Растителна заедница: Разлика помеѓу преработките

[[Податотека:Forest on San Juan Island.jpg|thumb|right|300px|Шумска фитоценозарастителна заедница.]]

ФитоценозатаРастителната заедница се јавува како условен поим поради две причини. Прво, една растителна заедница не може реално да постои доколку не заемодејствува со другите составни делови на биогеоценозата — зооценоза, микробоценоза, биотоп; и второ, според денешната широко распространета концепција на [[Растителен континуум|континуитет на растителната покривка]], не постојат групации (заедници) од растенија. Имено, ова тврдење се основа на индивидуалистичката хипотеза, разработена од страна на [[Русија|рускиот]] научник [[Леонтиј Раменски]] и [[САД|американскиот]] научник [[Хенри Глисон]]. Според оваа хипотеза, секој вид е специфичен во однос на своите еколошки карактеристики (односи со животната средина) и поседува [[еколошка валенца]] (амплитуда) која не се совпаѓа целосно со валенцата на другите видови (видот е распространет "индивидуалистички"). Секоја заедница се состои од видови чии еколошки амплитуди се испреплетуваат во дадените услови на средината. При измена на било кој фактор или група на фактори, постепено се намалува [[абунданција]]та (обилноста, бројноста), при што исчезнуваат едни видови, а се појавуваат други, чија абунданција се зголемува. На овој начин се остварува преод од еден тип на растителна заедница во друг. Како резултат на специфичноста (индивидуалноста) на еколошката амплитуда на секој вид, овие преоди не се одвиваат синхроно, така што при постепената измена на животната средина, растителноста исто така се изменува постепено. Поради овој образец, растителните заедници не образуваат јасно определени единици, туку се поврзуваат со претходните заедници во постојано варирачки систем.

== ФитоценозатаРастителната заедница во системот на организација на живата материја ==

ФитоценозатаВаквата заедница е само една компонентасоставница на [[биоценоза]]та, заедно со [[зооценоза]]та и [[микробоценоза]]та. Биоценозата во содејство со условите на абиотичката средина ([[биотоп]], кој се состои од [[Почва|едафотоп]] и [[Клима|климатоп]]) образува [[Екосистем|биогеоценоза]]. ФитоценозатаРастителната заедница се јавува како централен, водечки елемент на биогеоценозата, бидејќи го преобразува првичниот [[екотоп]] и создава ценотичка средина каде опстојуваат живите организми, но се јавува и како прва алка во [[Биогеохемиски циклуси|кружењето на енергијата]]. Од растителноста зависат својствата на почвата, микроклимата, составот на живиот свет, а со тоа и карактеристиките на биогеоценозата - [[биомаса]], биопродуктивност итн.

Во составот на фитоценозатарастителната заедница влегува ценопопулацијата, која претставува севкупност на единките од еден вид во рамките на дадена фитоценозарастителна заедница. Ценопопулациите на еден вид имаат различни карактеристики во различни фитоценозирастителни заедници.

== Фактори на организација на фитоценозатарастителната заедница ==

Факторите на организација на растителната заедница можат условно да се поделат на четири групи: карактеристики на средината, заемни односи помеѓу растенијата, влијанието на хетеротрофите врз растителноста и нарушувања. Последните три групи на фактори ја определуваат состојбата и карактеристиките на видовата ценопопулација во фитоценозитерастителните заедници.

Екотопот се јавува како главен фактор во организацијата на фитоценозитерастителните заедници, иако тој може да биде трансформиран во значителна мерка од страна на биотичките влијанија на растенијата или, пак, од различни нарушувања. Во абиотички фактори кои влијаат на организацијата на заедницата припаѓаат:

Заемните односи помеѓу растенијата кои покажуваат влијание врз структурата на фитоценозатарастителната заедница можат да се поделат на вертикални (односи помеѓу растенијата на различни [[Ланец на исхрана|трофички нивоа]] — [[паразитизам]] и полупаразитизам) и хоризонтални (помеѓу растенијата на едно трофичко ниво). Меѓу последните односи се вбројуваат:

* неконкурентски односи (растенијата можат на најразлични начини да дејствуваат на средината, и тоа преку затемнување, исушување, задебелување на почвената покривка итн., а преку тоа да влијаат на составот и структурата на заедницата). Помеѓу останатите единки на растителната заедница се издвојуваат [[едификатор]]ите кои покажуваат одредено дејство врз организацијата на фитоценозатарастителната заедница (на пример, [[даб]]от во дубравите);

Хетеротрофите влијаат на најразлични начини врз организацијата на фитоценозатарастителната заедница. Влијанието на [[животни]]те се огледа во гризењето и јадењето на растенијата, распространувањето на семињата, изменување на стеблата и круните на дрвјата, риење на почвата, збивање на почвата итн. [[Микориза|Микоризните]] [[Габа|габи]] ги снабдуваат растенијата со потребни минерални материи и вода и ја зголемуваат можноста за навлегување на [[патоген]]и организми. [[Бактерија|Бактериите]]−азотофиксатори ги снабдуваат растенијата со [[азот]]. Некои други бактерии, но и [[вирус]]ите, можат да се јават како сериозни патогени.

Нарушувањата, како од антропогено, така и од природно потекло, можат во целост да ја преобразат фитоценозатарастителната заедница. Нарушувањата се јавуваат во вид на пожари, сеча, испаша, рекреација и друго. Преобразената растителна заедница се приспособува за опстанок во променетите услови на средината. Активноста на човекот довела до создавање на фитоценозирастителни заедници кои порано не постоеле во природата (на пример, заедници на подлоги со токсични отпадоци од индустријата).

== Структурни елементи на фитоценозатарастителната заедница ==

ФитоценозатаРастителната заедница се состои од неколку структурни елементи. Се разликува хоризонтална и вертикална структура на фитоценозатарастителната заедница. Вертикалната структура е претставена од [[Катовност (ботаника)|катови]]: прв кат на дрвја, втор кат на дрвја, надпочвен кат, кат на лишаи и мовови, кат на подлогата итн. Бројот на катови може да биде различен. ЕволуцијатаРазвојот на фитоценозатарастителната заедница оди во правец на зголемување на бројот на катови, што доведува до ослабување на конкуренцијата помеѓу видовите. На пример, во старите шуми од умерениот појас на [[Северна Америка]], бројот на катови (8−12) е поголем, додека во аналогните помлади шуми на [[Евроазија]] тој е помал (4−8).

Хоризонталната структура на фитоценозатарастителната заедница се образува благодарение на распоредот на дрвјата (под чии крошни се формира средина нешто поразлична од онаа во околното пространство), нееднородноста на релјефот (што условува измена на текот на подземните води и различна експозиција), видовата особеност на некои растенија (кои се размножуваат вегетативно и образуваат едновидни "петна" или "дамки"), активноста на животните (на пример, формирање на [[Рудерално растение|рудерална растителност]] по испаша).

Закономерно повторувачките петна (мозаици) во фитоценозатарастителната заедница, кои се разликуваат по видовиот состав или по количествениот однос, се нарекуваат ''микрогрупации'' (Јарошенко, 1961), а таквата фитоценозарастителна заедница е мозаична.

== Основни карактеристикиособености на фитоценозатарастителната заедница ==