Разлика помеѓу преработките на „Британска Империја“

За време на ерата на откритијата во 15-тиот и 16-тиот век, Португалија и Шпанија ги започнале европските истражувања на светот и во текот на тој процес основале големи прекуморски империи. Англија, Франција и Холандија им завидувале на овие овие империи бидејќи биле многу богати и затоа започнале да основаат свои колонии и трговски мрежи во америка и Азија. Во 17-тиот и 18-тиот век, Англија водела низа војни со Холандија и Франција кои( (Британија по Актот на Унијата со Шкотска од 1707 година) ја направиле Англија доминантна колониска моќ во Северна Америка и Индија. Губењето на Тринаесетте Колонии во Северна Америка во 1783 година, по војната за независност, ја лишило Британија од една од нејзините најстари и најнаселени колонии. Вниманието на Бритаија наскоро се насочило кон Африка, Азија и Пацификот. По поразот на Наполеонска Франција во 1815 година, за Британија настапила скоро неприкосновена доминација која траела еден век и таа го проширила своето кралско влијание низ целиот свет. Значителен степен на автономија добиле нејзините колонии кои биле населени од белци, а некои од нив биле трансформирани во доминиони.

==Почетоци ( 1497-1583 година)==

Британската Империја се основала во времето кога Англија и Шкотска биле одделни кралства. Во 1496 година кралот Хенри VI, по успехот на Шпанија и Португалија во прекуморските истражувања, го назначил [[Џон Кабот]] за водач на патување на кое требало да се открие пат до Азија преку Атлантикот. Кабот започнал зо пловидба во 1497 година, пет години по откривањето на Америка, и иако тој успешно се закотвил на брегот на Њуфаундленд ( грешно верувајќи , како Кристофер Колумбо, дека е во Азија), немало обиди за основање колонија. Наредната година, Кабот предводел уште едно патување во Америка, но никогаш повеќе не се слушнало ниту за него ниту за неговите бродови.

==“Првата Британска Империја” ( 1583-1783 година)==

Британската Империја започнала да се оформува за време на почетокот на 17-тиот век, со англиското населување на Северна Америка и малечките острови- Карибите, како и со основањето приватни трговски друштва, најзначајно била Британската источноиндиска компанија, со цел да управуваат со колониите и прекуморската трговија. Како последица од тоа, овој период, се до губењето на тринаесетте колонии, по американската војна за независност кон крајот на 18-тиот век, се нарекувал Првата Британска Империја.

На почетокот Карибите биле најважните и најпрофитабилните колонии, но пропаднале по неколку обиди за колонизација. Обидот за основање колонија во 1604 година во [[Гана]] траел само две години и не ја исполнил својата главна цел, да најде резерви од злато. Колониите во Санта Лучија ( 1605 година) и Гренада ( 1609 година) исто така брзо пропаднале, но во Св. Китс ( 1627 година), Барбадос ( 1627 година) и Невис ( 1628 гоидна) успешно биле основани населби. Колониите набрзо го усвоиле системот на шеќерни плантажи, кој успешно го користеле португалците во Бразил и се потпирал на работата на робовите како и, на почетокот, на холандските бродови кои доаѓале за да ги продадат робовите и да купат шеќер. За да се осигура дека цврстиот профит кој постојано се зголемувал ќе остане во авете на Англија, Парламентот донел декрет дека само англиски бродови ќе можат да тргуваат во англиските колонии. Ова довело до непријателски односи со Обединетите холандски провинции, а низата од англо-холандски војни само ја зајакнало англиската положба во Америка на сметка на [[Холандија]]. Во 1655 година Англија го зела островот Јамајка од шпанците, а во 1666 година успаеала да ги колонизира Бахамите.

Првата постојана англиска населба во Америка се формирала во 1607 година во Џејмстаун, водач на процесот на населување бил капетанот Џон Смит, а со неа управувало компанијата Вирџинија. По уривањето на бродот-предводник на компанијата во 1609 година Англија го барала островот Бермуда, а во 1615 тој му бил предаден на новосозданата компанија на Сомерските острови. Управителот со Вирџинија бил отповикан во 1624 година и директна контрола врз Вирџинија презел кралскиот двпр, со што се создала колонијата Вирџинија. Компанијата на Нуфаундленд била создадена во 1610 година со цел да се основа постојана населба во Њуфаундленд, но овој обид во голема мера бил неуспешен. Во 1620 година, Плајмаут бил создаден како идеално место за пуританците, подоцна познати како пилгрими. Тие бегале од верско прогонување и добиле мотивација, како и многу други идни англиски колонисти, да ризикуваат и да се впуштат на трансатлантско патување. Мериленд се основала како идеално место за римокатолиците ( 1634 година). Родските острови (1636 година) се создала како место во кое се толерираат сите религии, а Конетикат (1639 година) за конгрегационалисти. Провинцијата Каролина се основала во 1663 година. Со предавањето на тврдината Амстердам во 1664 година, Англија добила контрола врз холандската колонија Нова Холандија, што ја преименувала во Њу Јорк. Ова се формализирало во преговорите кои следеле по втората англо-саксонска војна, во замена за Суринам. Во 1681 година Вилијам Пен ја основал, колонијата Пенсилванија. Американските колонии биле финансиски понеуспешни од оние на Карибите, но имале големи области со обрабортлива почва и поради тоа привлекувале многу поголем број англиски емигранки кои ја претпочитале американската умерена клима.

