|
}}
'''Анри Рене Албер Ги де Мопасан''' (фр.[[француски]]: ''Henry René Albert Guy de Maupassant''), (Турвил-сир-Арк, [[5 август]] [[1850]] – [[Париз]], [[6 јули]] [[1893]]) бил француски [[писател]], припадник на [[реализам|реализмот]] и [[Натурализам|натурализмот]].
Мопасан е роден во замокот [[Мироменил]] (Château de Miromesnil), [[Турвил-сир-Арк]], кај [[Дјеп]] во [[Франција]]. Пишувал раскази и романи. Неговите раскази се одликуваат со економичен стил и вештина на плетење заплети и нивно разрешување. Денес некои од неговите раскази се категоризираат во жанрот на [[хорор]]от.
== Биографија ==
[[File:Maupassant 7 ans.jpg|thumb|лево|Мопасан на 7 години]]
Мопасан е роден во замокот [[Мироменил]] [[Турвил-сир-Арк]] (''Château de Miromesnil''), кај [[Дјеп]] во [[Франција]]. Мопасонови биле стара [[Лорена|лоренска]] фамилијасемејство којакое се доселиладоселило во [[Нормандија]] во средината на [[XVIII век]]. Неговиот татко се оженил со Лора ле Поатевен (''Laure le Poittevin''), девојка од имашнабогато граѓанскаграѓанско фамилијасемејство. Лора и нејзиниот брат Алфред во детството често си играле со синот на [[Руан|руанскиот]] [[Хирургија|хирург]], [[Гистав Флобер]], кој подоцна силно ќе влијаевлијаел на животот на синотнејзиниот на Лорасин. Таа била жена со невообичаен литературен вкус за тоа време и многу добро ги познавала класиците, особено [[Вилијам Шекспир|Шекспир]]. Бидејќи била разделена од мажот, своите два сина, Ги и Ерве, ги растела сама. Сè до својата тринаесетта година Ги со својата мајка живеел во [[Етрета]], каде растел уживајќи во благодатите на приморското село. Честопати со рибарите одел на [[риболов]] или разговарал со локалните селани на нивниот дијалект. Тој бил толку приврзан кон мајка си што откога бил запишан на [[богословија]] во [[Ивето]] (''Yvetot''), многу брзо успеал да биде исфрлен од училиштето и да се врати кај неа. Од таа фаза на неговиот живот потекнува и неговата изразена одбојност кон [[религија]]та. Потоа го испратиле во руанскиот лицеј каде почнал да се интересира за [[поезија]]та и успешно се пробал во глумата.
Кога Ги го завршил колеџот, во 1870 година избувнала[[Француско-пруска војна|Француско-пруската војна]], а тој веднаш се пријавил како доброволец и се борел на фронтот. По завршувањето на војната, во 1871 година тој ја напуштил Нормандија и дошол во Париз каде следните седум години работел како службеник во Министерството за поморство. Во тие седум години единствената разонода му била [[Веслање|веслањето]] по [[Сена]] во неделите и на празниците. Во тоа време, [[Гистав Флобер]] му станал своевиден литературен водич во неговите книжевни и новинарски почетоци. Во домот на Флобер ги среќавал [[Иван Тургењев]], [[Емил Зола]], како и многу други претставници на [[реализам|реализмот]] и [[натурализам|натурализмот]]. Во тоа време, Мопасан пишувал песни и кратки драми. Во 1878 година преминал во Министерството за образование, а истовремено станал надворешен соработник на неколку водечки новини, како: „[[Фигаро (весник)|Фигаро]]“, „Жил Бла“, „Голоаз“ и „Л’еко де Пари“.
Сè до својата тринаесетта година Ги со својата мајка живеел во [[Етрета]], каде несметано растел уживајќи во благодатите на приморското село. Честопати со рибарите одел на риболов или разговарал со локалните селани на нивниот дијалект. И бил толку приврзан на мајка си што откога бил запишан на богословија во [[Ивето]] (Yvetot), многу брзо успеал да биде исфрлен од училиштето и да се врати кај мајка си. Од таа фаза на неговиот живот потекнува и неговата изразена одбојност кон [[религија]]та.
