253
уредувања
с (Removing Link FA template (handled by wikidata)) |
(dominion) |
||
Во своите најдбри времиња Британската Империја била најголемата империја во историјата и била најголема светска сила повеќе од еден век. До 1922 година во Британската Империја живееле 458 милиони жители, една четвртина од светското население во тоа време, и зафаќала повеќе од 33, 700,000 km2, скоро една четвртина од целосната копнена површина на Земјата. Како резултат од ова се јавува широката распространетост на нејзиниот јазик и политичкото и културно наследство. Во времето кога Британската Империја била најмоќна, често се велело дека “Сонцето никогаш не заоѓа над Британската Империја”(The sun never sets on the British Empire), бидејќи имало толку многу територии кој биле под нејзино владеење, па на некоја од нив секогаш било сончево.
За време на ерата на откритијата во 15-тиот и 16-тиот век, Португалија и Шпанија ги започнале европските истражувања на светот и во текот на тој процес основале големи прекуморски империи. Англија, Франција и Холандија им завидувале на овие овие империи бидејќи биле многу богати и затоа започнале да основаат
Растот на Германија и на [[Соединетите Американски Држави]], до 19-тот век, го намалиле економското влијание на Британија. Како последица од тоа воените и економски тензии помеѓу Британија и Германија се претвориле во една од најголемите причини за Првата Светска Војна, за време на која Британија во голема мера се потпрела на својата империја. Конфликтот и предизвикал на Британија големи финансиски тешкотии и иако Британија своето најголемо територијално проширување го постигнала непосредно по војната, сепак повеќе не била најголема економска и воена сила. За време на Втората Светска Војна британскките колонии во Југоисточна Азија биле окупирани од страна на Јапонија, со што британскиот престиж бил нарушен и се забрзал падот на империјата, и покрај победата на Британија и нејзините острови. Индија, највредната и најнаселената колонија на Британија добила независност две години по завршувањето на војната.
По крајот на Втората Светска Војна, како дел од големо деколонизациско движење водено од страна на големите европски сили повеќето територии на Британската Империја добиле независност, што завршило со предавањето на [[Хонг Конг]] на Народна Република Кина во 1997 година. Четиринаесет територии останале под Британска власт- Британските прекуморски територии. По независноста, многу поранешни британски територи се приклучиле кон Комонвелтот на нациите- слободно здружение на независни држави. 16 нации на Комонвелтот имале заеднички водач- Кралицата Елизабета II.
==Почетоци (
Британската Империја се основала во времето кога Англија и Шкотска биле одделни кралства. Во 1496 година кралот Хенри VI, по успехот на Шпанија и Португалија во прекуморските истражувања, го назначил [[Џон Кабот]] за водач на патување на кое требало да се открие пат до Азија преку Атлантикот. Кабот започнал зо пловидба во 1497 година, пет години по откривањето на Америка, и иако тој успешно се закотвил на брегот на Њуфаундленд (
Немало нови обиди за основање англиски колонии во Америка се до средината на владеењето на Елизабета I,
▲Немало нови обиди за основање англиски колонии во Америка се до средината на владеењето на Елизабета I, за време на последните децении од 16-тиот век. Католичка Шпанија, поради протестантското преобратување, и станала непријател на Англија. Во 1562 година, англискиот двор ги задолжил Џон Хокинс и Френсис Дрејк, кои извршувале приватни работи, да започнат со напади за трговија со робови против шпанските и португалските бродови на брегот на Западна Африка со цел да се пробијат на атлансткиот систем за трговија. Ова бил неуспешен обид, и подоцна, со засилувањето на Англо-Саксонската војна, Елизабета им го дала својот благослов на други пиратски пљачкосувања на шпанските пристаништа во Америка кои се враќале преку Атлантикот полни со богатство од Новиот Свет. Истоверемено, влијателните писатели како Ричард Хакли и Џон Ди( кој прв го искористил називот Британска Империја) започнале да притискаат за основањето на Англиска империја. До тогаш Шпанија веќе навлегла во Америка, Португалија основала трговски места, како и тврдини на бреговите на Африка и Бразил па се до [[Кина]], а [[Франција]] започнала да се шири на Реката на Св Лоренс за подоцна ова место да го претвори во Нова Франција.