Во 1670 година, кралот Чарлс II ја одобрил компанијата Хадсонс Беј, со што направил монопол во трговијата со крзно во која исто така била тогаш познатата Рупертова Земја, огромна територија од која подоцна ќе се создаде Канада. Тврдините и трговските места кои ги основало компанијата биле честа цел на нападите од страна на Франција, која основала своја колонија која тргувала со крзно во нова Франција.

Две години подоцна, Кралскота африканска компанија била унапредена откако кралот Чарлс и доделил монопол во трговијата со робови со британските колонии на Карибите. Британските колонии во Западна Индија се потпирале на робовите. До укинувањето на трговијата со робови во 1807 година, Британија била одговорна за транспортирање на 3,5 милиони робови од Африка во Америка, третина од сите робови транспортирани преку Атлантикот. За да се олесни оваа трговија се граделе тврдини на брегот на Западна Африка како на пример островот Џејмс , Акра и Бунс. Во британските Кариби, процентот на црнечка популација пораснала од 25% во 1650 година до околу 80% во 1780 година, а во13 колонии од 10% до 40% во истиот период( (најголмиот дел во јужните колонии).

Во 1695 година Шкотскиот парламент го одобрила трговското зружение на Шкотска, кое се основало во Панама во 1698 година, со цел да изгради канал таму. Под опсада од страна на соседните шпански колонисти од Нова Гранада и преплавена со маларија, колонијата бла напуштена по две години. Програмата Дариен била финансиска катастрофа за [[Шкотска]], една четвртина од шкотскиот капитал бил изгубен во тоа претпријатие и им ставило крај на шкотските надежи за основање прекуморска империја. Ова исто така предизвикало политички последици кои ги засегале владите и на Англија и на Шкотска повеќе од што ги засегале кралските дворови. Ова се случило во 1707 година со Договорот на Унијата со кој се основало кралството Велика Британија.

На крајот од 16-тиот век, Англија и Холандија почнале да стануваат закана за португалскиот трговски монопол со Азија со тоа што почнале да формаираат компании за да ги финансираат патувањата. Англиското, подоцна британскот компанија на Источна Индија и Холандското компанија на Источна Азија се оформиле во 160 година и во 1602година. Главната цел на друштва била да се вклучат во профитабилната трговија со зачини која се фокусирала главо во две области Источниот индиски архипелаг и [[Индија]]. Таму тие се бореле за трговска доминација со [[Португалија]] како и меѓу себе. Иако Англија на крајот ја победила Холандија како колониска моќ, сепак краткотрајниот холандски напреден финансиски систем и трите англо-холандски војни во 17-тиот век придонеле Холандија да има посилна позиција во Азија. Непријателските односи завршиле по Големата револуција во 1688 година кога холандскиот принц [[Вилем Орански]] го наследил англискиот престол со што започнал мир помеѓу Англија и Холандија. Со договорот кого го склучиле двете нации, трговијата со зачини на Источноиндискиот архипелаг и припаднала на Холандија, а текстилната индустрија во Индија и припаднала на Англија, но наскоро текстилот станал попрофитабилен од зачините и до 1720 година, преку продажба, британските компании ги презеле холандските.

Мирот помеѓу Англија и Холандија во 1688 значел дека двете земји влегле во деветгодишната војна како сојузници, а конфликтот кој се одвивал во Европа и преку морето помеѓу Франција, Шпанија и англо-холандската алијанса и оставила поголема колониска моќ на Англија одколку на Холандија, која била приморана да одвои голем дел од својот воен буџет за скапата копнена војна во Европа. Во 18-тиот век Англија( (по 1707 година Британија) станала најголема колониска моќ во светот, а Франција станала нејзин најголем ривал.

Аглија и другите европски моќни земји. Во 1701 година, Англија, Португалија, и Холандија ја свртеле Римската Империја против Шпанија и Франција во Војна за шпанското наследство која што траела до 1714 година. На склучувањето на Договорот од Утрехт, Филип се откажал од своите права како наследник на францускиот престол и Шпанија ја изгубила својата империја во Европа. Британската Империја се зголемила територијално : од Франција ги добила Њуфаундленд и Акадиа, а од Шпанија Гибралтар и Минорка. Гибралтар кој е сеуште британска територија станал важна поморска база ии овозможил на Британија да ја контролирар влезната и излезната точка на Медитеранот. Минорка им бил вратен на шпанците со [[Договор од Амјен (1802)|договорот од Амјен]] во 1802. Шпанија исто така и ги дала правата на Англија и врз дозволата да продава робови во шпанска Америка.