Мопасан од раѓање бил повлечен, ја сакал самотијата и медитацијата. Често патувал во [[Алжир]], [[Италија]], [[Англија]], [[Велика Британија|Британија]], [[Сицилија]], [[Оверњ]], и од секое патување се враќал со нова книга. Крстарел на својата јахта „Бел-Ами“, наречена по неговиот роман. Ваквиот бурен живот не го спречувал да се спријатели со најславните книжевници на тоа време. [[Александар Дима Синот]] му бил како втор татко, а во [[Екс ле Бен]] ( ''Aix-les-Bains '') госе сретнувадружел со [[Иполит Тен]] ( ''Hippolyte Taine '') и е одушевен од овојкого филозоф ибил историчарвоодушевен. ▼
Потоа го праќаат во руанскиот лицеј каде почнува да се интересира за поезија и успешно се пробал во глумата.
[[Француско-пруска војна|Француско-пруската војна]] избива набрзо откога Ги го завршил колеџот во 1870 година. Веднаш се пријавил како доброволец и чесно се борел на фронтот.
После завршувањето на војната во 1871 година тој ја напушта Нормандија и доаѓа во Париз каде следните седум години работи како службеник во Министерството за поморство. Во тие седум досадни години единствена разонода му била веслање по [[Сена]] во недела и на празници.
Во тоа време [[Гистав Флобер]] му станал своевиден литературен водич во неговите книжевни и новинарски почетоци. Во домот на Флобер го среќава рускиот романописец [[Иван Тургењев]], [[Емил Зола]], како и многу други претставници на [[реализам|реализмот]] и [[натурализам|натурализмот]]. Во тоа време пишува песни и кратки драми.
Во 1878 година преминува во Министерството за образование кога станува надворешен соработник на неколку водечки новини од тоа време како што биле [[Фигаро]], Жил Бла, Голоаз и Л’еко де Пари. Во слободното време се посветува на пишување романи и раскази.
Во 1880 година го објавува своето прво ремек-дело „Топка маст“ (Boule de suif), кое веднаш постигнува голем успех. Флобер ова дело го опишал како „ремек-дело за сите времиња“.
Најплодниот период на Мопасан бил од 1880 до 1891 година. Станувајќи славен со својот прв расказ, вредно пишувал и творел две, а понекогаш и четири дела годишно. Среќниот спој на книжевниот талент и смислата за бизнис му донеле право богатство.
Во 1881 година ја објавува првата книга раскази под наслов „Домот на Телјови“ (La maison Tellier). Во само две години таа книга достигнала дванаесет изданија. Во 1883 година го завршува својот прв роман „Живот“ (Une vie), кој за помалку од година дена се продава во 25.000 примероци.
Во подоцнежните години , кај негоМопасан се развила готово болна желба за самотија и самоодржување , со постојан страв од [[смрт ]]та, како и [[манија ]] на прогонување , заедно со симптоми на [[сифилис]] заработен во младоста. Во 1891 година потполно го губизагубил разумот[[разум]]от, а умираумирел две години подоцна , во јули 1893 година, еден месец дена пред својот 43 . роденден . Ги де Мопасан е погребан на гробиштата [[Монпарнас]] во Париз. ▼
==Творештво==
Во 1880 година, Мопасан го објавил своето прво ремек-дело „[[Топка маст]]“ (''Boule de suif''), кое веднаш постигнало голем успех, а Флобер го опишал како „ремек-дело за сите времиња“. Најплодниот период на Мопасан бил од 1880 до 1891 година. Станувајќи славен со својот прв расказ, тој вредно пишувал и творел две, а понекогаш и четири дела годишно. Среќниот спој на книжевниот талент и смислата за бизнис му донеле големо богатство. Во 1881 година ја објавил првата книга раскази под наслов „[[Домот на Телјови]]“ (''La maison Tellier''), која во само две години достигнала 12 изданија. Во 1883 година го завршил својот прв [[роман]] „[[Живот (роман на Мопасан)|Живот]]“ (''Une vie''), кој за помалку од година дена се продал во 25.000 примероци.
