Германија: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
поправка на правопис
сНема опис на уредувањето
Ред 86:
'''Германија''', службено '''Сојузна Република Германија''' ({{lang-de|Bundesrepublik Deutschland}}),<ref>{{наведена книга |editor=Mangold, Max |title=Duden, Aussprachewörterbuch |edition=6 |publisher=Dudenverlag |language=|isbn= 9783411209163 |pages=271, 53f}}</ref> — [[Федерација|сојузна]] [[парламентарна република]] во [[Европа]]. Државата се состои од [[Покраини на Германија|16 покраини]], додека [[главен град|главен]] и [[Список на градови во Германија со повеќе од 100.000 жители|најголем град]] е [[Берлин]]. Германија покрива површина од 357.021 км² и главно има умерена сезонска клима. Со 81,8 милиони жители, таа е најнаселена земја членка и [[Список на држави по БДП (ПКМ)|најголема економија]] во [[Европска Унија|Европската Унија]]. Таа е една од најголемите политички сили на европскиот континент и технолошки предводник во многу полиња.
 
Регионот именуван [[Древна Германија|Германија]], населен од страна на [[Германи]]те, бил документиран пред 100. година од нашата ера. Во текот на [[Голема преселба на народите|Големата преселба]], [[Германи|германските племиња]] се прошириле на југ и основале наследнички кралства низ поголемиот дел на [[Европа]]. Почнувајќи од X век, [[Германци|германските]] територии го формирале централниот дел на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]].<ref>Латинското име ''Sacrum Imperium'' (Света Империја) било документирано уште во 1157. Латинското име Свето Римско Царство (''Sacrum Romanum Imperium'') било првпат документирано во 1254 година. Полното име „Света Римска Империја на германскиот народ“ (''Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation'') датира уште од XV век.<br />{{наведена книга | last = Zippelius| first = Reinhold| title = Kleine deutsche Verfassungsgeschichte: vom frühen Mittelalter bis zur Gegenwart| trans_title = Кратка германска уставна историја: од раниот среден век до денес | edition= 7 | publisher =Beck| location= Минхен|language= германски|isbn= 9783406476389 |page = 25}}</ref> Во текот на XVI век, северните германски области станале центар на [[Протестантска реформација|протестантската реформација]], додека јужните и западните области останале доминантно [[Римокатоличка црква|римокатолички]], со две спротивни фракции во [[Триесетгодишна војна|Триесетгодишната војна]], обележувајќи ја католичко-[[Протестантство|протестантската]] поделба, која оттогаш го карактеризира германското општество.<ref name="georgetown1">{{нмс |url= http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/countries/germany |title= Германија |work= |publisher=Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs |date= |accessdate=2011-12-15}}</ref> Окупирана за време на [[Наполеонски војни|Наполеонските војни]], се случил подемот на [[Пангерманизам|пангерманизмот]] внатре во [[Германски Сојуз|Германскиот Сојуз]], поради што дошло до обединување на повеќето германски држави во [[Обединување на Германија|Германското Царство]] во 1871, кое било предводено од [[Прусија]]. По германската[[Ноемвриска револуција|Ноемвриската револуција]] од 1918-1919 г., а потоа и военото предавање во [[Прва светска војна|Првата светска војна]], царството било заменето од [[Вајмарска Република|Вајмарската Република]] во 1918 и поделено со [[Версајски договор|Версајскиот договор]]. Сред [[Големата криза]], [[Нацистичка Германија|Третиот Рајх]] бил прогласен во 1933. Подоцнежниот период бил обележан од [[Фашизам|фашизмот]] и [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. По 1945, Германија била поделена од страна на сојузниците во четири окупациски зони, кои се развиле во две држави, [[Источна Германија|Источна]] и [[Западна Германија]]. Во 1990, Германија била [[Повторно обединување на Германија|повторно обединета]].
 