Седумгодишната војна која започнала во 1756 година била првата војна која се проширила на светско ниво. Таа се водела во Европа, Индија, Северна Америка, Карибите, Филипините и на африканскиот брег. Потпишувањето на Парискиот договор( (1763 година) довело до сериозни последици за иднината на Британската Империја. Во Северна Америка иднината на Франција како колониска моќ била сериозно загрозена со признавањето на Рупертовата Земја како британска, со заземањето на Нова Франција од страна на Британија( (каде имало голем број на француско население кое потпаднало под британска контрола) и Луизијана која потпаднала под Шпанска власт. Шпанија ја зазела Флорида за Британија. Во Индија, во Карнатската Војна Франција сеуште имала контрола врз своите робови но воените ограничувања и обврската да им помага на британски ориентираните земји ги уништиле француските надежи за контрола на Индија. Британската победа над Франција во Седумгодишната војна ја претворило Британија во најголема светска сила.

За време на првиот век од владеењето, Англиската Источноиндиска компанија се концентриралa на трговија со [[Индиски потконтинент|индискиот потконтинент]], бидејќи не билa во состојба да ја предизвикува моќната Молската Империја која ги добила своите трговски права во 1617 година. Ова се променило во 18-тиот век кога моќта на Молската Империја почнала да опаѓа и кога компанијата од Источна Индија имала проблеми со својот француски двојник Француската Компанија на Ориентална Индија ( Compagnie française des Indes orientales) за време на Карнатската Војна во 1740-тите и 1750-тите години. Во Битката на Пласи во 1757година во која британците , предводени Роберт Клив, го победиле Наваб од Бенгал и неговите француски сојузници. Ова предизвикало Бенгал да ја преземе контролата врз компанијата како и да стане најголема политичка и воена сила во Индија. Во наредните децении тој постепено го зголемувал бројот на територии под негова контрола преку директно владеење или пак преку владетели-марионети кои владееле под закана од британско-индиската армија од која најголемиот дел биле индијци.

За време на 1760-тите и 1770-тите години, врските помеѓу Тринаесетте колонии и Британија значително се затегнале, главно поради обидите на британскиот парламент да воведе данок во американските колонии без нивна согласност, што го инспирирало составувањето на слоганот “нема оданочување без застапување”. Несогласувањата поради гарантираните права на жителите на американските колонии кои требало да бидат третирани као англичани, како последица ги предизвикале американската револуција и војната за независност во 1775 година. Следната година, жителите на колониите прогласиле независност на [[Соединетите Држави]]. Со помош од страна на Шпанија, Франција и Холандија Соединетите Држави влегле во војната во 1783 година.

Губењето на голем дел од Британска Америка, во тоа време најнаселената британска прекумерна колонија, историчарите го гледаат како настан кој го дефинира преминувањето помеѓу првата и втората империја, во која британците го пренасочиле своето внимание од Америка кон Азија, Пацификот и подоцна Африка. Книгата “Богатството на нациите”(Wealth of Nations) од Адам Смит која била издадена во 1776 година смета дека американските колонии биле заостанати и дека слободната трговија треба да ја замени старата трговска политика која го обележала првиот период од колониската експанзија од времето на протестантизмот во Шпанија и Португалија. Растот на трговијата помеѓу новите и независни Соединети Држави и Британија по 1783 година само го потврдил мислењето на Смит дека политичката контрола не е неопходна за економски успех. Тензиите помеѓу двете нации се зголемиле за време на Наполеоновите војни, бидејќи Британија се обидувала да ја прекине трговијата помеѓу Франција и Америка и користела американски бродови со цел да привлече британци од кралската морнарица. Соединетите Држави објавиле војна во 1812 година во која двете страни се обдувале да остварат добивки на сметка на другата страна. Ниедна страна не успеала во ова и со договорот во Гент се задржале предвоените граници.

Настаните во Америка влијаеле врз британската политика во Канада каде што помеѓу 14000 и 100 000 поразени лојалисти емигрирале од Америка по независноста. Четиринаесетте илјади лојалисти кои пошле во речните долини на Сент Џон и Сент Крои, тогашни делови од Нова Шкотска, чувствувале дека се премногу оддалечени од провинциската влада во Халифакс па Лондон ја одвоил колонијата Њу Брунсвик како посебна колонија во 1784 година. Со Уставниот акт од 1784 година се оздале провинциите Горна Канада( (главно англко говорно подрачје) и Долна Канада( (главно француско говорно подрачје) за да се намалат тензиите помеѓу француските и британските заедници и за да се спроведат системи слични на британските, со цел да се наметне кралската власт и да не се дозволи народна контрола на владата за која семетало дека довела до Американската Револуција.

Уште од 1718 година, испраќањето во американските колонии било казна за разни криминалци во Британија и годишно преку Атлантикот се испраќале 1000 осуденици. По загубата на Тринаесетте колонии, британците биле принудени да пронајдат алтернативна локација, па така британската влада се насочила кон новооткриената земја – Австралија. Западниот брег на Австралија бил откриен од страна на холандскиот истражувач Вилем Јанц во 1606 година и подоцна била именувака како Нова Холандија, но немало обиди за нејзина колонизација. Во 17770 година Џејмс Кук го открил источниот брег на Австралија и на едно научно патување во Јужниот Тихи Океан тој го барал континентот за Британија и го именувал Нов Јужен Велс. Во 1778 година Јозеф Бенкс, ботаничарот на Кук на патувањето, и покажал докази на британската влада дека има соодветни ботанички услови на Ботанскиот Залив за основање на казнена населба и во 1787 година испловил првиот брод со осуденици кои пристигнале во 1788 година. Британија продолжила да испраќа осуденици во нов Јужен Велс се од 1840 година. Австралиските колонии станале исплатливи извезувачи на волна и злато најмногу поради интензивните златни трески во колонијата Викторија чија престолнина бил [[Мелбурн]], најбогатиот град во светот и најголем по Лондон во Британската Империја.