==Колонизацијата на Ирска==
Иако доцна, во споредба со Шпанија и Португалија, Англија за време на 16-тиот век се ангажирала околу колонизирањето на Ирска, со исцртување на планови кои датирале од времето на Нормандиската инвазија во 1172. Неколку луѓе кои помогнале за колонизирањето на Ирска исто така одиграле голема улога во колонизацијата на [[Северна Америка]], особено една група попозната како” Мажте на Западната Земја”, меѓу кои биле Хемфри Гилберт, Валтер Дрејк, Џон Хокинс, Ричард Гренвил и Ралф Лејн.
==“Првата Британска Империја” (
Во 1578 година, кралицата Елизабета II го наградила Хемфри Гилберт со патент поради откритие и прекуморски истражувања. Истата година,Гилберт испловил кон Зпадна Индија со цел да се вклучи во пиратска операција и да основа колонија во Северна Америка, но експедицијата била прекината уште пред да го преминат Атлантикот. Во 1583 година тој повторно се обидел, овој пат на островите на Њуфаундленд, чие пристаниште формално го барал за Англија, иако немало жители. Гилберт не доживеал да се врати во Англија и бил наследен од страна на неговиот полубрат Валтер Рајли кому му кралицата Елизабета, во 1584 година му доделила сопствен патент. Истата година подоцна Рајли ја пронашол колонијата Роанок на брегот на денешна [[Северна Каролина]], но недостатокот од залихи го предизвикал пропаѓањето на колонијата.
Во 1603 година, кралот Џејмс VI од Шкотска го зазел престолот на Англија и во 1604 година го склучил Лондонскиот Договор, со што им ставил крај на лошите односи со Шпанија. Сега кога Англија била во мир со својот најголем ривал, нејзиното внимание се пренасочило од потпирање на инфраструктурата на туѓите колонии, кон основање свои прекуморски колонии.
Британската Империја започнала да се оформува за време на почетокот на 17-тиот век, со англиското населување на Северна Америка и малечките острови- Карибите, како и со основањето приватни трговски друштва, најзначајно била Британската источноиндиска компанија, со цел да управуваат со колониите и прекуморската трговија.
==Америка, Африка и трговијата со робови==
На почетокот Карибите биле најважните и најпрофитабилните колонии, но пропаднале по неколку обиди за колонизација. Обидот за основање колонија во 1604 година во [[Гана]] траел само две години и не ја исполнил својата главна цел, да најде резерви од злато. Колониите во Санта Лучија (
Првата постојана англиска населба во Америка се формирала во 1607 година во Џејмстаун, водач на процесот на населување бил капетанот Џон Смит, а со неа управувало компанијата Вирџинија. По уривањето на
Во 1670 година, кралот Чарлс II ја одобрил компанијата Хадсонс Беј, со што
Две години подоцна, Кралскота африканска компанија била унапредена откако кралот Чарлс и доделил монопол во трговијата со робови со британските колонии на Карибите. Британските колонии во Западна Индија се потпирале на робовите. До укинувањето на трговијата со робови во 1807 година, Британија била одговорна за транспортирање на 3,5 милиони робови од Африка во Америка, третина од сите робови транспортирани преку Атлантикот. За да се олесни оваа трговија се граделе тврдини на брегот на Западна Африка како на пример островот Џејмс
Трговијата со робови била исклучително профитабилна за оние кои се занимавале со тоа и станала најголемиот економски извор за западните британски градови како Бристол и Ливерпул кои го претставувале третиот агол од таканаречената триаголна трговија со Африка и Америка. Условите на бродовите со робови биле сурови и нехигиенски а слабата исхрана придонела просечната стпака на смртност до средината на патувањето да биде еден во седум.