Германија била еден од основачите на [[Европска Економска Заедница|Европската заедница]] во 1957, која станала Европска Унија во 1993. Таа е дел од [[Шенгенска зона|Шенгенската зона]] и од 1999 членка на [[еврозона]]та. Германија е членка на [[Обединети нации|Обединетите нации]], [[НАТО]], [[Г8]], [[Г-20 големи економии|Г20]], [[Организација за економска соработка и развој|ОЕЦД]] и [[Совет на Европа|Советот на Европа]] и моментално е непостојана земја членка во [[Совет за безбедност на ОН|Советот за безбедност на ОН]] со мандат за 2011-2012.
Ред 121:
[[Податотека:Lucas Cranach (I) workshop - Martin Luther (Uffizi).jpg|thumb|140px|upright|left|[[Мартин Лутер]] ја иницирал [[Протестантска реформација|протестантската реформација]].]]
 
Син на [[Пипин III]] e [[Карло Велики]] ([[768]]-[[814]]), најпознатиот и најмоќниот крал на [[Франки]]те. Во текот на своето владеење, тој водел војни со [[Саксонци]]те (772-804), [[Лангобарди]]те (774), [[Словени]]те (789-812), [[Баварци]]те (788) и [[Авари]]те (791-802). Пред неговата смрт, Франкиската држава се простирала од [[Атлански Океан|Атланскиот Океан]] и [[Ла Манш]] до [[Рим]], [[Елба]] и [[Панонија]]. Островот [[Бретан]] останал под власта на [[Гали]]те. На југ, неговата држава се простирала до [[Шпанија]] и на исток до [[Картинија]], [[Австрија]], [[Данска]] и [[Чешка]].<ref name="f11">Fulbrook 1991, p. 11.</ref> Државата била разделена на 230 мали административни единични грофовства. Со грофовствата управувале грофови, кои имале правни и административни функции. Еден од најголемите успеси на Карло Велики е крунисувањето за императорцарот од страна на [[Папа Лав III|папата Лав III]] на 25 декември [[800]] година.<ref name="f11"/> [[Византија]], која се наоѓала од другата страна на [[Европа]] ја признала оваа титула на Карло Велики.
 
Во [[1033]] година, [[Света Римска Империја|Светата Римска Империја]] го уништило кралството Бургунди ставајќи го под нејзина контрола во времето на [[Конрад II]]. За време на управувањето на неговиот син, Хенри III, [[Света Римска Империја|Светата Римска Империја]] ја поддржила клунијачката реформа на црквата, забраната на [[Симонија]]та и безбрачноста на свештениците. Во ова време, империјата била под власта на папата во позадина.
 
Следувал конфликтот помеѓу [[Анри IV]] и [[Папа Григур VII|папата Григур VII]]. Папата сакал да си ја врати својата раководна улога во [[Западна Европа]] и германскиот императорцар да му стане вазал. Хенри IV попаднал во тешка положба и бил принуден да отиде кај [[Григориј VII]], за да бара помилување. ИмператоротЦарот отишол во резиденцијатаседиштето на папата во Каноса. Бил принуден неколку денови да го чека папата гладен и необлечен. По неколку денови папата го примил и му простил. Со оваа победа над императоротцарот, папата во [[Западна Европа]] уште повеќе добил можност за наложување на христијанството како и подоцната подршка за Крстоносните војни. Во [[1222]] година се дошло до привремено помирување помеѓу Хенри V и папата.
 
Во периодот од [[1212]] година до [[1250]] година, [[Фридрих II]] создал модерна, професионално административна држава во [[Сицилија]]. Преку тоа тој ги подновил своите планови за завлдување на [[Италија]], кое довело до создавање на нов конфликт со папството. Борбата со папата целосно ја исцрпила државата. По неговата смрт паднала и неговата [[династија Хоенштауфен]]. Следувал период на безвластие односно период во кој немало императорцар. Врз основа на Златната була од Римини, големиот водач на тевтонските витези [[Херман фон Салца]] и војводата [[Конрад I од Масовије]] заедно ги нападнале старите [[Пруси]] во [[1226]] година, за да ги покрстат во крстоносниот поход на Прусите. Тогаш витезите биле обвинети за малверзации во полската управа и образување на независната Монашка Држава на тевтонски витези. Редот ја губи својата цел кога соседната Литванија го прифаќа христијанството. Сместен во [[Прусија]], Редот почнува походи кон своите христијански соседи, царството [[Полска]], [[Големо Војводство Литванија|Големото Војводство Литванија]] и [[Република Новгород]], откако целосно го асимилира Ливонискиот ред. Благодарение на своите достигнувања, редот постигнува голема градска економија, вработува голем број на европски трговци и станува морска сила на [[Балтичко Море|Балтичкото Море]].
 