За време на своето патување Кук исто така го посетил и Нов Зеланд кој прв пат бил откриен од страна на холандскиот истражувач Абел Тасман во 1642 година и го барал Северот и Југот за бртинаскиот кралски двор во 1769 и 1770 година. Прво, комуинкацијата помеѓу домородното население Маори и европејците била ограничена на размена на стоки. Европските населби се зголемиле за време на првите децении од 19-тиот век, благодарение на бројните трговски места кои се основале, особено на северот. Во 1839 година компанијата на Нов Зеланд објавила дека планира да купи големи земјишни површини и да основа колонии во Нов Зеланд. На 6-ти февруари 1840 година, капетанот Вилијам Хобсон и околу 40 главатари на маорите го потпишале договорот од Ваитанги. Овој договор многумина го сметаат како договор со кој се создал Нов Зеланд, но со оглед на различното толкување на англиската и верзијата на маорите овој остров сеуште е спорна тема.

Британија била предизвикана од страна на Франција повторно кога била под власт на Наполеон, за разлика од останатите војни тоа било битка на идеологии на двете нации. Не била загрозена само британската положба, Наполеон се заканувал дека ќе ја нападне самата Британија бидејќи неговата армија зазела многу земји во контнентална Европа.

Наполеонските војни биле оние во кои Британија инвестирала голема сума на капитал и ресурси со цел да победи. Француските пристаништа биле блокирани од страна на кралската морнарица која извојувала измамничка победа над фраанцуско-шпанската флота кај Трафлагар во 1805 година. Прекуморские колонии биле нападнати и окупирани, заедно со оние на холандија кои биле заземени од страна на Наполеон во 1810 година. Франција конечно била поразена од страна на коалицијата на еворпските армии во 1815 година. Британија повторно извлекла корист од мировните договори: Франција ги припоила Лоинските Острови: Малта( (кои ги окупирала во 1797 и 1798 година), Маврициус, Санта Лучија и Тобаго, Шпанија ја зазела Тринидад, Холандија- Гана и Keјп колонијата. Британија и ги вратила на Шпанија, [[Гваделуп]], [[Мартиник]], [[Француска Гвајана]] и [[Реинион]] на Франција, а Јава и Суринама на Холандија, но добила контрола над Цејлон (1795-1815).

Британската Влада која била под притисок од страна на движењето за укнување на робството го донела актот за трговија со робови во 1807 година со што се укинала трговијата со робови во целата империја. [[Сиера Леоне]] била признаена за колонија на ослободени робови на 1 август 1834 година ( со исклучок на Света Елена, Цејлон и териториите со кои раководела Источно-индиската компанија, иако овие држави подоцна го прифатиле актот). Со овој акт, на робовите им била дадена целосна еманципација откако ќе поминеле од 4 до 6 години туторство.

==Век на Британската Империја ( 1815- 1914 година)==

Источно- Индиската компанија довела до проширување на Британската империја во Азија. Армијата на компанијата била здружена со кралската морнарица за време на Седумгодишната Војна и тие две продолжиле да соработуваат на бојните полиња надвор од Индија, во битка со Наполеон кај Египет, во освојувањето на Јава од Холандија (1811 година), освојувањето на Сингапур ( 1819 година) и Малака ( 1824 година) и во поразот на Бурма ( 1826 година).

Од својата база во [[Индија]], Компанијата исто така била вклучена во многу профитабилна трговија со извоз на опиум со Кина уште од 1730-тите години. Оваа трговија, која била незаконска бидејќи династијата Оинг ја прогласила за таква во 1729 година, помогнала да се отстрани трговската нерамнотежа која се создала како последица од увозот на чај во Британија кој предизвикал голем одлив на сребро од Британија во Кина. Во 1839 година, конфискацијата на 20 000 сандаци со опиум од страна на кинеските власти ка Кантон, ја предизвикала Британија да ја нападне Кина во Првата опиумска војна, и како поседица од тоа Хонг Конг , кој во тоа време бил мала населба,бил под британска опсада .

За време на 19-тиот век, Британија и [[Русија]] се натпреварувале за богатството кое го оставиле Османлиската, Персиската и Империјата Оинг кои веќе биле пред својот крај. Ривалствотот во Евроазија станало познато под името Големата игра. Поразите кои Русија им ги нанела на Персија и Турција, во Руско- Персиската војна ( 1826-1828 година) и во Руско-Турската војна ( 1818-1829 година), ги покажале руските амбиции и споособности и предизвикале страв кај Британија дека Русија може да направи инвазија врз Индија. Во 1839 година Британија се обидела да го спречи тоа преку обидот да изврши инвазија на Авганистан, но првата Англо-Авганистанска војна имала катастрофални последици за Британија.