Во 1695 година Шкотскиот парламент го одобрила трговското зружение на Шкотска, кое се основало во Панама во 1698 година, со цел да изгради канал таму. Под опсада од страна на соседните шпански колонисти од Нова Гранада и преплавена со маларија, колонијата бла напуштена по две години. Програмата Дариен била финансиска
==Ривалството со Холандија во Азија==
На крајот од 16-тиот век, Англија и Холандија почнале да стануваат закана за португалскиот трговски
==Препирања со Франција==
Мирот помеѓу Англија и Холандија во 1688 значел дека двете земји влегле во деветгодишната
Смртта на Чарлс II од Шпанија во 1700 година како и преземењето на Шпанија и нејзините колонии од трана на Филипе оф Анжу, внук на Кралот на Фрнација, создало шанса за унифицирање на Франција, Шпанија и соодветните колонии, што било неприфатливо за
Аглија и другите европски моќни земји. Во 1701 година, Англија, Португалија, и Холандија ја свртеле Римската Империја против Шпанија и Франција во
Седумгодишната војна која започнала во 1756 година била првата војна која се проширила на светско ниво. Таа се водела во Европа, Индија, Северна Америка, Карибите, Филипините и на африканскиот брег. Потпишувањето на Парискиот договор
==Раѓањето на Втората Британска Империја (1783- 1815 година)==
===Владеење на компанијта во Индија===
За време на првиот век од владеењето, Англиската Источноиндиска компанија се концентриралa на трговија со [[Индиски потконтинент|индискиот потконтинент]], бидејќи не билa во состојба да ја предизвикува моќната
==Губењето на тринаесетте американски колонии==
За време на 1760-тите и 1770-тите години, врските помеѓу Тринаесетте колонии и Британија значително се затегнале, главно поради обидите на британскиот парламент да воведе данок во американските колонии без нивна согласност, што го инспирирало составувањето на слоганот “нема оданочување без застапување”. Несогласувањата поради гарантираните права на жителите на американските колонии кои требало да бидат третирани као англичани, како последица ги предизвикале американската револуција и војната за независност во 1775 година.
Губењето на голем дел од Британска Америка, во тоа време најнаселената британска прекумерна колонија, историчарите го гледаат како настан кој го дефинира преминувањето помеѓу првата и втората империја, во која британците го пренасочиле своето внимание од Америка кон Азија, Пацификот и подоцна Африка. Книгата “Богатството на нациите”(Wealth of Nations) од Адам Смит која била издадена во 1776 година смета дека американските колонии биле
Настаните во Америка влијаеле врз британската политика во Канада каде што помеѓу 14000 и 100 000 поразени лојалисти емигрирале од Америка по независноста. Четиринаесетте илјади лојалисти кои пошле во речните долини на Сент Џон и Сент Крои, тогашни делови од Нова Шкотска, чувствувале дека се премногу оддалечени од провинциската влада во Халифакс па Лондон ја одвоил колонијата Њу Брунсвик како посебна колонија во 1784 година.
==Истражување на Пацификот==
Уште од 1718 година, испраќањето во американските колонии било казна за разни криминалци во Британија и годишно
За време на своето патување Кук исто така го посетил и Нов Зеланд кој прв пат бил откриен од страна на холандскиот истражувач Абел Тасман во 1642 година и го барал Северот и Југот за бртинаскиот кралски двор во 1769 и 1770 година. Прво, комуинкацијата помеѓу домородното население Маори и европејците била ограничена на размена на стоки. Европските населби се зголемиле за време на првите децении од 19-тиот век, благодарение на бројните трговски места кои се основале, особено на северот. Во 1839 година компанијата на Нов Зеланд објавила дека планира да купи големи земјишни површини и да основа колонии во Нов Зеланд. На 6-ти февруари 1840 година, капетанот Вилијам Хобсон и околу 40 главатари на маорите го потпишале
==Војна со Наполеонска Франција==
Британија била предизвикана од страна на Франција повторно кога била под власт на Наполеон, за разлика од останатите војни тоа било битка на идеологии на двете нации. Не била загрозена само британската положба, Наполеон се заканувал дека ќе ја нападне самата Британија бидејќи
Наполеонските војни биле оние во кои Британија инвестирала голема сума на капитал и ресурси со цел да победи. Француските пристаништа биле блокирани од страна на кралската морнарица која извојувала измамничка победа над фраанцуско-шпанската флота кај Трафлагар во 1805 година. Прекуморские колонии биле нападнати и окупирани, заедно со оние на холандија кои биле заземени од страна на Наполеон во 1810 година. Франција конечно била поразена од страна на коалицијата на еворпските армии во 1815 година. Британија повторно извлекла корист од мировните договори: Франција ги припоила Лоинските Острови: Малта
==Укинување на робството==
Британската Влада која била под притисок од страна на движењето за укнување на робството го донела актот за трговија со робови во 1807 година со што се укинала трговијата со робови во целата империја. [[Сиера Леоне]] била признаена за колонија на ослободени робови на 1 август 1834 година (
==Век на Британската Империја (
Помеѓу 1815 и 1914 година, период наречен како век на Британската Империја од страна на некои историчари, територија од околу 25. 899. 881 m2 на која живееле околу 400 милиони луѓе потпаднала под британска власт. Со победата над Франција, Британија немала други сериозни меѓународни ривали освен Русија и Централна Азија. Поради тоа што Британија немала противници на море, таа ја присвоила улогата на глобален полицаец, државно прашање кое подоцна било познато како Пакс Британика и водела надворешна политика која била изолирачка.