[[File:Belami22.JPG|thumb|лево|Бел-Ами]]
[[File:Maupassant Tomb.jpg|thumb|Гробот на Мопасан на [[Монпарнас]]]]
Во своите романи, подеталноМопасан подетаљно ги разработува заплетите од своите раскази. Неговиот втор роман, „Бел„[[Бел-Ами“Ами]]“ (''Bel-Ami'') кој е, издаден во 1885 година, достигнал триесет и седум37 изданија за само четири месеци. Неговиот тогашен издавач добро го плаќал секое негово ново ремек-дело, а перото на Мопасан без најмал напор творело стилски дотерани, оригинални и длабокоумни дела. Во тој период го напишал и романот „[[Пјер и Жан]]“ (''Pierre et Jean'') кој многумина го сметаат за негов најдобар роман.
<br />
Традиционално, во француските учебници, почнувајќи од Лансон, Мопасан најчесто се опишува како безличен и имперсонален, која како фотографска плоча, прецизно ги прима сите впечатоци од надворешниот свет. Спек, поновите критичари и историчари на книжевноста сметаат дека тој е многу субјективен писател, а некои дури тврдат дека неговото книжевно дело не може да се објасни без детаљно познавање на неговиот живот и болеста. Во своите книги, Мопасан не измислува ништо, но одлично забележува и лесно се изразува. Неговите дела може да се групираат во неколку циклуси, во зависност од периодите од неговиот живот. Така, најбројни се т.н. „нормандиски“ раскази во кои пишува на теми поврзани со селаните, рибарите и ловците од своето детство; потоа, како учесник во војната од 1870-1871 година, тој напишал многу воени раскази; како резултат на неговата работа како државен службеник настанале бројни раскази во кои го опишува животот на бирократите; а некои дела, како на пример новелата „[[Ивет (Мопасан)|Ивет]]“, се одраз на неговиот влез во монденските кругови.<ref>Ivo Hergešić, „Maupassant i pozadina jedne njegove novele“, во: Guy de Maupassant, ''Yvette''. Split: Logos, 1984, стр. 88.</ref>
Неговиот тогашен издавач добро го плаќал секое негово ново ремек-дело, а перото на Мопасан без најмал напор творело стилски дотерани, оригинални и длабокоумни дела. Во тој период го напишал романот „Пјер и Жан“ (Pierre et Jean) кој многумина го сметаат за негов најдобар роман.
Мопасан од раѓање бил повлечен, ја сакал самотијата и медитацијата. Често патувал во [[Алжир]], [[Италија]], [[Англија]], [[Велика Британија|Британија]], [[Сицилија]], [[Оверњ]], и од секое патување се враќал со нова книга.
▲Крстарел на својата јахта „Бел-Ами“, наречена по неговиот роман. Ваквиот бурен живот не го спречувал да се спријатели со најславните книжевници на тоа време. [[Александар Дима Синот]] му бил како втор татко, во [[Екс ле Бен]] (Aix-les-Bains) го сретнува [[Иполит Тен]] (Hippolyte Taine) и е одушевен од овој филозоф и историчар.
Флобер и понатаму ја играл улогата на негов литературен „кум“. Мопасановото пријателство со писателот [[Едмон де Гонкур]] (Edmond de Goncourt) било од краток век. Неговата отворена и практична природа се спротивставила на атмосферата на озборувања, скандали, лицемерија и подметнувања која Гонкур и неговиот брат ја створиле во салоните со мебел од XVIII век. Ја мразел човечката комедија и општествената фарса.
▲Во подоцнежните години кај него се развила готово болна желба за самотија и самоодржување со постојан страв од смрт како и манија на прогонување заедно со симптоми на [[сифилис]] заработен во младоста. Во 1891 година потполно го губи разумот, а умира две години подоцна во јули 1893 година, месец дена пред 43 роденден.
Ги де Мопасан е погребан на гробиштата [[Монпарнас]] во Париз.
== Најважни дела ==
[[Категорија:Починати во 1893 година]]
[[Категорија:Француски писатели]]
[[Категорија:Натурализам]]
| 