Кога Русија извршила инвазија врз турскиот дел од Балканот, во 1853 година, стравот од руско влијание во Средоземјето ги натерал Франција и Британија да извршат инвазија на Кримскиот полуостров со цел да ги уништат руските поморски капацитети. Победата во Кримската војна ( 1854 – 1856 година), во која што се користеле нови технологии на модерното војување и која што била едниствена глобална војна која се водела помеѓу Британија и друга империја за време на Пакс Британика ( британски мир), била катастрофален пораз за Русија. Ситуацијата во Централна Азија не се решила уште две децении, кога Британија го припоила [[Белуџистан]] во 1876 година како и [[Киргистан]], [[Казахстан]] и [[Туркменистан]]. Некое време се чинело дека уште една војна е незибежна, но двете земји во 1878 година се согласиле на спогодба во врска со нивните сфери на влијание во регионот, а во 1907година во врска со другите важни работи, со потпишувањето на Англиско-руската антанта. Уништувањето на руската морнарица во битката кај пристаништето Артур за време на [[Руско-јапонска војна|Руско-јапонската војна]] (1904-1905) исто така ја намалила моќта на Русија и таа веќе не претставувала толкава закана за Британија.

Холандската Источно- Индиска компанија ја основала колонијата на 'Ртот на јужниот крај на Африка во 1652 година како пристаниште за нивните бродови кои патувале до и од нејзините колонии во Источна Индија. Британија во 1806 година , формално, ја освоила колонијата и нејзиното многубројно африканско население ( Бури) , а во 1795 година ја окупирала со цел да ја спречи Франција да ја освои, откако Франција ја окупирала Холандија. Британското имигрирање започнало по 1820 година и се насочило кон Боерите, ,кои го одбивале британското владеење , со цел имигрантите да основаат свои независни републики кои не траеле долго за време на Големото патување на крајот на 1830-тите години и првите години од 1840-тите години. Во тој процес наречен “Вутрекерс”( (буквално пионери, оние кои први одат напред) постојано запаѓале во инциденти со британците кои имале за цел колонијална експанзија во Јужна Африка и колонизација на некои африкански староседелци вклучително и нациите Сото и Зулу. На крајот Бурите основале две републики кои траеле подолго време, Јужноафриканскта Република и Трансвалската Република ( 1852-1877година и 1881-1902 година) и Портокаловата Слободна ДржаваБури( (1854-1902). Во 1902 година Битанија ги окупирала двете републики и склучила договор со двете боерски републики по Втората бурска војна ( 1899-1902 година).

Во 1869 Суетскиот Канал бил отворен под контрола на Наполеон III со што средоземјето се поврзало со Индискиот Океан. Британците прво се противеле на каналот, но откако се отворил, брзо ја препознале неговата стратешка вредност. Во 1875 година конзервативната влада на Бенџамин Дирсаели за 4 милони фунти откупила 44% од Суецкиот канал од задолжениот египетски владетел Исмаил Паша ( 280 милиони фунти во 2011 година). Иако ова не гарантирало целосна контрола над стратешкиот воден пат, сепак ја поставило Британија во поволна положба. Здружената Англо-Француска контрола над Египет завршила со британска окупација во 1882 година. Французите биле мнозинство од акционерите и се обидувале да ја ослабат британската позиција но се постигнал компромис во 1888 година со Конвенцијата од Константинопол со што каналот официјално станал неутрална територија.

Бидејќи француските, белгиските и португалските активности во долниот тек на реката Kонго претставувале закана за тропска Африка, Берлинската Конференција ( 1884-1885 година) барала начин за регулирање на конкуренцијата помеѓу европските моќни земји па така се создала” Турканицата за Африка” со што се вовел поимот ефективна окупација како критериум за меѓународно признавање на територијалните права. Турканицата продолжила и во 1890-тите години и ја натерала Британија да ја ревидира својата одлука во 1885 година да се повлече од Судан. Здружените сили на британските и египетските трупи ја поразиле Мадистичката армија во 1896 година и го одвратиле францускиот обид за инвазија на Фашода во 1898 година. Судан бил претворен во анло-египетски кондоминиум, здружен протекторат на хартија но всушност британска колонија.

Патот до независноста на белите колонии од Британската империја започнал со Извештајот Дурхам во 1839 година, со кој се предложила унификација и самоуправување на Долна и Горна Канада како решение на политичките нереди таму. Ова започнало кога се донел актот на унијата во 1840 година со кој се создала провинцијата Канада. Своја влада прва добила Нова Шкотска во 1848 година, и наскоро овој тренд се проширил и кај другите британски колонии во Северна Америка. Со донесувањето на актот на британска Северна Америка во 1867 година од страна на британскиот парламент Горна и Долна Канада, Нов Брунсвик и Нова Шкотска се оформиле во доминионот [[Канада]], конфедерација која имала целосно самоуправување со исклучок на меѓународните односи. Австралија и Нов Зеланд постигнале слично ниво на самоуправување по 1900 година, со австралиските колонии кои се федерализирале во 1901 годин. Терминот доминантен статус ( dominondominion status) официјално се вовел на Конференцијата за колониите во 1907година.

