Христијанова Пештера: Разлика помеѓу преработките

[[File:Христијанова Пештера (над).jpg|thumb|250п180п|лево|Поглед на отворот над пештерата и долината на [[Сува Река]]]]

Христијановата Пештера се наоѓа на околу 1 km источно од селото [[Јаболци]], [[Скопско]], од десната долинска страна на [[Сува Река]], на надморска височина од 600 m. Самата пештера се наоѓа високо непосредно до сртот на карпестиот гребен наречен Орлов Камен (највисока точка 673 м.н.в) кој е целосно исполнет со интересни карпести варовнички (карстни) облици издигнувајќи се многу стрмно над десниот брег на [[Сува Река]], а во права линија источно-југоисточно веднаш наспроти селото [[Јаболци]]. Пештерата е тешко збележлива, бидејќи нејзиниот отвор е многу тесен и приземен, а околу него има неколку повисоки дрвја и пониски грмушки, кои ја закриваат од далечина, а воедно целата околина е исполнета со многубројни карпести варовнички облици. Отворот е толку тесен, што влегувањето во Христијановата Пештера е возможно само во лежечка положба и со ползење, но веднаш потоа на само еден метар до метар и половина започнува големината на салата и височината на таваницата се зголемува на над 2,5 - 3 метри, при што во овој дел може да собере 3-4 луѓе во исправена стоечка положба. Веднаш од влезот кон десно (југ) малку подиздигнато се отвора голем отвор (процеп) кој продолжува како помала сала во должина од неколку метри, а кон право (исток) и лево (север) започнува вертикалното спуштање и наклон каде се пристапува кон второто и третото ниво на пештерата.

Вкупната должина на пештерата, заедно со сите пештерски канали и проширувања изнесува 84 m<ref name="Колчаковски" />. Истата, денес претставува фосилнапонорска пештера со значителна појава на пештерски украси.<ref>{{цитирана книга|last=Колчаковски|first=Драган|title=Категоризација на позначајните пештери во Република Македонија|publisher=Институт за географија,ПМФ|location=Скопје|date=1993|edition=1|volume=1|url=http://www.mes.org.mk/PDFs/Journal/Vol%2001/Kolcakovski.pdf|language=македонски}}</ref> Христијановата пештера е изградена во доломитични мермери со проблематична старост (преткамбриум?)<ref name="Колчаковски">{{наведено списание|last=Колчаковски|first=Драган|date=1990-1991|title=Христијанова пештера - прилог кон спелеолошките проучувања во Скопската котлина|journal=Географски разгледи|publisher=Институт за географија|location=Скопје|issue=28-29|pages=117–122|language=македонски}}</ref>. Самиот профил на пештерата, особено крајниот дел на пештерскиот канал, како и дното од пештерската сала јасно укажуваат дека низ Христијановата пештера протекувал подземен водотек кој имал понорски карактер, односно истата денес претставува фосилна понорска пештера<ref name="Колчаковски" />.

[[File:Христијанова Пештера 03.jpg|thumb|200px250px|right|Поглед кон отворот од внатрешната страна]]

Од влезот на пештерата кој има облик на триаголник (3 х 1 м) кон североисток се простира хоризонтален пештерски канал во должина од 12 метри, додека во северозападен правец изграден е главниот пештерски канал кој се спушта под наклон од 45°<ref name="Колчаковски" />. Во средишниот дел на главниот пештерски канал, односно на просторот каде истиот свртува кон североисток изградени се три споредни канали, во три нивоа<ref name="Колчаковски" />. [[File:Христијанова Пештера 13.jpg|thumb|250px|left|Столб и процеп на проширување на пештерската сала во второто ниво]] Овие помали пештерски канали го задржуваат северозападниот правец што дотогаш го има и главниот пештерски канал. После мал отсек, главниот пештерски канал продолува кон североисток - исток во должина од 8 метри. Од крајниот дел на главниот канал во северен правец е изградено најголемото пештерско проширување, односно пештерската сала. Должината на пештерската сала во меридијански правец изнесува 16 метри, додека нејзината максимална напоредничка должина достигнува 22 метри. Височината на таваницата во почетниот дел од пештерската сала е доста мала и изнесува само 0,5 метри<ref name="Колчаковски" />. Понатаму кон север оваа височина се зголемува при што веднаш после сурнатиот блок достигнува 3 метри. Најголемата височина на таваницата се наоѓа во западниот дел на салата и истата изнесува 4,5 метри. Должината на Христијановата пештера од влезот до крајниот северен дел на пештерската сала изнесува 46 метри, додека заедно со сите споредни канали нејзината должина достигнува 84 метри<ref name="Колчаковски" />. Од влезот на пештерата (600 м.н.в.) до дното на пештерската сала постои висинска разлика од 18 метри, т.е. пештерската сала се наоѓа на 528 метри надморска височина. Релативната височина во однос на коритото на Сува Река изнесува 75 метри<ref name="Колчаковски" />.

Од останатите карактеристики во Христијановата пештера прелиминарно се опфатени и температурните особености, при што се добиени следните резултати: при температура на воздухот на површината од 31°С (13 часот) веднаш после пештерскиот влез измерени се 21°С, на 8 метри од влезот 19°С, додека во останатите делови од пештерата и во пештерската сала 18°С<ref name="Колчаковски" />. При посета на повеќето пештери во околината во еден ист студен (зимски) ден, е забележано дека Христијановата пештера има многу топла внатрешност за разлика од блиските [[Бозгунова Пештера|Бозгунова]] и [[Ледена (пештера)|Ледена]]<ref name="Геоекспедиции">Забележале [[Корисник:Македонец|Марио Шаревски]], Зоран Костадинов и Слободан Трајковски при посета на Христијановата Пештера во рамки на [[Википедија:Геоекспедиции|Геоекспедиција]] спроведена на 10.03.2017</ref>, што може да се должи на малиот, тесен и полу-затворен отвор кој не дозволува поголем продир на студените и воопшто на воздушните струења.

По своите геоморфолошки одлики, односно распоредот на пештерските канали, правецот на нивното протегање како и проширувањата кои се сретнуваат, Христијановата пештера ја чинат за една од најинтересните од досега истраженит пештери во Скопската котлина<ref name="Колчаковски" />. Ваквата констатација доаѓа до израз и според богатството со пештерски украси, особено во поедини делови на пештерата<ref name="Колчаковски" />. Појавата на пештерски накит се забележува уште во почетниот дел од главниот канал, каде воглавно се застапени саливи, нешто помалку [[Сталактити и сталагмити|сталактитити]] по некој сталагмит<ref name="Колчаковски" />. Сталактитите особено добро се изразени во споредните пештерски канали, а во најголемиот од нив кој е со должина од 12 метри се појавуваат и травертински басенчиња исполнети со вода<ref name="Колчаковски" />. Во главниот пештерски канал се забележуваат топчести арагонити<ref name="Колчаковски" />. Без сомнение најбогатиот простор со пештерски украси во Христијановата пештера е пештерската сала. Речиси целиот северен дел на нејзината таваница е исполнет со бројни сталактити. Пештерските столбови нешто повеќе се изразени во почетниот - јужен дел на салата, додека сталагмитите во средишниот и северниот дел<ref name="Колчаковски" />. Посебно богат со пештерски украси е западниот дел на салата каде се наоѓа и најголемиот пештерски столб висок 2 метри<ref name="Колчаковски" />. Особено впечатлива глетка претставува златестата боја на ѕидовите на самиот влез на главната пештерска сала, а златести наноси на таваниците и ѕидините се среќаваат и на самиот пештерски отвор од внатрешната страна.