Во периодот од [[1346]] до [[1378]] година, [[Карл IV од Луксембург]], крал на [[Чешка (историска област)|Чешка]] (Бохемија), преземал големи мерки за да ја издигне повторно императорскатацарската власт. Во средината на [[XVI век]], црната смрт ја опустошила [[Европа]], заедно со територијата на [[Германија]].<ref>{{наведена книга |url =http://www.vlib.us/medieval/lectures/black_death.html |title = Големата глад (1315–1317) и црната смрт (1346–1351) |first= Лин Хари|last= Нелсон |publisher = Универзитет Канзас |accessdate =19 март 2011}}</ref> Следувало прогонувањето на [[Евреи]]те на економска и религиозна основа. Многу од нив успеале да побегнат во [[Полска]]. Во времето на златниот век, во [[1356]] година било земено решение дека императоротцарот ќе се избира од страна на кралот на [[Чешка (историска област)|Чешка]], на [[Рејн]], грофот на [[Саксонија]] и маркгрофот на [[Бранденбург]], како и од страна на три духовни свештеници односно бискупите на [[Мајнц]], [[Трир]] и [[Келн]].<ref>Fulbrook 1991, p. 27.</ref>
 
Од [[1640]] година, [[Бранденбург]] започнал да ја зголемува својата моќ под раководство на [[Фридрих Вилхелм]]. Вестфалскиот мировен договор кој бил потпишан во [[1648]] година дал уште поголема можност за завладување со Источна [[Померанија]].<ref>{{наведено списание|last=Philpott|first=Daniel|title=The Religious Roots of Modern International Relations|journal=World Politics|date=January 2000|volume=52|issue=2|pages=206–245}}</ref> Била образувана апсолутна форма на управување. Во [[1701]] година, [[Фридрих Ванденбургски]] бил прогласен за [[крал на Прусија]]. Од [[1713]] година до [[1740]] година, кралот Фридрих Вилхелм I Прусија ја образувал како високо централизирана територијална држава. Во тоа време [[Луј XIV]], крал на [[Франција]], успеал да завладее со делови од [[Елзас]] и [[Лорена|Лотарингија]]. Во [[1683]] година Турците османлии за прв пат доживеале пораз пред портите на Виена од страна на полската армија водена од страна на [[Јан III]] заедно со австриските војски под раководство на [[Карло IV]]. Унгарија била покорена, а [[Австрија]] станала голема светска сила.
Ред 138:
[[Податотека:Bundesarchiv Bild 183-R29818, Otto von Bismarck.jpg|мини|лево|150п|Ото Фон Бизмарк]][[Податотека:Wernerprokla.jpg|thumb|300п|Основање на Германското Царство во [[Версај]], 1871. [[Ото фон Бизмарк|Бизмарк]] е во средината во бела униформа.]]
 
По падот на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]], се одржал [[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]] во 1814 и бил основан Германскиот Сојуз ([[Deutscher Bund]]), лабава лига на [[Список на земји членки на Германсиот Сојуз|39 суверени држави]]. Несогласување со политиката на реставрација делумно довело до побудување на либералните движење, следени од новите мерки за репресија на австрискиот државник [[Клеменс Венцел фон Метерних|Метерних]]. ''[[Германска царинска унија|Zollverein]]'', царинска унија, да се унапреди економското единство на германските држави.<ref>{{наведено списание |last= Хендерсон |first=W. O. |title=The Zollverein |journal= Историја |date= јануари 1934 |volume=19 |issue=73 |pages=1–19 |doi=10.1111/j.1468-229X.1934.tb01791.x}}</ref> [[Национализам|Националните]] и либералните идеали на [[Француска револуција|Француската револуција]] добиле зголемена поддршка меѓу многу, особено млади, Германци. Во пресрет на [[Револуции од 1848|серијатанизата револуционерни движења во Европа]], од кои била формирана републиката [[Револуции од 1848 во Франција|во Франција]], интелектуалците и обичните луѓе ги започнале револуциите од 1848 во германските држави. Кралот [[Фридрих Вилхелм IV од Прусија]] добил понуда за титула на императорцар, но со губење на моќта; тој ја отфрлил круната и предложениот устав, што довело до привремен неуспех на движењето.<ref name="state"/>
 