Последните децении од 19-тиот век донеле и политички кампањи за ирското независно управување. Ирска се обединила со Британија во рамките на Обединетото Кралство, Велика Британија и Ирска, со актот на унијата во 1800 година по ирското востание во 1798 година и во неа завладеал глад помеѓу 1845 и 1852 година. Самоуправувањето го поддржал британскиот премиер Вилијам Гладстон кој се надевал дека Ирска можеби ќе оди по стапките на Канада како домонионион во империјата но неговиот предлог закон за самоуправување во 1886 година не бил прифатен во парламентот бидејќи многу пратеници се плашеле дека , делумно, независната Ирска може да претставува закана за сигурноста на Велика Британија или да го започне распаѓањето на империјата. Вториот предлог закон за самоуправување исто така не бил прифатен од слични причини. Третиот предлог закон бил прифатен од страна на парламентот во 1914 година, но не се се спровел поради избувнувањето на Првата Светска Војна што довело до Велигденското востание во 1916 година.

==Светските Војни ( 1914- 1945 година)==

Под условите под кои е склучен Версајскиот Договор, потпишан во 1919 година, империјата го пстигнала својот најголем степен на проширување со додавањето на 4. 662. 000km2 и 13 милиони жители. Колониите на Германија и на Османлиската Империја им биле поделени на Лигата на управите на народите. Британија ја презела контролата врз Палестина, Трансјордан и Ирак, делови од Камерун и Того и Тангањика. Териториите на доминионите во Југозападна Африка ( сега Намибија) им биле дадени на Унијата на Јужна Африка. Австралија ја добила Германска Нова Гвинеа, а Нов Зеланд- Западна Самоа. Науру бил поделен помеѓу Британија и двата пацифички доминиона.

Промените во светскиот поредок кои ги предизвикала војната, особено растот на Соединетите Држави и Јапонија како поморски сили и издигнувањето на движењата за независност во Индија и Ирска, предизвикале потиснување на британската империска политика. Приморана да избира помеѓу сојуз со Соединетите Држави или Јапонија, Британија одбрала да не го обнови сојузот со Јапонија и наместо тоа, таа го потпишала Вашингтонскиот договор за поморство со Соединетите Држави со кој Британија прифатила поморско партнерство со Соединетите Држави. Оваа одлука била извор на многу дебати во Британија за време на 1930-тите години, бидејќи воените влади сметале дека Јапонија и Германија имаат удел во Големата Депресија, затоа што постоел страв дека империјата нема да преживее истовремен напад од страна на двете нации. Иако проблемот со безбедноста на империјата и претставувал голема и сериозна грижа на Британија, во исто време империјата била од суштинско значење за британската економија.

Во 1919 година, фрустрациите кои биле предизвикани од одложувањето на ирското самоуправување ги натерало членовите на Син Феин, пронезависна партија која го освоила мнозинството ирски пратенички места во Вестминстер на британските општи избори во 1918 година, да основаат ирско собрание во Даблин на кое била прогласена независноста. Ирската републиканска армија истовремено започнала напад врз британската администрација. Англо-ирската војна завршила во 1921 година, со ќорсокак, и потпишувањето на англо-ирскиот договор со што се создала Ирската слободна држава, доминион во рамките на Британската Империја, со ефективна независност но сепак уставно поврзана со британска круна. Северна Ирска, која се состоела од шест , од 32, ирски окрузи која се основала како регион со актот за ирска влада во 1920 година, веднаш ја искористила својата шанса со договорот да го задржи постоечкиот статус во рамките на Обединетото Кралство.

Правото на домииионите да си креираат своја надворешна политика, независно од Британија, им било признаено на Империјалната конференција во 1923 година. Британското барање за воена помош од страна на доминионите на почетокот на кризите во Чанак, претходната година, било одбиено од страна на Канада и Јужна Африка и Канада одбила да се обврзе со договорот од Луизијана во 1923 година. Откако Ирска, Канада и Јужна Африка извршиле притисок на Империјалната Конференција во 1826 година, била објавена декларација со која домонионите биле признати како автономни заедници во рамките на Британската Империја кои имале еднаков статус и не биле подредени една на друга во рамките на нациите од Комонвелтот. Оваа декларација добила законска важност со Статутот од Вестминстер во 1931 година. Парламентите на Канда, Австралија, [[Нов Зеланд]], Унијата на [[Јужна Африка]], Ирска и Њуфаундленд станале независни од британската законодавна контрола, тие можеле да ги поништат бртанските закони и Британија повеќе неможела да донесува закони без нивна согласност. Њуфаундленд го вратила статусот на колонија во 1933 година бидејќи имала финансиски тешкотии за време на Големата Депресија. Ирска дополнително се дистанцирала од Британија, со воведувањето на нов устав во 1937 година со што станала република во секој поглед освен во поглед на името.

