of antibiotic-resistant bacteria|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1229782/|journal=CMAJ: Canadian Medical Association Journal|volume=159|issue=9|pages=1129–1136|issn=0820-3946|pmc=PMC1229782|pmid=9835883}}</ref> Инфекции од бактерии можат да бидат спречени со примена на антисептички мерки, како што е стерилизација на дел од кожата со алкохол пред боцкање со игла. Хируршките и стоматолошките инструменти задолжително се стерилизираат за да се спречи нивната контаминација со бактерии. Дезинфекционите средства се користат да се убијат бактериите и другите патогени микроорганизми за да се спречи контаминацијата и да се редуцира ризикот од инфекција.
Ред 219 ⟶ 216:
[[Категорија:Прокариоти]]
[[Категорија:Микроорганизми]]
[[Категорија:Биологија]]
[[Категорија:Микробиологија]]
|