==Источно- Индиската компанија во Азија==
Источно- Индиската компанија довела до проширување на Британската империја во Азија. Армијата на компанијата била здружена со кралската морнарица за време на Седумгодишната Војна и тие две продолжиле да соработуваат на бојните полиња надвор од Индија, во битка со Наполеон кај Египет, во освојувањето на Јава од Холандија (1811 година), освојувањето на Сингапур (
Од својата база во [[Индија]], Компанијата исто така била вклучена во многу профитабилна трговија со извоз на опиум со Кина уште од 1730-тите години. Оваа трговија, која била незаконска бидејќи династијата Оинг ја прогласила за таква во 1729 година, помогнала да се отстрани трговската нерамнотежа која се создала како последица од увозот на чај во Британија кој предизвикал голем одлив на сребро од Британија во Кина. Во 1839 година, конфискацијата на 20 000 сандаци со опиум од страна на кинеските власти ка Кантон, ја предизвикала Британија да ја нападне Кина во Првата опиумска војна, и како поседица од тоа Хонг Конг
Во 1857 година бунтот на сепоите, индиски трупи под команда на британски офицери, прераснал во поголем конфликт кој завршил со распаѓање на компанијата и со преземање на контролата од страна на британската влада. Биле потребни шест месеци за да се задуши индиското востание чија што последица бил огромниот број на човечки жртви од двете страни.
==Ривалство со Русија==
За време на 19-тиот век, Британија и [[Русија]] се натпреварувале за богатството кое го оставиле Османлиската, Персиската и Империјата Оинг кои веќе биле пред својот крај. Ривалствотот во Евроазија станало познато под името Големата игра. Поразите кои Русија им ги нанела на Персија и Турција, во Руско- Персиската војна (
Кога Русија извршила инвазија врз турскиот дел од Балканот, во 1853 година, стравот од руско влијание во Средоземјето ги натерал Франција и Британија да извршат инвазија на Кримскиот полуостров со цел да ги уништат руските поморски капацитети. Победата во Кримската војна (
==Од 'Ртот до Каиро==
Холандската Источно- Индиска компанија ја основала колонијата на 'Ртот на јужниот крај на Африка во 1652 година како пристаниште за нивните бродови кои патувале до и од нејзините колонии во Источна Индија. Британија во 1806 година
Во 1869 Суетскиот Канал бил отворен под контрола на Наполеон III со што средоземјето се поврзало со Индискиот Океан. Британците прво се противеле на каналот, но откако се отворил, брзо ја препознале неговата стратешка вредност. Во 1875 година конзервативната влада на Бенџамин Дирсаели за 4 милони фунти откупила 44% од Суецкиот канал од задолжениот египетски владетел Исмаил Паша (
Бидејќи француските, белгиските и португалските активности во долниот тек на реката Kонго претставувале закана за тропска Африка, Берлинската Конференција (
Британските придобвки во јужна и источна Африка го поттикнале Сесил Родес, пионер на британската експанзија во Африка, да иницира железница “ Од 'Ртот до Каиро” која требало да го поврзе стратешки важниот Суетски Канал со Југот кој бил богат со минерали. Во 1888 година Родес со својата лична Британска- Јужноафриканска компанија ги окупирал и припоил териториите кои потоа биле именувани по него- Родезија.