Конфликт меѓу кралотпрускиот крал [[Вилхелм I (германски император)|Вилхелм I]] од Прусија и либералниот парламент избил за воените реформи во 1862 и кралот го назначил [[Ото фон Бизмарк]] за нов [[премиер на Прусија]]. Бизмарк успешно ја завршил [[Втора шлеска војна|војната со Данска]] во 1864. Пруската победа во [[Австро-пруска војна|Австро-пруската војна]] од 1866 му дозволила да ја создаде [[Северногермански Сојуз|Северногерманскиот Сојуз]] (''Norddeutscher Bund'') и да ја исклучи [[Австриско Царство|Австрија]], порано водечка германска држава, од работите на сојузот. По францускиот пораз во [[Француско-пруска војна|Француско-пруската војна]], Германското Царство било прогласено во 1871 во [[Версај (дворец)|Версај]], обединувајќи ги сите распрскани делови на Германија освен Австрија ({{lang|de|[[Голема Германија|''Kleindeutschland'']]}}, или „Мала Германија“). Со скоро две третини од нејзината територија и население, Прусија била доминантна во новата држава; од [[Династија Хоенцолерн|династијата Хоенцолерн]] бил кралот на Прусија кој владеел како императорцар, а Берлин станал главен град.<ref name="state"/> Во периодот на {{lang|de|''[[Gründerzeit]]''}} по [[Обединување на Германија|обединувањето на Германија]], надворешната политика на Бизмарк како [[Канцелар на Германија|канцелар]] на Германија под власт на императоротцарот Вилхелм I ѝ ја обезбедила позицијата на Германија како голема нација во градење сојузи, изолирајќи ја [[Трета Француска Република|Франција]] од дипломатијата и избегнувајќи војна. Меѓутоа, под царот [[Вилхелм II (германски император)|Вилхелм II]], Германија, како и другите европски сили, го зазела [[Нов империјализам|империјалистичкиот]] курс, што довело до напнатост во соседните земји. Како последица на [[Берлинска конференција|Берлинската конференција]] во 1884, Германија барала неколку [[Список на поранешни германски колонии|колонии]] вклучувајќи ја [[Германска Источна Африка]], [[Германска Југозападна Африка]], [[Тоголанд|Того]] и [[Камерун]].<ref>{{наведена книга |title=100 maps |year=2005 |publisher=Sterling Publishing |isbn=9781402728853 |editor=Black, John |page=202}}</ref> Повеќето сојузи во кои Германија порано била вклучена не биле обновени, додека новите сојузи ја исклучувале земјата.<ref>Fulbrook 1991, pp. 135, 149.</ref>
 
[[Атентат на Франц Фердинанд|Атентатот]] на [[Франц Фердинанд|австрискиот престолонаследник]] на 28 јуни 1914 ја предизвикал [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. Германија, како дел од [[Централни сили|Централните сили]], доживеала пораз против [[Сојузници во Првата светска војна|Сојузниците]] во [[Жртви во Првата светска војна|една од најкрвавите]] конфликти на сите времиња. Се проценува дека два милиони германски војници умреле во Првата светска војна.<ref>{{наведени вести |url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,530319,00.html |title = Последниот ветеран од Првата светска војна починал |work =Spiegel Online |date =22 јануари 2008 |first = Давид |last = Кросланд |accessdate=25 март 2011}}</ref> Германската[[Ноемвриска револуција|Ноемвриската револуција]] избила во ноември 1918 година и императоротцарот Вилхелм II и сите германски владејачки принцови [[Абдицирање|абдицирале]]. Примирје ја завршило војната на 11 ноември и Германија била принудена да го потпише [[Версајски договор|Версајскиот договор]] во јуни 1919 година. Договорот бил прифатен во Германија како понижувачко продолжување на војната и често е наведуван како влијание во подемот на [[Нацизам|нацизмот]].<ref>{{наведена книга |first =Stephen J. |last =Lee |title =Europe, 1890–1945 |publisher =Routledge |year =2003 |page =131 |isbn = 9780415254557}}</ref>
 
=== Вајмарска Република и Третиот Рајх ===