Во декември во 1941 година, Јапонија спровела напади врз британската [[Малаја]], поморската база на Соединетите Држави, Перл Харбор и Хонг Конг. Јапонија постепено прераснала во империска сила на Далечниот Исток откако ја поразила Кина во Првата Сино-јапонска војна во 1985 година, со што таа почналла да планира поголема свера на влијание во Источна Азија под нејзино влијание. Јапонските напади врз британските и американските територии на Пацификот оставиле долготрајни последици во Британската Империја. Мислењето на Черчил на влезот на Соединетите Држави во војната било дека сега Британија има сигурна победа и дека иднината на Империјата е безбедна, но начинот на кој британците набрзина се предале во некои од колониите го нарушиле британскиот престиж како империска сила. Најголемиот дел од штетата било предавањето на Сингапур, кој важел за несрушлива тврдина и бил источниот еквивалент на Гибралтар. Британија сфатила дека нема да може да ја брани целата империја и затоа ги подтурнала Австралија и Нов Зеланд , кои биле под закана од страна на јапонските сили, да воспостават поблиски врски со Соединетите Држави, што по војната се претворило во пактот АНЗУС во 1951 година кој бил помеѓу Австралија, Нов Зеланд и Соединетите Американски Држави.

==Деколонизација и распад ( 1945-1997 година)==

Британија и Империјата излегле како победници од војната, ефектите од војната биле навистина длабоки и дома и во странство. Голем дел од Европа, континент кој доминирал во светот неколку века, бил разрушен и во него се наоѓале армиите на Соединетите Држави и на Русија кои сега ја имале светската моќ. Британија, виртуелно, банкротирала но брзо се повратила со заемот од 3,5 милијарди долари од Соединетите Држави во 1946 година( (39 милијарди во 2011 година) од кои последната рата ја исплатила во 2006 година.

Истовремено, започнале антиколониските движења во колониите на европските народи. Состојбата дополнително се ископлицирала со започнувањето на Студената војна и ривалството помеѓу [[Советскиот Сојуз]] и Соединетите Држави. Во принцип, двете нации биле против европскиот колонијализам. Сепак, во практиката, Американскиот анти-комунизам, преовладал во поглед на анти-империјализмот, и затоа Соединетите Држави ја поддржале Британската Империја и постојано го контролирале ширењето на комунизмот.

Со текот на времето се покажало дека деновите на Британската Империја и се избројани и само што се стабилизирала, Британија започнала политика на мирно осамостојување на колониите, некомунистичките влади , пак, ја преземале моќта. Ова се косело со другите европски сили како Франција и Португалија, кои воделе скапи и неуспешни војни со цел да ги задржат своите империи. Пмеѓу 1945 година и 1965 година, бројот на луѓе кои биле под британска власт, надвор од Британија од 700 милиони опаднал на 5 милиони од кои три милиони се наоѓале во Хонг Конг.

По поразт на Јапонија во Втората светска војна, анти-јапонските бунтовнички движења во Малаја се сконцентрирале на британците кои се движеле брзо со цел повторно да преземат контрола над колонијата која за нив претставувала извор на гума и калај. Тоа што герилците биле малајско-кинески комунисти значело дека британскиот обид да го задушат востанието бил поддржан од страна на муслиманско-малајското мнозинство, кои сметале дека кога ќе се задуши востанието, веднаш потоа ќе настапи независност. Малајското брзање, како што востанието беше познато, започнало во 1948 година и траело до 1960 година, но до 1957 година Британија се почувствувала доволно самоуверена да и додели независност Малајската Федерација во рамките на Комонвелтот. Во 1963 година, 11-те држави на федерацијата заедно со Сингапур, Саравак и Британскиот Северен Борнео се здружиле и ја оформиле Малајсија, но во 1965 година , Сингапур каде што претежно живеело кинеско население, бил отстранет од унијата по тензиите помеѓу малајското и кинеското население. Брунеи, кој бил британски протекторат од 1888 година, одбил да се приклучи во унијата и го одржувалСуетски својот статус до независноста во 1984 година.

Одлуката на британскиот премиер Ентони Еден да изврши инвазија на [[Египет]] за време на Суетските кризи, значела крај за неговата политичка кариера и ги открила слабостите на Британија како империска сила.

Во 1951 година Конзервативната партија се вратила на власт во Британија, предводена од Винстон Черчил. Черчил и конзервативците сметале дека местото на Британија како светска сила зависи од континуираното постоење на империјата со база кај Суетскиот Канал со што Британија ќе може да ја одржи својата силна позиција во Азија и покрај тоа што ја изгубила Индија. Сепак, Черчил неможел да ја игнорира новата револуциоерна египеска влада предводена од Џамал Абдул Насер која дошла на власт во 1952 година, и наредната година било договорено британските воени единици да се повлечат од зоната на Суетскиот Канал и Судан да стане независна држава до 1955 година.

Во 1956 година, Насер еднострано го национализирал Суетскиот Канал. Реакцијата на британскиот премиер Ентони Еден била да се направи заговор помеѓу Британија и Франција и да се исценира израелски напад врз Египет, при што Британија и Франција ќе имаат изговор воено да реагираат и ќе го преземат каналот. Еден го разлутил неговиот американски колега претседатлот Двајт Д. Ајзенхауер, бидејќи не се консултирал со него, и Ајзенхауер одбил да ја поддржи инвазијата. Ајзенхауер исто така го загрижувала можноста за војна со Советскиот Сојуз откако Никита Хрушчов се заканил дека ќе интервенира во Египет и ќе биде против британците. Ајзенхауер ја искористил и финансиската моќ со заканување дека ќе ги продаде сите американски резерви од британската Фунта и со тоа ќе предизвика пад на британската валута. На почетокот инвазијата била успешна во целта да се заземе Суетскиот Канал. Интервенцијата на Обединетите Нации и притисокот од страна на Соединетите Држави ја присилиле Британија на понижувачко повлекување по кое Еден си дал оставка.