==Промената на статусот на белите колонии==
Патот до независноста на белите колонии од Британската империја започнал со Извештајот Дурхам во 1839 година, со кој се предложила унификација и самоуправување на Долна и Горна Канада како решение на политичките нереди таму. Ова започнало кога се донел актот на унијата во 1840 година со кој се создала провинцијата Канада. Своја влада прва добила Нова Шкотска во 1848 година, и наскоро овој тренд се проширил и кај другите британски колонии во Северна Америка. Со донесувањето на актот на британска Северна Америка во 1867 година од страна на британскиот парламент Горна и Долна Канада, Нов Брунсвик и Нова Шкотска се оформиле во доминионот [[Канада]], конфедерација која имала целосно самоуправување со исклучок на меѓународните односи. Австралија и Нов Зеланд постигнале слично ниво на самоуправување по 1900 година, со австралиските колонии кои се федерализирале во 1901 годин. Терминот доминантен статус (
Последните децении од 19-тиот век донеле и политички кампањи за ирското независно управување. Ирска се обединила со Британија во рамките на Обединетото Кралство, Велика Британија и Ирска, со актот на унијата во 1800 година по ирското востание во 1798 година и во неа завладеал глад помеѓу 1845 и 1852 година. Самоуправувањето го поддржал британскиот премиер Вилијам Гладстон кој се надевал дека Ирска можеби ќе оди по стапките на Канада како домонионион во империјата но неговиот предлог закон за самоуправување во 1886 година не бил прифатен во парламентот бидејќи многу пратеници се плашеле дека
==Светските Војни (
До почетокот на 20-тиот век во Британија се појавиле стравови дека веќе нема да може да се сочува единството на империјата, а притоа да се задржи политиката на изолација. [[Германија]] забрзано се развивала како воена и индустриска сила и се сметало дека таа најверојатно ќе биде една од страните во војната која следела. Британија признала дека е премногу раширена на Пацификот и дека е под закана од страна на германската морнарица. Така, Британија формирала алијанса со Јапонија во 1902 година и со нејзините стари непријатели Франција и Русија во 1904 и 1907 година.
Британија и објавила војна на Германија и нејзините сојузници и исто така во неа ги вклучила колониите и доминионите кои не обезбедиле некоја значајна воена, финансиска и материјална поддршка. Над 1,5 милиони луѓе служеле во армиите на доминионите како и илјадници волонтери од кралските колонии. Најголемиот дел од германските прекуморски колонии во Африка биле брзо окупирани, а на Пацификот, Австралија и Нов Зеланд ги окупирале германската Нова Гвинеа и Самоа. Поради она што го придонеле трупите на Австралија, Нов Зеланд и Њуфаундленд за време на Кампањата Галиполи во 1915 година против Османлиската империја, се разбудила домашната национална свест и Австралија и нов Зеланд од колонии прераснале во нации со свои права. Земјите ова го паметат како АНЗАК- ден. Канаѓаните слично гледале на битката кај Вими Риџ. Важниот придонес на доминионите во војната бил признат во 1917 година од страна на британскиот премиер Дејвид Лојд Џорџ кога тој ги поканил премиерите на секој доминион да му се придружат на кралскиот воен совет за да ја координираат политиката на империјата.
Под условите под кои е склучен Версајскиот Договор, потпишан во 1919 година, империјата го пстигнала својот најголем степен на проширување со додавањето на 4. 662. 000km2 и 13 милиони жители. Колониите на Германија и на Османлиската Империја им биле поделени на Лигата на управите на народите. Британија ја презела контролата врз Палестина, Трансјордан и Ирак, делови од Камерун и Того и Тангањика. Териториите на доминионите во Југозападна Африка (
==Меѓувоениот период==
Промените во светскиот поредок кои ги предизвикала војната, особено растот на Соединетите Држави и Јапонија како поморски сили и издигнувањето на движењата за независност во Индија и Ирска, предизвикале потиснување на британската империска политика. Приморана да избира помеѓу сојуз со Соединетите Држави или Јапонија, Британија одбрала да не го обнови сојузот со Јапонија и наместо тоа, таа го потпишала Вашингтонскиот
Во 1919 година, фрустрациите кои биле предизвикани од одложувањето на ирското самоуправување ги натерало членовите на Син Феин, пронезависна партија која го освоила мнозинството ирски пратенички места во Вестминстер на британските општи избори во 1918 година, да основаат ирско собрание во Даблин на кое била прогласена независноста. Ирската републиканска армија истовремено започнала напад врз британската администрација. Англо-ирската војна завршила во 1921 година, со ќорсокак, и потпишувањето на англо-ирскиот договор со што се создала Ирската слободна држава, доминион во рамките на Британската Империја, со ефективна независност но сепак уставно поврзана со британска круна. Северна Ирска, која се состоела од шест
Слична турканица започнала во Индија кога актот на владата на Индија во 1919 година не ги задоволил барањата за независност. Грижите за комунистичките и странските заговори по заговорот Гхадар обезбедиле структури во военото време да се обноват со актите Ровалт со што се создала тензија особено во Панџаб каде се мерките на потиснување го предизвикале масакрот во Амритсар. Во Британија јавното мислење било поделено во врска со етиката во настанот, помеѓу оние кои голедале тоа како спасување на Индија од анархија и оние кои го гледале со гадење. Последичното некооперативно движење се откажало на 22 март 1922 година по инцидентот во Чаури Чаура, а немирите продолжиле и наредните 25 години. Во 1922 година,
Египет, кој бил прогласен за британски протекторат кога избувнала Првата светска војна, добил формална независност, иако продолжил да биде британска држава до 1954 година. Британските трупи останале стационирани во Египет се до потпишувањето на англо-египетскиот договор во 1936 година, со кој било договорено трупите да се повлечат но продолжиле со окупацијата и со одбраната на Суетскиот Канал. За возврат, тие му помогнале на Египет да и се придружи на Лигата на нациите. Ирак, кој бил британска територија од 1920 година, исто така се здобил со членство во Лигата по своја заслуга, откако добил независност од Британија во 1932 година.
Правото на домииионите да си креираат своја надворешна политика, независно од Британија, им било признаено на Империјалната конференција во 1923 година. Британското барање за воена помош од страна на доминионите на почетокот на кризите во Чанак, претходната година, било одбиено од страна на Канада и Јужна Африка и
==Втората Светска Војна==
Во декември во 1941 година, Јапонија спровела напади врз британската [[Малаја]],
==Деколонизација и распад (
Британија и Империјата излегле како победници од војната, ефектите од војната биле навистина длабоки и дома и во странство. Голем дел од Европа, континент кој доминирал во светот неколку века, бил разрушен и во него се наоѓале армиите на Соединетите Држави и на Русија кои сега ја имале светската моќ. Британија, виртуелно, банкротирала но брзо се повратила со заемот од 3,5 милијарди долари од Соединетите Држави во 1946 година
Истовремено,
Со текот на времето се покажало дека деновите на Британската Империја и се избројани и само што се стабилизирала, Британија започнала политика на мирно осамостојување на колониите, некомунистичките влади
==Првично осамостојување==
Граѓанските нереди кои постојано биле во пораст и и бунтот на кралската индиска морнарица во 1946 година го натерале Атле да вети дека ќе имаат незавесност најдоцна до 1948 година. Кога сериозноста на ситуацијата и ризикот од војна станале очигледни, новоназначениот и последен Викерој, Лорд Маунтбатен, набрзина го скратил рокот на 15 август 1947 година. Границите кои ги исцртала Британија во миуслиманските територии и хинду- териториите ги притиснале милионите малцинства во ново осамостоените држави на Индија и Пакистан. Милиони муслимани почнале да преминуваат од Индија во [[Пакистан]], а хиндусите во спротивната насока. Насилството помеѓу двете заедници однело стотици илјади животи. Бурма, која била раководена како дел од британскиот Раџ, и Цејлон добиле незвисност во 1948 година. Пакистан и Цејлон станале членови на Комонвелтот, а Бурма одбрала да не се придружи. Британската територија- Палестина каде што живеело арапско мнозинство заедно со еврејско малцинство и предизвикал на Британија проблем сличен како оној со Индија. Работата дополнително се искомплицирала поради многубројните еврејски бегања со цел да бидат примени во Палестина по нацистичките притисоци и геноцидот во Втроата светска војна. Британија наместо да го реши проблемот, во 1947 година објавилас дека ќе се повлече во 1948 година и дека работата ќе им ја препушти на Соединетите Држави кои го решиле проблемот кога се изгласало да се подели Палестина на еврејска и арапска држава.