Суетските кризи јавно покажале дека силата на Британија е ограничена и го потврдиле британското опаѓање на светско ниво, од што јасно се гледало дека Британија неможе веќе да преземе икакви дејства без делумна или целосна поддршка од страна на Соединетите Држави. Настаните кај Суетскиот Канал ја раниле британската национална гордост, што било причина еден пратеник да ја опише таа ситуација како британското Ватерло( (вистинско фијаско), а друг сметал дека земјата се претворила во американски сателит. Маргарет Тачер подоцна, она што го снашло политичкиот систем го опишува како Суетски Синдром од кој Британија не се опоравила се до 1982 година кога таа успешно ги освоила Фолкландските Острови кои дотогаш биле во сопственост на Аргентина.

Иако суетските кризи предизвикале да се намали моќта на Британија, сепак таа не се распаднала. Британија наскоро ги распоредила своите вооружени сили во областа на Оман каде што тие интервенирале во 1957 година, Јордан( (1958 година) и Кувајт( (1961 година), сега со американско одобрение, бидејќи надворешната политика на новиот премиер Харолд Махмилан била да ги одржи блиските врски со Соединетите Држави. Британија била присутна на Блискиот Исток уште една деценија, и во 1967 година се повлекла од Аден, а во 1971 година се повлекла од Бахраин...

Махмилан одржал говор во Кептаун, Јужна Африка во февруари 1960 годин а каде што тој зборувал за промените кои се случувале на континентот. Махмилан сакал да се избегне колониска војна која Франција ја водела во Алгерија, и под негово водство деколонизацијата забрзано продолжила. Десет пати повеќе колонии, во 1960-тите години, му се додале на бројот на колонии на кои им била доделена независност во 1950-тите години- [[Судан]], Златниот Брег и Малаја.

Освен Јужна Родезија, сите други британски колонии во Африка добиле независност до 1968 година( видете ја картата). Британското повлекување од јужните и источните делови на Африка се искомплицирало од страна на белото население во регионот, особено во Родезија, каде што расистичките тензии го натерале Иан Смит, премиерот, да ја потпише Унилатералната декларација за независност од Британската Империја во 1965 година. Родезија останала во граѓанска војна која се водела помеѓу нејзиното бело и црно население се до Договорот на Ланкастер Хаус во 1979 година. Овој договор привремено и ја вратил Родезија на Британката колониска власт се додека да може да се одржат избори под британски надзор. Изборите се одржале наредната година и на нив победил Роберт Мугабе кој станал премиер на новата независна држава Зимбамве.

Британските територии во Пацификот добиле независност помеѓу 1970-тите години ( Фиџи) и 1980-тите години ( Вануату). Независноста на Вануату морало да одложи поради политичкиот конфликт со англиските и француските заедници, Британија и Франција заеднички раководеле со островите. Фиџи, Тувалу, Соломоновите Острови и Папуа Нова Гвинеја одбрале да останат во Комонвелтот.

Осамостојувањето на Родезија како Зимбабве, Нов Хебридес како Вануау в 1980 година, и Белизе во 1981 година значело дека со исклучок на грст сотрови( (и заземањето на ненаселенит остров во Атлантскиот Окан) процесот на деколонизација, започнат уште по Втората светска војна, веќе завршил. Британската одлучност да ги брани оние територии кои и отанале биле ставена на тест кога Аргентина извршила инвазија врз Фолкландските Острови, врз основа на долгогодишни барања кои датирале од Шпанската Империја. Британската исклучително успешна воена реакција да ги поврати островите за време на Фолкландската војна многу луѓе ја гледале како придонес за враќањето на британската моќ. Истата година канадската влада ја прекинала и последната законска врска со Британија со одвојувањето на Канадскиот устав од Британија. Канадскиот акт од 1982 година бил прифатен од страна на британскиот парламент и ја елиминирал потребата од британското мешање во канадскиот устав. Исти акти биле поднесени и прифатени и за Австралија и Нов Зеланд во 1986 година.

Во септември 1982 година премиерката [[Маргарет Тачер]] отпатувала во Пекинг да преговара со кинеската влада за иднината на британската најголема и најнаселена прекуморска територија, Хонг Конг. Под условите наведени во Договорот од Нанкинг во 1842 година, самиот остров Хонг Конг и припаѓал на Британија но најголемиот дел населението во колонијата им припаѓало на новите територии кои биле добиени на време од 99 години во 1898 година кое истекувало во 1997 година. Тачер ги забележала сличностите со Фолкландките Острови и прво сакала да го задржи Хонг Конг и затоа предложила британска администрација со кинески суверенитет, но Кина ова го одбила. Се постигнал договор, во 1984, под условите наведени во Сино-британската здружена декларација, Хонг Конг да стане посебен административен регион од Народна Република Кина, и како таков да постои најмалку 50 години. На церемонијата за предавање на Хонг Конг во 1997 година учествувал и Чарлс, Принцот од [[Велс]]. Оваа церемонија за многумина го означила крајот на Империјата.