По поразт на Јапонија во Втората светска војна, анти-јапонските бунтовнички движења во Малаја се сконцентрирале на британците кои се движеле брзо со цел повторно да преземат контрола над колонијата која за нив претставувала извор на гума и калај. Тоа што герилците биле малајско-кинески комунисти значело дека британскиот обид да го задушат востанието бил поддржан од страна на муслиманско-малајското мнозинство, кои сметале дека кога ќе се задуши востанието, веднаш потоа ќе настапи независност. Малајското брзање, како што востанието беше познато, започнало во 1948 година и траело до 1960 година, но до 1957 година Британија се почувствувала доволно самоуверена да и додели независност Малајската Федерација во рамките на Комонвелтот. Во 1963 година, 11-те држави на федерацијата заедно со Сингапур, Саравак и Британскиот Северен Борнео се здружиле и ја оформиле Малајсија, но во 1965 година
==Суетскиот Канал и неговите понатамошни поделби==
Во 1951 година Конзервативната партија се вратила на власт во Британија, предводена од Винстон Черчил. Черчил и конзервативците сметале дека местото на Британија како светска сила зависи од континуираното постоење на империјата со база кај Суетскиот Канал со што Британија
Во 1956 година, Насер еднострано го национализирал Суетскиот Канал. Реакцијата
Суетските кризи јавно покажале дека силата на Британија е ограничена и го потврдиле британското опаѓање на светско ниво, од што јасно се гледало дека Британија неможе веќе да преземе икакви дејства без делумна или целосна поддршка од страна на Соединетите Држави. Настаните кај Суетскиот Канал ја раниле британската национална гордост, што било причина еден пратеник да ја опише таа ситуација како британското Ватерло
Иако суетските кризи предизвикале да се намали моќта на Британија, сепак таа не се распаднала. Британија наскоро ги распоредила своите вооружени сили во областа на Оман каде што тие интервенирале во 1957 година, Јордан
Промени
Махмилан одржал говор во Кептаун, Јужна Африка во февруари 1960 годин а каде што тој зборувал за промените кои се случувале на континентот. Махмилан сакал да се избегне
Во Средоземјето, се водела војна која ја започнало населението на грчкиот Кипар и завршила во 1960 година со осамостојување на Кипар под услов Обединетото Краластво да ги задржи воените бази на Акротири и декелија. Средоземните острови [[Малта]] и [[Гоцо]] добиле независност од Обединетото Кралство во 1964 година, иако уште во 1955 година се појавила идеја за интеграција кон Британија.
Најмногу од британските територии кај Западна Индија добиле независност откако во 1961 и 1962 година, Јамајка и Тринидад ја напуштиле Федеацијата, која се оформила во 1958 година со цел да ги унифицира британските колонии на Карибите под една влада, но се распаднала откако ги изгубила нејзините две најголеми земји- членки. Барбадос добил независност во 1966 година, а остатокот од источните Карибски острови во 1970-тите и 1980-тите години, но Анквила и Турските и Каикоските Острови одбрале да се вратат под британска власт откако започнале да се осамостојуваат. Британските острови Вирџин, Кајманските Острови и Монсеррат одбрале да ги задржат врските со Британија. Гана добила независност од Британија во 1966 година. Британската последна колонија на Американско копно, Британски Хондурас станала самуправувачка колонија во 1964 година и се прекрстила во Белизе во 1973 година, а во 1981 година добила целосна независност. Спорот со Гватемала за Белизе останал нерешен.
Британските територии во Пацификот добиле независност помеѓу 1970-тите години (
==Крајот на Империјата==
Осамостојувањето на Родезија како Зимбабве, Нов Хебридес како Вануау в 1980 година, и Белизе во 1981 година значело дека со исклучок на грст сотрови
Во септември 1982 година премиерката [[Маргарет Тачер]] отпатувала во Пекинг да преговара со кинеската влада за иднината на британската најголема и најнаселена прекуморска територија, Хонг Конг. Под условите наведени во Договорот од Нанкинг во 1842 година, самиот остров Хонг Конг и припаѓал на Британија но најголемиот дел населението во колонијата им припаѓало на новите територии кои биле добиени на време од 99 години во 1898 година кое истекувало во 1997 година. Тачер ги забележала сличностите со Фолкландките Острови и прво сакала да го задржи Хонг Конг и затоа предложила британска администрација со кинески суверенитет,
==Наследство==
|
уредувања